TOKEDI
1 Tokedi ta Sɔlɔmɔna,+ ɔna Davidɛ+ nkumekanga k’Isariyɛlɛ+ tɔ tɔnɛ:
2 Dia mbeka* lomba+ ndo ohokwelo;
Dia nshihodia ɛtɛkɛta wa lomba;
3 Dia nongola ohokwelo+ washa shɛnɔdi,
Losembwe,+ ekanelo k’ɔlɔlɔ*+ ndo osembɔki;*
4 Dia mbisha wanɛ wahatahokɔ akambo shɛnɔdi;+
Dia mbisha ɔlɔngɔ a pami ewo ndo dikoka di’ekanelo ka yimba.+
5 Kanga lomba pokamɛka ndo kondjaka wetshelo+ efula;
Kanga yimba kondjaka ɛlɔmbwɛlɔ ka lomba*+
6 Dia nshihodia yokedi ndo ɔkɛla,*
Ɛtɛkɛta wa akanga wa lomba ndo ɛtɛkɛta awɔ wa didjidji.+
7 Wɔma* wa Jehowa kele etatelo ka ewo.+
Paka akanga wa dinginya mbɔnyɔla lomba ndo ohokwelo.+
10 Ɔnami, naka atshi wa pɛkato wambohemba dia kokotola, tetawɔke.+
11 Naka vɔ wambota vate: “Yete kaamɛ la so.
Totoholame dia nkɛdia dikila.
Tayoyashɛ ko kongaka anto waha l’onongo dia mbasalɛ kɔlɔ osalɛsalɛ.
12 Sho tayowamɛna wasɛna oko watɔmɛnaka Diombo,*
Etondo oko wanɛ watshɔ otsha lo difuku.
13 Nyɛsɔ tɔshi diangɔ diawɔ dia nɛmɔ tshɛ;
Tayolodia mvudu yaso la diangɔ dia dimbo.
15 Ɔnami, towayelake.
Todjake ekolo ayɛ lo mboka kawɔ,+
16 Nɛ dia ekolo awɔ ndawɔka dia tosala kɔlɔ;
Vɔ samanyaka dia tɔkɛdia dikila.+
17 Lo mɛtɛ waamamba mbambawɔ ɔtɛyi lo washo wa fudu.
18 Diakɔ diaholamawɔ dia nkɛdia dikila;
Vɔ ndjashɛka dia mbɔsa nsɛnɔ* y’anto akina.
20 Lomba+ la mɛtɛ lekɔ lo mbida ombeka la dui dia wolo lo shinga.+
Lɔ lekɔ lo ntetemala mbidiya dui dialɔ lo asanga.+
21 Lo sanga* dia toshinga teteta anto efula, lɔ lekɔ lo mbelɛ.
Lo mbɔtwɛlɔ ya asoko w’osomba, lɔ lekɔ lo mbuta ɔnɛ:+
22 “Nyu weomombe le, polo l’etena kakɔna kayonyolanga monga womombe?
Nyu amɔnyɔdi le, polo l’etena kakɔna kayonyɔngɛnangɛna mɔnywana?
Ndo nyu dinginya le, polo l’etena kakɔna kayonyohetsha ewo?+
Ko dimi layonyohongolɛ nyuma kami;
Dimi layonyewoya ɛtɛkɛta ami.+
24 Nɛ dia dimi lakawelɛ, koko nyu nyakatetemala ntona,
Dimi lakasembola lonya lami, koko ndooko onto lakadje yimba,+
25 Nyakatetemala minya yimba lo dako diami tshɛ
Ndo ntona lohango lami,
26 Ndo nto, dimi layɔla etena kayonyokomɛ mpokoso;
Dimi layɔla etena kayonyokomɛ kɛnɛ kokanyu wɔma,+
27 Etena kayoya kɛnɛ kokanyu wɔma oko lɔhɛlɛdi,
Ndo etena kayokoma mpokoso kanyu oko lɔpɛpɛ la wolo,
Etena kayonyokomɛ asui la ekakatanu.
28 Lo etena kɛsɔ, vɔ wayotetemala mbelɛmi, koko dimi hantokadimola;
Vɔ wayonyanga wolo, koko vɔ hawotontana,+
29 Nɛ dia vɔ wakahetsha ewo,+
Ndo vɔ kɔsɔna wɔma wa Jehowa.+
30 Vɔ wakatone dako diami;
Vɔ wakɔnyɔla lohango lami tshɛ.
32 Nɛ dia ɔtɛ wolo wa wanɛ wahatahokɔ akambo ayowadiaka,
Ndo wendjodi w’akanga wa dinginya ayowalanya.
2 Ɔnami, naka wɛ mbetawɔ ɛtɛkɛta ami
Ndo nama ɛlɛmbɛ ami,+
2 Lo mpokɛ toyi diayɛ lo lomba+
Ndo lo mbɛdiya otema ayɛ lo shɛnɔdi;+
3 Ndo nto, naka wɛ mbelɛ dia nyanga yimba+
Ndo mbidiya dui diayɛ dia nyanga shɛnɔdi;+
4 Naka wɛ ntetemala ndjiyanga oko mfɛsa,+
Ndo naka wɛ ntetemala ndjitshima oko diangɔ di’oshinga wolo dioshɛmi;+
5 Kete wɛ ayoshihodia wɔma wa Jehowa,+
Ndo wɛ ayotana ewo ka Nzambi.+
6 Nɛ dia Jehowa ndamɛ mbishaka lomba;+
Oma lo onyɔ ande mbatomba ewo ndo shɛnɔdi.
7 Nde namaka lomba l’oshika dikambo di’anto wosembwe;
Nde ekɔ engawo le wanɛ wakɛndakɛnda lo olowanyi.+
8 Nde mendaka mboka ya losembwe,
Ndo nde ayolama mboka k’ekambi ande wa kɔlamelo.+
9 Ko wɛ ayoshihodia kɛnɛ kele ɔlɔlɔ, losembwe ndo osembɔki,
Mboka k’otondo ka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.+
10 Etena kɔtɔ lomba lo otema ayɛ+
Ndo kangɛnyangɛnya ewo anima*+ ayɛ,
11 Dikoka di’ekanelo ka yimba diayokolamaka,+
Ndo shɛnɔdi yayokokokɛka,
12 Dia koshimbɛ oma lo mboka ka kɔlɔ,
Oma le onto latɛkɛta awui wa kɔlɔ,+
13 Oma le wanɛ watshika mboka yosembwe
Dia nkɛndakɛnda lo mboka ya wodjima,+
14 Oma le wanɛ wangɛnangɛna nsala kɔlɔ,
Wanɛ watongaka l’ɔlɔ lo kɛnɛ kele kɔlɔ,
15 Wanɛ wele mboka yawɔ yekɔ wɛngɛngɛ
Ndo mboka kawɔ k’otondo kekɔ akɔtɛ akɔtɛ.
16 Diɔ diayokoshimbɛ oma le womoto lele la lɔkɛwɔ la mindo,*
Oma lo ɛtɛkɛta w’ɔsɛlɔ* wa womoto+ lele la lɔkɛwɔ la mindo,*
17 Ɔnɛ lasɛka ɔngɛnyi ande wa ma ma* wa lo dikɛnda+
Ndo lohɛ sheke ya Nzambi kande;
18 Nɛ dia luudu lande polɔka lo nyɔi,
20 Ɔnkɔnɛ, yela mboka k’anto w’ɛlɔlɔ
Ndo tshikala lo ɛsɛsɛ wa akanga wa losembwe,+
21 Nɛ dia paka anto wosembwe mbayodjasɛ la nkɛtɛ,
3 Ɔnami, tohɛke wetshelo* ami,
Ndo otema ayɛ walamake ɛlɛmbɛ ami,
2 Nɛ dia vɔ wayokokotshɛ nshi efula
Ndo ɛnɔnyi wa lɔsɛnɔ ndo wɔladi.+
3 Tetawɔke dia ngandji ka kɔlamelo ndo kɔlamelo* kotshika.+
Kelekawɔ lo nkingo kayɛ;
Fundawɔ lo ehase k’otema ayɛ;+
4 Ko wɛ ayohomɔ lokolo l’ɔlɔ ndo ayonga la shɛnɔdi ya dimɛna
Lo washo wa Nzambi ndo w’anto.+
7 Toyalake kanga lomba lo washo ayɛ hita.+
Oka Jehowa wɔma ndo kadimɔ oma lo kɔlɔ.
8 Dui sɔ diayonga ɛkɔnwɛlɔ lo demba* diayɛ
Ndo ekeketshelo dikambo dia weka ayɛ.
9 Ɔlɛmiya Jehowa la diangɔ diayɛ dia nɛmɔ,+
La ɛlɔnga* w’oma lo diangɔ diayɛ tshɛ;*+
10 Ko mvudu yayɛ ya waombelo yayolola tɔɔ,+
Ndo mbaka* yayɛ ya weke yayofukɔfukɔ la wanu w’eyoyo.
11 Ɔnami, totonake ohokwelo wa Jehowa,+
Ndo tohetshake lohango lande,+
12 Nɛ dia Jehowa pangwɛka wanɛ wokande ngandji,+
Oko watosalɛka ombutshi wa pami ɔnande langɛnangɛnande.+
13 Ɔngɛnɔngɛnɔ le onto latana lomba+
Ndo onto lakondja shɛnɔdi;
14 Likondja ndeka nkondja mfɛsa dimɛna,
Ndo monga la lɔ ekɔ la wahɔ efula ndeka monga la paonyi.+
15 Lɔ ndeka kɔrai* nɛmɔ;
Ndooko ɛngɔ kakombolayɛ kakoka mbɛdikama la lɔ.
16 Lɔsɛnɔ l’otale lekɔ lo lonya lalɔ l’omi;
Ɛngɔnyi la lotombo wekɔ lo lonya lalɔ la lɔmɔsɔ.
17 Mboka yalɔ yekɔ amɛna,
Ndo ɛsɛsɛ alɔ tshɛ wekɔ la wɔladi.+
18 Lɔ lekɔ osongo wa lɔsɛnɔ le wanɛ walikondja,
Ndo wanɛ walikukutɛ wayelamɛ akanga w’ɔngɛnɔngɛnɔ.+
19 Jehowa akashikikɛ nkɛtɛ lo lomba+ lande.
Nde akashikikadia olongo nge lo shɛnɔdi+ yande.
20 Oma lo ewo kande, afuku w’ashi wakaatɔna
Ndo olongo woludi la wange wakakɔsha lɔpɔpɔ.+
21 Ɔnami, tonyake yimba oma lɔkɔ.*
Lama lomba l’oshika ndo dikoka di’ekanelo ka yimba;
22 Vɔ wayokosha* lɔsɛnɔ
Ndo wayonga ɛlɛngalɛnga lo nkingo kayɛ;
23 Ko wɛ ayɔkɛndakɛnda lo mboka kayɛ la ki,
28 Totɛke wonyayɛ wate: “Tshɔka koye l’ɔkɔngɔ! Dimi layokoshatɔ loyi,”
Naka wɛ kokaka mboshatɔ wonya ɔnɛ.
29 Todjake sheke dia salɛ wonyayɛ kɔlɔ+
Etena kasɛnande lo lotui tshitshi kaamɛ la yɛ.
31 Tɔkɔmiyake kanga ngala+
Ndo tɔsɔnake mboka kande,
32 Nɛ dia Jehowa petshaka kanga okadi,+
Koko nde ekɔ ɔngɛnyi wa ma ma la anto wosembwe.+
35 Akanga wa lomba wayokita kɛnɛmɔ,
Koko akanga wa dinginya tombolaka nsɔnyi.+
4 Anami, nyohokame ohokwelo wa shɛnyu;+
Nyodje yimba dia nyu nkondja yimba,
2 Nɛ dia dimi layonyosha wetshelo w’ɔlɔlɔ;
4 Nde akambetsha ndo akambutɛ ate: “Otema ayɛ wakukute ɛtɛkɛta+ ami.
Olame ɛlɛmbɛ ami dia wɛ ntetemala nsɛna.+
5 Okondja lomba, okondja yimba.+
Tohɛke ndo totakɔke kɛnɛ katami.
6 Tɔsɛkake lomba, ko lɔ layokokokɛ.
Langalɔ, ko lɔ layokolama.
8 Ɔsalɔ la nɛmɔ di’efula, ko lɔ layokodiya.+
Lɔ layokosha nɛmɔ, nɛ dia wɛ ambolikondja.+
9 Lɔ layokitsha ekata ka dimɛna k’alɛmbɔlɛmbɔ l’ɔtɛ ayɛ;
Lɔ layokɔlɛnga la dɛmbɔ dia nkoso di’olangala.”
10 Ɔnami, hokamɛ ndo etawɔ ɛtɛkɛta ami,
Ko ɛnɔnyi wa lɔsɛnɔ layɛ wayonga efula.+
12 Etena kakɛndakɛndayɛ, wanya ayɛ hawotohomana la wekamu;
Ndo naka wɛ ndawɔ, wɛ hatotakana.
13 Kukutɛ ohokwelo; towokimɔke.+
Lamawɔ, nɛ dia vɔ mbele lɔsɛnɔ layɛ.+
14 Tɔtɔke lo mboka ka akanga wa kɔlɔ,
Ndo tɔkɛndakɛndake lo mboka ka anto wa kɔlɔ.+
16 Nɛ dia vɔ hawokoke ndala djɔ paka wambosala kɛnɛ kele kɔlɔ.
Vɔ hawolale djɔ paka wambɔkɔsha onto ɔmɔtshi.
17 Vɔ ndɛka mbo ya ndɛ y’oma lo akambo wa kɔlɔ,
Ndo vɔ nɔka wanu w’oma lo awui wa ngala.
18 Koko mboka k’anto w’ɛlɔlɔ kekɔ oko osase wa pindju
Wataleke ntetemala ngamɔ polo la yanyi ya tɛɛ.+
19 Mboka ka akanga wa kɔlɔ kekɔ oko wodjima;
Vɔ haweye kɛnɛ kaatakanya.
20 Ɔnami, dja yimba lo ɛtɛkɛta ami;
Hokamɛ la yambalo tshɛ* kɛnɛ katami.
21 Towanyake yimba;
Lamawɔ etale l’etei k’otema+ ayɛ,
22 Nɛ dia vɔ wekɔ lɔsɛnɔ le wanɛ waatana+
Ndo yoonge ya dimɛna lo demba diawɔ di’otondo.*
23 Laadiko dia diangɔ tshɛ dialamayɛ, olamake otema+ ayɛ,
Nɛ dia oma lɔkɔ mbele tɔkɔkɔ ta lɔsɛnɔ.
24 Nya ɛtɛkɛta w’akadikadi oma le yɛ,+
Ndo anganya asawo w’okadi etale oma le yɛ.
27 Tɛtɔlake lo l’omi kana lo lɔmɔsɔ.+
Kadimola ekolo ayɛ oma lo kɛnɛ kele kɔlɔ.
5 Ɔnami, dja yimba lo lomba lami.
Hokamɛ la yambalo tshɛ* shɛnɔdi+ yami,
2 Dia wɛ nama akoka ayɛ w’ekanelo ka yimba
Ndo nama ewo lo ɛlɔmɔ+ ayɛ.
3 Nɛ dia ɛlɔmɔ wa womoto lele la lɔkɛwɔ la mindo* tɔngaka oko ehehe k’osanga,+
Ndo onyɔ ande wekɔ ɔsɛlɔ ndeka esɔ.+
5 Ekolo ande polɔka otsha lo nyɔi.
Wanya ande tɔlaka otsha lo Diombo.*
6 Nde hakanyiya kaanga yema dikambo dia mboka ka lɔsɛnɔ.
Mboka kande mbekekɔka, koko nde heye dihole.
7 Anami le, nyompokame
Ndo tanyotakɔke oma lo kɛnɛ katami.
8 Angana etale la nde;
Totshɔke suke la soko dia luudu lande,+
9 Diaha wɛ nkimɔ kɛnɛmɔ kayɛ le anto akina+
Ndo ndjona ɛnɔnyi wa kɛnɛ kele esehe;+
10 Diaha angɛndangɛnda mbɔsa diangɔ*+ diayɛ
Ndo kɛnɛ kakayakambe olimu wa wolo l’ɔtɛ wa ntshɔ lo luudu la kana.
11 Naka aha ngasɔ, kete wɛ ayokuma akumu lo ekomelo ka lɔsɛnɔ layɛ
Lam’ayɔlɛmba emunyi ayɛ la demba diayɛ+
12 Ko wɛ mbuta wate: “Ande woho wakamahetsha ohokwelo lee!
Ande woho wakatone otema ami lohango lee!
13 Dimi kompokamɛ dui dia wanɛ wakandakanya
Ndo kombidja yimba le embetsha ami.
16 Onde tɛkɔ diayɛ pombaka diangana l’andja,
Ndo ɛkɛdi ayɛ w’ashi lo asanga a mboka+ wele anto efula?
17 Ombadiɔ dikambo diayɛ wɛmɛ,
Ndo aha dikambo dia angɛndangɛnda wele kaamɛ la yɛ.+
18 Ɛtɛkɔ* kayɛ hita katshɔkwame,
Ndo ɔngɛnangɛnake la wadi la lo nshi yayɛ y’ɔlɔngɔlɔngɔ,+
19 Lofumbɔ lalangema, mbudi ka l’akona+ ka dimɛna efula.
Awɛlɛ ande wakɔngɛnyangɛnyake* tena tshɛ.
Okotɔmake la ngandji kande wonya tshɛ.+
20 Laasɔ ɔnami le, lande na katoyokotɔma le womoto lele la lɔkɛwɔ la mindo*
21 Nɛ dia mboka y’onto yekɔ la ntondo ka washo wa Jehowa;
Nde sɛndingolaka ɛsɛsɛ+ ande tshɛ.
22 Kanga kɔlɔ ambotala lo munga yande hita,
Ndo nde ayondama lo ɛkɔdi wa pɛkato+ kande hita.
23 Nde ayovɔ l’ɔtɛ wende bu la ohokwelo
Ndo ayonganɛ l’ɔtɛ w’enginya kande kamboleka.
6 Ɔnami, naka wɛ akatshu osunge* dikambo dia wonyayɛ,+
Naka wɛ akakimɔma lo anya w’ɔngɛndangɛnda,+
2 Naka wɛ akatale lo djonga l’ɔtɛ wa daka diayɛ,
Akandama l’ɔtɛ wa ɛtɛkɛta w’oma lo onyɔ+ ayɛ,
3 Ɔnami le, sala nganɛ ndo yatshungola,
Nɛ dia wɛ akakɔ lo anya wa wonyayɛ:
Tshɔka toyakitshakitsha ndo tɔsɛngɛsɛngɛ wonyayɛ+ aha la ntshimbatshimba.
4 Tetawɔke dia washo ayɛ ndala djɔ,
Kana tɔkɔkadia ntɔki yayɛ.
5 Yatshungola oko mboloko oma lo anya wa mengenga,
Oko fudu oma lo anya w’omambi wa tofudu.
6 Wɛ kanga nɛndɛ+ le, tshɔka le yɔnɔna;
Sɛdingola woho wasalayɔ akambo, ko wɛ ayonga kanga lomba.
7 Kaanga mbeyɔ bu la owandji, kapita kana omboledi,
8 Yɔ nɔngɔsɔlaka mbo ya ndɛ lo eleko k’ɔwɔ,+
Ndo yɔ mombaka mbo ya ndɛ lo nshi ya dinela.
9 Kanga nɛndɛ le, polo l’etena kakɔna kayoyetama?
Etena kakɔna kayoyemɔ oma lo djɔ yayɛ?
10 Yema ya djɔ, yema y’ɔtɔkɔkalo,
Yema ya nkɔma anya dia momuya,+
11 Ko wola wayokoyɛ oko elengalenga,
Ndo ehomba oko pami kele la dihomɔ dia ta.+
12 Onto l’anyanya ndo kanga kɔlɔ mbetetaka la ɛtɛkɛta w’akadikadi;+
13 Nde mamiyaka sso+ diande, salaka tolembetelo lo lokolo lande, ndo tosambo lo mpita yande.
15 Ɔnkɔnɛ mpokoso kande kayoya la shashimoya;
Wonya wayondohembɔma aha la nde nkɔnɔ.+
16 Ekɔ akambo 6 wahetsha Jehowa;
Ɛɛ, akambo 7 watondotonaka* vɔ anɛ:
17 Washo wa lotamanya,+ lolemi lata kashi,+ ndo anya wakɛdia dikila+ diaha la onongo,
18 Otema watodjaka toseke+ ta kɔlɔ ndo ekolo watolawɔka esadi esadi otsha lo kɔlɔ,
19 Ɔmɛnyi wa kashi watotaka kashi oko wahɛngande,+
Ndo onto tshɛ latotondjaka ewanu l’atei wa anango.+
21 Dingakawɔ tena tshɛ lo otema ayɛ;
Kelekawɔ lo nkingo kayɛ.
22 Lam’atayakɛndakɛnda, vɔ wayokɔlɔmbɔla;
Lam’etamayɛ, vɔ wayemala dia kolamaka;
Ndo lam’etɔyɛ, vɔ wayɔtɛkɛta la yɛ.*
24 Vɔ wayokolama oma le womoto la kɔlɔ,+
Oma lo lolemi la lɔɔngɔ laki womoto lele la lɔkɛwɔ la mindo.*+
25 Tokombolake olangala ande l’otema+ ayɛ
Ndo tetawɔke dia nde kokotola la omamiyelo ande wa washo,
26 Nɛ dia l’ɔtɛ wa womoto la numba, pami komaka oko yɛtshi ya mapa,+
Koko wadi a kana mambaka lɔsɛnɔ* l’oshinga wolo djonga.
27 Onde onto koka nkitsha dja lo ntolo kande ko ahɔndɔ+ ande hawolongola?
28 Kana onde onto koka nkɛndakɛnda lo akalanga wa dja ko ekolo ande hawolongola?
29 Ngasɔ mbonga onto tshɛ leyana la wadi a kana;
Ndooko onto lawonanda lahatolongola dilanya.+
30 Anto hawohetsha kanga wovi
Naka nde mbivaka dia ndjakotshɛ* ehomba ande etena kende la ndjala.
31 Ko naka wambowonda, nde ayofuta mbala 7;
Nde ayokimɔ diangɔ tshɛ dia nɛmɔ dia lo luudu lande.+
32 Onto tshɛ lasala loseka la womoto bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ;*
34 Nɛ dia kandjema mbishaka omi nkɛlɛ;
Nde hatowoka kandji lam’ayondɔsɔmbɔya.+
35 Nde hatetawɔ ndooko ɛngɔ ka mengɔnya la dui sɔ;*
Nde hatotshikala ki, oyadi woke akɔna wele la woshasha wayoyowosha.
7 Ɔnami, omba ɛtɛkɛta ami,
Ndo lama wadjango+ ami dimɛna.
3 Kelekawɔ lo mpita yayɛ;
Fundawɔ lo ehase ka otema ayɛ.+
4 Tɛ lomba wate: “Wɛ kele kadiyɛmi,”
Ndo elɛ yimba wate: “Owotɔ ami,”
5 Dia kolama oma le womoto lele la lɔkɛwɔ la mindo,*+
Oma le womoto lele la lɔkɛwɔ la mindo* ndo oma lo ɛtɛkɛta ande w’ɔsɛlɔ.*+
6 Oma lo didishi dia luudu lami,
Oma lo djongɔ ya lo didishi diami, dimi lakalengɛ,
7 Ko lakɛnyi weomombe,*
L’atei w’ɛlɔngɔlɔngɔ, dimi lakɛnyi ɔlɔngɔ a pami ɔmɔtshi wele bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ.*+
8 Nde akete lo shinga yele suke la sanga dia womoto akɔ,
Nde akatshu otsha lo luudu la womoto akɔ
9 La tosho ta shimba, la dikɔlɔ,+
Otsho ndo wodjima waya suke.
11 Womoto akɔ ekɔ kanga londjo ndo ɔtɛ wolo.+
Nde* hatshikala lo luudu lande.
12 Etena kɛmɔtshi nde ekɔ l’andja, oma laasɔ lo ahole wele anto efula,
Nde ndjashɛka suke la sanga tshɛ.+
13 Nde akookimɛ ndo akawosha bizɛ;
Aha la mboka nsɔnyi, womoto akɔ akawotɛ ate:
14 “Dimi lakahombe nkimɔ elambo w’osanga.+
Ɛlɔ, dimi lambokotsha alɔkɔlɔkɔ ami.
15 Diakɔ diakamatombi dia ndjohomana la yɛ,
Dia ndjokoyanga, ko lambokotana!
16 Dimi lakaadi ahɔndɔ w’amɛna lo mbeto kami,
Wa linɛnɛ wele la alangi efula w’oma lo Edjibito.+
17 Dimi lakamɔngi malashi wa mirɛ, aloe ndo kinamɔna+ lo mbeto kami.
18 Yete totɔnɔ ndo totolotshanya la ngandji polo la pindju;
Totɔngɛnyangɛnyane la ngandji ka wolo kaamɛ,
19 Nɛ dia omɛmi bu la ngelo;
Nde akatshu lo lɔkɛndɔ l’etale.
20 Nde akatshu la tapa dia falanga,
Ndo nde hatokalola polo lam’ayonga ngɔndɔ emuma.”
21 Womoto akɔ ambowonganyiya la diewo di’efula dia mbetawoya.+
Nde ambɔɔkɔsha la ɛtɛkɛta w’ɔsɛlɔ.
22 Pami kakɔ ambooyela mbala kakɔ ɔtɔi oko ngɔmbɛ katatshu lo ediakelo,
Oko enginya katatshu dia tolongola dilanya lo lowete,*+
23 Polo lam’ayotondola lohito ovɔ ande;
Oko fudu yatasamanya otsha lo djonga, nde heye dia dui sɔ diayowoshishɛ lɔsɛnɔ*+ lande.
24 Ɔnkɔnɛ, anami le, nyompokame;
Nyodje yimba lo ɛtɛkɛta watami.
25 Tetawɔke dia otema ayɛ mbɛlɛ lo mboka ya womoto akɔ.
27 Luudu lande tɔlaka otsha lo Diombo;*
Lɔ polɔka otsha lo mvudu ya l’etei ka nyɔi.
8 Shi lomba lekɔ lo mbelɛ?
Shi shɛnɔdi yekɔ lo mbidiya dui+ diayɔ?
2 Lo dongolongo+ l’omamu wa mboka,
Lɔ memalaka lo asanga.
3 Suke la asoko watɔla otsha lo osomba,
Lo mbɔtwɛlɔ y’asoko,
Lɔ lekɔ lo ntetemala mbelɛ la dui dia wolo ɔnɛ:+
4 “Nyu anto ami mbawelɛmi;
Otsha le anto tshɛ* kadiyami dui diami.
6 Nyohokame, nɛ dia kɛnɛ katami kekɔ ohomba,
Ɛlɔmɔ ami tɛkɛtaka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ;
7 Nɛ dia onyɔ ami tondjaka kɛnɛ kele mɛtɛ,
Ɛlɔmɔ ami petshaka kɛnɛ kele kɔlɔ.
8 Ɛtɛkɛta tshɛ w’oma lo onyɔ ami wekɔ ɔlɔlɔ.
Ndooko kaanga ɔtɔi l’atei awɔ wele kɔlɔ ndo wɛngɛngɛ.
9 Vɔ tshɛ nsembɔ tɔɔ le ɔnɛ lele la shɛnɔdi
Ndo osembɔki le wanɛ wambotana ewo.
10 Nyɔsɔnɛ ohokwelo ami lo dihole dia mfɛsa,
Ndo ewo lo dihole dia paonyi+ koleki dimɛna,
11 Nɛ dia lomba ndeka kɔrai* dimɛna;
Ndooko ɛngɔ kekina tshɛ ka nɛmɔ kakoka mbɛdikama la lɔ.
12 Dimi lomba mbidjasɛka kaamɛ la kɛsɔ;
Dimi lakatane ewo ndo dikoka di’ekanelo ka yimba.+
13 Wɔma wa Jehowa nembetshiyaka mpetsha kɔlɔ.+
Dimi petshaka ndjadiya, otako,+ mboka ka kɔlɔ ndo ɛtɛkɛta wa kɔlɔ.+
15 Diɛsɛ la mi mbatetemala nkumi ya dikanga mbolɛ,
Ndo mbadja ɛnɛnɛ wa laadiko losembwe.+
16 Diɛsɛ la mi mbatetemala ewandji nɔmbɔla,
Ndo mbalombosha ɛlɔhɛ la losembwe.
17 Dimi nangaka wanɛ wananga,
Ndo wanɛ wanyanga wayontana.+
18 Ɛngɔnyi la lotombo wekɔ kaamɛ la mi,
Ɔngɔnyi wa pondjo* ndo losembwe.
19 Elowa ami ndeka paonyi dimɛna, kaanga paonyi kambɛdiama,
Ndo kɛnɛ katondjami ndeka mfɛsa+ yoleki amɛna dimɛna.
20 Dimi kɛndakɛndaka lo mboka ka losembwe,
L’atei wa mboka ya sambo k’ɔlɔlɔ;
21 Dimi mbishaka wanɛ wananga etenyi k’okitɔ k’ɔngɔnyi efula,
Ndo dimi ndodjaka mvudu yawɔ ya waombelo.
25 La ntondo ka akona shikikɛma,
La ntondo ka tokonakona tondjama,
26 La ntondo ka nde nsala nkɛtɛ la eswe ayɔ
Kana lɔsɛkɛ la ntondo la ditshu dia nkɛtɛ.
27 Etena kakandalɔngɔsɔla olongo,+ dimi laki laawɔ;
Etena kakandadje oshidi laadiko di’ashi+ lam’akomɛ washo,
28 Etena kakandashikikɛ* wange la diko,
Etena kakandasale afuku w’ashi wa dingunda,
29 Etena kakandadjɛ ndjale didjango
Diaha ashi awɔ ndekana olelo wakandadje,+
Etena kakandashikikɛ* atshina wa nkɛtɛ,
30 Etena kɛsɔ dimi lakikɔ suke la nde oko okambi wa kɔmba.+
Dimi kakandangɛnangɛnaka+ lo yoho ya laande lushi la lushi;
Dimi lakangɛnangɛnaka la ntondo kande tena tshɛ;+
31 Dimi lakangɛnangɛna nkɛtɛ kande kakoka anto mbidjasɛ,
Ndo dimi lakangɛnangɛna ana w’anto* lo yoho ya laande.
32 Kakianɛ, anami le, nyompokame;
Eelo, ɔngɛnɔngɛnɔ le wanɛ walama mboka yami.
33 Nyohokame ohokwelo,+ ko nyayonga akanga wa tomba,
Ndo tanyowonyake yimba pondjo.
34 Ɔngɛnɔngɛnɔ le onto lampokamɛ
Lo ndjaaka la yosose* lo asoko ami lushi la lushi,
Lo kongaka suke la asoko ami;
35 Nɛ dia ɔnɛ lantana ayotana lɔsɛnɔ,+
Ndo nde mbetawɔmaka le Jehowa.
9 Lomba la mɛtɛ lakake luudu lalɔ;
Lɔ lakasɛlɛ* dikundji dialɔ 7.
3 Lɔ lakatome ekambi alɔ wa wamato
Dia towelɛ oma lo dongolongo la diko di’osomba ɔnɛ:+
4 “Onto tshɛ lahatahokɔ akambo aye lanɛ.”
Nde mbutɛka ɔnɛ lele bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ* ate:
5 “Yaka yole mapa ami
Ndo yɔnɔ wanu wakamasɔhanyisha.
7 Onto langola ɔmɔnyɔdi nyangaka nsɔnyi,+
Ndo onto tshɛ lahangwɛ kanga kɔlɔ ayohomɔ.
8 Tohangwɛke ɔmɔnyɔdi, nde atokokohetsha.+
Hangwɛ kanga lomba, ko nde ayokooka ngandji.+
9 Etsha kanga lomba, ko nde ayoleka monga la lomba.+
Etsha onto ɔlɔlɔ, ko nde ayofudia ewo kande.
11 Nɛ dia diɛsɛ la mi kayonga nshi yayɛ efula,+
Ndo kayowokokotshɛ ɛnɔnyi wa lɔsɛnɔ layɛ.
12 Naka wɛ monga kanga lomba, wɛ ekɔ kanga lomba lo wahɔ ayɛ hita,
Ko naka wɛ ekɔ ɔmɔnyɔdi, wɛmɛ kayɛmba dui sɔ.
13 Womoto l’enginya kele kanga londjo.+
Nde ekɔ womombe ndo heye ndooko ɛngɔ.
14 Nde mbidjasɛka la soko dia luudu lande
Lo nkɔsa lo ahole wa la diko w’osomba,+
15 Awelɛ wanɛ weta laawɔ,
Wanɛ wakɛndakɛnda nsembɔ tɔɔ lo mboka kawɔ ate:
16 “Onto tshɛ lahatahokɔ akambo aye lanɛ.”
Nde mbutɛka wanɛ wele bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ*+ ate:
17 “Ashi wa lova mbele amɛna,
Ndo ndɛ diangɔ lo woshɛshɛ mbishaka ɔlɔ.”+
18 Koko nde heye dia wanɛ wele bu la wolo lo nyɔi wekɔ lɛkɔ,
10 Tokedi ta Sɔlɔmɔna.+
Ɔna la lomba atɔngɛnyangɛnyaka+ she,
Koko ɔna l’enginya atonyangiyaka nyango.
2 Diangɔ diakondjama lo yoho ya kɔlɔ hadiotonga la wahɔ,
Koko losembwe mbitshaka oma lo nyɔi.+
5 Ɔna latoombaka diangɔ lo nshi y’ɔwɔ salaka akambo la shɛnɔdi,
Koko ɔna latolalaka djɔ lo nshi ya dinela+ mbishanaka nsɔnyi.
6 Ɛtshɔkɔ mongaka lo ɔtɛ w’onto ɔlɔlɔ,+
Koko onyɔ w’akanga wa kɔlɔ mbishɛka awui wa ngala.
8 Onto lele la otema wa lomba mbetawɔka wetshelo,*+
Koko ɔnɛ latɛkɛta awui w’enginya ayɔhɔtshahɔtshama.+
9 Onto lakɛndakɛnda lo olowanyi ayɔkɛndakɛnda lo lotui tshitshi,+
Koko ɔnɛ latetɛka mboka yande wɛngɛngɛ ayoshɔma.+
10 Onto latomamiyaka sso diande tongaka lonyangu,+
Ndo ɔnɛ latɛkɛta awui w’enginya ayɔhɔtshahɔtshama.+
12 Lohetsho mbatotondjaka ewanu,
Koko ngandji kombaka kɔlɔ tshɛ.+
13 Lomba tanemaka lo ɛlɔmɔ wa kanga shɛnɔdi,+
Koko ɔhɛhɛla wekɔ dikambo dia ɔkɔngɔ wa ɔnɛ lele bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ.*+
15 Okundji* wa kanga ɔngɔnyi ele osomba ande wodingami la mpele.
Elanyelo ka ase wola ele wola+ awɔ.
16 Elimu w’onto ɔlɔlɔ konyaka lo lɔsɛnɔ;
Koko kɛnɛ katondja kanga kɔlɔ konyaka lo pɛkato.+
17 Ɔnɛ letawɔ ohokwelo ekɔ mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ,*
Koko ɔnɛ lɔnyɔla lohango minganyiyaka anto akina.
20 Lolemi la onto ɔlɔlɔ lekɔ oko mfɛsa+ koleki dimɛna,
Koko otema wa kanga kɔlɔ bu la nɛmɔ efula.
23 Ndjasha lo lɔkɛwɔ la nsɔnyi ekɔ oko kɛnyɔ le kanga enginya,
Koko lomba lekɔ dikambo dia kanga shɛnɔdi.+
24 Kɛnɛ koka kanga kɔlɔ wɔma kayowokomɛ;
Koko nsaki k’anto w’ɛlɔlɔ kayokotshama.+
26 Oko wanu w’okayi lo wanyu ndo oko edinga lo washo,
Ngasɔ mbele kanga nɛndɛ le ɔnɛ lawotoma.*
29 Mboka ka Jehowa kekɔ longele le onto laha la onongo,+
Koko tɔ nembetshiyaka elanyelo le atshi wa kɔlɔ.+
31 Onyɔ w’onto ɔlɔlɔ tondjaka* lomba,
Koko lolemi la kɔlɔ layohembɔma.
32 Ɛlɔmɔ w’onto ɔlɔlɔ mbeyaka kɛnɛ kangɛnyangɛnya,
Koko onyɔ w’akanga wa kɔlɔ wekɔ kɔlɔ keto.
5 Losembwe la onto laha la onongo sembolaka mboka kande,
Koko kanga kɔlɔ ayɔkɔ l’ɔtɛ wa kɔlɔ+ kande hita.
7 Etena kavɔ kanga kɔlɔ, elongamelo kande shishɔka;
Ndo elongamelo kohikami lo wolo ande shishɔka.+
8 Onto ɔlɔlɔ pandɔka oma lo asui,
Ndo kanga kɔlɔ mbɔsaka dihole+ diande.
10 Ɔlɔlɔ w’anto w’ɛlɔlɔ ngɛnyangɛnyaka osomba,
Ndo etena kalanyema akanga wa kɔlɔ, ekoko w’ɔngɛnɔngɛnɔ+ mongaka.
12 Onto tshɛ lele bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ* petshaka* wonyande,
Koko onto lele la shɛnɔdi ya mɛtɛ mbɔlamaka ki.+
13 Omamanyishi mbetetaka dia mbishola sawo dia sheke,+
15 Onto tshɛ layakimɔ osunge le ɔngɛndangɛnda, ndooko onyake ayodiɛnɛ,+
Koko onto tshɛ lewɔ* nsutshasutsha anya lo diokanelo ayonga lo ekokelo.
19 Ɔnɛ lasukɛ losembwe la wolo tshɛ ekɔ lo mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ,+
Koko ɔnɛ latoyelaka kɛnɛ kele kɔlɔ ekɔ lo mboka k’otsha lo nyɔi.
20 Wanɛ wele la etema wa wɛngɛngɛ wekɔ wɔnɔnyi le Jehowa,+
Koko wanɛ waha la onongo lo mboka kawɔ mbɔngɛnyangɛnyaka.+
22 Oko zama dia paonyi lo ɔhɛmbɛ wa nsombo
Ngasɔ mbele womoto l’olangala latona ekanelo k’ɔlɔlɔ.
23 Nsaki k’anto w’ɛlɔlɔ konyaka lo ɔlɔlɔ,+
Koko kɛnɛ kalongamɛ akanga wa kɔlɔ konyaka lo nkɛlɛ.
24 Onto ɔmɔtshi kahaka la lokaho tshɛ* ndo komɛka lo monga la diangɔ efula;+
Okina nyimaka anto kɛnɛ kahombande nkaha koko nde mongaka wola.+
26 Anto wayodja ɔnɛ ladimana mbo ya ndɛ mananu,
Koko vɔ wayɔtshɔkɔla ɔnɛ layisondja.
27 Onto layanga la etete tshɛ dia nsala ɔlɔlɔ nyangaka lokolo l’ɔlɔ,+
Koko onto layanga kɛnɛ kele kɔlɔ, kɛsɔ mɛtɛ mbayowokomɛ.+
29 Onto tshɛ lela ekakatanu* le ase luudu lande hita ayokita lɔpɛpɛ,+
Ndo enginya ayonga ose olimu wa kanga otema wa lomba.
31 Lo mɛtɛ naka onto ɔlɔlɔ la la nkɛtɛ futamaka,
Kete hoke kanga kɔlɔ ndo otshi wa pɛkato!+
2 Onto ɔlɔlɔ mbetawɔmaka le Jehowa,
Koko Nde manyaka onto lele la tokanyi ta kɔlɔ.+
3 Ndooko onto longa lo ekokelo oma lo akambo wa kɔlɔ,+
Koko anto w’ɛlɔlɔ hawokundɔmaki pondjo.
4 Wadi l’oshika ekɔ dɛmbɔ dia nkoso le omɛnde,+
Koko wadi lashana nsɔnyi ekɔ oko ɛhɔndɛlɔ lo weka ande.+
5 Tokanyi ta anto w’ɛlɔlɔ tekɔ esembɔki,
Koko ɛlɔmbwɛlɔ ka akanga wa kɔlɔ kekɔ lokeso.
7 Naka akanga wa kɔlɔ wambonyukɔma, kete vɔ waya bu nto,
Koko luudu la anto w’ɛlɔlɔ layotshikalaka.+
9 Ndeka dimɛna monga la yema ya nɛmɔ tshitshɛ ko monga la okambi
11 Ɔnɛ lakamba ekambɔ kande ayolota mbo ya ndɛ,+
Koko ɔnɛ lawesa diangɔ di’anyanya bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ.*
12 Kanga kɔlɔ kɔmiyaka kɛnɛ kambokondja anto akina wa kɔlɔ,
Koko edio w’anto w’ɛlɔlɔ tɔka elowa.
13 Onto a kɔlɔ talaka lo djonga l’ɔtɛ wa ɛtɛkɛta ande wa kɔlɔ,+
Koko onto ɔlɔlɔ pandɔka oma lo asui.
14 Oma lo elowa w’ɛtɛkɛta* ande, onto ndotshamaka la diangɔ di’ɛlɔlɔ,+
Ndo olimu wa anya ande wayowofuta.
17 Ɔnɛ lata kɛnɛ kakandɛnyi la kɔlamelo ayota mɛtɛ,*
Koko ɔmɛnyi wa kashi kesaka.
18 Ɛtɛkɛta w’otondjatondja watohomuyaka oko lokuwa
Koko lolemi la kanga lomba lekɔ ɛkɔnwɛlɔ.+
19 Ɛlɔmɔ wata mɛtɛ wayotshikala pondjo,+
Koko lolemi lata kashi layotshikala lo tshanda ya tshitshɛ tsho.+
20 Lokeso lekɔ lo otema wa wanɛ wɔtɔ sheke ya nsala kɔlɔ,
22 Ɛlɔmɔ wata kashi wekɔ wɔnɔnyi le Jehowa,+
Koko wanɛ wasala akambo la kɔlamelo mbɔngɛnyangɛnyaka.
23 Kanga kɛsɔ mbishɛka kɛnɛ keyande,
Koko otema wa kanga enginya watotondjaka enginya+ kande sɛkɛ.
26 Onto ɔlɔlɔ nyangaka ɛtshi kande ka nkɛtɛ ka ndesha dongalonga,
Koko mboka ka akanga wa kɔlɔ mbanganyiyaka.
27 Kanga nɛndɛ hatsha wenga,+
Koko etete mbele ɛngɔ ka nɛmɔ k’oshinga wolo kele la onto.
28 Mboka ka losembwe konyaka lo lɔsɛnɔ;+
Lo ɛsɛsɛ atɔ nyɔi bu.
2 Oma lo elowa w’ɛtɛkɛta* ande, onto ayɔlɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ,+
Koko nsaki* ka akanga w’okadi ekɔ dikambo dia awui wa ngala.
5 Onto ɔlɔlɔ petshaka kashi,+
Koko etsha wa akanga wa kɔlɔ mbelaka nsɔnyi ndo diɔnyɔ.
6 Onto ɔlɔlɔ kokɛka ɔnɛ lele mboka kande bu la onongo,+
Koko kɔlɔ kɔshaka otshi wa pɛkato.
7 Ekɔ onto ɔmɔtshi lata dia nde ekɔ ɔngɔnyi, koko nde ndooko la ɛngɔ.+
Ekɔ onto okina lata dia nde ekɔ wola, koko nde ekɔ la ɔngɔnyi efula.
15 Shɛnɔdi ya dimɛna pomuyaka lokolo l’ɔlɔ,
Koko mboka ka kanga okadi kekɔ kɔlɔ.
18 Onto tshɛ lanya ohokwelo yimba komaka wola ndo mbishamaka nsɔnyi,
20 Ɔnɛ latɛngɔlaka kaamɛ la akanga wa lomba ayonga kanga lomba,+
Koko ɔnɛ lekesanɛ la akanga wa dinginya ayokomɛ lo kɔlɔ.+
22 Onto ɔlɔlɔ tshikɛka ekana ande etenyi k’okitɔ,
Koko ɔngɔnyi wa otshi wa pɛkato wayolamema dikambo di’onto ɔlɔlɔ.+
23 Ekambɔ kakafuse ose wola tondjaka mbo ya ndɛ efula,
Koko tɔ* mbeyaka ndanyema oma lo awui waha la losembwe.
14 Womoto lele mɛtɛ la lomba atohikaka luudu+ lande,
Koko ɔnɛ l’enginya atolihandjolaka la anya ande hita.
2 Ɔnɛ lakɛndakɛnda lo losembwe lande mbokaka Jehowa wɔma,
Koko ɔnɛ lele la mboka y’okadi* mbɔɔnyɔlaka.
3 Lofimbɔ l’otako lekɔ lo onyɔ wa kanga enginya,
Koko ɛlɔmɔ wa akanga wa lomba wayowakokɛ.
4 Lɛnɛ ele bu ngɔmbɛ, dihole dialɛ waa nyama mongaka pudipudi,
Koko wolo wa ngɔmbɛ mbelaka dinela di’efula.
5 Ɔmɛnyi wa kɔlamelo hatota kashi,
Koko ɔmɛnyi wa kashi mbutaka kashi woho wahɛngande.+
6 Ɔsɔkanyi atoyangaka lomba ko halikondja,
Koko ewo ndjaaka esadi eto le onto lele la yimba.+
7 Angana la kanga enginya,
Nɛ dia wɛ hatotana ewo lo ɛlɔmɔ ande.+
8 Oma lo lomba, kanga kɛsɔ atoshihodiaka mboka katandatshu,
10 Otema mbeyaka ololo awɔ hita,*
Ndo ndooko onto l’oma l’andja lakoka ngɛnangɛna kaamɛ la wɔ.
11 Luudu l’akanga wa kɔlɔ layolanyema,+
Koko luudu la dipɛma la anto w’ɛlɔlɔ layolomba.
13 Kaanga etena kɔɔla onto, otema ande mbeyaka monga la kandji,
Ndo ɔngɛnɔngɛnɔ mbeyaka nkomɛ lo lɔkɔnyɔ.
14 Onto lele la otema wambonganyiyama ayona etombelo w’oma lo mboka yande,+
Koko onto ɔlɔlɔ ayona difuto di’oma lo etsha ande.+
16 Onto lele la lomba ekɔ la yewo ndo atanganaka la kɛnɛ kele kɔlɔ,
Koko kanga enginya atomalaka esadi ndo atoyaɛkɛka otamanya le nde ndamɛ.
19 Anto wa kɔlɔ wayokusama la ntondo k’onto ɔlɔlɔ,
Ndo akanga wa kɔlɔ wayokusama lo asoko w’onto ɔlɔlɔ.
21 Onto lahetsha wonyande salaka pɛkato,
Koko onto tshɛ loka ɔmɛnyi mfɔnu kɛtshi ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ.+
22 Shi wanɛ wadja sheke dia nsala kɔlɔ wayonganɛ?
Koko wanɛ wakombola dia nsala ɔlɔlɔ wayolongola ngandji ka kɔlamelo ndo kɔlamelo.+
23 Olimu tshɛ wa wolo wekɔ la wahɔ,
Koko asawo w’anyanya konyaka lo dihombo.+
24 Dɛmbɔ dia nkoso dia akanga wa lomba ele ɔngɔnyi awɔ;
Koko enginya ka akanga wa dinginya ekɔ paka enginya.+
25 Ɔmɛnyi wa mɛtɛ shimbɛka nsɛnɔ,*
Koko wa kashi kesaka woho wahɛngande.
27 Wɔma wa Jehowa wekɔ ɛtɛkɔ ka lɔsɛnɔ,
Dia minya onto oma lo tolonga ta nyɔi.
28 Leemba l’anto mbele lotombo la nkumekanga,+
Koko owandji wele bu la anto ndanyemaka.
29 Onto lahoke nkɛlɛ esadi ekɔ la shɛnɔdi+ y’efula,
Koko onto lele bu la solo dia lotutsha kɛnɛmɔlaka enginya+ kande.
32 Kanga kɔlɔ ayɔkɔshama l’ɔtɛ wa kɔlɔ kande hita,
Koko onto ɔlɔlɔ ayotana eshamelo lo olowanyi+ ande.
33 Lomba mbidjasɛka ki lo otema wa kanga yimba,+
Koko l’atei w’akanga wa dinginya, lɔ la dia ndjaeyanya.
34 Losembwe mbidiyaka wodja,+
Koko pɛkato mbishaka anto nsɔnyi.
35 Nkumekanga ngɛnangɛnaka okambi wasala akambo la shɛnɔdi,+
Koko nde momalɛka ɔnɛ lasala akambo wa nsɔnyi.+
2 Lolemi la kanga lomba kambaka dimɛna la ewo,+
Koko onyɔ wa kanga enginya tondjaka enginya kande sɛkɛ.
3 Washo wa Jehowa wekɔ lo dihole tshɛ,
Wenda anto wa kɔlɔ ndo anto w’ɛlɔlɔ.+
6 Diangɔ dia nɛmɔ diekɔ efula lo luudu l’onto ɔlɔlɔ,
11 Diombo* ndo dihole dia elanyelo* mɛnamaka tshɛ le Jehowa.+
Kete hoke etema w’anto!+
12 Ɔmɔnyɔdi halange onto lawongola.*+
Nde hatɔkɛtshanya la kanga lomba.+
13 Otema w’ɔngɛnɔngɛnɔ kimanyiyaka dia elungi monga l’ɔlɔ,
Koko otema wele la lɔkɔnyɔ kɔmɔlaka yimba.+
16 Ndeka dimɛna monga la yema tshitshɛ lo wɔma wa Jehowa+
17 Ndeka dimɛna ndɛ akatshikatshi lam’ele ngandji+
Lo dihole dia ndɛ ngɔmbɛ ya wata lam’ele lohetsho.+
19 Mboka ka kanga nɛndɛ kekɔ oko lokombo la atɛndɛ,+
Koko mboka k’onto ɔlɔlɔ kekɔ oko nkɛtɛ y’ebamubamu.+
21 Enginya ekɔ dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ le onto lele bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ,*+
Koko onto lele la shɛnɔdi sembɔka tɔɔ otsha la ntondo.+
23 Onto ngɛnangɛnaka mbisha okadimwelo wa dimɛna,*+
Ndo dui diotami lo etena kahombama diekɔ dimɛna efula!+
27 Onto layanga wahɔ wa lokeso mbelaka ofukutanu* lo luudu la nde hita,+
Koko ɔnɛ lahetsha mbo y’otsho ayotetemala nsɛna.+
28 Otema w’onto ɔlɔlɔ kanaka yimba la ntondo ka nkadimola,*+
Koko onyɔ wa kanga kɔlɔ tondjaka akambo wa kɔlɔ lo sɛkɛ.
29 Jehowa mangana etale la akanga wa kɔlɔ,
Koko nde mbokaka dɔmbɛlɔ dia anto w’ɛlɔlɔ.+
31 Onto lahokamɛ lohango lashimbɛ lɔsɛnɔ
Ekɔ lo luudu kaamɛ la akanga wa lomba.+
4 Jehowa akasale elimu tshɛ dikambo dia sangwelo diande,
Oyadi kaanga kanga kɔlɔ lo lushi la asui.+
5 Onto tshɛ lele la otema w’otako ekɔ ɛngɔ ka wɔnɔnyi le Jehowa.+
Onga la eshikikelo dia,* nde hatohandɔ dilanya.
6 Oma lo ngandji ka kɔlamelo ndo kɔlamelo, munga kombamaka,+
Ndo oma lo wɔma wa Jehowa, onto mimɔka oma lo kɔlɔ.+
7 Etena kangɛnangɛna Jehowa mboka y’onto ɔmɔtshi,
Nde salaka dia kaanga atunyi ande monga lo wɔladi kaamɛ la nde.+
8 Ndeka dimɛna monga la yema ya diangɔ tshitshɛ kaamɛ la losembwe+
Lo dihole dia monga la ekondjelo k’efula aha la losembwe.+
9 Onto mbeyaka nkongɛ dimɛna kɛnɛ kayangande nsala,
Koko Jehowa kalɔmbɔla wanya ande.+
11 Kilɔ ndo tɛdikɔ taha la lokeso ndja oma le Jehowa;
Wotsho tshɛ wele lo tapa mbele olimu ande.+
12 Ditshelo dia kɔlɔ diekɔ wɔnɔnyi le nkumi ya dikanga,+
Nɛ dia kiti ka lowandji shikikɛmaka dimɛna oma lo losembwe.+
13 Ɛtɛkɛta wa losembwe ngɛnyangɛnyaka nkumi ya dikanga.
Vɔ nangaka onto lata awui wosembwe.+
15 Lɔsɛnɔ lekɔ lo osase wele lo elungi ka nkumekanga;
Mpomɔ lokolo l’ɔlɔ le nde ekɔ oko dinge dia mvula lo nshi y’ɔwɔ.+
16 Ande woho woleki nkondja lomba ndeka nkondja paonyi lee!+
Nkondja yimba ekɔ dui diahomba sɔnama oleki mfɛsa.+
17 Anto w’ɛlɔlɔ mbewɔka mboka ka kɔlɔ.
Onto tshɛ lalama mboka kande kokɛka lɔsɛnɔ lande.*+
18 Otako katetaka la ntondo ka elanyelo,
Ndo yimba ya lotamanya la ntondo ka ɔkwɛlɔ.+
19 Ndeka dimɛna monga la okitshakitsha* l’atei w’anto wele la memakana+
Lo dihole dia nkahana diangɔ dia dimbo la akanga w’etako.
20 Onto lakɛnɛmɔla shɛnɔdi lo dikambo dimɔtshi ayotondoya,*
Ndo onto layaɛkɛ le Jehowa ekɔ la ɔngɛnɔngɛnɔ.
21 Onto lele la lomba lo otema ayelamɛ ɔnɛ kanga yimba,+
22 Kɛsɔ yekɔ ɛtɛkɔ ka lɔsɛnɔ le ɔnɛ lele la yɔ,
Koko akanga wa dinginya pokɔmaka oma lo dinginya diawɔ hita.
23 Otema wa kanga lomba mbishaka onyɔ ande shɛnɔdi+
Ndo ɛtɛkɛta ande ndekaka mbetawoya.
25 Mboka kɛmɔtshi mɛnamaka ɔlɔlɔ le onto,
Koko l’ekomelo tɔ tɔlaka lo nyɔi.+
26 Mposa ka ndɛ* k’okambi w’ekambɔ mbokonyaka dia nkamba la wolo
29 Kanga ngala kotolaka osukanyi ande
Ndo mbɔtɔlaka lo mboka ka kɔlɔ.
30 Nde mamiyaka sso diande etena kakongɛnde dia nsala kɔlɔ.
Nde kɔmaka ɛlɔmɔ ande dia nsala kɔlɔ.
17 Ndeka dimɛna ndɛ ɛtshi ka mapa wa womu lam’ele ki*+
Lo dihole dia monga lo luudu loludi tɔɔ la diangɔ dia ndɛ* lam’ele ewanu.+
2 Okambi wele la shɛnɔdi ayonga owandji w’ɔna lasala akambo wa nsɔnyi;
Nde ayolongola yema y’etenyi k’okitɔ oko anangɛwɔ.
3 Mpoke kalɛlɔlawɔ mbolo kekɔ dikambo dia mfɛsa ndo nkuka ka dja dikambo dia paonyi,+
Koko Jehowa kele ɔsɛdingodi w’etema.+
4 Kanga kɔlɔ mbidjaka yimba lo ɛtɛkɛta wahomuya;
Ndo kanga lokeso pokamɛka lolemi latondja awui wa kɔlɔ.+
5 Onto tshɛ lasɔka ose wola tɛngaka Otungi+ ande,
Ndo onto tshɛ langɛnangɛna l’ɔtɛ wa mpokoso kambokomɛ onto okina hatohandɔ dilanya.+
6 Ekana wekɔ dɛmbɔ dia nkoso le osombe w’onto,
Ndo waa papa* wekɔ lotombo la anawɔ.
7 Ɛtɛkɛta wosembwe* hawokoke le kanga enginya.+
Kete hoke ɛtɛkɛta wa kashi le omboledi!*+
8 Woshasha wekɔ oko lɔwɔkɔ la nɛmɔ* le kangawɔ;+
Dihole tshɛ diakadimɔnde, vɔ mbohomuyaka lokolo l’ɔlɔ.+
9 Onto tshɛ ladimanyiyana* kɔlɔ nyangaka ngandji,+
Koko ɔnɛ latetemala nsanya dikambo kakitolaka angɛnyi+ wa ma ma.
11 Onto a kɔlɔ nyangaka tsho ɔtɔmbɔkwɛlɔ,
Koko ɔkɛndji w’esehe ayotomama dia mbosha dilanya.+
12 Ndeka dimɛna mpomana la laondo lamboshisha analɔ
Lo dihole dia mpomana la kanga enginya lo enginya+ kande.
13 Naka onto ɔmɔtshi ambokaloya kɔlɔ lo ɔlɔlɔ,
Kɔlɔ hamɔki oma lo luudu lande.+
15 Onto layindja kanga kɔlɔ ndo onto laanya onto ɔlɔlɔ,+
Vɔ ahende wekɔ wɔnɔnyi le Jehowa.
16 Ɔlɔlɔ akɔna wayala naka kanga enginya monga la akoka wa nkondja lomba
17 Ɔngɛnyi wa mɛtɛ mbokanaka ngandji tena tshɛ+
Ndo ekɔ ɔnanyɔ lakokayɛ mendɛ le nde lo tena dia paa.+
18 Onto lele bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ* sutshasutshaka anya ndo mbetawɔka
Dia nkimɔ ɔkɔlɛ la ntondo ka wonyande.+
19 Onto lalanga ewanu nangaka kɔlɔ.+
Onto tshɛ lasala soko diande tanga mbelɛka mpokoso.+
21 Ɔnɛ lota ɔna la enginya ayodiɛnɛ la lɔkɔnyɔ;
Ndo she ɔna la ɛpɔka bu l’ɔngɛnɔngɛnɔ.+
24 Lomba lekɔ mbala kakɔ ɔtɔi la ntondo ka kanga shɛnɔdi,
Koko washo wa kanga enginya mbetetaka polo lo tokoma ta nkɛtɛ.+
26 Bu dimɛna mbisha onto ɔlɔlɔ dilanya,*
Ndo nkɔmɔla onto lele la nɛmɔ hɔtɔnɛ la kɛnɛ kosembwe.
28 Kaanga kanga enginya latshikala ki ayɔsama oko kanga lomba,
Ndo ɔnɛ ladiha ɛlɔmɔ ande ekɔ la shɛnɔdi.
18 Onto tshɛ layakakitola nyangaka wahɔ ande hita wa lokaki;
Nde tonaka* lomba tshɛ l’oshika.
2 Kanga enginya hangɛnangɛna yimba;
Koko nde mbisholaka kɛnɛ kele lo otema+ ande.
3 Lam’aya kanga kɔlɔ ndo diɔnyɔ ndjaaka,
Ndo nsɔnyi mongaka kaamɛ la diɔnyɔ.+
4 Ɛtɛkɛta w’oma lo onyɔ w’onto wekɔ oko ashi wa dingunda.+
Ɛtɛkɔ ka lomba kekɔ kiɛdikɛdi yakɛla.
8 Ɛtɛkɛta wa omamanyishi wekɔ oko bɛtshi dia mbo ya ndɛ ya mpɛ;*+
Diɔ polɔka mbala kakɔ ɔtɔi lo dikundju.+
9 Onto tshɛ lele nɛndɛ lo olimu ande
Ekɔ ɔnango onanyishi.+
10 Lokombo la Jehowa lekɔ tshoto+ ya wolo.
Onto ɔlɔlɔ ndawɔka otsha lɛkɔ ko kondjaka ekokelo.*+
11 Okundji wa kanga ɔngɔnyi ele osomba ande wodingami la mpele;
Vɔ wekɔ oko ehele k’ekokelo lo yimba+ yande.
13 Onto lakadimola esadi esadi la ntondo ka nde mpokamɛ dikambo dimɛna,
Dui sɔ diekɔ enginya ndo nsɔnyi+ le nde.
15 Otema w’onto lele la yimba kondjaka ewo,+
Ndo toyi dia kanga lomba nyangaka dia nkondja ewo.
16 Woshasha w’onto mbodiholɛka+ mboka;
Vɔ mbokonyaka le anto wa weke.
17 Onto latɛkɛta ntondo lo kilombo mɛnamaka dia nde mbasɔ,+
19 Ɔngɛnyi wosalewɔ kɔlɔ ekɔ otema wolo ndeka osomba wodingami la mpele,+
Ndo ekɔ ewanu ɛmɔtshi wele oko tokengete ta longele.+
20 Dikundju di’onto diayolola la elowa w’ɛtɛkɛta ande;*+
Nde ayolotshama la kɛnɛ katondja ɛlɔmɔ ande.
22 Onto lakondja wadi la dimɛna ambokondja ɛngɔ ka dimɛna,+
Ndo nde pomɔka lokolo l’ɔlɔ oma le Jehowa.+
23 Ose wola sɛngasɛngaka etena katɛkɛtande,
Koko ose ɔngɔnyi kadimolaka la ngala tshɛ.
24 Angɛnyi amɔtshi wekɔ suke dia tɛtshatɛtshana lam’asawɔ,+
Koko ekɔ ɔngɛnyi ɔmɔtshi waleka mbekesanɛ la onto ndeka ndo ɔnango.+
3 Enginya k’onto ndamɛ kalanya mboka kande,
Ko otema ande komaka lo momalɛ Jehowa.
4 Ɔngɔnyi kotolaka angɛnyi efula,
Koko ose wola, oyadi kaanga ɔngɛnyi ande ayowɔsɛka.+
6 Anto efula nyangaka dia mpomɔ lokolo l’ɔlɔ le ɔlɔhɛ,*
Ndo onto tshɛ ekɔ ɔngɛnyi wa ɔnɛ lashana weshasha.
Nde mbayelaka dia mbalɔmba diangɔ, koko ndooko lawokadimola.
8 Onto tshɛ longa la ekanelo k’ɔlɔlɔ* ndjalangaka ndamɛ.*+
Onto tshɛ lɔsa shɛnɔdi la nɛmɔ ayotondoya.*+
9 Ɔmɛnyi wa kashi hatohandɔ dilanya,
Ndo ɔnɛ tshɛ lata kashi woho wahɛngande ayolanyema.+
10 Bu dimɛna dia kanga enginya nsɛna lɔsɛnɔ la dimɛna efula;
Kete hoke ose olimu mbolɛ ewandji!+
11 Lo mɛtɛ shɛnɔdi y’onto kitshakitshaka nkɛlɛ+ kande,
Ndo minya yimba* lo kɔlɔ koosalewɔ*+ ekɔ dui dia dimɛna efula.
12 Nkɛlɛ ka nkumekanga kekɔ oko dikita dia ntambwɛ,*+
Koko mbetawɔma le nde ekɔ oko lɔpɔpɔ le tombatomba.
14 Okitɔ w’oma le ambutshi w’apami ele luudu ndo ɔngɔnyi,
Koko wadi la kɛsɔ ndjaaka oma le Jehowa.+
17 Onto loka mbolambola kɛtshi ekɔ lo nsɔndja Jehowa+ diangɔ,
Ndo Nde ayowofuta l’ɔtɛ wa kɛnɛ kasalande.+
19 Ɔnɛ latodɔdɔka la nkɛlɛ ayofuta kibawo;
Naka wɛ nyanga dia mboomba, wɛ ayohomba nsala dui sɔ mbala ko mbala.+
22 Ɛngɔ ka nɛmɔ kele le onto ele ngandji kande ka kɔlamelo;+
Ndo ndeka dimɛna monga ose wola lo dihole dia monga kanga kashi.
23 Wɔma wa Jehowa konyaka lo lɔsɛnɔ;+
Onto lele la wɔ ayonga la diomuyelo di’ɔngɛnɔngɛnɔ, ndooko waale wayowokomɛ.+
24 Kanga nɛndɛ atodjaka lonya lande lo dɔnga dia dambo,
Koko nde hakoke kaanga lidja lo onyɔ ande.+
25 Kɔmɔla ɔmɔnyɔdi,+ kele ɔnɛ lahatahokɔ akambo onge la kɛsɔ,+
Ndo hangwɛ kanga yimba kele nde kahame lo ewo.+
26 Onto lahɛnyɔla she ndo latshanya nyango
Ekɔ ɔna lela nsɔnyi ndo diɔnyɔ.+
27 Ɔnami le, naka wɛ ntshika mpokamɛ ohokwelo,
Wɛ ayotakɔ mboka k’ɛtɛkɛta wa ewo.
2 Wɔma* wa nkumekanga wekɔ oko dikita dia ntambwɛ;*+
Onto tshɛ lawomadia mbidjaka lɔsɛnɔ lande hita lo waale.+
4 Kanga nɛndɛ hafuse lo nshi ya tshitshi,
Ko nde ayoyɔlɔmbana lo nshi ya dinela etena kende ndooko la ɛngɔ.*+
5 Tokanyi* ta lo otema w’onto tekɔ oko ashi wa dingunda,
Koko kanga shɛnɔdi mbataholaka.
6 Anto efula tɛkɛtaka dia ngandji kawɔ ka kɔlamelo,
Ko akɔna akoka ntana kanga kɔlamelo?
7 Onto ɔlɔlɔ kɛndakɛndaka lo olowanyi+ ande.
Ɔngɛnɔngɛnɔ le anande* waya l’ɔkɔngɔ ande.+
8 Etena kadjasɛ nkumekanga lo kiti ka lowandji dia nombosha,+
Nde sɛndingolaka kɔlɔ tshɛ la washo+ ande.
12 Toyi dioka ndo sso diɛna,
Jehowa kakaasale vɔ tshɛ.+
13 Tolangake djɔ, atokoyokoma kanga wola.+
Dihola washo ayɛ, ko wɛ ayolotshama la mbo ya ndɛ.+
14 Osombi mbutaka ate: “Bu dimɛna, bu dimɛna!”
Oma laasɔ nde tshɔka ndo ndjafunaka dikambo diande ndamɛ.+
16 Ɔsa dihɔndɔ di’onto naka nde akakimɔ ɔkɔlɛ le ɔngɛndangɛnda;+
Ɔsa ɔkɔlɛ oma le nde naka nde akasale ngasɔ le womoto l’ose wodja okina.*+
17 Mbo ya ndɛ yokondjami oma lo lokeso yekɔ mpɛ le onto,
Koko l’ɔkɔngɔ diko onyɔ ande wayolola tɔɔ la mbɔkɔ.+
20 Onto tshɛ ladja she la nyango mananu,
Tala diande diayodimala lam’ayoya wodjima.+
21 Etenyi k’okitɔ kakondjama ntondo la lokaki
Hatonga ɔtshɔkɔ l’ekomelo.+
22 Totake wate: “Dimi layɔsɔmbɔya kɔlɔ!”+
Longamɛ le Jehowa,+ ko nde ayokoshimbɛ.+
23 Wetsho wa lokeso* wekɔ wɔnɔnyi le Jehowa,
Ndo kilɔ ya lokeso keema dimɛna.
25 Mbelɛ esadi esadi ɔnɛ: “Ekila!”+ ekɔ djonga le onto.
Paka l’ɔkɔngɔ kayondokanaka yimba lo dɔkɔlɔkɔ+ diakandatshike.
26 Nkumekanga ka lomba sɛndingolaka akanga wa kɔlɔ+
Ndo mingitolaka etshimbi wa lo esuswelo laadiko diawɔ.+
27 Loowe l’onto lekɔ tala dia Jehowa,
Nyangiayangiaka l’etei ka tshondo yande.
28 Ngandji ka kɔlamelo ndo kɔlamelo shimbɛka nkumekanga;+
Diɛsɛ la ngandji ka kɔlamelo nde sukɛka kiti kande ka lowandji.+
21 Otema wa nkumekanga wekɔ oko ɛkɛdi w’ashi lo lonya la Jehowa.+
Nde mbɔlɔmbɔlaka lɛkɛ tshɛ lalangande.+
3 Nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ndo kosembwe
Ngɛnyangɛnyaka Jehowa efula oleki olambo.+
4 Washo wa lotamanya ndo otema w’otako,
Tala dialɔmbɔla akanga wa kɔlɔ ko pɛkato.+
5 Asangwelo wa kanga etete konyaka mɛtɛ lo otondoyelo,*+
Koko wanɛ tshɛ wasala akambo la esasesase wayonga wola ndooko onyake.+
7 Awui wa ngala wa akanga wa kɔlɔ wayowaɔmba,+
Nɛ dia vɔ tonaka dia nsala akambo la losembwe.
8 Mboka k’onto lele la onongo kekɔ wɛngɛngɛ,
Koko etsha w’onto lele pudipudi wekɔ osembɔki.+
9 Ndeka dimɛna mbidjasɛ lo tshuku dia nsambe ka luudu
Lo dihole dia mbidjasɛ luudu ɔtɔi la wadi la londjo.+
11 Etena kalongola ɔmɔnyɔdi dilanya, onto lahatahokɔ akambo komaka kanga lomba l’efula,
Ndo etena kakondja kanga lomba shɛnɔdi nde mongaka la ewo.*+
12 Onto ɔlɔlɔ sɛndingolaka luudu la kanga kɔlɔ;
Nde kɔshaka akanga wa kɔlɔ lo elanyelo+ kawɔ.
13 Onto tshɛ ladiha atoyi ande lo delo dia mbolambola
Nde lawɔ ayelɛ ko ndooko layowokadimola.+
15 Le onto ɔlɔlɔ, nsala akambo la losembwe+ ekɔ dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ,
Koko ekɔ dui dia kɔlɔ efula le wanɛ wasala akambo wa kɔlɔ.
16 Onto latakɔ mboka ka shɛnɔdi
Ayomuya kaamɛ la wanɛ wele bu la wolo lo nyɔi.+
17 Onto lalanga monga la etena k’ɔngɛnɔngɛnɔ* komaka kanga wola;+
Onto lalanga wanu ndo esɔ hatonga ɔngɔnyi.
18 Onto a kɔlɔ ekɔ oshinga w’etshungwelo le onto ɔlɔlɔ,
Ndo kanga lokeso ayɔsama lo dihole dia kanga losembwe.+
19 Ndeka dimɛna mbidjasɛ lo oswe wa shɛnga
Lo dihole dia mbidjasɛ kaamɛ la wadi la londjo ndo la nkɛlɛ.+
20 Ɛngɔ ka nɛmɔ ndo esɔ k’oshinga wolo tanemaka lo luudu la kanga lomba,+
21 Onto tshɛ lawesa losembwe ndo ngandji ka kɔlamelo
Ayotana lɔsɛnɔ, losembwe ndo lotombo.+
24 Kanga otako, kanga ɔsɛmɔ lele lotamanya, ngasɔ mbelɛyɛ
Onto lasala akambo osalasala la otako tshɛ.+
25 Ɔkɔmiya wa kanga nɛndɛ wayowodiaka,
Nɛ dia anya ande tonaka nkamba olimu.+
26 Lushi l’otondo nde kɔmiyaka,
Koko onto ɔlɔlɔ kahaka, nde bu la onyishi.+
27 Olambo wa akanga wa kɔlɔ wekɔ wɔnɔnyi.+
Kete hoke etena kawolambolande la eyango wa kɔlɔ!*
30 Ndooko lomba, ndooko shɛnɔdi, ndo ndooko dako diele lo ndɔshana la Jehowa.+
22 Lokombo l’ɔlɔlɔ* kahomba sɔnama lo dihole dia ɔngɔnyi w’efula;+
Nɛmiyama* ndeka mfɛsa la paonyi nɛmɔ.
2 Kanga ɔngɔnyi la ose wola fɔnaka* lo dikambo nɛ:
Jehowa mbakaasale vɔ akɔ 2.+
3 Kanga yewo atɛnaka waale, ko nde atoyashɛka,
Koko onto lahatahokɔ akambo atotshɔka tsho, ko atodiɛnɛka la etombelo wa kɔlɔ.*
4 Etombelo w’oma l’okitshakitsha ndo wɔma wa Jehowa
Ele ɛngɔnyi, lotombo ndo lɔsɛnɔ.+
5 Atɛndɛ la tolonga mongaka lo mboka ka kanga okadi,
Koko onto tshɛ lɔsa lɔsɛnɔ lande* la nɛmɔ manganaka etale oma lɔkɔ.+
7 Kanga ɔngɔnyi mbolɛka ose wola,
Ndo ɔsɔmbi ekɔ mfumbe k’ɔsɔndjanyi.+
11 Onto lalanga otema wa pudipudi ndo lele la ɛtɛkɛta w’amɛna
Ayonga ɔngɛnyi wa nkumekanga.+
12 Washo wa Jehowa namaka ewo,
Koko Nde mbitolaka ɛtɛkɛta wa kanga lokeso.+
13 Kanga nɛndɛ mbutaka ate: “Ntambwɛ kekɔ l’andja!
Dimi layodiakema l’atei wa shinga!”+
14 Onyɔ wa womoto lele la lɔkɛwɔ la mindo* wekɔ difuku di’ɔhɔngɔ.+
Onto laanyema oma le Jehowa ayotambɛ lɔkɔ.
15 Awui w’enginya kelekama lo otema w’ɔna dikɛnda,+
Koko ɔhɛhɛla w’ohokwelo ayowanya etale oma le nde.+
16 Onto lakesa ose wola dia mfudia ɔngɔnyi+ ande
Ndo onto lasha kanga ɔngɔnyi weshasha
Ayokomɛ lo monga wola.
17 Hokɛ toyi diayɛ ndo hokamɛ ɛtɛkɛta wa akanga wa lomba,+
Dia wɛ mbɛdiya otema ayɛ lo ewo+ kami,
18 Nɛ dia ekɔ dimɛna mbalama etale l’etei kayɛ,+
Dia vɔ tshɛ mongaka tena tshɛ lo ɛlɔmɔ ayɛ.+
19 Dia wɛkamu ayɛ monga le Jehowa,
Mbakoshami ewo ɛlɔ.
20 Shi dimi lakashile kofundɛ,
Lo kosha alako ndo ewo,
21 Dia ketsha ɛtɛkɛta wa mɛtɛ ndo w’eshika,
Dia wɛ nkalola la alapɔlɔ wa mɛtɛ le ɔnɛ lakakotome?
22 Tɔkɔsɔlake ose wola ɛngɔ l’ɔtɛ wende ose wola,+
Ndo tominolake mbolambola la soko di’osomba,+
23 Nɛ dia Jehowa ndamɛ ayowaswɛlɛ+
Ndo nde ayɔsa lɔsɛnɔ* la wanɛ waakesa.
24 Tekesanɛke la onto ladɔdɔ la nkɛlɛ
Ndo tongake kaamɛ la kanga yomalomala,
25 Diaha wɛ ndjeka mboka yande
26 Tongake l’atei w’anto wasutshasutsha anya awɔ lo diokanelo,
Wakimɔ ɛngɔ ɔkɔlɛ l’ɔtɛ wa abasa.+
27 Naka wɛ ndooko la ɛngɔ ka mfuta,
Wayɔsa mbeto ketamiyɛ!
28 Tɔsɛkɔlake olelo w’edjedja
Wakatadjisha watshɛyɛ.+
29 Onde wɛ ambɛnaka onto lakamba olimu ande dimɛna?
Nde ayemala la ntondo ka nkumi ya dikanga;+
Nde hatemala la ntondo ka anto k’anto.
23 Etena kadjasɛyɛ dia ndɛ kaamɛ la nkumekanga,
Sɛdingola la yambalo tshɛ kɛnɛ kele la ntondo kayɛ;
2 Kitsha lokuwa lo wodi ayɛ*
Naka wɛ ekɔ la nsaki k’efula ka ndɛ.*
3 Tokombolake mbo ya ndɛ yande y’amɛna,
Nɛ dia yɔ yekɔ mbo ya ndɛ ya lokeso.
4 Toyahɛnyahɛnyake dia nkondja ɔngɔnyi.+
Tshika ndo ɛnya dia wɛ ekɔ la yimba.*
5 Lam’ayoyoka washo ayɛ lɔkɔ, vɔ hawotonga nto,+
Nɛ dia ndooko onyake vɔ wayonga la ahafu oko mpongo ndo wayofumbɔ otsha l’olongo.+
6 Tɔlɛke mbo ya ndɛ ya kanga onyishi;*
Tokombolake mbo ya ndɛ yande y’amɛna,
7 Nɛ dia nde ekɔ oko onto lasala owadi.*
Nde kotɛka ate: “Lɛka ndo nɔka,” koko aha ngasɔ kalangande mbuta.*
8 Wɛ ayotowɔ yema yakayale
Ndo ayoshisha lowando layɛ.
10 Tɔsɛkɔlake olelo w’edjedja+
Ndo tɔtɔke lo ekambɔ k’ɔna etshike.
12 Ɛdiya otema ayɛ lo ohokwelo
Ndo toyi diayɛ lo ɛtɛkɛta wa ewo.
Naka wɛ mbɔkɔmɔla ɔhɛhɛla, nde hatovɔ.
15 Ɔnami, naka otema ayɛ wayonga la lomba,
Kete otema ami wayɔngɛnangɛna.+
16 Lonto lami la l’etei* layonga la ɔlɔ
Etena kayɔtɛkɛta ɛlɔmɔ ayɛ kɛnɛ kosembwe.
17 Otema ayɛ watɔkɔmiyake atshi wa pɛkato,+
Koko ongaka la wɔma wa Jehowa lushi l’otondo,+
18 Nɛ dia ngasɔ kayoyonga la nshi yayaye+
Ndo elongamelo kayɛ hatoshishɔ.
19 Ɔnami, hokamɛ ko wɛ ayonga kanga lomba,
Ndo ɛdiya otema ayɛ lo mboka kosembwe.
20 Tongake l’atei wa wanɛ wanɔ wanu efula,+
L’atei wa wanɛ wayasha efula lo deshi di’onatshi,+
21 Nɛ dia ombidjɔki wa wanu ndo kanga lɔtɔmɔ wayonga wola,+
Onyingonyingo wa djɔ wayɔlɔtsha onto emusu w’ahɔndɔ.
22 Hokamɛ shɔ lakakote,
Ndo tɔnyɔlake nyɔ paka l’ɔtɛ wayande osombe.+
24 She onto ɔlɔlɔ ayɔngɛnangɛna ndooko onyake;
Onto tshɛ lakote ɔna la lomba ayɔngɛnangɛna lo dikambo diande.
25 Shɔ la nyɔ wayɔngɛnangɛna,
Ndo womoto lakakote ayonga l’ɔlɔ.
26 Ɔnami, ombisha otema ayɛ,
Ndo washo ayɛ wangɛnangɛnake mboka yami.+
27 Nɛ dia womoto la numba ekɔ difuku di’ɔhɔngɔ,
28 Nde polamaka oko ɔpɔtwanyi;+
Nde fudiaka lofulo la apami wele bu la kɔlamelo.
29 Akɔna atohomɔka mpokoso? Akɔna atoyakiyanyaka?
Akɔna atongaka la ewanu? Akɔna atongaka la ekiyanu?
Akɔna atohomɔka mpota ohomɔhomɔ? Akɔna atelɔka* washo beela?
31 Tendake wanu woho wewɔ beela
Woho watowokundɔkundɔka lo dikɔhɔ ndo watowoholɔka dimɛna lo wodi,
32 Nɛ dia l’ekomelo vɔ numataka oko oloyi,
Vɔ tondjaka lɔlɛngɔ lele oko la tshuha.
33 Washo ayɛ wayɛna akambo waheyama ɔtɛ l’ekolo,
Ndo otema ayɛ wayɔtɛkɛta awui wa kɔlɔ.+
34 Wɛ ayonga oko onto letami l’atei wa ndjale,
Oko onto letami la shɔdi ya ekundji kasukɛ dipɛma dia masuwa.
35 Wɛ ayota wate: “Vɔ wakankɔmɔla, koko dimi komboka.*
Vɔ wakankule lodui, koko dimi kombeya.
Etena kakɔna kayomemɔ?+
Lekɔ la mposa ka nnɔ nto.”*
24 Tɔkɔmiyake anto wa kɔlɔ,
Ndo tokombolake monga l’ɔnɔngɔ awɔ,+
2 Nɛ dia etema awɔ kanaka yimba lo awui wa ngala,
Ndo ɛlɔmɔ awɔ tɛkɛtaka dia salɛ anto akina kɔlɔ.
4 Oma lo ewo mbatololaka mvudu yalɔ ya l’etei
La weho tshɛ wa diangɔ dia nɛmɔ di’oshinga wolo ndo di’amɛna.+
5 Kanga lomba ekɔ la wolo,+
Ndo la ewo mbafudia onto wolo ande.
7 Lomba la mɛtɛ halokoke tanema le kanga enginya;+
Nde ndooko la dui dia mbuta la soko di’osomba.
8 Onto tshɛ lɔtɔ sheke dia ntsha kɔlɔ
Ayelamɛ owandji wa wanɛ wɔtɔ toseke.+
10 Naka wɛ ambɔkɔmɔ lo lushi la paa,*
Kete wolo ayɛ wayokitakita.
11 Tshungola wanɛ watatɔlama otsha lo nyɔi,
Ndo kaloya wanɛ watatshingatshinga otsha la todiakema.+
12 Naka wɛ mbuta wate: “Sho kombeyaka dui nɛ,”
Onde Ɔnɛ lasɛdingola etema* dieyaka?+
13 Ɔnami, lɛka osanga, nɛ dia vɔ wekɔ ɔlɔlɔ;
Osanga w’oma lo ehehe wekɔ mpɛ l’onyɔ.
14 Woho akɔ waamɛ mbele, eya dia lomba lekɔ ɔlɔlɔ le yɛ.*+
Naka wɛ litana, kete wɛ ayonga la nshi yayaye
Ndo elongamelo kayɛ hatoshishɔ.+
15 Toholamake lo yoho ya kɔlɔ suke la luudu la onto ɔlɔlɔ;
Tolanyake dihole diande dia diomuyelo.
16 Nɛ dia onto ɔlɔlɔ mbeyaka nkɔ mbala 7, ko nde ayetɔ nto,+
Koko akanga wa kɔlɔ wayotakana l’ɔtɛ wa mpokoso.+
17 Naka otunyi ayɛ ambɔkɔ, tɔngɛnangɛnake,
Ndo naka nde ambotakana, tetawɔke dia otema ayɛ monga la ɔlɔ;+
18 Nɛ dia Jehowa ayɛna dui sɔ, ko nde hatɔngɛnangɛna,
19 Totshimbake wɔɔngɔ* l’ɔtɛ w’anto wa kɔlɔ;
Tɔkɔmiyake akanga wa kɔlɔ,
20 Nɛ dia ndooko onto la kɔlɔ+ lalongamɛ nshi yayaye;
Tala dia akanga wa kɔlɔ diayodimala.+
21 Ɔnami, onga la wɔma wa Jehowa ndo nkumekanga.+
Akɔna eya elanyelo kayowayɛ+ oma le wɔ vɔ akɔ ahende?*
23 Ɛtɛkɛta ɛnɛ nto wekɔ wa kanga lomba:
Shɔnɔdi lo kilombo keema dimɛna.+
24 Onto tshɛ latɛ kanga kɔlɔ ate: “Wɛ ekɔ onto ɔlɔlɔ,”+
Ayodjama mananu oma le anto ndo wedja wayowɔsɔngwɛ.
26 Anto wayosha ɛlɔmɔ w’onto lakadimola la losembwe bizɛ.*+
27 Lɔngɔsɔla olimu ayɛ wa l’andja ndo lɔngɔsɔla ɛngɔ tshɛ ka lo ekambɔ;
Oma laasɔ koyoke luudu layɛ.*
28 Totake dikambo dia wonyayɛ diele bu shikaa.+
Tokambake la ɛlɔmɔ ayɛ dia nkesa anto akina.+
29 Totake wate: “Dimi layowosalɛ oko wakandasalɛ;
Dimi layowɔsɔmbɔya l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakandasale.”+
30 Dimi lakete suke la ekambɔ ka kanga nɛndɛ,+
Suke la ekambɔ ka vinyɔ ka onto lele bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ.*
31 Dimi lakɛnyi dia tɔ kakalole tɔɔ la adiyo;
Nkɛtɛ yakakombama la adungu,
Ndo ehele katɔ k’ave kakanyukɔ.+
32 Dimi lakasɛdingola dui sɔ ndo lakadilame lo otema;
Dimi lakadiɛnyi ko lakakondja wetshelo ɔnɛ:*
33 Yema ya djɔ, yema y’ɔtɔkɔkalo,
Yema ya nkɔma anya dia momuya,
34 Ko wola wayokoyɛ oko elengalenga,
Ndo ehomba ayɛ oko pami+ kele la dihomɔ dia ta.
25 Ɔnɛ nto ekɔ tokedi ta Sɔlɔmɔna+ takasangola* ekambi wa Hɛzɛkiya+ nkumekanga ka Juda:
2 Nama dikambo sheke+ ekɔ lotombo la Nzambi,
Ndo nyangiayangia dikambo ekɔ lotombo la nkumi ya dikanga.
3 Oko wele olongo tanga ndo nkɛtɛ ɔhɔngɔ,
Ngasɔ mbele otema wa nkumi ya dikanga hawomanema mfundo.
4 Nya mindo oma lo mfɛsa,
Ko tɔ kayɛdiama+ tshɛ lo tshɛ.
5 Nya kanga kɔlɔ oma lale nkumekanga,
Ko kiti kande ka lowandji kayoshikimala nge lo losembwe.+
6 Toyashake kɛnɛmɔ la ntondo ka nkumekanga,+
Ndo todjasɛke l’atei w’anto wa lokumu,+
7 Nɛ dia ndeka dimɛna nde kotɛ ate: “Dɛ lendo,”
Lo dihole dia nde kosha nsɔnyi lale ɛlɔhɛ.+
8 Tosamanyake dia nombola la onto,
Nɛ dia kakɔna kayoyosala l’ɔkɔngɔ naka wonyayɛ ambokosha nsɔnyi?+
9 Sawola la wonyayɛ+ dikambo diasayɛ la nde,
Koko tosholake kɛnɛ kakawakotɛ lo sheke,*+
10 Diaha ɔnɛ lahokamɛ ndjokosha nsɔnyi
Ndo diaha dianganya awui wa kashi* wahakoke kaloyama.
11 Oko elowa wa pɔmɛ ya paonyi lo efundelo wa mfɛsa
Ngasɔ mbele dui diotami lo etena kahombama.+
12 Oko zama dia paonyi ndo ɛlɛngalɛnga ka paonyi ka dimɛna
Ngasɔ mbele kanga lomba lahangɔ le toyi diahokamɛ.+
13 Oko tshitshi ka loonge l’ekama lo lushi la dinela
Ngasɔ mbele ɔkɛndji wa kɔlamelo le wanɛ wakootome,
14 Oko wange ndo oko lɔpɛpɛ lahela ndooko mvula
Ngasɔ mbele onto lafuna dikambo dia woshasha wahandakimɔki pondjo.*+
16 Naka wɛ ambotana osanga, lɛka paka yema yeyɛ l’ohomba,
Naka wɛ mbɔsa efula amboleka, wɛ mbeyaka ndjootowɔ.+
17 Lokolo layɛ latolekake nkoma lo luudu la wonyayɛ,
Diaha nde ndjokohekɔ ndo ndjokohetsha.
18 Oko hiembe ya ta, lokuwa la ta ndo lohito l’ɔsɔngɔ
Mbele onto lata awui wa kashi lo dikambo dia wonyande.+
19 Oko nnu diambongɔ kana lokolo lahashikikala
Ngasɔ mbele wɛkamu le onto lahawakoke ndjaɛkɛ* le nde lo tena dia paa.
20 Oko onto lakolola dihɔndɔ lushi la tshitshi
Ndo oko wanu w’okayi wambowotshola lo omandja*
Ngasɔ mbele onto lembɛ otema wele la lonyangu osambo.+
21 Naka otunyi ayɛ* ekɔ la ndjala, shande mbo ya ndɛ;
Naka nde ekɔ la mposa k’ashi, shande ashi wa nnɔ,+
22 Nɛ dia lo nsala ngasɔ, wɛ ayowahɛ akalanga wa dja l’ɔtɛ,*+
Ndo Jehowa ayokofuta.
23 Lɔpɛpɛ l’oma lo nɔrdɛ mbelaka mvula,
Ndo lolemi la vate vate mbelaka elungi ka nkɛlɛ.+
24 Ndeka dimɛna mbidjasɛ lo tshuku dia nsambe ka luudu
Lo dihole dia mbidjasɛ luudu ɔtɔi la wadi la londjo.+
26 Oko ɛtɛkɔ kambofundjama ndo oshima wambolanyema
Ngasɔ mbele onto ɔlɔlɔ layasha le* kanga kɔlɔ.
26 Oko loonge l’ekama lo nshi y’ɔwɔ ndo oko mvula lo nshi ya dinela;
Kɛnɛmɔ hakoke le kanga enginya.+
2 Oko wele fudu la ɔkɔkɔ wa ndawɔ ndo yɛngɛnga la ɔkɔkɔ wa mfumbɔ,
Ngasɔ mbele mananu haye oyaya.
3 Lofimbɔ lekɔ dikambo dia mfalasa, ɔkɔdi dikambo dia mponda,+
Ndo ɔhɛhɛla wekɔ dikambo dia ɔkɔngɔ wa akanga wa dinginya.+
4 Tokadimolake kanga enginya lo ndjela enginya kande,
Diaha wɛ ndjonga enginya oko nde.*
5 Kadimola kanga enginya lo ndjela enginya kande,
Diaha nde mfɔnya dia nde ekɔ kanga lomba.+
6 Oko onto lɔkɔla ekolo ande ndamɛ ko ndjasalɛ kɔlɔ*
Ngasɔ mbele onto lasha kanga enginya ɛkɛndɛ.
7 Oko watɔyɛkayɛkaka ekolo wa kanga ekuse,
Ngasɔ mbele yokedi lo onyɔ wa akanga wa dinginya.+
8 Oko watodjaka onto lɔwɔkɔ lo yooka ave,
Ngasɔ mbele woshelo wa lotombo le kanga enginya.+
9 Oko ɔkɔdi w’atɛndɛ waya lo lonya l’ombidjɔki wa wanu,
Ngasɔ mbele yokedi lo onyɔ wa akanga wa dinginya.
10 Oko omboki w’ota wahomuya onto tshɛ,
Ngasɔ mbele onto lafuta kanga enginya kana ombetshi a mboka dia mbokambɛ olimu.
11 Oko mfɔ kakalolɛ towɔki yatɔ,
Kanga enginya kalolɛka enginya+ kande.
12 Onde wɛ ambɛnaka onto lafɔnya dia nde ekɔ kanga lomba?+
Elongamelo kekɔ efula le kanga enginya oleki le nde.
13 Kanga nɛndɛ mbutaka ate: “Ɔsɔngɔ wa ntambwɛ wekɔ lo mboka,
Ntambwɛ kekɔ lo shinga!”+
14 Lokuke tetemalaka ntshimba lo dihole diokimamelɔ,
Ndo kanga nɛndɛ lo mbeto+ kande.
15 Kanga nɛndɛ atodjaka lonya lande lo dɔnga dia dambo,
Koko nde nɛmbaka efula ko hakoke kaanga lidja lo onyɔ+ ande.
16 Kanga nɛndɛ fɔnyaka dia nde ekɔ la lomba efula
Oleki anto 7 washa okadimwelo wa yimba.
18 Oko kanga dadi loka akuwa wa dja, mpito ndo nyɔi*
19 Ngasɔ mbele onto lakesa wonyande ko nde mbuta ate: “Shɛkɛsɛkɛ+ mbakamasalaki!”
20 Lam’aha nkunyi, dja dimalaka,
Ndo lam’aha omamanyishi, owanu shilaka.+
21 Oko wele akalanga dikambo dia akalanga wahɛta ndo nkunyi dikambo dia dja,
Ngasɔ mbatotshutshuyaka kanga londjo owanu.+
22 Ɛtɛkɛta wa omamanyishi wekɔ oko bɛtshi dia mbo ya ndɛ ya mpɛ;*
Diɔ polɔka mbala kakɔ ɔtɔi lo dikundju.+
24 Onto lahetsha anto akina tshikitanyaka ɛnamelo kande la ɛlɔmɔ ande,
Koko l’etei, nde ekɔ lo nama lokeso.
25 Kaanga mbatɛkɛtande awui w’amɛna, toyaɛkɛke le nde,
Nɛ dia akambo 7 wa wɔnɔnyi wekɔ lo otema ande.*
26 Kaanga mbashɛma lohetsho lande l’ɔtɛ wa lokeso,
Kɔlɔ kande kayotomba sɛkɛ lo etshumanelo.
27 Onto latshima difuku ayotambɛ lɔkɔ,
Ndo onto tshɛ langitola dive, diɔ diayokalola le nde.+
28 Lolemi la kashi petshaka wanɛ waminolalɔ,
Ndo onyɔ watɛtɛmɔla tongaka elanyelo.+
3 Dive diekɔ wotsho ndo ditshu diekɔ wotsho,
Koko nkɛlɛ koye oma le kanga enginya ndeka diangɔ sɔ wotsho.+
4 Nkɛlɛ kekɔ esehe ndo odudu wekɔ oko elola,
Ko akɔna akoka memala la ntondo ka kandjema?+
5 Lohango la lo sɛkɛ ndeka ngandji koshɛmi+ dimɛna.
7 Onto* lambolota mbikashaka* osanga w’oma lo ehehe,
Koko le onto lele la ndjala,* kaanga ɛngɔ k’ololo mongaka mpɛ.
8 Oko fudu kekeekɔ* oma lo kefu katɔ
Ngasɔ mbele onto lekeekɔ oma lo ngelo kande.
10 Tɔsɛkake ɔngɛnyi ayɛ kana ɔngɛnyi wa shɔ,
Ndo tɔtɔke lo luudu l’ɔnanyɔ lo lushi leyɛ la mpokoso;
Osukanyi wele suke ndeka ɔnanyɔ lele etale.+
11 Ɔnami, oyale kanga lomba ndo ɔngɛnyangɛnya otema ami,+
Dia dimi mbeya nkadimola ɔnɛ latɔmɔnyɔlaka.+
12 Kanga yewo atɛnaka waale, ko nde atoyashɛka,+
Koko ɔnɛ lahatahokɔ akambo atotshɔka tsho, ko atodiɛnɛka la etombelo wa kɔlɔ.*
13 Ɔsa dihɔndɔ di’onto naka nde akakimɔ ɔkɔlɛ le ɔngɛndangɛnda;
Ɔsa ɔkɔlɛ oma le nde naka nde akasale ngasɔ le womoto l’ose wodja okina.*+
14 Etena katshɔkɔla onto osekande la dui dia wolo la pindju ka pɛɛ,
Dui sɔ diayɔsama oko mananu le nde.
15 Wadi la londjo ekɔ oko ɔtɛ wa luudu wahahekɔ nsela lushi la mvula.+
16 Onto tshɛ lakoka mbɔlɛmbɔhaya kokaka mbɔladja lɔpɛpɛ
Ndo kokaka nkukɛ esɔ lo lonya lande l’omi.
19 Oko watɔkɛnɛmɔlaka ashi elungi k’onto,
Ngasɔ mbatɔkɛnɛmɔlaka otema w’onto, otema w’onto okina.
21 Oko wele mpoke kalɛlɔlawɔ mbolo kekɔ dikambo dia mfɛsa ndo nkuka ka dja dikambo dia paonyi,+
Ngasɔ mbele onto pembamaka la lotombo lalongolande.*
22 Oyadi kaanga wɛ ntɔ kanga enginya lo etole
Oko ntɔngɔ yambeshɔ lo etole,
Enginya kande hatomɔ oma le nde.
23 Wɛ pombaka mbeya dimɛna ɛnamelo ka dongalonga diayɛ.
25 Adiyo w’ashi wa djɛsɛ wamboshila, adiyo w’ashashi wambotomba,
Ndo tombatomba dia l’akona diambotshumanyema.
26 Ɛsɔngɔ w’ɛkɔkɔ tondjaka ahɔndɔ ayɛ,
Ndo weombe wa mbudi tondjaka oshinga w’ekambɔ.
27 Ndo abɛlɛ wa mbudi wayonga efula dia kolesha,
Dia ndesha ase luudu layɛ ndo dia nkotsha ehomba w’ekambi ayɛ wa wamato.
28 Akanga wa kɔlɔ ndawɔka etena kele ndooko onto latawatshanya,
2 Etena konga kɔlɔ* lo wodja, ewandji wayotahɔnaka tsho,+
Koko la ekimanyielo ka kanga shɛnɔdi ndo ewo, owandji* ayotshikala edja.+
3 Ose wola lakesa tombolambola+
Ekɔ oko mvula kɔɔmba mbo ya ndɛ tshɛ.
4 Wanɛ watona ɛlɛmbɛ tombolaka kanga kɔlɔ,
Koko, wanɛ wakitanyiya ɛlɛmbɛ mbaomalɛka.+
5 Anto wa kɔlɔ hawokoke nshihodia losembwe,
Koko wanɛ wayanga Jehowa koka nshihodia akambo tshɛ.+
6 Ndeka dimɛna monga ose wola lakɛndakɛnda l’olowanyi
Lo dihole dia monga kanga ɔngɔnyi lele la mboka ya wɛngɛngɛ.+
7 Ɔna la yimba kitanyiyaka ɛlɛmbɛ,
Koko, ɔngɛnyi wa akanga wa lɔtɔmɔ mbishaka she nsɔnyi.+
8 Onto lafudia ɔngɔnyi ande oma lo wahɔ+ ndo wahɔ wa lokeso
Mɔtshɛka ɔnɛ loka ase wola kɛtshi ɔngɔnyi akɔ.+
9 Ɔnɛ latona mpokamɛ ɛlɛmbɛ
Kaanga dɔmbɛlɔ diande diekɔ wɔnɔnyi.+
10 Ɔnɛ latonganyiyaka onto ɔlɔlɔ lo mboka ka kɔlɔ, ayotambɛ lo difuku diande hita,+
Koko ɔnɛ laha la onongo ayokita kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.+
11 Kanga ɔngɔnyi ndjaɔsaka kanga lomba lo washo ande hita,+
Koko ose wola lele la shɛnɔdi koka mbɔsɛdingola.+
12 Etena kadja anto w’ɛlɔlɔ otshumba, lotombo l’efula mongaka,
Koko etena kadiyama akanga wa kɔlɔ lo lowandji, anto ndjashɛka.+
15 Oko ntambwɛ kadikita ndo oko laondo layakungusɔ
Ngasɔ mbele omboledi wa kɔlɔ le anto waha la okimanyedi.+
16 Ɔnɔmbɔdi wele bu la shɛnɔdi kambaka la lowandji lande lo yoho ya kɔlɔ,+
Koko ɔnɛ lahetsha wahɔ wa lokeso ayotaloya lɔsɛnɔ+ lande.
17 Onto lele la wotsho wa onongo wa dikila l’ɔtɛ wakandɔshi lɔsɛnɔ* l’onto ɔmɔtshi, ayotetemala ndawɔ polo lo diombo.*+
Onto atoosukɛke.
18 Ɔnɛ lakɛndakɛnda aha l’ɛkɔmɔ ayoshimbamɛ,+
Koko ɔnɛ lele la mboka ya wɛngɛngɛ ayɔkɔ la shashimoya.+
19 Onto lakamba ekambɔ kande ayonga la mbo ya ndɛ efula,
Koko onto lawesa diangɔ di’anyanya ayodiɛnɛ la wola.+
20 Kanga kɔlamelo ayolongola ɛtshɔkɔ efula,+
Koko ɔnɛ lasamanya dia nkondja ɔngɔnyi hatotshikala aha l’onongo.+
21 Keema dimɛna monga la shɔnɔdi;+
Koko onto mbeyaka pembama dia nsala kɔlɔ l’ɔtɛ wa yangɔ ya ndɛ.
22 Kanga ɔkɔmiya* kombolaka ɔngɔnyi,
Aha la mbeya dia nde ayonga wola.
23 Onto tshɛ lahangwɛ onto+ okina ayohomɔ lokolo l’ɔlɔ+ l’ɔkɔngɔ diko
Oleki onto latɛtɛmɔla la lolemi lande.
24 Onto tshɛ lava she la nyango ndo lata ate: “Keema kɔlɔ,”+
Ekɔ ɔngɛnyi wa ɔnɛ latonga elanyelo.+
27 Onto lakahɛ ose wola hatohomba ndooko ɛngɔ,+
Koko ɔnɛ lawadihɛ washo ayolongola mananu efula.
28 Etena kadiyama akanga wa kɔlɔ lo lowandji, onto ndjashɛka,
Koko etena kalanyemawɔ, anto w’ɛlɔlɔ fulaka.+
29 Onto lele ɔtɛ wolo* l’ɔkɔngɔ wa nongola lohango+ mbala efula
Ayɔwɛdiawɛdiama la shashimoya woho wahandakoke nkɔnɔ.+
2 Etena konga anto w’ɛlɔlɔ efula, anto ngɛnangɛnaka,
Koko etena kolɛ kanga kɔlɔ, anto kumaka akumu.+
3 Onto lalanga lomba ngɛnyangɛnyaka she,+
Koko onto lekesanɛ la wamato wa numba manaka ɔngɔnyi+ ande.
4 Oma lo losembwe nkumekanga shikikadiaka wodja,+
Koko onto layanga etshimba mbolanyaka.
5 Onto latɛtɛmɔla wonyande
Mambaka ɔtɛyi lo ekolo+ ande.
6 Onto a kɔlɔ mindamaka lo djonga ya kɔlɔ kande,+
Koko onto ɔlɔlɔ mbidaka ekoko w’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ngɛnangɛnaka.+
7 Onto ɔlɔlɔ ndjakiyanyaka dikambo dia ntshungɔ yele la ase wola,+
Koko kanga kɔlɔ hayakiyanya ngasɔ.+
9 Etena kawana kanga lomba nde la kanga enginya,
Ayonga paka nkɛlɛ la lɔsɔkɔ, koko ndooko dui di’ɔlɔ diayoyala.+
10 Anto walanga nkɛdia dikila petshaka onto tshɛ laha l’onongo,*+
Ndo vɔ nyangaka mbɔsa lɔsɛnɔ* l’onto losembwe.
12 Etena kadja omboledi yimba lo awui wa kashi,
Ekambi ande tshɛ wayonga akanga wa kɔlɔ.+
13 Kanga wola nde la osoyanyi fɔnaka lo dui nɛ:*
Jehowa mbishaka washo awɔ vɔ akɔ 2 osase.*
14 Etena kalombosha nkumekanga ase wola la losembwe tshɛ,+
Kiti kande ka lowandji kayongaka nshi tshɛ lo ekokelo.+
16 Etena kahama anto wa kɔlɔ, kɔlɔ pamaka,
Koko, anto w’ɛlɔlɔ wayɛna ɛkwɛlɔ kawɔ.+
19 Okambi hatetawɔ mingɔma la ɛtɛkɛta,
Nɛ dia kaanga nde kookaka, nde hakitanyiya.+
20 Onde wɛ ambɛnaka onto latɛkɛta la esasesase?+
Elongamelo kekɔ efula le kanga enginya oleki le nde.+
21 Naka wamboleka ndɛtshalɛtsha okambi oma lo dikɛnda diande,
Kete nde ayokoma kanga lɔhɛndɛ l’ɔkɔngɔ.
23 Lotamanya l’onto layowokitshakitsha,+
Koko onto tshɛ lele la yimba y’okitshakitsha ayokondja lotombo.+
24 Ɔnɛ lele ɔngɛnyi wa kanga wovi ndjahetshaka ndamɛ.*
Nde mbeyaka mboka leeta lewɔ la ohomba w’ɔmɛnyi,* koko nde hate ndooko dui.+
27 Onto a kɔlɔ ekɔ wɔnɔnyi le anto w’ɛlɔlɔ,+
Koko ɔnɛ lele mboka kande osembɔki ekɔ wɔnɔnyi le kanga kɔlɔ.+
30 Losango la wotsho latanema lo ɛtɛkɛta wa Angura ɔna Jakɛ wakandatɛ Itiyɛlɛ, Itiyɛlɛ nde la Ukala.
2 Dimi lekɔ enginya ndeka anto akina tshɛ,+
Ndo dimi bu la yimba yahomba monga l’onto.
3 Dimi kombeka lomba,
Ndo dimi bu la ewo ka Ɔnɛ loleki Ekila.
4 Akɔna akadɛ l’olongo ko nde mpolɔ?+
Akɔna akakukɛ lɔpɛpɛ lo awambo w’anya ande?
Akɔna akɔɔmbɛ ashi lo dihɔndɔ diande?+
Akɔna akashikikɛ* tokoma tshɛ ta nkɛtɛ?+
Ele lokombo lande ndo lokombo l’ɔnande, naka wɛ mbeyaka?
5 Ɛtɛkɛta tshɛ waki Nzambi wekɔ pudipudi.+
Nde ekɔ engawo le wanɛ wayashɛ le nde.+
7 Akambo 2 mbakɔlɔmbami.
Tonyimakewɔ la ntondo ka dimi mvɔ.
8 Nya lokeso ndo kashi etale oma le mi.+
Tombetɛke wola kana kanga ɔngɔnyi.
Ontshike tsho ndɛke yema ya mbo ya ndɛ+ yami,
9 Diaha dimi ndjolota ko ndjokanguna ndo ndjota nte: “Akɔna ele Jehowa?”+
Ndo tombetɛke ose wola diaha dimi ndjova ko ndjosha* lokombo la Nzambi kami nsɔnyi.
10 Tomamatanyɛke ose olimu le nkumɛnde,
Nde mbeyaka ndjokodja mananu, ko wɛ ndjonga la onongo.+
11 Ekɔ lɔlɔnga lɔmɔtshi ladja shɛwɔ mananu
Ndo lahatshɔkɔla nyangɛwɔ.+
13 Ekɔ lɔlɔnga lɔmɔtshi lele la washo wa lotamanya
Ndo washo awɔ fɔnaka l’otako+ efula!
14 Ekɔ lɔlɔnga lɔmɔtshi lele wanyu awɔ wekɔ tokuwa ta ta
Ndo manga yawɔ yekɔ tokuwa tadiakawɔ nyama;
Vɔ ndɛka tombolambola ta la nkɛtɛ
Ndo ase wola oma l’atei w’anto.+
15 Nsondjo yekɔ l’ana 2 wa wamato walela vate: “Ombisha! Ombisha!”
Ekɔ diangɔ 3 diahalote,
Diangɔ 4 diahataka pondjo ɔnɛ: “Ambokoka!”
16 Diombo*+ la dikundju dia womoto l’ekomba,
Ɛtshi ka nkɛtɛ kele bu la ashi,
Ndo dja yahataka pondjo ɔnɛ: “Ambokoka!”
17 Sso diasɔka she ndo diɔnyɔla nkitanyiya nyango+
Angwangwa wa l’okidi wayodikundola,
Ana wa mpongo wayodilɛ.+
18 Ekɔ akambo 3 wahamashihodia,*
Akambo 4 wahamamane mfundo:
19 Mboka katetaka mpongo l’olongo,
Mboka katetaka oloyi laadiko dia dive,
Mboka katetaka masuwa lo ndjale ka hwe,
Ndo mboka ka pami kaamɛ la osekaseka wa womoto.
20 Nganɛ mbatotshaka womoto kanga loseka:
Nde ndɛka ko nkitola onyɔ ande;
Oma laasɔ nde mbutaka ate: “Ndooko dui dia kɔlɔ+ diosadimi.”
21 Ekɔ akambo 3 wasutshasutsha nkɛtɛ
Akambo 4 wahayakoke mbikikɛ:
22 Etena kolɛ mfumbe oko nkumekanga,+
Etena kalɛ kanga enginya mbo ya ndɛ efula,
23 Etena katshukama womoto lahetshama,*
Ndo etena kɔsa ose olimu wa womoto dihole dia* nkumɛnde ka womoto.+
24 Diangɔ 4 dia la nkɛtɛ nɛ diekɔ l’atei wa diangɔ dioleki totshitshɛ,
28 Lokudi la jeko+ matemaka la ekolo alɔ,
Ndo lɔ tshɔka lo luudu la nkumekanga.
29 Ekɔ diangɔ 3 diatotakolaka wanya w’etale lo yoho ya diambo,
Diangɔ 4 diatɔkɛndakɛndaka lo yoho ya diambo:
30 Ntambwɛ, ɔnɛ loleki wolo l’atei a waa nyama,
Tɔ halawɔ ndooko onto;+
31 Mfɔ ka nsanga etale; wombe a mbudi;
Ndo nkumekanga kele kaamɛ la asɔlayi ande.
32 Naka wɛ amboyadiya+ lo yoho y’enginya
Kana naka wɛ ambokongɛ dia nsala ngasɔ,
Diha lonya layɛ lo onyɔ ayɛ.+
33 Nɛ dia oko watondja abɛlɛ w’ekama matɛka
Ndo watondja ohinelo w’ɔhɛmbɛ dikila,
Ngasɔ mbele wodiyelo wa nkɛlɛ tondjaka ewanu.+
31 Ɛtɛkɛta wa nkumekanga Lɛmuɛlɛ, losango la wotsho lakasha nyango dia mbeetsha+ ate:
2 Kakɔna kayomokotɛ na, ɔnami,
Kakɔna na, ɔna l’oma lo dikundju diami le,
Ndo kakɔna na, ɔna la alɔkɔlɔkɔ+ ami le?
4 Lɛmuɛlɛ le, vɔ keema dikambo dia nkumi ya dikanga,
Keema dimɛna dia nkumi ya dikanga nnɔ wanu
Ndo kaanga emboledi hawokoke mbuta ɔnɛ: “Lende ele wanu ami?”+
5 Diaha vɔ nnɔ ko ndjohɛ kɛnɛ kakadjangema
Ndo ndjengesola ntshungɔ yele la tombolambola.
7 Vɔ wanɔ kele wohe wola awɔ;
Vɔ watohɔke ekakatanu awɔ nto.
8 Tɛkɛta lo wahɔ wa ɔnɛ lahakoke ntɛkɛta;
Kokɛ ntshungɔ yele la wanɛ tshɛ wayanga nshishɔ.+
א [Alef]
10 Akɔna akoka ntana wadi l’oshika?*+
Nɛmɔ diande ndeka kɔrai* la fwa.
ב [Bet]
11 Otema w’omɛnde mbɛkamaka le nde,
Ndo nde hahombe ndooko ɛngɔ ka nɛmɔ.
ג [Gimel]
12 Nde futaka omɛnde diangɔ di’ɛlɔlɔ, aha dia kɔlɔ,
Nshi tshɛ ya lɔsɛnɔ lande.
ד [Dalet]
13 Nde kondjaka eshinga wa wɛɔsa wa nyama ndo wa linɛnɛ;
Nde ngɛnangɛnaka nkamba la anya ande.+
ה [He]
14 Nde ekɔ oko masuwa wa omundji w’okanda,+
Nde mbelaka mbo ya ndɛ yande oma l’etale.
ו [Waw]
15 Nde mbetɔka nto la hiotshihotshi,
Mbishaka ase luudu lande mbo ya ndɛ
Ndo kahɛka ekambi ande wa wamato+ tema tawɔ.
ז [Zayin]
16 Nde mbidjaka yimba yande lo ekambɔ ndo kisombaka;
Nde kambaka ekambɔ ka vinyɔ oma lo olimu ande wa wolo.*
ח [Het]
ט [Tet]
18 Nde mendaka dia okanda ande monga la wahɔ;
Tala diande hadiodimala l’otsho.
י [Yod]
19 Anya ande kimɛka ɔsɛkɛ wɛlawɔ diangɔ,
Ndo anyande kimɛka ehomɔ katɛlawɔ.+
כ [Kaf]
20 Nde sembolaka lonya lande otsha le mbolambola,
Ndo nde kukolaka anyande otsha le ose wola.+
ל [Lamed]
21 Nde hayakiyanya dikambo dia ase luudu lande l’ɔtɛ wa loonge l’ekama,
Nɛ dia ase luudu lande tshɛ ndɔtshama la ahɔndɔ wahɛtshahɛtsha.*
מ [Mem]
22 Nde ndjasalɛka elangitshi.
Ahɔndɔ ande wekɔ wa linɛnɛ ndo w’eshinga w’ebelabela.
נ [Nun]
23 Omɛnde mbeyamaka dimɛna lo asoko w’osomba,+
Lɛnɛ adjasɛnde l’atei wa dikumanyi dia wodja.
ס [Samek]
24 Nde salaka ndo sondjaka ahɔndɔ wa linɛnɛ*
Ndo sondjaka amundji w’okanda eya.
ע [Ayin]
25 Nde ndɔtshama la wolo ndo la lɔnɛnɛ,
Ndo nde nongamɛka nshi yayaye la eshikikelo tshɛ.*
פ [Pe]
צ [Tsade]
27 Nde sɛdingolaka elimu w’ase luudu lande,
Ndo nde hatɔlɛka mbo ya ndɛ ya nɛndɛ.+
ק [Kof]
28 Anande memalaka ko mbeelɛka kanga ɔngɛnɔngɛnɔ;
Omɛnde memalaka ndo mbotombolaka.
ר [Resh]
29 Wamato w’eshika* wekɔ efula,
Koko wɛ mbaleka vɔ tshɛ.
ש [Shin]
30 Dimɛna mbeyaka monga lokeso ndo olangala mbeyaka monga lo tshanda ya tshitshɛ tsho,*+
Koko womoto loka Jehowa wɔma ayotombɔma.+
ת [Taw]
Tshɛk., “mbeya.”
Kana “kɛnɛ kosembwe.”
Kana “aha wɛngɛngɛ.”
Kana “ɛlɔmbwɛlɔ ka dimɛna.”
Kana “wɛɛla.”
Kana “Wɔma wɔsɔhanyi la dilɛmiɛlɔ.”
Kana “ɛlɛmbɛ.”
Kana “Sheɔlɛ,” mbuta ate odimu a pɛngando. Enda Elembetshielo.
Kana “Oka owale ayɛ kaamɛ la so.”
Kana “tayosanga tapa (tshapatapa ya falanga).”
Kana “anima.”
Kana “anima.”
Tshɛk., “l’ɔtɛ.”
Kana “Nyokadimɔ etena kahangɔmi.”
Tshɛk., “wayɔlɛ elowa.”
Kana “tokanyi; dikongelo.”
Enda Elembetshielo.
Tshɛk., “ɔngɛndangɛnda.” Ondo onto lele la lɔkɛwɔ laha l’oma le Nzambi.
Kana “wa lɔɔngɔ.”
Tshɛk., “ɔngɛndangɛnda.” Ondo onto lele la lɔkɛwɔ langanyi la Nzambi.
Kana “omɛnde.”
Tshɛk., “ɛsɛsɛ.”
Tshɛk., “lɔɔtɔ le.”
Kana “ɔnɛ lalama olowanyi.”
Kana “ɛlɛmbɛ.”
Kana “mɛtɛ.”
Tshɛk., “ototo.”
Kana “diangɔ dioleki amɛna.”
Kana “ekondjelo kayɛ.”
Kana “wamula w’elowa.”
Enda Elembetshielo.
Ondo mendanaka la waonga waki Nzambi wɔtɛkɛtami lo avɛsa wa la diko.
Kana “wayosha anima ayɛ.”
Kana “halotɔkɔmama lo ɛngɔ kɛmɔtshi.”
Kana “wahomba kilongola.”
Kana “ekɔ la wolo lo lonya layɛ.”
Kana “ɛlɛmbɛ.”
Tshɛk., “Hokɛ toyi diayɛ lo.”
Tshɛk., “lo emunyi awɔ tshɛ.”
Kana “washo wangamula.”
Kana ondo “Sɛdingola la yambalo tshɛ.”
Tshɛk., “Hokɛ toyi diayɛ lo.”
Tshɛk., “l’ɔngɛndangɛnda.” Enda Tok 2:16.
Kana “Sheɔlɛ,” mbuta ate odimu a pɛngando. Enda Elembetshielo.
Kana “wolo.”
Tshɛk., “L’atei wa losanganya la woke ndo w’etshumanelo.”
Kana “wa tshitshi.”
Kana “Kiɔkɔ y’ashi.”
Kana “wakodjoyake.”
Tshɛk., “l’ɔngɛndangɛnda.” Enda Tok 2:16.
Tshɛk., “l’ɔngɛndangɛnda.” Enda Tok 2:16.
Tshɛk., “ɔkɔlɛ.”
Kana “watotonaka anima ande.”
Kana “ɛlɛmbɛ.”
Kana “wayoketsha.”
Tshɛk., “l’ɔngɛndangɛnda.” Enda Tok 2:16.
Kana “anima.”
Kana “ndotsha anima ande.”
Tshɛk., “bu la otema.”
Kana “ka anima ande.”
Kana “oshinga w’etshungwelo.”
Kana “ɛlɛmbɛ.”
Tshɛk., “l’ɔngɛndangɛnda.” Enda Tok 2:16.
Tshɛk., “l’ɔngɛndangɛnda.” Enda Tok 2:16.
Kana “wa lɔɔngɔ.”
Kana “wanɛ wahatahokɔ akambo.”
Tshɛk., “bu la otema.”
Kana “ele la ahɔndɔ wa.”
Tshɛk., “Ekolo ande.”
Kana “ɛkɔdi.”
Kana “anima.”
Kana “Sheɔlɛ,” mbuta ate odimu a pɛngando. Enda Elembetshielo.
Tshɛk., “le ana w’anto.”
Tshɛk., “nyoshihodia otema.”
Enda Elembetshielo.
Kana “Nɛmɔ dia lohowɔ.”
Kana “Oma ko tshatɛ.”
Kana “lakotɔ la kandji ka lɔɔnɔ.”
Tshɛk., “kakandetɛ wolo.”
Kana “kakandadjanga.”
Kana “anto.”
Kana “Lo sungukalaka.”
Kana “salɛka anima ande.”
Kana “lakakɔlɔnga.”
Tshɛk., “Lɔ lakadiake nyama kakalahombe ndjaka.”
Tshɛk., “bu la otema.”
Kana “wanɛ wahatahokɔ akambo.”
Tshɛk., “bu la otema.”
Kana “Sheɔlɛ,” mbuta ate odimu a pɛngando. Enda Elembetshielo.
Kana “anima w’onto ɔlɔlɔ.”
Kana “lokumu.”
Tshɛk., “wadjango.”
Tshɛk., “bu la otema.”
Kana “Diangɔ dia nɛmɔ.”
Kana ondo “ekɔ lo mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ.”
Kana “vate vate.”
Kana “nɔmbɔlaka.”
Kana “lɔkɔnyɔ; paa.”
Kana “owandji ande w’olimu.”
Kana “tɔka elowa wa.”
Kana “okadi.”
Kana “wotsho wa lɔwɔkɔ l’otondo.”
Kana “Diangɔ dia nɛmɔ.”
Kana “onto laheye Nzambi.”
Tshɛk., “bu la otema.”
Kana “mɔnyɔlaka.”
Tshɛk., “ɔnɛ lele la kɔlamelo lo yimba.”
Tshɛk., “kombaka dikambo.”
Kana “ka lomba.”
Kana “panda mongaka.”
Kana “ambishi wa tokanyi.”
Tshɛk., “lahetsha.”
Kana “la olangala.”
Ka-na “Onto lele la ngandji ka kɔlamelo.”
Kana “salɛka anima ande ɔlɔlɔ.”
Kana “nsɔnyi.”
Tshɛk., “Lonya lo lonya.”
Tshɛk., “pandjolaka.”
Kana “Anima wa.”
Tshɛk., “ayonga la wata.”
Tshɛk., “ɔnɛ latɛ ashi efula.”
Kana “nsɔnyi.”
Enda Elembetshielo.
Kana “bu la yimba.”
Tshɛk., “polama dikambo dia dikila.”
Tshɛk., “mapa.”
Kana “anima wa dongalonga diande.”
Tshɛk., “bu la otema.”
Tshɛk., “onyɔ.”
Kana “lushi lakɔ laamɛ.”
Tshɛk., “kombaka.”
Tshɛk., “kɛnɛ kosembwe.”
Tshɛk., “wanɛ wele andaki wa.”
Kana “engwelo.”
Tshɛk., “onyɔ.”
Kana “anima.”
Kana “kɛnɛ katande.”
Kana “anima.”
Kana “anima ande.”
Kana “anima wa.”
Tshɛk., “ayonga wata.”
Kana “anima.”
Tshɛk., “hoke ndooko lohango.”
Tshɛk., “wayɔngɛnangɛna.”
Kana “wanɛ wambɔna tokanyi.”
Kana “Ɔngɔnyi w’oma lo akambo w’anyanya.”
Tshɛk., “watshumanyema la lonya.”
Kana “Dikongelo.”
Kana “ɔtɛkɛta.”
Kana “Ɛlɛmbɛ.”
Kana “lohango.”
Kana “anima.”
Kana “nde.”
Kana “mpokola; mbisha dilanya.”
Kana ondo “aha la ntshimbatshimba.”
Kana “anima ande.”
Kana “wɛngɛngɛ.”
Kana ondo “kanga enginya lakesa anto akina.”
Kana “sala etshikitanu.”
Kana “lolango.”
Kana “ololo wa anima awɔ.”
Kana “onto lele atahokɔ akambo.”
Kana “onto lele la akoka w’ekanelo ka yimba.”
Kana “Wanɛ wahatahokɔ akambo.”
Kana “anima.”
Kana “demba ki.”
Kana “wa lotutsha.”
Kana “yasha kandji.”
Kana “Lolemi lakɔnɔya.”
Tshɛk., “ominwelo wa yimba.”
Kana “lohango.”
Kana “ekondjelo.”
Kana “wolo.”
Kana “Sheɔlɛ,” mbuta ate odimu a pɛngando. Enda Elembetshielo.
Kana “ndo Abadɔna.”
Kana “lohangwɛ.”
Kana “mbesaka.”
Kana “dimɛna.”
Kana “lofunge.”
Tshɛk., “bu la otema.”
Tshɛk., “sawo dia lo sheke.”
Tshɛk., “ lo okadimwelo w’onyɔ ande.”
Kana “Sheɔlɛ,” mbuta ate odimu a pɛngando. Enda Elembetshielo.
Kana “nsɔnyi.”
Kana “sɛdingolaka dimɛna dimɛna woho wa nkadimola; kanaka yimba la ntondo ka ntɛkɛta.”
Tshɛk., “la washo wangayima.”
Tshɛk., “konyaka weka wata.”
Kana “anima.”
Tshɛk., “otema.”
Tshɛk., “Ekongelo w’otema wekɔ waki onto. ”
Kana “okadimwelo wa dimɛna.” Tshɛk., “okadimwelo wa lolemi.”
Tshɛk., “pudipudi.”
Tshɛk., “nyuma.”
Tshɛk., “Ngitolɛ Jehowa elimu ayɛ.”
Tshɛk., “Lonya lo lonya.”
Kana “mbewɔka.”
Kana “anima ande.”
Tshɛk., “yimba ya ndjakitshakitsha.”
Tshɛk., “ɔlɔlɔ.”
Kana “Ndo ɛtɛkɛta w’ɔlɔ.” Tshɛk., “Ndo mpɛ k’ɛlɔmɔ.”
Kana “dɛtɔ.” Enda Elembetshielo.
Kana “anima.”
Tshɛk., “onyɔ.”
Kana “Onto lakongɛ.”
Kana “lotombo.”
Tshɛk., “ɔnɛ lahemɛ yimba yande.”
Kana “wɔladi.”
Tshɛk., “elambo.”
Kana “ambutshi.”
Kana “w’amɛna.”
Kana “ɔlɔhɛ.”
Kana “lɔwɔkɔ lahomuya lokolo l’ɔlɔ.”
Tshɛk., “lakomba.”
Tshɛk., “ntshika dia ashi nkɛla.”
Kana “Lam’ende bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ?”
Tshɛk., “bu la otema.”
Tshɛk., “hatɛna ɔlɔ.”
Kana “ekɔ dimɛna lo ɛkɔnwɛlɔ.”
Kana “monyaka weka.”
Tshɛk., “etshimba w’oma lo ntolo.”
Tshɛk., “ololo.”
Kana “mbika kibawo.”
Tshɛk., “yimba ya tshitshi.”
Kana “petshaka.”
Kana “anima.”
Kana “oko diangɔ diahomba mɛnama epiko.”
Tshɛk., “nombɛ etale,” mbuta ate lɛnɛ ahakoke onto nkoma, lo ekokelo.
Kana “yamboshisha elongamelo tshɛ lo tshɛ?”
Kana “nyangana la nde dimɛna dimɛna.”
Tshɛk., “kakitolaka.”
Tshɛk., “onyɔ.”
Kana “anima.”
Tshɛk., “lasamanya la ekolo ande.”
Kana “onto lele la lokaho.”
Tshɛk., “nkondja otema.”
Kana “anima ande.”
Tshɛk., “ayɛna ɔlɔ.”
Tshɛk., “mbeta laadiko.”
Kana “munga.”
Kana “ɔsɔngɔ wa ntambwɛ wele l’alɛfulɛfu.”
Kana “anima.”
Kana “anima.”
Kana “tokombolake.” Tshɛk., “tonyiyake anima ayɛ lo.”
Kana “sangwelo.”
Kana “sase.”
Kana “ɔsɔngɔ wa ntambwɛ wele l’alɛfulɛfu.”
Kana ondo “Nde ayoyonga lo nshi ya dinela koko hotana ndooko ɛngɔ.”
Tshɛk., “Dako.”
Tshɛk., “anande w’apami.”
Kana “Wetsho ehende wotshikitanyi wa mbɔkɔ ndo diangɔ pende diotshikitanyi dia yɛdikɔ.”
Kana “ɔna pami.”
Enda Elembetshielo.
Kana “ɔngɛndangɛnda.”
Kana “dako.”
Kana “shikikalaka.”
Kana “ka lomba.”
Kana “lakesama la ɛlɔmɔ ande.”
Kana “Weho ehende wa mbɔkɔ yɛdikawɔ wotsho.”
Kana “mboka ka nde ntshɔ?”
Kana “solaka.”
Kana “eyango.”
Kana “wahɔ.”
Kana ondo “le wanɛ wayanga nyɔi.”
Kana “anima wa kanga kɔlɔ.”
Kana “nde mbeyaka kɛnɛ ka nsala.”
Tshɛk., “mbo y’otsho ya lo ntolo.”
Kana “lalanga ɔngɛnɔngɛnɔ.”
Kana “mɛnaka.”
Kana “nɛndjaka.”
Kana “Minyaka anima ande.”
Kana “kaamɛ la lɔkɛwɔ la nsɔnyi!”
Tshɛk., “ayɔtɛkɛtaka pondjo pondjo.”
Kana “mbetɛka mboka kande shikaa.”
Kana “Lokumu l’ɔlɔlɔ.” Tshɛk., “Lokombo.”
Tshɛk., “Lokolo l’ɔlɔ.”
Tshɛk., “pomanaka.”
Kana “atosowaka.”
Kana “anima.”
Kana “dikɛnda; ɔlɔngɔlɔngɔ.”
Tshɛk., “Ɔnɛ lele la sso dia dimɛna.”
Kana “Dombo.”
Tshɛk., “l’ɔngɛndangɛnda.” Enda Tok 2:16.
Kana “ayɔkɔsɔla anima.”
Kana “ndjotadia anima ayɛ.”
Kana “Yakimɛ.”
Kana “anima woludi la nsaki.”
Kana ondo “Tshika oma lo yimba yayɛ hita.”
Kana “ya onto lele la sso dia kɔlɔ.”
Kana “ekɔ lo nkamba akumi lo anima ande.”
Tshɛk., “otema ande keema kaamɛ la yɛ.”
Tshɛk., “Otshungodi.”
Kana “dikɛnda; ɔlɔngɔlɔngɔ.”
Kana “shimbɛ anima ande.”
Kana “Sheɔlɛ,” mbuta ate odimu a pɛngando. Enda Elembetshielo.
Tshɛk., “Awondo ami.”
Kana “Nkondja.”
Tshɛk., “l’ɔngɛndangɛnda.” Enda Tok 2:16.
Kana “hayɛna dimɛna.”
Kana “watshumana dia mpemba.”
Kana “dimi komboka kandji.”
Kana “Layowayanga nto.”
Kana “ase luudu.”
Kana “ka lomba.”
Kana “ndowanaka; panda mongaka.”
Kana “ambishi wa tokanyi.”
Kana “Toseke ta kanga enginya.”
Kana “lo tena di’ekakatanu.”
Kana “eyango.”
Kana “lashishima anima ayɛ.”
Kana “lekɔ mpɛ le anima ayɛ.”
Mbuta ate otunyi.
Kana “tongake la yɛnyi.”
Kana “wanɛ walanga dia nsala etshikitanu.”
Mbuta ate Jehowa ndo nkumekanga.
Kana ondo “Nkadimola lo yoho yosembwe ekɔ oko mbisha bizɛ.”
Kana “koyokenge nkumbo kayɛ.”
Tshɛk., “bu la otema.”
Tshɛk., “ohokwelo.”
Kana “takasangola ndo takasanganya.”
Kana “toseke ta anto akina.”
Kana “vate vate ya kɔlɔ.”
Kana “anima wa nkumɛnde.”
Tshɛk., “woshasha wa kashi.”
Tshɛk., “lolemi la wɔdu wɔdu.”
Kana ondo “kanga lokeso.”
Kana “lombo.”
Tshɛk., “ɔnɛ lakohetsha.”
Mbuta ate mbowetɛ wɔduwɔdu ndo ndɛlɔla awui ande wa wolo.
Enda Elembetshielo.
Kana “mbokana la nde.” Tshɛk., “tshingatshinga la ntondo.”
Kana “lahayakimɛ lo yimba yande.”
Kana “Diaha wɛ ndjɛdima la nde.”
Tshɛk., “nnɔ awui wa ngala.”
Kana ondo “ndjatambiya lo.”
Kana “mpito ya nyɔi.”
Kana “oko diangɔ diahomba mɛnama epiko.”
Tshɛk., “ɛlɔmɔ wa dja kaamɛ la.”
Kana “Nɛ dia otema ande tshɛ lo tshɛ wekɔ wɔnɔnyi.”
Tshɛk., “kayota.”
Tshɛk., “ɔngɛndangɛnda.”
Tshɛk., “ɔngɛndangɛnda.”
Kana ondo “bu ya l’otema ɔtɔi; lotshutshuya.”
Kana “Anima.”
Tshɛk., “pɔtshahɔtshaka.”
Kana “anima wele la ndjala.”
Kana “yalawɔ.”
Kana “dako dia anima.”
Kana “atosowaka.”
Kana “ɔngɛndangɛnda.”
Tshɛk., “elungi k’ɔngɛnyi ande.”
Kana “Sheɔlɛ ndo Abadɔna.”
Kana “Ngasɔ mbele onto lo ndjela lotombo lande.”
Kana “Dja otema ayɛ lo; Dja yimba lo.”
Kana “diadɛmɛ.”
Kana “ɔsɔngɔ wa ntambwɛ.”
Kana “ɔtɔmbɔkwɛlɔ.”
Tshɛk., “nde.”
Kana “ɔnɛ latokaka wɔma tena tshɛ.”
Kana “la dikila dia anima.”
Kana “difuku.”
Kana “lokaki.”
Kana ondo “Anima wele la otako.”
Tshɛk., “ayonga la wata.”
Kana “lakeketsha nkingo kande.”
Kana “laha la dikambo.”
Kana “anima.”
Kana “nsaki.” Tshɛk., “nyuma.”
Tshɛk., “pomanaka kaamɛ.”
Mbuta ate Nde mbashaka lɔsɛnɔ.
Kana “ohokwelo; dilanya.”
Kana “ayosha anima ayɛ.”
Kana “ɛnɛlɔ ka prɔfɛsiya; woshwelo.”
Kana “anima ande hita.”
Kana “otshii wendana la mananu.”
Kana “Wɔma wa.”
Kana “atowambaka.”
Kana ondo “nyangaka dia mbetawɔma le.” Tshɛk., “nyangaka elungi ka.”
Tshɛk., “akatondja.”
Kana “ndjɔlɔsha.”
Tshɛk., “tumi.”
Kana “Sheɔlɛ,” mbuta ate odimu a pɛngando. Enda Elembetshielo.
Kana “wele diambo efula le mi.”
Kana “lahalangema.”
Kana “kahɛna.”
Kana “diekɔ la lomba la mamba.”
Tshɛk., “anto wele bu la wolo.”
Tshɛk., “anto wele keema la nkudu.”
Kana “kahanyema lo elui.”
Kana “wanɛ wele la anima w’ololo.”
Kana “sambɛ.”
Kana “la dimɛna efula.”
Enda Elembetshielo.
Kana “la ekondjelo kande.” Tshɛk., “oma lo elowa w’oma lo anya ande.”
Tshɛk., “ndɔtaka wolo oko oya lo lokende lande.”
Tshɛk., “ahende ahende.”
Kana “ahɔndɔ wa la tshina.”
Kana “mbɔlaka lushi layaye.”
Kana “Wetshelo wa la ngandji; Ɛlɛmbɛ wa ngandji ka kɔlamelo.”
Kana “w’amɛna efula.”
Kana “anyanya.”
Tshɛk., “Nyowosha oma lo elowa wa anya ande.”