“Engo tshe keko la etena kato”
“Engo tshe keko la etena kato, dikambu tshe l’esi ulungu dieko la etena kadio.”—UNDAKI 3:1.
1. Okakatanu akɔna wele l’anto wele bu kokele, ndo okakatanu akɔ ndjotondjaka awui akɔna?
MBALA efula, anto totaka ɔnɛ: “Lotohomba ntsha dikambo nɛ la ntondo.” Kana, lam’akaloyawɔ washo l’ɔkɔngɔ, vɔ ndjotaka ɔnɛ: “Lotohomba konga.” Kɛsɔ tshɛ mɛnyaka okakatanu wele l’anto wele bu kokele dia vɔ mbeya etena k’ɔlɔlɔ kahomba awui amɔtshi ntshamaka. Okakatanu ɔsɔ wele l’anto pandjolaka lɔngɛnyi, mbishaka amɔtshi ekiyanu efula l’otema ndo lonyangu heyama. Kɛnɛ koleki tshɛ kɔlɔ ele dui sɔ nɛndjaka ndo mbetawɔ kele l’anto amɔtshi le Jehowa ndo le ɔlɔngɔswamelo ande.
2, 3. (a) Lande na kele ɔnɛ letawɔ woho washikikɛ Jehowa tena diahomba akambo ntshamaka ekɔ kanga lomba? (b) Kanyi yakɔna yasungana yahomba monga laso lo kɛnɛ kendana l’ekotshamelo ka prɔfɛsiya ya lo Bible?
2 Oko wende la lomba ndo la shɛnɔdi yele bu l’anto, Jehowa ekɔ l’akoka wa têyi dikambo la dikambo nganɛ wayodioyokomɛ, naka nde alanga. Nde kokaka mbeya oma “l’etatelu akambu wukuyala l’ekumelu.” (Isaya 46:10) Ɔnkɔnɛ, aha la tɔkana kânga yema tshitshɛ, nde kokaka sɔnɔla etena koleki ɔlɔlɔ ka ntsha kɛnɛ tshɛ kalangande. Lâsɔ, lo dihole dia sho ndjaɛkɛ lo ɛnɛlɔ kaso ka wɛngɛngɛ ka tena diahomba akambo ntshamaka, toyale la lomba dia mbetawɔ woho washikikɛ Jehowa tena dia ntshaka akambo.
3 Ɛnyɛlɔ, Akristo wambotshunda wɔɔngɔ kongaka la kɔlamelo tshɛ etena kakashikikɛ Jehowa dia prɔfɛsiya mɔtshi ya lo Bible kotshama. Vɔ tshikalaka nshi tshɛ la tshete l’olimu ande, ndo mbohɔka wonya tshɛ dui dia lo Delu dia Jeremiya 3:26 diata ɔnɛ: “Ololo untu nungamela, la nkunga panda ka [Jehowa].” (Enda ndo lo Habakuka 3:16.) L’etena kakɔ kâmɛ, vɔ shikikɛka ɔnɛ ekotshamelo k’elombwelo ka Jehowa kakewoyama, ‘oyadi kânga tɔ kayotshimbatshimba, . . . tɔ hota kashi. Tɔ hatoyokoma l’ɔkɔngɔ.’—Habakuka 2:3.
4. Ngande wakoka Amose 3:7 la Mateu 24:45 tokimanyiya dia sho kongɛ Jehowa la solo pɔlɛpɔlɛ?
4 Lo wedi okina, naka hatomane avɛsa amɔtshi fundo kana hatoshihodia elembetshiyelo ɛmɔtshi watoshawɔ lo ekanda waki la Société Watch Tower, onde lâsɔ hatohombe nama solo pɔlɛpɔlɛ oka? Dui dia lomba diayotosala ele konga etena kakashikikɛ Jehowa dia mpotola akambo. “Mete, Khumadiondjo [Jehowa] hatutshaka nduku dikambu, tshikima ndi ambutashudi dikambu diandi dia lu usheshe le ekambi andi amvutshi.” (Amose 3:7) Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ daka dia dimɛna efula! Koko, sho pombaka mbeya ɔnɛ Jehowa mbisholaka toseke tande lo etena kɛnande nde ɔlɔlɔ. L’ɔkɔkɔ akɔ mbakasha Nzambi ‘ɔhɔmbɔ [ɔmɔtshi] wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ lotshungɔ la nde mbishaka anto ande ‘mbo ya ndɛ [ya lo nyuma] lo etena kakoka.’ (Mateu 24:45) Lâsɔ sho ndoko l’ɔkɔkɔ wa ndjâkiyanya ɔtɛkɔya kana ndjatshindja wɔɔngɔ l’ɔtɛ w’ɔnɛ akambo amɔtshi hawolembetshiyami dimɛna. Koko, sho kokaka monga la mbetawɔ ɔnɛ, naka sho nama solo pɔlɛpɔlɛ ko konga Jehowa, kete nde ayotosha kɛnɛ kahombama ‘lo etena kakoka’ lo tshimbo y’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo.
5. Ɔsɛdingwelo w’Undaki 3:1-8 ekɔ la wahɔ akɔna le so?
5 Sɔlɔmɔna, nkumekanga ka lomba, akatɛkɛta dia akambo 28 wotshikitanyi wele dikambo la dikambo diekɔ l’‘etena kadiɔ.’ (Undaki 3:1-8) Naka sho mana ɛtɛkɛta wa Sɔlɔmɔna ɛsɔ fundo ndo shihodia kɛnɛ kakandalange mbuta, kete tayeya etena k’ɔlɔlɔ kahomba akambo amɔtshi ntshama la etena ka kɔlɔ kahawahombe ntshama lo ndjela kanyi ya Nzambi. (Heberu 5:14) Ngasɔ mbayotokoka mbɔtɔnganyiya nsɛnɔ yaso l’akambo akɔ.
“Etena ka ndela, la etena ka mbola”
6, 7. (a) Awui akɔna watshutshuya anto nshi nyɛ dia vɔ “ndela”? (b) Ngande wahemba andja ɔnɛ mɛnya di’oko ekakatanu wa lɔkɔ bu ndoko dui dia wolo?
6 Kânga mbele “etena ka ndela, la etena ka mbola” kekɔ, akɔna l’atei aso mɛtɛ ahaleke nanga “etena ka mbola” na? (Undaki 3:4) Lonyangu ko, tekɔ lo sɛna l’andja waleka tɛ̂nya akambo watotshutshuya dia sho ndela. Nsango ya lonyangu mbaleka mbokɛma lo tita nsango. Sho mbokaka ndo demba vuuvu lam’okaso di’ana w’akɛnda wadiaka asekawɔ wa la kalasa l’ekoma, ambutshi wasɔkisha anawɔ, atɔmbɔki wadiaka ndo wahembola anto akana waha l’onongo tenyi dia demba, ndo mpokoso yatomba yadiaka anto oko nkɔkɔ ndo yalanya diangɔ di’anto heyama. Lam’eso la ntondo ka televiziɔ, esato w’ana w’akɛnda wavɔ la ndjala, wele washo wambotambɛ tshɛ, la esato w’ase dawo wanɛ watakoyawɔ ngelo yawɔ kotolaka yambalo yaso efula. Tɔtɛkɛta tele anto kombeyaka ntondo, ɛnyɛlɔ oko: lomanu la dioho di’anto (purification ethnique), SIDA, ta dia la waa mikrɔbɛ (guerre bactériologique), ndo El Niño, toshaka okiyanu wa mamba lo yimba ndo l’otema nshi nyɛ, tshɛkɛta la tshɛkɛta ndjâka l’okiyanu ayɔ.
7 Ndoko lakoka mbidja tâmu lo dui di’ɔnɛ andja wa nshi nyɛ wambolola l’awui wa lonyangu ndo wa kandji efula l’asolo. Koyanga mbediɔ ɔsɔku, dia vɔ mɛnya di’oko awui weta nshi nyɛ kema akambo wa wolo, wanɛ watshula diangɔ dia diendenda hawohekɔ mɛnya anto awui w’anyanya, w’ɛsɛndji, ndo esangɔ efula wa mindo ndo wa ngala, l’oyango wa tonganyiya dia sho mbohɛ shɔkɔ ya wanɛ wasowa. Koko, dionga di’aha mbidje ndoko dikambo yimba dia wanɛ wakɛnya tɔkɛnyɔ ta sawosawo oko akanga w’aladi dia ndjaka anto la tɔɔla ta wɔlɔla taya oma lo diendenda dia ngasɔ hakoke mbɔsama oko ɔngɛnɔngɛnɔ w’oshika. Ɔngɛnɔngɛnɔ wele olowa ɔmɔtshi wa nyuma ka Nzambi ekɔ ɛngɔ kele andja ɔnɛ waki Satana hawokoke tosha kânga yema tshitshɛ.—Ngalatiya 5:22, 23; Efeso 5:3, 4.
8. Onde ɛlɔ kɛnɛ Akristo pombaka mbetsha delo la ntondo ka tɔɔla? Lembetshiya.
8 Oko weyaso ɔnɛ andja ɔnɛ wekɔ lo pâ ka mamba, sho kokaka mboka ɔnɛ nshi yasɛnaso nyɛ bu mɛtɛ etena kahomba tɔɔla monga lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yaso. Ɔnɛ kema etena ka ndjâkimɔ paka lo tɔkɛnyɔ ndo lo diendenda kana mbetsha ‘ndjângɛnyangɛnya’ la ntondo k’akambo wa lo nyuma. (Enda lo Undaki 7:2-4.) Paulo akate ate: ‘Wanɛ woka ɔlɔ la mbo y’andja ɔnɛ’ pombaka monga ‘oko wanɛ wahoke ɔlɔ layɔ.’ Lande na na? Nɛ dia ‘andja wɛnaso ɔnɛ wekɔ lo tatshikitana.’ (1 Koreto 7:31) Akristo wa mɛtɛ sɛnaka lushi tshɛ aha la mbohɛ kânga yema ɔnɛ tena diasɛnaso nɛ kema tena dia mbidja sawosawo.—Filipi 4:8.
Kânga mbalelawɔ, vɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ!
9. Awui akɔna wa lonyangu wakasalemaka lo nshi yaki la ntondo ka Mvula k’Elola, ndo awui akɔ atɛnyawɔ sho wanɛ wasɛna nshi nyɛ?
9 Anto wakasɛnaka lo nshi yakalɔ Mvula k’Elola lo nkɛtɛ k’otondo wakakɛnyaka la nsɛnɔ yawɔ. Wakatshaka awui awɔ wa lushi la lushi ndo vɔ kondjakiyanyaka lo mɛna “kolo k’antu [kakahame] la kete”; vɔ kombidjaka ndo yimba lam’akawɛnaka ‘nkɛtɛ ambolola tɔ l’akambo wa ngala.’ (Etatelu 6:5, 11) Yeso akatɛkɛta dia dikambo sɔ dia kandji efula ndo akatatshi ɔnɛ anto wa lo nshi yaso nyɛ wayonga la dionga diele oko anto wa lo nshi shɔ. Nde akatewola ate: “Lu nshi yako, la ntundu ka elula atayi, antu wakalekaka, wakanokaka, wakatshukanaka, wakatshukamaka, edja ndu lushi lakoto Noa lu watu a luudu. Vo kumbeya, edja ndu lam’akayi elula, akawakhumela tshe. Osoku mbayuyala eyelu ka On’a untu.”—Mateu 24:38, 39.
10. Ase Isariyɛlɛ wakasɛnaka lo nshi ya Hangai ngande akawɛnya ɔnɛ vɔ kɔmbɔsaka etena kakashikikɛ Jehowa la nɛmɔ?
10 Ɛnɔnyi oko 1850 l’ɔkɔngɔ wa Mvula k’Elola, lo nshi ya Hangai, Ase Isariyɛlɛ efula wakayoyala la lɔkɛwɔ la ngasɔ la minyaka yimba oma l’akambo wa lo nyuma. Oko akawayashaka tshɛ onto l’onto lo tayangaka wahɔ ande, vɔ kombeya ɔnɛ etena kakawasɛnaka kaki etena ka mbidja wahɔ wa Jehowa lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ. Bible totɛka ɔnɛ: “Wudja one mvutaka vati: Etena katakuki ka mpika luudu la [Jehowa] ntu. Diako mbakayi diui dia [Jehowa] le wo uma l’unyo w’umvutshi Hangai ati: Undi, on’eli etena ka nyu mbidjase lu mvudu yanyu ya ladiku, lam’ambulana luudu lone? Kakiane, [Jehowa] Kanga lulimbilimbi kata ati: Nyukani yimba dia etsha anyu.”—Hangai 1:1-5.
11. Wembola akɔna wasungana sho ndjambola?
11 Ɛlɔ kɛnɛ, oko weso Ɛmɛnyi wa Jehowa wele l’ɛkɛndɛ ndo la waɛsɛ la ntondo ka Jehowa oko wɛnɛ waki l’Ase Isariyɛlɛ lo nshi ya Hangai, sho pombaka kana yimba dia etsha aso, hatohombe kɛnya la lɔsɛnɔ laso. Onde sho ‘ndelaka’ lam’ɛnaso awui weta l’andja ɔnɛ ndo woho walɔyama lokombo la Nzambi la nsɔnyi l’ɔtɛ w’akambo asɔ tshɛ? Onde asolo aso kɛtaka lam’ata anto amɔtshi ɔnɛ Nzambi bu ndo lam’ɔnyɔlawɔ awui ande wosembwe l’okonda? Onde tekɔ lo ntsha oko anto wakadjama tolembetelo wakɛnama lo ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ ambeta ɛnɔnyi 2500? Lo dikambo diawɔ, sho mbadiaka ɔnɛ: “[Jehowa] akawutela [nde pami kaki la mpata k’ofundji wa mikanda] ati: utshu l’atei w’usumba, l’atei a Jerusalema, utudji djimbitelu lu fumu y’antu tshe wakhuma akhumu ndu walela, ne dia akambu tshe wa wononyi wambutshama l’atei awo.”—Ezekiyele 9:4.
12. Naa ohomba wa Ezekiyele 9:5, 6 le anto nshi nyɛ?
12 Ohomba w’ɔkɔndɔ ɔsɔ le so nshi nyɛ mɛnamaka hwe lam’adiaso awui wakawatɛ apami asamalo waki la dihomɔ dia ta dia ndjɔtɛtshatɛtsha anto ɔnɛ: “Nyutshu l’okongo andi l’atei w’usumba, nyutudiaki antu. Ashu anyu tawuhandjaki untu, ndu tanyukaki untu ketshi. Nyutudiaki esumbi w’apami, elongo w’apami, esekaseka w’amantu, ana w’ashashi, ndu amantu. Keli tanyaheki untu leli la djimbitelu lunya. Nyutateli l’etemwelo kami.” (Ezekiyele 9:5, 6) Naka sho nangaka kondja eko lo fɔnu ka woke kɛsɔ kayasukana esadi esadi, kete sho pombaka mbeya ntondotondo ɔnɛ etena kɛnɛ kekɔ etena ka ndela.
13, 14. (a) Weho w’anto akɔna wakate Yeso ɔnɛ wekɔ l’ɔlɔ? (b) Lembetshiya lande na kɛnayɛ ɔnɛ awui asɔ mbɔtɔnɛka dimɛna efula l’Ɛmɛnyi wa Jehowa.
13 Lo mɛtɛ, kânga ‘mbalela’ ekambi wa Jehowa lo mɛna woho wambolana andja ɔnɛ, dui sɔ hâshimbe vɔ monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Vɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ! L’atei w’anto wele laa nkɛtɛ, vɔ mɛtɛ mbele olui w’anto woleki monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Yeso akalembetshiya kɛnɛ kɛnya ɔnɛ onto ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lam’akandate ate: ‘Ɔlɔ le wanɛ weya dia vɔ wekɔ l’ohomba w’akambo wa lo nyuma, . . . le wanɛ walela, . . . le akanga wa wɔlamu, . . . le wanɛ wokana nkɛtshi, . . . le akanga w’etema pɛmbɛ, . . . le akanga wa wɔladi, . . . le wanɛ wahɛnyahɛnyama l’ɔtɛ w’akambo w’ɔlɔlɔ.’ (Mateu 5:3-10) Tolembetelo tekɔ tɔɔ tɛnya ɔnɛ awui asɔ wɔkɔndwami lo divɛsa sɔ mbɔtɔnɛka dimɛna efula l’olui w’Ɛmɛnyi wa Jehowa oleki ɛtɛmwɛlɔ ekina.
14 Tatɛ oma lam’akolɔ ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi l’ɔnɔnyi wa 1919 mbakaleke ekambi wa Jehowa wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ monga l’ɔkɔkɔ wa ‘mbɔla.’ Lo nyuma, vɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ wele oko wɔnɛ wakonge la wanɛ wakakalola oma la Babilɔna lo ntambe ka samalo la ntondo ka tena diaso nɛ: “Lam’akatukaluya [Jehowa], shu antu andi, lu Siona, shu takayala uku wane wena lu do. Enyo asu wakaluli too la tola t’ongenongeno, ndu nimi yasu la esambu. . . . [Jehowa] akatutshela akambu a waki; diako mbangenangenasu.” (Osambu 126:1-3) Koko, kânga mbewɔ lo mbɔla lo nyuma, Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ la lomba nɛ dia vɔ namaka lo timba tawɔ ɔnɛ nshi yasɛnaso nyɛ kema etena ka mbidja sawosawo. Lam’ayoya andja w’oyoyo ko wanɛ wayodjasɛ laa nkɛtɛ ‘wambokukutɛ lɔsɛnɔ la mɛtɛ,’ lâsɔ kete etena kambokoka dia delo mumɔ ko tɔɔla mbɔsa dihole diadiɔ lo pondjo.—1 Timote 6:19; Enyelo 21:3, 4.
“Etena ka nkhumbatanela, la etena ka nkimo nkhumbatanela”
15. Lande na kele Akristo mendaka anto wakokawɔ mbɔsa oko angɛnyi awɔ?
15 Akristo sɔnaka anto wahomba monga angɛnyi awɔ. Vɔ namaka dako dia Paulo nɛ lo timba tawɔ: “Tanyoyaacundjake: ‘Lɛɛnga la nkanga ocaaca, haanganyi la ndjoshisha lɔkɛwɔ lande l’ɔlɔlɔ.’ ” (1 Kɔrɛntɛ 15:33, Dyookaneelo dy’Oyooyo) Ndo Sɔlɔmɔna, nkumekanga ka lomba, akate ate: “One latengolaka kame la akanga a yimba, atuyalaka kanga yimba. Keli one latekesanelaka la akanga dinginya, atuhumoka lukulu l’engeno.”—Tukedi 13:20.
16, 17. Ɛmɛnyi wa Jehowa ngande wɔsawɔ lɔngɛnyi, diembwanelo dia pami la womoto la diwala, ndo lande na?
16 Ekambi wa Jehowa mbɔtɔka lɔngɛnyi l’anto woka Jehowa ngandji ndo walanga awui w’ɛlɔlɔ oko vɔ. Koyanga mbândolawɔ ndo mbangɛnangɛnawɔ monga kâmɛ l’angɛnyi awɔ, vɔ mɛnyaka lomba lawɔ lo mbewɔ kanyi ya mbetawɔka awui wa kɔlɔ yambodiangana lo wedja ɛmɔtshi ɛlɔ kɛnɛ lo kɛnɛ kendana la diembwanelo dia pami la womoto. Lo dihole dia vɔ mbɔsa diembwanelo dia pami la womoto oko kɛnyɔ mɔtshi yele bu wâle, vɔ diɔsaka oko nna di’ohomba di’otsha lo diwala diahomba onto takula naka nde amboyalɔngɔsɔla lo demba, lo yimba ndo lo nyuma—ndo ekɔ la lotshungɔ oma l’Afundelo—dia mbɔtɔ lo dimama dia pondjo.—1 Koreto 7:36.
17 Amɔtshi mbeyaka fɔnya ɔnɛ kanyi ya ngasɔ lo dikambo dia diembwanelo dia pami la womoto ndo ya diwala ekɔ kanyi yambetaka loowe. Koko, Ɛmɛnyi wa Jehowa hawetawɔ asekawɔ monga la shɛngiya lo ɔsɔnɛlɔ awɔ w’angɛnyi kana lo tɛdikɔ tɔsawɔ lo dikambo dia diembwanelo dia pami la womoto la dia diwala. Vɔ mbeyaka ɔnɛ ‘lomba latɛnamaka ɔlɔlɔ oma l’etsha alɔ.’ (Mateu 11:19) Jehowa mboleki mbeya tshɛ, diɔ diakɔ diadjawɔ yimba dia ndjela dako diande diata dia tshukanaka ‘paka lo Nkumadiɔndjɔ.’ (1 Koreto 7:39; 2 Koreto 6:14) Vɔ hawosasɛ otsha lo diwala la kanyi ya kɔlɔ y’ɔnɛ naka diwala ambɔyɛkayɛka kete ndoko kɔlɔ ndjaka diwala kana kakitɔna. Vɔ shishimaka ɔkɔkɛ ɔkɔkɛ pami kana womoto lasungana ndjotshukana la wɔ, nɛ dia vɔ mbeyaka ɔnɛ kam’atshikawɔ dɔkɔlɔkɔ dia diwala kete ɔlɛmbɛ wa Jehowa ɔnɛ wambotatɛ kamba olimu le wɔ: “Okone vo kema antu ahendi ntu, wambuyala untu otoi. Untu tamamitulaki kene kakamamanya [Nzambi].”—Mateu 19:6; Mako 10:9.
18. Kakɔna kakoka monga etatelo k’ɔlɔlɔ ka diwala di’ɔngɛnɔngɛnɔ?
18 Diwala ekɔ diokanelo dia lɔsɛnɔ l’otondo diasungana talɔngɔswami dimɛna dimɛna la ntondo. Pami ayoyambola dimɛna dimɛna ɔnɛ: ‘Onde womoto ɔnɛ mɛtɛ kokaka la mi?’ Koko, ekɔ nto ohomba nde ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mɛtɛ lekɔ pami kakoka la womoto ɔnɛ? Onde lekɔ Okristo wambotshunda, ɔnɛ lakoka kotshaka ehomba ande wa lo nyuma?’ Ndo pami ndo womoto wanɛ wona tshukana wekɔ l’ɔkɛndɛ la ntondo ka Jehowa dia monga nge lo nyuma, ndo ndjâla l’akoka wa kenga diwala dia shikaa diakoka mbetawɔma lo washo wa Nzambi. Nunu di’atshukanyi w’Akristo kokaka shikikɛ ɔnɛ mɛtɛ, olimu wa Nzambi wa tena tshɛ (service à plein temps), ekɔ etatelo ka dimɛna ka diwala di’ɔngɛnɔngɛnɔ lam’ele vɔ ndeka mendana la mbisha oleki nongola.
19. Lande na katshikala Akristo amɔtshi enyemba?
19 Akristo amɔtshi ‘tshikaka kumbatanela’ lam’asɔnawɔ dia tshikala onyemba l’ɔtɛ wa lokumu l’ɔlɔlɔ. (Undaki 3:5) Akina tshindjatshindjaka etena ka tshukana edja ndo onto ambɛna ɔnɛ nde aya l’akoka wa lo nyuma wahombama dia nde kɔmiyama oma le pami kana womoto lakoka. Kayotota di’Akristo w’enyemba wakombola ɛngɛnɔngɛnɔ la ɛlɔlɔ wa lo diwala koko hawotane wadi kana omi? Sho kokaka monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ngɛnangɛnaka woho ɔnɛ watonawɔ mɔnyɔla awui ande lam’atawayange dia mbɔtɔ lo diwala. Ekɔ nto dimɛna sho mbawandolaka lo kɔlamelo yawɔ ndo mbakeketshaka lo yoho yakoka.
20. Lande na kele kânga wadi l’omi ‘ndjokimɔka kumbatanela’ wonya ɔmɔtshi?
20 Onde kânga wadi l’omi pombaka ‘ndjokimɔ kumbatanela’ wonya ɔmɔtshi? Eelo, vɔ pombaka ndjotsha ngasɔ lo akambo amɔtshi nɛ dia Paulo akafunde ate: “Anyasu, nshi yaya ka nshila. L’okongo diku wane weli la wadi wayuyala uku wane waha la wadi.” (1 Koreto 7:29) Lâsɔ ɛngɛnɔngɛnɔ la ɛlɔlɔ wa lo diwala pombaka ndjeta l’ɔkɔngɔ w’ɛkɛndɛ wa lo teokrasi lo tena dimɔtshi. Kanyi ya dimɛna lo dikambo sɔ hatɔlɛndja diwala koko dikeketshaka nɛ dia yɔ mboholaka wadi l’omi ɔnɛ Jehowa mbahomba mongaka nshi tshɛ oko ekundji kosuke diwala diawɔ.—Undaki 4:12.
21. Bonde kahatahombe monga oko toshushi t’atshukanyi lo dikambo dia mbota ana?
21 Lâdiko dia lâsɔ, atshukanyi amɔtshi wakasɔnɛ di’aha mbota ana dia vɔ monga la lotshungɔ la tetemala kambɛ Nzambi. Vɔ mɛtɛ ndjâhondjaka lam’asalawɔ ɔsɔku, koko Jehowa ayowasha difuto. Kânga mbakeketsha Bible anto dia monga enyemba l’ɔtɛ wa lokumu l’ɔlɔlɔ, tɔ hate ndoko dui ɔnɛ wadi l’omi kokaka tshikala aha mbota ana l’ɔtɛ wa lokumu l’ɔlɔlɔ. (Mateu 19:10-12; 1 Koreto 7:38; enda ndo lo Mateu 24:19 la Luka 23:28-30.) Ɔnkɔnɛ, wadi l’omi vamɛ mbahomba mbɔsa tɛdikɔ lo ndjela kɛnɛ kɔtɔnɛ la lɔsɛnɔ lawɔ ndo la nkum’otema kawɔ. Oyadi yɛdikɔ yakɔna tshɛ yayowɔsa, onto hahombe mbaɔnyɔla kana mɛna di’oko vɔ wambotsha kɔlɔ.
22. Kakɔna kele ohomba sho mbeya?
22 Eelo mɛtɛ, “engo tshe keko la etena kato, dikambu tshe l’esi ulungu dieko la etena kadio.” Ekɔ ndo “etena ka ta, la etena ka ki.” (Undaki 3:1, 8) Sawo diayela diayolembetshiya bonde kele ekɔ ohomba sho mbeya kana etena kasɛnaso kɛnɛ kekɔ etena ka ta kana ka wɔladi.
[Caption]
Onde wɛ kokaka nembetshiya?
◻ Lande na kele ekɔ ohomba sho mbeya ɔnɛ “engo tshe keko la etena kato”?
◻ Bonde kele nshi nyɛ ekɔ ntondotondo “etena ka ndela”?
◻ Lande na kele Akristo l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ kânga ‘mbalelawɔ’?
◻ Ngande wɛnya Akristo amɔtshi dia vɔ mbɔsaka nshi yasɛnaso nyɛ oko “etena ka nkimo nkhumbatanela”?
[Caption]
[Study Questions]
[Caption on page 18]
[Picture on page 18]
Kânga ‘mbalela’ Akristo l’ɔtɛ w’awui weta l’andja ɔnɛ. . .
[Caption on page 19]
[Picture on page 19]
. . . vɔ mɛtɛ mboleki ngɛnangɛna l’andja ɔnɛ
[Caption on page 20]
[Picture on page 20]
Nkambɛ Nzambi tena tshɛ ekɔ etshina k’ɔlɔlɔ ka diwala di’ɔngɛnɔngɛnɔ