Ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ
Wetshelo wakatakondja l’olimu wa lo tena tshɛ
Kɔndwama oma le Olivier Randriamora
‘Dimi mbeyaka woho wa nsɛna etena kemi bu la diangɔ efula ndo kemi la diangɔ efula. L’oseka dikambo tshɛ ndo lo diaaso tshɛ, dimi lambeya sheke ya woho wa nsɛna lo dota ndo wa monga la ndjala. Lo akambo tshɛ, lekɔ la wolo oma le ɔnɛ latokeketshaka.’—Fil. 4:12, 13.
ƐTƐKƐTA waki ɔpɔstɔlɔ Paulo ɛsɔ wakatokeketsha efula dimi la Oly. Takakambe l’ɛtɛkɛta ɛsɔ lo ndjaɛkɛ tshɛ le Jehowa etena kakiso l’olimu wa lo tena tshɛ la Madagascar.
Etena kakatatɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa mbeka Bible l’am’okilo lo 1982, ko lamboshilaka mambɛ Oly. L’ɔkɔngɔ diko, dimi la nde takayetawɔka mbeka Bible. Takatshukana lo 1983, takayobatizama lo 1985 ndo takatatɛ nkamba olimu w’ombatshi mboka wa tshanda mbala kakɔ ɔtɔi. Lo Ngɔndɔ k’esambele 1986, takatatɛ nkamba olimu w’ombatshi mboka wa pondjo.
Lo Ngɔndɔ ka divwa 1987, wakatotome oko ambatshi mboka wa lânde lo ngielongelo yaki lo nɔrdɛ-owɛstɛ ka la Madagascar lɛnɛ aki komonga ndoko etshumanelo. Ekɔ waoho oko 18, elui ekina efula w’anto la Madagascar ndo mbekelo ya lɛkɔ tshikitanaka lo dihole la dihole. Malgache mbele ɔtɛkɛta weyama le lɛɛta, koko anto tɛkɛtaka ndo ɛtɛkɛta ekina wa totshitshɛ. Ɔnkɔnɛ, takatatɛ mbeka ɔtɛkɛta wakatɛkɛtamaka lɛnɛ akawatotome dia sho mbɔtɔnɛ l’ase ngelo.
Lam’akatakome lɛkɔ, lakashaka sawo dia lo sɛkɛ Lushi la lomingu tshɛ ndo Oly ndamɛ mbakadaka nsaka nɛ dia takatanemaka paka dimi la nde ato. Lâdiko dia sawo dia lo sɛkɛ, takashaka asawo tshɛ wa lo Kalasa k’olimu wa teokrasi ndo Oly akayashɛka sawo ndamɛ. Taki l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kakayototɛ omendji w’otshimbedi lo wembwelo ande dia sho ntshikitanya ekongelo kɛsɔ.
Lam’ele ase pɔstɛ kokambaka olimu dimɛna, sho konongolaka yema ya dikuta yakawatoshaka la wonya. Ngasɔ mbakateye elɛwɔ ndala ndjala. Mbala kɛmɔtshi, sho komonga la falanga ya futɛ mboka dia tɔtɔ lo Losanganya l’otshimbedi lakasalema lo kilɔmɛtɛlɛ 130. Tâkohɔ dako diakatosha ɔnangɛso ɔmɔtshi ɔnɛ: “Kanyotɛke Jehowa ekakatanu wele la nyu nɛ di’olimu ande mbakambanyu.” Ɔnkɔnɛ, takɔshi yɛdikɔ ya ntshɔ l’ekolo l’ɔkɔngɔ wa sho nsala dɔmbɛlɔ. La ntondo ka sho monɛ, ɔnangɛso ɔmɔtshi akaye la shashimuya ko akatosha falanga yakatakoke mfuta mboka.
OLIMU W’OTSHIMBEDI
Lo Ngɔndɔ ka hende 1991, lakasɔnama oko omendji w’otshimbedi. Olui aso wa wekelo wa dibuku wakayongaka l’apandjudi 9 ndo 3 wa l’atei awɔ waki wambobatizama ndo mbala efula takasanganaka anto 50. L’ɔkɔngɔ wa dimi ndowanyema, dimi la wadɛmi takatatɛ membola otshimbedi wakakengama la tshumanelo dia la Antananarivo kapitalɛ ka Madagascar. Lo 1993, wakanyomototoma l’otshimbedi okina waki l’ɛstɛ. Lɔsɛnɔ la lɛkɔ lakatshikitana tshɛ la lɔsɛnɔ la l’Antananarivo.
Mbala mɔtshi, takakɛndakɛndaka kilɔmɛtɛlɛ 145 l’atei wa ngamba yaki l’akona dia tembola tshumanelo ndo elui wa wekelo wa dibuku waki l’otshimbedi aso. Sho kombetetaka la diangatangata. Lo mɛtɛ, mbala tshɛ takahombaka mɛnya anto esato l’ɔkɔngɔ w’omendji w’otshimbedi mbisha sawo dia lo sɛkɛ, oko wakadiasalemaka lo nshi shɔ. Lâdiko dia lâsɔ, takahombaka mɛmba diangɔ dia wotsho efula diele oko projecteur ndo bateri wa shaka.
Mbala efula, takasalaka kilɔmɛtɛlɛ 40 lo lushi oma l’etshumanelo kakiso dia tokoma l’etshumanelo kekina. Etena kakatatatshɔka, takadɛka akona, takatehɔka nkushi ndo taketetaka lo mboka yaki la lɔtɛkɛ. Mbala mɔtshi, takahotoyaka l’emamu wa mboka, koko takasalaka la wolo dia nkoma lo ngelo kɛmɔtshi la ntondo ka wonya todjɛ dia vɔ tosha mpango. Lo tena dimɔtshi, takalɔmbaka anto k’anto mpango. Naka wambotoshatɔ, ko sho mona woho wa nkatɛ yangɔ. Wakashaka Oly mpoke dia nde totahola ashi l’ɔkɛdi kana l’oduwa waki suke, lâsɔ ko dimi ntshikala dia nɔmba shɔka ya mbata nkonyi. Takasombaka nkɔkɔ yasɛna lo pai ko sho ndjoyidiaka ndo ndjisola.
L’ɔkɔngɔ w’olelo, takatshɔka nto dia totahola ashi wa mbɔka ndo takalalaka lo nkuku mbala mɔtshi. Naka mvula kambɔlɔ, kete sho mbetama tɛkami lo mpele diaha ashi toselɛ lo demba.
Takayadjɛka nshi tshɛ oyango wa nsambisha wanɛ wakatoshaka mpango. Etena kakatakomaka lo tshumanelo diakatahombaka membola, anangɛso ndo akadiyɛso wakatolongolaka dimɛna efula. Lowando lakawatɛnyaka lo wembwelo aso lakatokimanyiyaka dia mbohɛ ekakatanu wa lo mboka.
Etena kakatahangaka lo mvudu y’anangɛso l’akadiyɛso, takâkimanyiyaka la ntumu ya la ngelo dia vɔ monga la diaaso dia ntomba l’olimu w’esambishelo. Sho kopikaka dia paka anangɛso tokatɛ diangɔ dia kawotake diakiwɔ komonga l’akoka.
WEMBWELO W’ELUI WA WEKELO WA DIBUKU
Takembolaka elui wa wekelo wa dibuku ndo anangɛso wakatolongolaka kânga mbakiwɔ la wesanu efula. Sho komonga l’etena ka ‘momuya yema.’ (Mako 6:31) Lo ngelo kɛmɔtshi, atshukanyi w’Ɛmɛnyi wa Jehowa wakelɛ ambeki awɔ wa Bible 40 lakawɔ dia sho ndjeka la wɔ. Oly nde la kadiyɛso kakanga ngelo wakekaka l’ambeki 20 ndo dimi l’omɛnde takekaka l’ambeki 20 akina. Kam’ashidiyaso mbeka l’ombeki ɔmɔtshi, ko sho ntatɛ mbeka l’okina. Naka wonya wa nsanganya wambokoka, ko sho tokemɛ wekelo dia ntshɔ lo nsanganya. Kam’ashila nsanganya ko sho ntatɛ wekelo wa Bible nto. Nshi mɔtshi, takekaka polo l’eshidi enanɛi wa dikɔlɔ.
Naka tambotshɔ tembola olui okina, ko sho tshɛ mbɛlɛ otsha lo ngelo kekina oya l’eshidi enanɛi wa pindju tɔlɔtshi ahɔndɔ w’emusu. Paka tambɔkɛndakɛnda suke la pindju k’otondo l’okonda ko sho tokoma lɛkɔ. Etena kakatatombaka lo ngelo, takalɔtaka ahɔndɔ wa pudipudi dia nsambisha lo luudu la luudu. Ndjaka sho nsambisha minitɛ 30 tsho, ko tambokindola ngelo k’otondo nɛ di’ase ngelo waki yema tshitshɛ ko apandjudi efula. Oma lâsɔ ko sho ntshɔ lo ngelo kekina. L’ɔkɔngɔ wa sho nsambisha lɛkɔ, ko sho nkalola la ngelo. L’etatelo, weteto wa ngasɔ wakatokiyanyaka yema nɛ dia takakɛndakɛndaka efula, koko takasambishaka lo luudu la luudu paka wonya wa ntango ɔtɔi. Koko, anangɛso ndo akadiyɛso waki lo ngelo kɛsɔ kondjakiyanyaka ndo waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ.
Olui ɔmɔtshi waki la Taviranambo waki suke la ɔtɛ wa dikona. Takatotana nkumbo kɛmɔtshi k’Ɛmɛnyi wa Jehowa kakadjasɛka lo luudu laki la shambrɛ ɔtɔi. Takɔtɔka nsanganya lo yidudu mɔtshi yaki suke la wɔ. Naka wonya wa nsanganya wambokoka, ko ɔnangɛso lakanga ngelo mbelewelɛ ate: “Anangɛso!” Okiyɛ anɛ ko dui diambokadimola oma l’ɔtɛ okina wa dikona ɔnɛ: “Sho asɔ wakoka!” Ko ɔnangɛso lakanga ngelo nyomowelɛ ate: “Omendji w’otshimbedi ambokoma lee!” Ko vɔ tshɛ nkitshiya ɔnɛ: “Kawɔ tamboka lee!” Mɛnamaka di’anangɛso wa lo tongelongelo tosukanyi wakatanɛka losango lɔsɔ l’onyɔ. Kam’akawalongolaka losango, anangɛso wakatatɛ nkoma ndo takalekanaka anto 100 lo losanganya.
EKAKATANU WENDANA LA WETETO
Lo 1996, wakatotome nto l’otshimbedi waki suke l’Antananarivo. Takahomana nto l’ekakatanu lɛsɔ nɛ dia mituka wɛmbɛmba anto komongaka nshi tshɛ. Mbala kɛmɔtshi kakatahombe tembola anangɛso wa la Beankàna wanganyi l’Antananarivo yɛdikɔ ya kilɔmɛtɛlɛ 240, takafute falanga ko takɔtɔ lo tshukatuka mɔtshi yakatatshɔka otsha lɛkɔ. Taki oko anto 30. Anto amɔtshi wakalalaka lâdiko dia mutuka ndo akina wakatalɛndamaka l’ɔkɔngɔ.
Tshukatuka shɔ yakatovɔ lo mboka ko takaholɔ dia ntshɔ l’ekolo. L’ɔkɔngɔ wa sho nkɛndakɛnda wenya efula, mutuka wakayotondaka lo mboka. Vɔ wakalole tɔ l’anto ndo la diangɔ, koko shufɛlɛ akemadia mutuka dia sho mbɔtɔ. Takɔtɔ, koko taki paka wemema. L’ɔkɔngɔ diko, takatokoma lo lushi lɔmɔtshi, koko kilalo komonga dimɛna. Takaholɔ nto, ko takatshu l’ekolo polo lo ngielongelo mɔtshi yakadjasɛka ambatshi mboka wa lânde amɔtshi. Kânga mbele sho kokongɛ dia membola etshumanelo kɛmɔtshi lâwɔ, takasambisha kâmɛ l’anangɛso l’akadiyɛso edja tshɛ kakawalɔngɔsɔlaka kilalo ndo kakatakongɛka mutuka okina.
La ntondo ka lomingu nkoka, mutuka ɔmɔtshi wakatonde ndo takɔtɔ lɔkɔ. Afuku w’ɛhɔngɔ waki efula lo mboka. Takaholɔholɔka mbala efula dia mpusa mutuka naka tambokoma lo lɔmɔtɔ. La wedi a pindju hoto, takakome lo ngielongelo mɔtshi ko takaholɔ. Takadjɛ l’otadimbo ko ndjɔtɔ lo bidi di’eponga diaki lo pɔtɔpɔtɔ.
Lam’ele ɔsɔ mbaki mbala ka ntondo kakatatshu lo ngelo kɛsɔ, takasambisha anto amɔtshi wakonɛka eponga ndo takâlɔmbɛ dia vɔ tolakanya lɛnɛ ele Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ande ɔngɛnɔngɛnɔ waki la so dia mbeya ɔnɛ vɔ waki anangɛso lee!
TAKAKEKETSHA ANANGƐSO DIA NKAMBA OLIMU WA LO TENA TSHƐ
L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula, taki l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo mɛna etombelo waya lo nkeketsha anangɛso l’akadiyɛso dia vɔ nkamba olimu wa lo tena tshɛ. Takakeketsha ambatshi mboka wa pondjo divwa wa l’etshumanelo kɛmɔtshi kakatembola di’onto l’onto nkimanyiya opandjudi dia nde nkoma ombatshi mboka. Ngɔndɔ shamalo l’ɔkɔngɔ, takayotana ambatshi mboka 22. Akadiyɛso ahende w’ambatshi mboka wakakimanyiya washɛwɔ waki dikumanyi dia vɔ ndjela lokolo lawɔ. Anangɛso asɔ vɔ lawɔ, wakakeketsha ekumanyi kekina dia nde nkoma ombatshi mboka. Yema tshitshɛ oma lâsɔ, ekumanyi kɛsɔ akayɔsɔnamaka oko ombatshi mboka wa lânde ndo nde la wadɛnde wakayotshɔka l’olimu w’otshimbedi. Lo dikumanyi pende diakatshikala, ekumanyi kɛmɔtshi aya omendji w’otshimbedi ndo kekina ekɔ lo nkamba lo wokelo wa Mbalasa ya Diolelo.
Sho kaloyaka Jehowa losaka lushi tshɛ l’ɔtɛ w’ekimanyielo kande teya dia ndoko dui diakokaso nsala l’akoka aso hita. Lo mɛtɛ, sho kɔmɔka ndo tataka mbala mɔtshi, koko sho mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo menda etombelo w’ɛlɔlɔ wakondjaso oma l’olimu w’esambishelo. Jehowa ndamɛ mbatɔla olimu ande otsha la ntondo. Tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mbisha lonya l’olimu akɔ oko ambatshi mboka wa lânde. Ɔnkɔnɛ, wetshelo wakatakondja l’olimu wa lo tena tshɛ ele wa ndjaɛkɛ le Jehowa ‘latosha wolo.’
[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 6]
Wetshelo wakatakondja l’olimu wa lo tena tshɛ ele wa ndjaɛkɛ le Jehowa
[Kartɛ/Esato wa lo lɛkɛ 4]
Madagascar ekɔ disɛnga dia nɛi dioleki woke la nkɛtɛ. Diekɔ la nkɛtɛ ya beela ndo nyama yahaleke tanema ahole akina
[Osato wa lo lɛkɛ 5]
Nkɛndɔ yakatandaka yaki l’ekakatanu efula
[Esato wa lo lɛkɛ 5]
Sho nɔmbɔlaka wekelo wa Bible efula