Yaetsha Ndo Etsha Anto Akina Lɔkɛwɔ L’ɔlɔlɔ L’okristo
“Ndu we [l]atetshaka akina, okoko wana wahayayaetsha weme?”—ROMO 2:21.
1, 2. Ɛkɔkɔ akɔna wakotshutshuya dia mbeka Bible?
WƐ EKƆ l’ɛkɔkɔ efula wa mbeka Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Ondo wɛ nangaka mbeya akambo wa lɔkɔ, ɛnyɛlɔ akambo wendana l’anto, l’awui wakete, l’ahole, ndo akambo akina. Wɛ nangaka mbeya wetshelo wendana l’atshina w’akambo wa mɛtɛ wotshikitanyi l’akambo wa nkashi wetsha ɛtɛmwɛlɔ, ɛnyɛlɔ wetshelo wa Losato l’Osanto kana wa dja y’ifɛrnɔ. (Joani 8:32) Ondo wɛ nangaka nto mbeya Jehowa dimɛna woho wa mbeya monga oko nde ndo kɛndakɛnda la ntondo kande lo yoho y’ɔlɔlɔ.—1 Khumi ya Dikanga 15:4, 5.
2 Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi w’ohomba ndo wasungana wɛ mbeka Bible ele dia wɛmɛ kondja akoka wa mbetsha anto akina, ɛnyɛlɔ wanɛ wokayɛ ngandji, anto weyayɛ, ndo kânga anto wahayeye. Akristo wa mɛtɛ pombaka sala dikambo sɔ ndoko onyake. Yeso akatɛ ambeki ande ate: “Okone nyutshu, nyete wedja tshe ambeki, . . . Nyuwaetshaki dia ntsha akambu tshe wamumunyutela.”—Mateu 28:19, 20.
3, 4. Lande na ekɔ nɛmɔ le yɛ dia mbetsha oko wakadjanga Yeso?
3 Mbeka Bible l’oyango wa mbetsha anto akina ekɔ dikambo di’ɔlɔlɔ ndo diakoka monga kiɔkɔ y’ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo. Aya edja efula kele olimu w’ombetsha wekɔ lo mbɔsama la nɛmɔ efula. Dibuku Encarta Encyclopedia mbutaka ɔnɛ: “L’atei w’ase Juda, epalanga efula wakɔsaka embetsha oko anto walɔmbɔla anto otsha lo panda ndo wakakeketshaka anawɔ dia nɛmiya embetsha oleki kânga ambutshi awɔ.” Lo yoho ya lânde, ekɔ dimɛna efula le Akristo dia ndjaetsha vamɛ lo mbeka Bible ko oma lâsɔ kietsha anto akina.
4 “Anto efula ndjashaka l’olimu w’ombetsha oleki l’elimu ekina tshɛ. L’andja w’otondo, suke la miliyɔ 48 y’apami la wamato wekɔ embetsha.” (The World Book Encyclopedia) Ombetsha wa l’andja ekɔ l’ɔkɛndɛ wa mbetsha akɛnda ndo vɔ koka monga la shɛngiya le wɔ l’edja k’ɛnɔnyi efula w’otsha la ntondo. Koko etombelo wayoyokondja lo kitanyiya didjango diaki Yeso dia mbetsha anto akina ndeka ndo wɛsɔ la fwa nɛ dia wɛ koka monga la shɛngiya ya pondjo lo nshi yawɔ yayaye. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akake epole ɔsɛkɛ lo dikambo sɔ lam’akandakeketsha Timɔtɛ ate: “Uyalamaki, ulamaki ndu wetshelu aye. Utetemalaki lu akambu aso. Ne dia lam’ayuyutsha osoku, we ayuyashimbela, ndu we ndu wane wuka aui aye.” (1 Timote 4:16, sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Eelo, wetshelo ayɛ mendanaka la panda.
5. Lande na kele wetshelo w’Akristo ndeka weho ekina wa wetshelo dimɛna?
5 Ndjaetsha wɛmɛ ko oma lâsɔ mbetsha anto akina ekɔ didjango di’oma le Kiɔkɔ yaheme tshɛ mbut’ate Owandji w’andja w’otondo. Dikambo sɔ mɛnyaka di’olimu wa wetshelo ɔsɔ ndeka weho ekina w’elimu wa wetshelo wa l’andja ɔnɛ, oyadi wɔnɛ wa mbetsha anto akambo amɔtshi w’ohomba, akambo wendana l’akoka wa kondja olimu, kana wendana l’awui wotshikitani w’aseka enganga. Wetshelo w’Akristo nɔmbaka di’ombeki mbeka dia mbokoya Ɔnaki Nzambi, Kristo Yeso, ndo dia mbetsha anto akina dia sala woho akɔ wamɛ.—Joani 15:10.
Bonde Kahombayɛ Ndjaetsha Wɛmɛ?
6, 7. (a) Bonde kahombaso ndjaetsha ntondo shamɛ? (b) Lo yoho yakɔna yele ase Juda wa lo ntambe ka ntondo kokoka monga embetsha?
6 Lande na katawɔ dia sho pombaka ndjaetsha ntondo shamɛ? Eelo, hatotokoka mbetsha anto akina dimɛna, naka hatoyaetshisha shamɛ ntondo. Paulo akake epole ɔsɛkɛ lo dikambo sɔ lo kamba la divɛsa diatshutshuya onto dia kana yimba otsha le ase Juda wa lo nshi shɔ ndo diele la losango l’ohomba efula le Akristo wa nshi nyɛ. Paulo akambola ate: “Ndu we [l]atetshaka akina, okoko wana wahayayaetsha weme? We latetshaka untu wati: Tuvaki, ku weme mvuaka? We latutelaka akina wati: Tanyunanaki, ku weme munanaka? We latenaka dikishi wononyi, ku weme mingulaka diango di’ekila? We latuyasemaka l’elembe, ku weme monyolaka [Nzambi] l’ediakelu k’elembe?”—Romo 2:21-23.
7 Lo kamba la wembola walɔmba di’onto kadimola l’otema, Paulo akashile akambo ahende wa kɔlɔ watɛkɛta Ɛlɛmbɛ Dikumi: akambo akɔ ko: aha mbiva ndo aha sala monanyi. (Etumbelu 20:14, 15) Ase Juda amɔtshi wa lo nshi ya Paulo wakafunaka lo woho wakiwɔ l’Ɛlɛmbɛ wa Nzambi. Vɔ ‘waketshama Ɛlɛmbɛ l’onyɔ ndo wakeye dia wekɔ ɛnɔmbɔdi w’akanga wa totshungu ndo osase le wanɛ wele lo wodjima, ndo embetsha w’ana w’ashashi.’ (Romo 2:17-20) Koko, amɔtshi waki ase dungi pende nɛ dia vɔ wakavaka ndo wakasalaka monanyi kana loseka lo woshɛshɛ. Dikambo sɔ diakakokaka mɔnyɔla Ɛlɛmbɛ ndo ɔnɛ lele Kiɔkɔ y’ɛlɛmbɛ akɔ lodjashi l’olongo. Wɛ koka mɛna dia vɔ mɛtɛ komonga l’akoka wa mbetsha anto akina; ndo vɔ kondjaetsha vamɛmɛ.
8. Lo woho akɔna ondo wele ase Juda amɔtshi wa lo nshi ya Paulo ‘wakahɔtɔnaka diangɔ lo tɛmpɛlɔ’?
8 Paulo akatɛkɛta dia dihɔtwanelo diakasalemaka lo tɛmpɛlɔ. Onde ase Juda amɔtshi wakahɔtɔlaka anto diangɔ lo tɛmpɛlɔ lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ? Kakɔna kakakanyiyaka Paulo? Lo mɛtɛ, lam’ele divɛsa nɛ hakɛnɛmɔla akambo tshɛ, hatokoke mbeya shikaa woho wele ase Juda amɔtshi ‘wakahɔtɔnaka diangɔ lo tɛmpɛlɔ.’ Ntondotondo, ofundji wa l’osomba (greffier) w’Ɛfɛsɔ akate dia anyande la Paulo komonga ‘apɔtɔdi wa diangɔ lo tɛmpɛlɔ,’ lâsɔ dui sɔ mɛnyaka di’anto amɔtshi wakafɔnyaka dia ase Juda wakasalaka dikambo sɔ. (Etsha 19:29-37) Onde vɔ wakakambaka kana wakandaka okanda la diangɔ di’oshinga wolo diakayaka l’anto oma lo tɛmpɛlɔ y’apanganu yele diaki diangɔ dia dimbo diakɔshi wanɛ wakalɛndja ta kana ase yato y’ɔtɛmwɛlɔ y’ase Juda yakawelɛka wa zélotes? Lo ndjela Ɛlɛmbɛ wa Nzambi, fɛsa la paunyi ya dikishi yakahombaka ndanyema, aha l’onto mbɔsa dia tokamba layɔ olimu. (Euhwelu k’Elembe 7:25)a Ɔnkɔnɛ, ondo Paulo akatɛkɛtaka dikambo di’ase Juda wanɛ wakɔnyɔlaka didjango diaki Nzambi ndo wakakambaka kana wakayangɛnyangɛnyaka la diangɔ di’oma lo tɛmpɛlɔ y’apanganu.
9. Naa ditshelo dimɔtshi dia kɔlɔ diendana la tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma diele dɔ mbɔtɔnɛka efula la pɔtɔla diangɔ dia lo tɛmpɛlɔ?
9 Lo wedi okina, Josèphe akakɔndɔla dikambo dimɔtshi dia kɔlɔ diakasale ase Juda anɛi wele ɔmpɔhɔdi wa dikambo diakɔ aki ombetsha w’Ɛlɛmbɛ. Anto anɛi asɔ waketawoya womoto ɔmɔtshi l’ose Rɔma laki ombetawudi w’ose Wodja dia nde mbasha fɛsa la diangɔ dikina di’oshinga wolo oko woshasha otsha lo tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma. Kam’akawadje diangɔ sɔ l’anya, vɔ wakakambe ladiɔ lo wahɔ awɔ vamɛ, lâsɔ ekɔ oko wakahɔtɔla diangɔ dia lo tɛmpɛlɔ.b Akina wakahɔtɔlaka diangɔ dia lo tɛmpɛlɔ lo nambola elambo wa kɔlɔ ndo lo mbetawɔ di’anto minda okanda wa lokaki lo sɛkɛ dia tɛmpɛlɔ ndo dikambo sɔ diakakonya tɛmpɛlɔ “wuku w’apotodi.”—Mateu 21:12, 13; Malaki 1:12-14; 3:8, 9.
Etsha Anto Lɔkɛwɔ l’Ɔlɔlɔ l’Okristo
10. Naa dikambo dia l’ɛtɛkɛta waki Paulo wofundami lo Romo 2:21-23 diahatahombe mbohɛ oyango adiɔ?
10 Oyadi ditshelo diakɔna dia lo ntambe ka ntondo diendana la wovi, loseka, ndo ɔhɔtwanelo wa lo tɛmpɛlɔ diakatɛkɛtaka Paulo lanɛ, aha sho mbohɛ oyango wa kɛnɛ kakandate kɛsɔ. Nde akambola ate: “Ndu we [l]atetshaka akina, okoko wana wahayayaetsha weme?” Mɛnamaka dia bɛnyɛlɔ diakɔshi Paulo mendanaka la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo. Lanɛ, ɔpɔstɔlɔ kɔtɛtɛka lo atshina wa wetshelo wa lo Bible kana l’awui w’ɛkɔndɔ. Tshelo y’onto ndjaetsha ndo mbetsha anto akina yakataka Paulo yakendanaka la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo.
11. Lande na kahombayɛ mbidja yimba l’ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo lam’ekayɛ Ɔtɛkɛta wa Nzambi?
11 Le so, kamba la wetshelo wa lo Romo 2:21-23 kɛdikɛdi mbeka dia monga la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo lɛnyami l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, ndo sala akambo wɔtɔnɛ la kɛnɛ kekaso, ko oma lâsɔ mbetsha anto akina dia sala woho akɔ wamɛ. Ɔnkɔnɛ, lam’ekayɛ Bible, onga suke dia mbeya oma lɛnɛ otumbi ɛlɛmbɛ waki Jehowa wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo wa mɛtɛ. Kana yimba l’alako ndo la wetshelo watanayɛ lo Bible. Oma lâsɔ ko wɛ sala la dihonga tshɛ dia kamba la kɛnɛ kekayɛ. Dia sala dikambo sɔ, paka monga la dihonga ndo l’eshikikelo. Kema wolo le anto wele bu kokele dia nyanga tɛkɛ nɛndɛ kana ɛkɔkɔ wakayatshutshuya dia sala dikambo kapanda kana dia mɔnyɔla ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo lo dikambo dimɔtshi. Ondo ase Juda wakatɛkɛta Paulo dikambo diawɔ waki la tokanyi ta kɔlɔ ta ngasɔ ta diɔnyɔ ndo ta minganyiya anto akina. Diakɔ diele, ɛtɛkɛta waki Paulo mɛnyaka di’ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo hawohombe mɔnywama kana onto ndamɛ sɔna wɛnɛ walangande.
12. Shɛngiya yakɔna yakoka monga la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ kana la kɔlɔ lo lokombo la Jehowa, ndo lande na ekɔ ohomba mbeyaka dikambo sɔ?
12 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akɛnya ɔkɔkɔ woleki woke wɛnya ohomba wa mbeka ko oma lâsɔ kamba l’ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ watanema lo Bible. Lɔkɛwɔ la kɔlɔ laki l’ase Juda lakasha anto akina kanyi ya kɔlɔ lo kɛnɛ kendana la Jehowa: “We latuyasemaka l’elembe, ku weme monyolaka [Nzambi] l’ediakelu k’elembe? Lukumbu la [Nzambi] lambonywama l’atei w’asi wedja dikambu dianyu.” (Romo 2:23, 24) Tambɛna mɛtɛ kakianɛ dia naka sho mɔnyɔla ɛlɛmbɛ w’Akristo wendana la lɔkɛwɔ, kete ɔnɛ lele Kiɔkɔ y’ɛlɛmbɛ mambotɔnyɔla. Lo wedi okina, naka sho ndjela ɛlɛmbɛ waki Nzambi l’ɔlɔlɔ tshɛ, kete dikambo sɔ diayotshutshuya anto akina dia mbɔlɛmiya. (Isaya 52:5; Ezekiyele 36:20) Mbeya dikambo sɔ kokaka keketsha yɛdikɔ yayɛ ya nɛnya ɛlɛmbɛ waki Nzambi naka wɛ ambohomana l’ehemba kana akambo wele ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo koka mɔnywama esadi eto. Ndo nto, ɛtɛkɛta waki Paulo tetshaka dikambo dikina. Lâdiko wa mbeya dia lɔkɛwɔ layɛ konyaka anto dia monga la kanyi mɔtshi lo kɛnɛ kendana la Nzambi, etena ketshayɛ anto, kimanyiyawɔ dia vɔ mɛna dia woho wakitanyiyawɔ ɛlɛmbɛ wekawɔ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ ayonga la shɛngiya lo lokombo laki Jehowa. Ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo hasha tsho onto ɔngɛnɔngɛnɔ ndo yônge y’ɔlɔlɔ, koko vɔ mongaka nto la shɛngiya lo lokombo l’Onto lakadje ɛlɛmbɛ akɔ ndo lakeketsha anto dia mbakitanyiya.—Osambu 74:10; Jakoba 3:17.
13. (a) Ngande watokimanyiya Bible lo kɛnɛ kendana l’ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ? (b) Sha kanyi yatanaso lo dako diele lo 1 Tesalonika 4:3-7.
13 Ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ mongaka nto la shɛngiya le anto akina. Wɛ koka mɛna dikambo sɔ oma lo bɛnyɛlɔ diatanaso l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi diɛnya ohomba wa kitanyiya ɛlɛmbɛ waki Nzambi wendana la lɔkɛwɔ ndo etombelo waya lo mɔnyɔla ɛlɛmbɛ ɛsɔ. (Etatelu 39:1-9, 21; Jashua 7:1-25) Wɛ koka tana nto alako wokɛma hwe wendana la lɔkɛwɔ oko nɛ diata ɔnɛ: “Ne dia dikambu ne, mbeli lulangu la [Nzambi], ekidiamelu kanyu: dia nyu ntuna munanyi. Dia untu l’untu mbeya ndjakimela lu akambu w’ekidiamelu la wa kenemo, aha la saki ka munanyi, uku asi wedja waheyi [Nzambi]; dia untu tanganelaki, la tatshelaki unyandi kolo lu dikambu ne . . . Ne dia [Nzambi] kunteta dia shu ntsha akambu wa mindu, keli dia shu ntsha akambu w’ekidiamelu.”—1 Tesalonika 4:3-7.
14. Kakɔna kakokayɛ ndjambola wɛmamɛ lo kɛnɛ kendana la dako dia lo 1 Tesalonika 4:3-7?
14 Suke l’onto tshɛ koka mɛna oma lo divɛsa nɛ di’awui wa kɔlɔ wa dieyanelo mɔnyɔlaka ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo. Koko wɛ koka nyanga dia nyomoleka shihodia divɛsa nɛ. Avɛsa amɔtshi tokimanyiyaka la toho t’ɔlɔlɔ ta sala wekelo ndo kana yimba, woho wa monga la shɛnɔdi y’efula. Ɛnyɛlɔ, wɛ koka kana yimba la kɛnɛ kakalange Paulo nembetshiya lam’atande ɔnɛ sala monanyi koka konya onto ‘dia salɛ onyande kɔlɔ lo dikambo sɔ.’ Mbosalɛ kɔlɔ lo woho akɔna, ndo ngande wele shihodia dui sɔ dimɛna ayokokimanyiya nto dia nama ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo? Ngande wakoka etombelo w’eyangelo wa ngasɔ kokimanyiya dia mbetsha anto akina ndo mbakimanyiya dia nɛmiya Nzambi?
Eka l’Oyango wa Mbetsha
15. Dihomɔ diakɔna diakoka kamba layɛ dia ndjaetsha wɛmɛ lam’asalayɛ wekelo w’onto ndamɛ?
15 Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ la dihomɔ diakamba la wɔ dia sala eyangelo wendana la wembola kana akambo wahomana la wɔ etena kekawɔ vamɛ dia ndjaetsha ndo dia mbetsha anto akina. Ehomɔ kɛmɔtshi katanema l’ɛtɛkɛta efula ele Index des publications de la Société Watch Tower. Naka wɛ ekɔ latɔ, kete wɛ koka kamba latɔ dia mbeya ahole wɔtɛkɛtami awui weyɛ l’ohomba l’ekanda w’Ɛmɛnyi wa Jehowa walembetshiya Bible. Wɛ koka nyanga ɛtɛ w’awui kana lɛnɛ ele listɛ l’avɛsa wa lo Bible wakalembetshiyama. Ehomɔ kekina kakamba l’Ɛmɛnyi wa Jehowa l’ɛtɛkɛta wa weke, mbut’ate watɛkɛtama le anto efula ko Watchtower Library. Vɔ kielɛka CD-ROM ndo paka wanɛ wele l’ɔrdinatɛrɛ mbakoka kamba latɔ ndo kekɔ l’abuku efula wombami lɔkɔ. Ehomɔ kɛsɔ koka kimanyiya onto dia nyanga ɛtɛ ɛmɔtshi w’awui ndo olembetshiyelo w’avɛsa amɔtshi. Naka wɛ ekɔ l’ehomɔ kɛmɔtshi l’atei adiɔ kana ekɔ la dihomɔ diakɔ dihende, kete kambaka ladiɔ mbala la mbala lam’ekayɛ Ɔtɛkɛta wa Nzambi dia mbetsha anto akina.
16, 17. (a) Lende akokayɛ tana dilembetshiyelo lo kɛnɛ kendana la osalelo wa kɔlɔ watɛkɛtawɔ lo 1 Tesalonika 4:6? (b) Lo toho takɔna takoka monanyi salɛ anto akina kɔlɔ?
16 Tɔshi ɛnyɛlɔ koshilami la diko lo 1 Tesalonika 4:3-7. Okakatanu wakatombe lo kɛnɛ kendana la salɛ onto kɔlɔ. Onto akɔna asalɛwɔ kɔlɔ? Ndo ngande wakoka onto salɛ onyande kɔlɔ? L’ekimanyielo ka dihomɔ dia wekelo diakatashidi, ondo wɛ koka tana elembetshiyelo efula lo kɛnɛ kendana l’avɛsa anɛ, ndo kânga lo kɛnɛ kendana la woho wata Paulo di’onto koka salɛ onto kina kɔlɔ. Wɛ koka mbadia awui amɔtshi lo Étude perspicace des Écritures, Vɔlimɛ 1, lɛkɛ 920-921; La paix et la sécurité véritables: Comment est-ce possible ?, lɛkɛ 145; Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Divwa 15, 1989, lɛkɛ 31.
17 Naka wɛ tetemala la wekelo, kete wɛ ayɛna dia ekanda engo mɛnyaka mɛtɛ k’ɛtɛkɛta waki Paulo. Onto lasala monanyi salaka pɛkato la ntondo ka Nzambi ndo ndjadjaka lo wâle wa kondja hemɔ. (1 Koreto 6:18, 19; Heberu 13:4) Nde salɛka womoto lambeyana la nde kɔlɔ lo weho efula. Nde ndanyaka lɔkɛwɔ la pudipudi la womoto ɔsɔ ndo nkum’otema kande k’ɔlɔlɔ. Naka nde ekɔ onyemba, kete dikambo sɔ mboshimbaka dia tshikala emuma polo lushi layondotshukama ndo dikambo sɔ tshelaka ɔnɛ layowotshuka kɔlɔ nɛ dia wambodima lotshungɔ lande la tana womoto ɔsɔ emuma oko wakombolande. Nde mbishaka ambutshi wa womoto pâ l’asolo ndo omɛnde naka womoto akɔ tshukama. Onto lasala monanyi kana loseka ndanyaka lokumu l’ɔlɔlɔ la nkumbo kande hita lo kɛnɛ kendana la lɔkɛwɔ la pudipudi. Naka nde ekɔ ose etshumanelo k’Akristo, kete nde konyaka anto akina dia tɛkɛta kɔlɔ lo lokombo l’etshumanelo, ndo ndanyaka lokumu l’ɔlɔlɔ l’etshumanelo.—1 Koreto 5:1.
18. Ngande wakokayɛ kondja wahɔ oma lo wekelo wa Bible wendana l’ɛlɛmbɛ wa lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo?
18 Kema awui asɔ wendana la salɛ onto kɔlɔ kokimanyiyaka dia shihodia divɛsa sɔ dimɛna? Wekelo wa ngasɔ wekɔ mɛtɛ ohomba efula. Naka wɛ tetemala la sala ngasɔ, kete wɛ ekɔ lo ndjaetsha. Wɛ ayoleka shihodia mɛtɛ ndo shɛngiya y’efula yele la losango laki Nzambi. Wɛ keketshaka yɛdikɔ yayɛ ya tetemala la ndjela ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo oyadi ohemba akɔna wakoka kokomɛ. Ndo ohokanyiya woho wayoyokoka koma ombetsha w’oshika! Ɛnyɛlɔ, etena ketshayɛ anto akina akambo wa mɛtɛ wa lo Bible, wɛ koka mbalembetshiya dimɛna kɛnɛ kofundami lo 1 Tesalonika 4:3-7, dia pamia eokelo ndo mbeya kanyi yele lawɔ lo dikambo di’ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo. Ɔnkɔnɛ, wekelo ayɛ koka kokimanyiya ndo kimanyiya anto akina dia nɛmiya Nzambi. Ndo lanɛ tambɔtɛkɛta paka dia ɛnyɛlɔ ɔtɔi k’oma lo mukanda wakafundɛ Paulo ase Tɛsalɔnika. Ekɔ awui akina efula wendana l’ɛlɛmbɛ wa lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo, ndo la bɛnyɛlɔ dikina efula dia lo Bible diendana la dikambo sɔ ndo l’alako wakokayɛ mbeka, kamba la wɔ, ndo mbetsha anto akina.
19. Lande na ekɔ ohomba wɛ ndjela ɛlɛmbɛ w’Akristo wendana la lɔkɛwɔ?
19 Tambɛna dia aha la tâmu, ekɔ dui dia lomba ndjela ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo. Jakoba 3:17 mbutaka dia ‘lomba l’oma l’olongo,’ mbut’ate l’oma le Jehowa Nzambi, lekɔ ‘ntondotondo pudipudi.’ Dikambo sɔ mɛnyaka hwe ohomba wa kitanyiya ɛlɛmbɛ waki Nzambi wendana la lɔkɛwɔ. Ɔnkɔnɛ, Jehowa nongamɛka dia wanɛ wetsha anto Bible lo lokombo lande monga bɛnyɛlɔ di’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kendana la “pudipudi k’utema.” (1 Timote 4:12) Yoho ya lɔsɛnɔ laki l’ambeki wa ntondo, oko Paulo la Timɔtɛ mɛnyaka dia waki la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ; vɔ kondjakimɔ l’awui wa mindo ndo Paulo akakome ndo lo funda ɔnɛ: “Munanyi, akambu wa mindu tshe, kana okomiya, akambu aso tawuyalaki l’atei anyu, keli nyuyali uku ekilami. Ndu akambu wa sonyi, eyokayoka la sawusawu, akambu aso hawusungana.”—Efeso 5:3, 4.
20, 21. Lande na ketawɔyɛ kɛnɛ kakafunde ɔpɔstɔlɔ Joani lo 1 Joani 5:3?
20 Kânga mbele ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ wele l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbokɛmaka hwe ndo wekɔ shikaa, vɔ hawotɛndja wotsho wamboleka. Mɛtɛ ka dikambo sɔ kakɛnama le Joani laki ɔpɔstɔlɔ wakaleke nsɛna edja. Lo ndjela kɛnɛ kakandasɛdingola l’edja k’ɛnɔnyi akumi wakandasɛnɛ, nde akɛnyi dia ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo hawosalɛ onto kɔlɔ. Koko akɛnama dia vɔ waki ɛlɛmbɛ w’amɛna, wele la wahɔ ndo wela ɛtshɔkɔ. Joani akake epole ɔsɛkɛ lo dikambo sɔ lo funda ate: “Ngandji ka [Nzambi] kene, dia shu nama elembe andi: ku elembe andi hawuleki wutshu.”—1 Joani 5:3.
21 Koko, tolembete dia Joani kɔmɛnya dia monga l’okitanyiya le Nzambi lo kitanyiya ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo ekɔ yoho ya lɔkɛwɔ yoleki dimɛna paka nɛ dia lɔ tokokɛka oma l’ekakatanu kana oma l’etombelo wa kɔlɔ wakoka tokomɛ naka hatosadi ngasɔ. Nde akakɛnɛmɔla ohomba wa kitanyiya Nzambi ntondotondo lo mbeya ɔnɛ kitanyiya ɛlɛmbɛ ande wendana la lɔkɛwɔ mɛnyaka dia sho mbokaka Jehowa Nzambi ngandji, ndo dikambo sɔ toshaka diaaso dia dimɛna dia sho mɛnya ngandji kawokaso. Lo mɛtɛ, ndjaetsha ndo mbetsha anto akina dia mboka Nzambi ngandji nɔmbaka dia sho mbetawɔ ndo kitanyiya ɛlɛmbɛ ande wa lâdiko. Eelo, dikambo sɔ nembetshiyaka ndjaetsha shamɛ ndo mbetsha anto akina ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo.
[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]
a Kânga mbakandɛnya di’ase Juda kɔmɔnyɔlaka diangɔ di’ekila, Josèphe akayovusolaka ɔlɛmbɛ waki Nzambi lo yoho nyɛ ate: “Aha onto mɔnyɔla ditɛmɔlatɛmɔla diatɛmɔma l’esomba ekina, aha mimba diangɔ oma lo tɛmpɛlɔ yakana, kana mbɔsa diangɔ di’oshinga wolo diakakimwama lo lokombo la ɛtɛmɔlatɛmɔla kɛmɔtshi.” (Sho mbɛnganyisha alɛta ango.)—Antiquités judaïques, Dibuku 4, tshapita 8, odingɔ 10.
b Antiquités judaïques, Dibuku 18, tshapita 3, odingɔ 5.
Onde wɛ akohɔ?
• Lande na kahombaso mbeka dia ndjaetsha shamɛ la ntondo ka tetsha anto akina?
• Ngande wakoka lɔkɛwɔ laso mbisha anto kanyi lo dikambo dia Jehowa?
• Anto akɔna wakoka kanga monanyi salɛ kɔlɔ?
• Yɛdikɔ yakɔna yamboyɔsa lo kɛnɛ kendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ l’Okristo?
[Osato wa lo lɛkɛ 18]
“Elembe andi hawuleki wutshu”