Onde andja wele anto kâmɛ kokaka monga?
ONDE otsha lo mboka ka wɔladi mbambɛlɛ andja aso ɔnɛ kana otsha lo mpokoso? Mɛnamaka dia anto kokaka mbisha tokanyi tewoya lo kɛnɛ kendana la mboka hiende yambɛlɛ andja aso ɔnɛ.
Lo wedi ɔmɔtshi, ewandji ɛmɔtshi wa lo andja ɔnɛ tɛkɛtaka la eshikikelo tshɛ dia wɔladi kokaka monga lo andja w’otondo, nɛ dia naka vɔ mpekɔ dia mbidja wɔladi lo andja w’otondo, kete awui wa kɔlɔ efula wayosalema. Lo wedi okina, ambola wele oko wayela anɛ kiyanyaka anto efula. Ambola akɔ vɔanɛ: Wedja akɔna wele la ekoma wakoka ndjaka nyemba y’anto? Onde wedja ɛsɔ wayokamba la ekoma akɔ? Kakɔna kayotomba naka vɔ kamba la ekoma wadiaka nyemba y’anto?
Ɔkɔndɔ w’ana w’anto mɛnyaka dia shɛmanedi ndo woho wakananɛ anto kɔlɔ mbidjaka wekamu dia kâmɛ monga lam’asa anto ndo mbala efula ɛtɛmwɛlɔ mbakatshutshuya dja lo ewanu wa lam’asa anto lo dihole dia nima dja shɔ. Jurnalistɛ mɔtshi yelɛwɔ James A. Haught akafunde ate: “Dui tshɛ diakoka mbidja diatɔnelo lam’asa anto kokaka mbota lohetsho, kele ɛtɛmwɛlɔ mbamboleka mbidja diatɔnelo lam’asa anto. Kânga mbafɔnya anto efula dia ɛtɛmwɛlɔ mbakimanyiya anto dia koma anto w’ɛlɔlɔ, mɛnamaka hwe dia ɛtɛmwɛlɔ amboyokonya anto amɔtshi esehe woleki tshɛ.” Ofundji ɔmɔtshi welɛwɔ Steven Weinberg sukɛka kanyi shɔ ndo nde akafunde ate: “Paka diatɔnelo diadja ɛtɛmwɛlɔ lam’asa anto mbakoka konya anto w’ɛlɔlɔ dia sala awui wa kɔlɔ.”
Onde elongamelo kekɔ k’ɔnɛ anto wa lo andja aso ɔnɛ wayonga kâmɛ lushi lɔmɔtshi? Eelo! Koko aha onto kana ɛtɛmwɛlɔ w’anto mbayodja kâmɛ lo andja w’otondo oko wayotodiɛna lo sawo diayela.
[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 3]
Onde andja ɔnɛ wekɔ oko grɛnadɛ kele suke la tondɔ?