Pagpapaunlad ng Asal Kristiyano sa Daigdig ng mga Pangit ang Asal
“Masdan ninyo! Anong pagkabuti-buti at pagkaliga-ligaya na ang mga magkakapatid ay magsitahang magkakasama sa pagkakaisa!”—AWIT 133:1.
1. Ano ba ang nangyayari sa magandang asal?
ANG asal ay natatalo nitong nakalipas na 25 taon,” sabi ng kolumnistang si Ann Landers. “Hindi sa bagay na ang mga lalaki’y hindi nagbubukas ng mga pinto ng auto para sa mga babae o nagbibigay sa kanila ng mga upuan sa mga subway o mga bus. Iyan ay mas malawak kaysa riyan.” Totoo naman, saanman tayo magmasid, ating makikita na may katunayan na tayo’y namumuhay sa isang patuloy na pumapangit ang asal na daigdig. Ang mga tao’y sisibat na lamang ng pagpapauna sa mga pilahan, naninigarilyo sa siksikang mga elevator, nagpapatugtog ng malalakas na tugtugin sa mga lugar na pampubliko, at iba pa. Ang araw-araw na karanasan ay nagpapakita sa atin na sa kabila ng sumulong na mga pagkakataon sa edukasyon at pamantayan sa pamumuhay, sa pangkalahatan ito ay panahon na naging banyaga ang mga salitang Salamat Po at Pakisuyo, at ang karaniwang pagkamagalang at pagkamapitagan ay nakalimutan na sa kalakhang bahagi.
2. Bakit ang kawalan ng magandang asal sa ngayon ay hindi nakapagtataka?
2 Ang lahat bang ito ay nakapagtataka? Talaga namang hindi. Sumasaisip lamang natin ang kinasihang si apostol Pablo nang sabihin ang tungkol sa igagawi ng mga tao sa “mga huling araw” na darating ang ‘mga panahong mahirap pakitunguhan.’ Bukod sa mga iba pang bagay, inihula ni Pablo na ang mga tao’y magiging “maibigin sa kanilang sarili, . . . mapagpakunwari, mapagmataas, . . . walang utang na loob, . . . walang katutubong pagmamahal, . . . walang pagpipigil sa sarili.” (2 Timoteo 3:1-3) Kahit na ang isang pahapyaw na pagmamasid ay magsisiwalat na ang ganiyang paggawi’y umiiral ngayon sa gitna ng mga tao sa bawat edad, uri ng pamumuhay, at bansang pinagmulan. Bakit nga gayon? Ano ba ang mga dahilan ng pangkalahatang kawalan ng mabuting asal?
Dahilan ng Pangit na Asal
3. Paanong ang “hangin” ng sistemang ito ay isang dahilan ng masamang asal?
3 Ang pananalitang “maibigin sa kanilang sarili” ay mainam ang paglalarawan sa “lahi ni ako,” at ito’y tumutukoy sa mga taong pinalaki sa hilig na maka-ako, maka-sarili, at mapaggiit ng sarili. Ang espiritung ito, na nakalaganap sa “hangin” na nasa palibot natin, ay tuwirang salungat sa payo ng Bibliya na ang mga Kristiyano’y dapat “tinitingnan, hindi lamang ang [kanilang] sariling kapakanan, kundi pati ang sariling kapakanan ng iba.” (Efeso 2:2, 3; Filipos 2:4) Ang resulta? Ang isang salinlahi na lumaki sa ideya na ‘gawin mo ang gusto mo’ ay tiyak na walang malasakit kung paano maaapektuhan ang iba ng kanilang iginagawi.
4. Paano itinuturing sa ngayon ang mga taong lumalabag sa sinasang-ayunang mga pamantayan, at ano ang dapat maging pangmalas ng Kristiyano sa bagay na iyan?
4 Ang isang dating pangunahing nagtutulak sa mga tao na maging magalang sa paano man ay ang pag-iwas na mapaiba sa karamihan. Iniisip nila kung ano kaya ang iisipin ng iba at ito ang nakapipigil sa kanila. Subalit sa ngayon, mientras lalong nakagigitla at marahas ang pagkilos, malamang na maging lalong popular iyon sa maraming mga tao. Yaong mga hindi sumusunod sa sinasang-ayunang mga pamantayan ay hindi na itinuturing na may pangit na asal o magagaspang kundi makikisig o makamoderno (sophisticated), karapatdapat hangaan. Datapuwat, tandaan na ang ibig sabihin (dito) ng “makamoderno” ay “wala sa kalagayang natural, puro, o orihinal.” Ito’y galing sa kaparehong salitang-ugat sa Griego na isinaling “magaling ang pagkakatha” sa 2 Pedro 1:16. Tunay nga, makabubuti sa mga tunay na Kristiyano na iwasan ang ganiyang saloobin.
5. Ano ang isa pang dahilan ng pagkawala ng magandang asal?
5 “Sapagkat ang hatol laban sa masamang gawa ay hindi isinasagawa agad, kaya’t ang puso ng mga anak ng mga tao ay lubos na nagagalak sa paggawa ng kasamaan,” ang sabi ng Eclesiastes 8:11. Narito ang isa pang dahilan ng pagkawala ng magandang asal sa madla. Dahilan sa ang mga tao’y napakadaling makalusot sa anuman, sila’y nagiging manhid tungkol sa paglabag sa sinasang-ayunang mga pamantayan ng paggawi. “Ang mga mamamayan na lubusang magigitla kung makikilala sila ng madla bilang bahagi ng elementong kriminal ay buong-laya na lumalabag sa lahat ng klase ng batas sa publiko—mga batas sa trapiko, sa ibinabawal na mga gamot, sa pagkakalat ng basura,” ang sabi ng isang editoryal ng New York Times. Kaya naman ang resulta, “ang kaguluhan, bandalismo at pagsulat ng kung anu-ano sa mga hayag na lugar” ay naging isang di-maiiwasang karanasan natin sa araw-araw. Sa gayon, ang pagkamagalang, pati ang respeto sa mga karapatan ng mga ibang tao, sa kanilang ari-arian, at pagsasarili, ay nagkakaroon ng higit pang sagabal.
6. Paanong ang asal ng mga tao ay apektado ng kanilang magawaing pamumuhay, at paanong naiiba si Jesus sa bagay na ito?
6 Yamang ang magandang asal ay karaniwang itinuturing na kabilang sa mga pinong bahagi ng buhay, ang mga ito ay madaling nakakalimutan pagka ang mga tao’y nagmamadali—at karamihan ng tao’y waring malimit na nagmamadalian sa ngayon. Kaya naman, kanilang nilalampasan ang isa’t isa na hindi man lamang nag-iimikan o makikitaan ng pagbabago ang kanilang mukha. Sila’y naggigitgitan at nagtutulakan sa kanilang pila, o dili kaya’y panay ang kanilang overtaking upang makatipid lamang ng mga ilang minuto o segundo. Malimit, ang mga tao ay walang inaatupag kundi ang kanilang sariling pamumuhay, o kung di man ay punung-puno ang kanilang mga iskedyul ng napakaraming bagay na dapat gawin, kung kaya’t ang pagdating ng anumang di-inaasahang pangyayari o bisita ay kinayayamutan o itinuturing na panghihimasok. Pag-isipan kung paano naiiba si Jesus sa kaniyang paraan ng pagtugon sa mga tao na nagsiparoon sa kaniya kahit na sa mga sandaling di-kumbinyente.—Marcos 7:24-30; Lucas 9:10, 11; 18:15, 16; Juan 4:5-26.
7. Sa ano kailangang pakaingat ang mga tunay na Kristiyano kung tungkol sa asal?
7 Bagaman tayo’y namumuhay sa isang daigdig na kung saan madalian ang pagkilos, at patuloy na lumalaki ang panggigipit sa atin sa ating panahon at lakas, kung papayagan nating tayo’y mahila ng gayong kagipitan upang kumilos nang may kagaspangan ang gayon ay hindi magpapabuti ng mga bagay-bagay. Bagkus, ang gayon ay humahantong sa karamihan ng walang-saysay na karahasan na ating nababalitaan—pagtatalo, pag-aaway, matatagal nang alitan, at maging patayan man—dahilan sa sinusuklian ng mga tao ng kagaspangan ang kagaspangan. Lahat ng ito ay bahagi ng espiritu ng sanlibutan na hindi dapat maging bahagi ang mga tunay na Kristiyano.—Juan 17:14; Santiago 3:14-16.
Magagaling na Halimbawa ng Magandang Asal
8. Bagaman napalilibutan ng mga taong pangit ang asal, ano ang ipinapayo sa mga Kristiyano na gawin?
8 Palibhasa’y pinalilibutan tayo ng mga taong walang gaanong pagpapakundangan sa iba, kaydali na padala sa mga kagipitan at huwag bigyang-daan ang magandang asal. Gayunman, kung tatandaan natin ang payo ng Bibliya na “huwag na kayong lumakad na kaayon ng sistemang ito ng mga bagay,” tayo’y maaaring tumingin sa maraming litaw na mga halimbawa sa Bibliya at pagsikapan na itaguyod ang matataas na pamantayan ng mga asal Kristiyano sa kasalukuyang sanlibutan na pangit ang asal. (Roma 12:2, 21; Mateo 5:16) Ang ating mga kilos ay dapat magpakita na tayo’y buong pusong sumasang-ayon sa salmista na nagpahayag: “Masdan ninyo! Anong pagkabuti-buti at pagkaliga-ligaya na ang mga magkakapatid ay magsitahang magkakasama sa pagkakaisa!”—Awit 133:1.
9. Ano ang ipinakikita ng Kasulatan tungkol sa paraan ni Jehova ng pakikitungo sa tao?
9 Ang pangunahing halimbawa sa pagpapakita ng magandang asal ay ang Maylikha at Ama ng lahat, si Jehovang Diyos mismo. Karaniwan na para sa mga nasa matataas na puwesto o maykapangyarihan sa iba na ‘mag-abuso ng kapangyarihan’ at iutos na sundin ang kanilang mga kagustuhan. Subalit, ang pinakamataas na Persona sa sansinukob, si Jehovang Diyos, ay sa tuwina may magandang asal kung nakikitungo sa mga nakabababa sa kaniya. Nang ipagkaloob sa kaniyang kaibigang si Abraham ang isang pagpapala, sinabi niya: “Pakisuyong itingala mo ang iyong mga mata at tumingin ka buhat sa dakong kinaroroonan mo.” At muli na naman: “Pakisuyong tumingala ka sa langit at bilangin ang mga bituin.” (Genesis 13:14; 15:5) Nang binibigyan si Moises ng isang tanda ng Kaniyang kapangyarihan, sinabi ng Diyos: “Pakisuyong ipasok mo ang iyong kamay sa itaas ng tupi ng iyong kasuotan.” (Exodo 4:6) Makalipas ang maraming taon, sa pamamagitan ng kaniyang propetang si Mikas, ay sinabi ni Jehova kahit na sa kaniyang masuwaying bayan: “Pakisuyong makinig kayo, kayong mga pangulo ng Jacob at kayong mga pinuno ng sambahayan ni Israel. . . . Pakisuyong, pakinggan ninyo ito, kayong mga pangulo.” (Mikas 3:1, 9) Sa ganitong paraan, tayo ba’y “naging mga tagatulad sa Diyos” sa pagsasabi ng “Pakisuyo” pagka nakikitungo tayo sa iba?—Efeso 5:1.
10, 11. (a) Ano ang masasabi tungkol sa mga paraan at sa asal ni Jesus? (b) Paano natin matutularan si Jesus sa pagiging magandang-asal sa pakikitungo sa lahat ng tao?
10 Si Jesu-Kristo, na “nasa sinapupunan ng Ama,” ay isa pang litaw na halimbawa na karapatdapat tularan. (Juan 1:18) Sa pakikitungo sa mga tao, siya’y malumanay at mahabagin sa isang banda, mapuwersa naman at matatag sa kabilang banda; gayunman ay hindi siya naging magaspang o malupit sa kaninuman. Sa pagkukomento tungkol sa “kaniyang pambihirang katangian na pagiging maalwan sa pakikitungo sa lahat ng uri ng tao,” ang aklat na The Man From Nazareth ay nagsasabi: “Kapuwa sa publiko at sa pribado ay nakisalamuha siya sa mga lalaki at mga babae nang walang itinatangi. Siya’y palagay-loob pagka kapiling ang maliliit na mga bata sa kanilang kawalang-malay at ang nakapagtataka nga ay palagay-loob din siya pagka ang kapiling ay ang mga inuusig ng kanilang budhi na mga gumagawa ng katiwalian na katulad ni Zakeo. Ang respetableng mga babaing tagapag-asikaso ng tahanan, gaya baga ni Maria at ni Marta ay naaring kumausap sa kaniya nang may natural na pagkaprangka, ngunit ang mga patutot ay lumalapit din sa kaniya na para bagang natitiyak nila na kaniyang mauunawaan sila at magiging kaibigan nila . . . Ang kaniyang pambihirang katangian na pagkawalang-itinatangi kung kaya’t nakalapit sa kaniya ang mga karaniwang tao ay isa sa kaniyang pinakalitaw na katangian.”
11 Ang pakikitungo sa lahat nang may kaukulang paggalang at konsiderasyon ang tanda ng isang taong tunay na may magandang asal, at makabubuting si Jesu-Kristo ang tularan natin sa bagay na ito. Oo, karamihan ng tao’y nagagawa ang maging magalang sa ilang mga tao, lalo na sa mga nasa matataas na puwesto kaysa kanila. Subalit yaong mga taong kanilang itinuturing na mabababa o kapantay lamang nila, kadalasa’y kanilang hinihiwalayan, nilalayuan, at magaspang ang kanilang trato. Waring iyan ay nagbibigay sa kanila ng damdamin na sila’y nakahihigit at may kapangyarihan. Subalit naging kasabihan na “ang kagaspangan ay isang pakunwaring lakas ng isang taong mahina.” Kaya naman, ang Bibliya ay nagpapayo: “Sa paggalang sa isa’t isa ay manguna kayo.” (Roma 12:10) Kung gagawin natin ang pinakamagaling nating magagawa upang sundin ang payong iyan, hindi malayong tayo ay maging magandang-asal sa lahat ng tao gaya ni Jesus.
12. Ano ang pinakadiwa ng turo ni Jesus tungkol sa relasyon ng mga tao sa isa’t isa?
12 Ang positibong katangiang ito na tumatagos hanggang sa labas ay makikita ang halimbawa sa mga turo ni Jesus, lalo na sa tinatawag na ang Ginintuang Alituntunin: “Lahat ng bagay, kung gayon, na ibig ninyong gawin sa inyo ng mga tao, iyon din ang gawin ninyo sa kanila.” (Mateo 7:12) Kapansin-pansin, sa Analects, isa sa Four Books ni Confucius—na matagal nang itinuturing na siyang pinakasukdulan ng moral na paggawi sa Silangan—ang maestro ay tinanong ng isa sa kaniyang mga alagad kung mayroong isang nag-iisang salita na makapagsisilbing isang prinsipyo ng asal na panghabang-buhay. “Marahil ang salitang ‘pálitan’ (shu) ay pupuwede,” ang tugon ng guro, at saka isinusog niya: “Huwag mong gawin sa iba ang hindi mo ibig gawin sa iyo ng iba.” Bilang pagkakaiba, dagling makikita natin ang mas magaling na turo ni Jesus. Sapagkat ang mainit, kaaya-aya, at magiliw na relasyon ay resulta lamang pagka ang isa’y nagkusa ng pagpapauna ng ‘paggawa sa iba’ ng mabuti.
Ang mga Asal Kristiyano ay Nakasalig sa Pag-ibig Kristiyano
13, 14. (a) Ano ang naobserbahan kamakailan tungkol sa pangmadlang mga asal? (b) Ano ang motibong nasa likod ng kasalukuyang interes sa asal at sa etiketa?
13 Dahilan sa pagkamalaganap ng pangit na asal, mayroong mga usap-usapan sa ngayon tungkol sa panunumbalik sa wastong paggawi. “Tayo’y nagkaroon na ng pagbabangon laban sa mga asal noong mga taon ng ’60s,” ang sabi ni Marjabelle Stewart, isang popular na manunulat at guro sa paksang iyan, “subalit isang bagong rebolusyon ang nagsasauli na naman sa mga iyan. Ipinakilala ng mga tao ang kanilang importansiya at ibig nilang mabatid kung ano ang mga pamantayang panlipunan.” Ang muling pananariwang ito ng interes sa asal ay makikita sa dumaraming mga aklat, manual, mga tudling sa pagpapayo, at mga talakayan sa TV ng lahat ng bagay tulad baga ng kung aling tinidor ang gagamitin sa isang pormal na handaan at kung ano ang itatawag sa kaninuman sa kasalukuyang masalimuot at mabilis na nagbabagong mga relasyong panlipunan at pampamilya.
14 Datapuwat, bakit nga ba ang ilang mga tao ay nagiging higit na palapuna sa asal? “Sa kasalukuyang lipunan ng kompitensiya,” ang paliwanag ni Stewart, “ang pananatiling buháy ay nakasalalay sa asal.” Sa ibang pananalita, ang magandang asal ay itinuturing na isang paraan na tutulong sa isang tao upang magtagumpay at umasenso. Kaya ang mga tao ay nagbabasa ng mga aklat at dumadalo sa mga klase tungkol sa etiketa upang matutuhan kung paano mananamit para magtagumpay, kung paano sila makagagawa ng mabuting impresyon sa paningin ng iba, kung paano sila tatanggapin sa board room, (pinagpupulungan ng lupon), at iba pa.a Ang isang problema sa lahat ng ito ay yaong bagay na ang asal ay ginagamit upang kamtin ang isang pakinabang, mistulang isang maskara na isinusuot ng isang tao sa mga sandali ng isang pagtatanghal at pagkatapos ay hinuhubad pagka tapos na ang pagtatanghal na iyon. Kaya naman, hindi katakataka na kadalasan tayo’y nakababalita tungkol sa totoong nakagigitlang mga krimen na kagagawan ng mga taong may pinakamatataas na ‘pinag-aralan’ at ‘de-klas.’
15, 16. (a) Ano ba ang sinasabi ng isang autoridad sa asal tungkol sa “pinakamaiinam na alituntunin sa paggawi”? (b) Paanong ang 1 Corinto 13:4-7 ay may kaugnayan sa tunay na mga asal Kristiyano?
15 Iyan ay malayo sa dapat na maging kahulugan ng magandang asal. Si Amy Vanderbilt, isang iginagalang na autoridad sa paksa, ay sumulat sa kaniyang New Complete Book of Etiquette: “Ang pinakamainam na alituntunin sa paggawi ay masusumpungan sa Kabanata 13 ng Unang Corinto, ang magandang pormalang pagtalakay ni San Pablo tungkol sa pag-ibig. Ang mga alituntuning ito ay walang kinalaman sa maiinam na punto ng pananamit ni sa mga asal man na panlabas lamang. Ang mga ito ay may kaugnayan sa mga damdamin at saloobin, kabaitan, at konsiderasyon sa iba.”
16 Mangyari pa, ang tinutukoy ni Amy Vanderbilt ay yaong mga talata sa 1 Corinto 13:4-7 na kung saan tinatalakay ni Pablo nang detalyado ang sari-saring pitak ng pag-ibig Kristiyano. Isaalang-alang ang mga resulta ng ilang punto na iniharap niya. Halimbawa, ang taong “matiisin at magandang-loob” ay tiyak na magiging matiyaga at magalang sa pakikitungo sa iba. “Hindi nag-uugaling mahalay” ang isa pang paraan ng pagsasabing ‘gumawi nang disente,’ at ang “pagkadisente” ay may kahulugan na “pagsunod sa mga pamantayan ng panlasa, kagandahang-asal, o kalidad.” Kung gayon, gaya ng pagkasalin sa pariralang ito ng New Testament in Modern English ni J. B. Phillips, “Ang pag-ibig ay may magandang asal.” Mahirap gunigunihin na ang sinumang nagpapakita ng gayong pag-ibig ay ituturing na may pangit na asal.
17. Ano ang ipinakikilala ng ating asal?
17 Maliwanag, kung gayon, na ang mga asal Kristiyano ay tuwirang may kaugnayan sa pag-ibig Kristiyano. Ang mga ito ay hindi lamang isang paraan upang matupad ang isang layunin o makamit ang isang bagay kung iyon ay magdadala ng kapakinabangan sa isang tao. Bagkus, ang ating asal—ang paraan ng ating pakikitungo sa iba, ang ating tindig, kilos, at kinaugaliang paggawi—ay isang pagpapakilala ng kung gaano ang ating pagtingin sa mga ibang tao at ng ating pag-ibig sa kanila. Bata man o matanda, pagsikapan natin na sundin ang payo ng Bibliya: “Patuloy na hanapin ng bawat isa, hindi ang kaniyang sariling kapakinabangan, kundi yaong sa kaniyang kapuwa.” (1 Corinto 10:24) Samakatuwid, bilang isang bahagi ng pag-ibig Kristiyano, ang asal Kristiyano ay isang nagpapakilalang tanda ng tunay na mga alagad ni Jesu-Kristo.—Juan 13:35.
Magandang-Asal sa Lahat ng Panahon
18. Ano ang dapat na disidido tayong gawin sa kabila ng mga nakikita natin sa ating palibot?
18 Tungkol sa ating salinlahi, inihula ni Jesus na “dahilan sa pagsagana ng katampalasanan ang pag-ibig ng lalong marami ay manlalamig.” (Mateo 24:12) Ang panlalamig na ito ng pag-ibig ay malinaw na makikita sa walang-pagtingin at makasariling saloobin ng napakarami sa mga tao ngayon. Gayunman, imbis na mahila tayo na kumilos na gaya ng mga taong walang pagtingin sa iba, ang patuloy na isaisip natin ay ang payo ni Pablo: “Huwag gumanti sa kaninuman ng masama sa masama. Isipin ninyo ang mga bagay na kapuri-puri sa harap ng lahat ng tao. Kung maaari, ayon sa inyong makakaya, makipagpayapaan kayo sa lahat ng tao.” (Roma 12:17, 18) Ipasiya natin na tayo’y maging magandang-asal sa tuwina, pinahahalagahan man o hindi ang ating mga pagsisikap.—Mateo 5:43-47.
19. Paanong ang ating asal ay may epekto sa lahat ng pitak ng buhay?
19 Oo, ang asal Kristiyano ang natural at panlabas na pagpapahayag ng pag-ibig at pagmamalasakit sa iba na taglay natin sa ating puso. Kung paanong ipinakikilala ng ating pagsasalita kung ano tayo sa ating kalooban, ganoon din na sa ating asal ay ipinakikita natin kung paano tayo may pagmamalasakit sa iba o kung tayo ay walang pagtingin sa iba. (Mateo 12:34, 35) Kaya nga, ang asal ay dapat gumanap ng mahalagang bahagi sa lahat ng pitak ng ating buhay. Ito’y dapat na maging isang paraan ng buhay. Paanong lalong higit na maikakapit ang mga ito? Paanong higit na mapasusulong ang mabubuting asal Kristiyano? Ating tatalakayin ito sa susunod na artikulo.
[Talababa]
a Ang salitang “etiketa” (“etiquette”) ay galing sa isang salitang-ugat na Pranses na ang ibig sabihin ay tiket o karatula. Ganito ang paliwanag ng aklat na Word Origins and Their Romantic Stories, ni Wilfred Funk: “Ang mga unang alituntunin ng etiketa ay ikinabit sa mga poste ng army sa mga lugar na madaling mapansin. Sa listahan ay narooon ang mga alituntunin sa maghapon . . . Marahil masasabi natin na ang etiketa ay isang ‘tiket’ sa paggalang ng lipunan.”
Maipaliliwanag Mo Ba?
◻ Bakit hindi nakapagtataka na naglalaho ngayon ang magandang asal?
◻ Ano ba ang mga ilang dahilan ng pangit na asal?
◻ Paanong ang asal Kristiyano ay naiiba sa asal at gawi ng sanlibutan?
◻ Bakit dapat nating pagsikapang magkaroon ng magandang asal sa lahat ng panahon?