Jehowa ekɔ edjaselo kaso

1, 2. Ngande wayaoka ekambi waki Nzambi lo dikongɛ di’akambo nɛ, ndo lo yoho yakɔna yewɔ la luudu?

ETENA keyɛ laakayɛ l’andja ɔnɛ wa kɔlɔ, onde wɛ ndjaokaka lo lotui tshitshi? Naka bu, kete eya di’aha wɛmɛ oto mbayaoka ngasɔ. L’edja k’ɔkɔndɔ w’ana w’anto, wanɛ tshɛ woka Jehowa ngandji wokoyaɔsaka oko angɛndangɛnda kana ambetshi a mboka lo dikongɛ di’akambo nɛ. Ɛnyɛlɔ, etena kakawatekekɔka lo nkɛtɛ ya Kanana, ekambi waki Nzambi wa kɔlamelo “wakɛnyaka lo sɛkɛ dia waki angɛndangɛnda la ambetshi a mboka lo wodja.”​—Hɛb. 11:13.

² Woho akɔ waamɛ mbele, Akristo w’akitami wanɛ wele “l’olongo kele laka[wɔ]” ndjaɔsaka dia vɔ wekɔ “angɛndangɛnda la ambetshi a mboka” lo dikongɛ nɛ di’akambo. (Flpɛ. 3:20; 1 Pet. 2:11) “Ɛkɔkɔ ekina” wa Kristo vɔ lawɔ “keema ase andja ɔnɛ oko [wele Yeso] keema ose andja ɔnɛ.” (Jni. 10:16; 17:16) Koko ekambi waki Nzambi wekɔ la luudu. Ɔsɔ kema luudu ko luudu, koko luudu l’ekokelo la didjidji loleki tshɛ dimɛna, lele paka anto wele la washo wa mbetawɔ mbaliɛna. Mɔsɛ akafunde ate: ‘Jehowa le, wɛmɛ akayaetɛ edjaselo kaso ka shikaa lo lɔlɔnga la lɔlɔnga.’a (Osam. 90:1) Ngande wakayaetɛ Jehowa ‘edjaselo ka shikaa’ le ekambi ande wa lo nshi y’edjedja? Ngande wayaetɛnde ‘edjaselo ka shikaa’ le ekambi ande wa nshi nyɛ? Ndo ngande wayondoyaetɛ edjaselo ka shikaa le ekambi ande lo nshi yayaye?

JEHOWA AKI ‘EDJASELO KA SHIKAA’ LE EKAMBI ANDE WA LO NSHI Y’EDJEDJA

3. Lo ndjela Osambu 90:1, ele ɔtɛ a dui, ɔfɔnyɛlɔ ndo diɔtɔnganelo?

³ L’ɛnyɛlɔ k’ɛtɛkɛta efula wa didjidji wakambema lo Bible, Osambu 90:1 ekɔ la ɔtɛ a dui, ɔfɔnyɛlɔ ndo diɔtɔnganelo. Ɔtɛ a dui ekɔ Jehowa. Ɔfɔnyɛlɔ ekɔ edjaselo kana dihole dia mbidjasɛ. Diɔtɔnganelo kɛdikɛdi woho wɛdikama Jehowa la dihole di’edjaselo sɔ. Ɛnyɛlɔ, Bible mɛnyaka dia Jehowa kokɛka ekambi ande. Kɛsɔ mbɔtɔnɛka la dui dia mɛtɛ di’ɔnɛ nde ekɔ ngandji. (1 Jni. 4:8) Jehowa ekɔ nto Nzambi ka ki, ɔnɛ latosalaka di’ekambi ande ‘monga lo wɔladi.’ (Osam. 4:8) Tɔsɛdingolake kakianɛ, woho wakasalɛ Jehowa ekambi ande wa kɔlamelo akambo ndo totate la Abrahama.

4, 5. Ngande wakayaetɛ Nzambi ‘edjaselo ka shikaa’ le Abrahama?

⁴ Tokanyiya woho wakayaoke Abrahama etena kakawotɛ Jehowa ɔnɛ: “Unela uma lu kete yaye, la wudja aye, la uma lu luudu la sho; utshu lu kete yayumukenya.” Kaanga naka Abrahama akengenga dui sɔ ntondo, ɛtɛkɛta ɛnɛ wakayowotɛka Jehowa nto wakahombe mbokeketsha: “Dimi layutunga wudja a wuki uma le ye, layukotshokola, ndu layete lukumbu laye wuki. . . . Dimi layotshokola wane wayukotshokola, la layudja wane wayukudja mananu mananu.”​—Etat. 12:1-3.

⁵ Lo mbutɛ Abrahama ɛtɛkɛta ɛsɔ, Jehowa akayaetɛ edjaselo ka shikaa le nde ndo le tokanula tande. (Etat. 26:1-6) Jehowa akakotsha daka diande. Ɛnyɛlɔ, nde akashimbe Farawɔ nkumekanga ka l’Edjibito ndo nkumekanga Abimelɛkɛ ka la Ngɛrara diaha vɔ ndjaka Abrahama ko mbɔsa Sara ka wadɛnde. Nde akakokɛ nto Izaka nde la Rɛbɛka woho akɔ waamɛ. (Etat. 12:14-20; 20:1-14; 26:6-11) Bible mbutaka ɔnɛ: “[Jehowa] kumbetawo antu mbatshela kolo. Ndi akahangwela khumi ya dikanga dia dikambu diawo, ati: Tanyunandaki wane wakamakiti iso, ndu tanyutshelaki amvutshi ami kolo!”​—Osam. 105:14, 15.

6. Kakɔna kakatɛ Izaka Jakɔbɔ dia nde nsala, ndo tokanyi ta ngande takakoke Jakɔbɔ monga la tɔ?

⁶ L’atei w’amvutshi asɔ mbaki ndo Jakɔbɔ y’okana waki Abrahama. Etena kakalange Jakɔbɔ ndjasɔnɛ wadi lɛnɛ alangande, Izaka wa she akawotɛ ate: “Tosaki wadi uma l’atei w’ana amantu w’asi Kanana. Unela, keli utshu utsha la Padana-Arama, laka tsheye Betuele, kututshuki wadi uma l’atei w’ana amantu wa Labana, nyo pami.” (Etat. 28:1, 2) Jakɔbɔ akakitanyiya dui sɔ aha la ntshimbatshimba. Nde akatshike nkumbo kande lo nkɛtɛ ya Kanana lɛnɛ akinde lo ekokelo, ko akande lɔkɛndɔ la kilɔmɛtrɛ nkama lele ondo ndamɛ mbakatatshɔka otsha la Harana. (Etat. 28:10) Ondo nde akakoke ndjakiyanya ɔnɛ: ‘Edja ka ngande kayomokakitɔna la nkumbo kami? Onde nyɔmi pami ayonongola dimɛna ndo ayokondjiyɛ wadi loka Nzambi wɔma?’ Kaanga naka Jakɔbɔ aki la tokanyi ta ngasɔ, aha la taamu tɔ takashile etena kakandakome la Luza osomba wakangana la Bɛrɛ-shɛba kilɔmɛtrɛ 100. Ko kakɔna kakatombe la Luza?

7. Kakɔna kakashikikɛ Nzambi Jakɔbɔ lo dɔ?

⁷ Etena kakandakome la Luza, Jehowa akɛnɛ le Jakɔbɔ lo dɔ ndo akawotɛ ate: “Enda, dimi leko la ye. Dimi layutakulamaka lu ahuli tshe wayuyutatshokaka. Ndu layukukaluya lu kete nye, ne dia dimi hankosekaki edja ndu lam’ayumushidiya akambu wamumukutela.” (Etat. 28:15) Ande woho wakakeketshama Jakɔbɔ lo mboka ɛtɛkɛta ɛsɔ lee! Ohɔsa dia wɛ ekɔ lo mɛna woho watakɛndakɛnda Jakɔbɔ l’ɔkɔngɔ wa nde mboka ɛtɛkɛta ɛsɔ, alomɔlomɔ dia mɛna woho wayokotsha Nzambi ɛtɛkɛta akɔ! Naka wɛ akamɔ oma lakanyu, ondo dia tokamba lo wodja okina, kete wɛ koka nshihodia woho wakayaoke Jakɔbɔ. Aha la taamu, wɛ ambɛna dia Jehowa ekɔ lo kokokɛ.

8, 9. Lo toho takɔna takayaetɛ Jehowa ‘edjaselo ka shikaa’ le Jakɔbɔ, ndo wetshelo akɔna wakondjaso oma lo dui sɔ?

⁸ Etena kakakome Jakɔbɔ la Harana, Labana ka nyango pami akoolongola la wangasanu tshɛ ndo oma laasɔ, nde akayowoshaka Lea la Rashɛlɛ dia vɔ monga wadiɛnde. L’edjedja ka wonya, Labana akayotatɛka nsɔkisha Jakɔbɔ, lo ntshikitanya difuto diande mbala dikumi y’etondo. (Etat. 31:41, 42) Koko Jakɔbɔ akakikɛ wɛngiya ɛsɔ tshɛ, lo monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayotetemala mbokokɛ ndo kɛsɔ mbakandasale. Etena kakayotɛ Nzambi Jakɔbɔ dia nde nkalola la Kanana, ko owandji wa nkumbo ɔsɔ aki “aya . . . la nyimba ya wadi ya dungalunga, ekambi w’amantu la ekambi w’apami, kamelo la punda.” (Etat. 30:43) La lowando tshɛ, Jakɔbɔ akalɔmbɛ Jehowa ate: “Mete, ololo ami hakuki dia we mbukami ketshi la ngandji uku akayantshela. Dimi ukambi aye, lakateho Jorodana nye la danga tu. Keli kakiane laya elui ehendi w’antu.”​—Etat. 32:10.

⁹ Ɛtɛkɛta ɛnɛ wakate Mɔsɛ lo dɔmbɛlɔ wekɔ mɛtɛ: ‘Jehowa le, wɛmɛ akayaetɛ edjaselo kaso ka shikaa lo lɔlɔnga la lɔlɔnga.’ (Osam. 90:1) Ɛtɛkɛta ɛsɔ wekɔ lo kotshama ɛlɔ kɛnɛ nɛ dia Jehowa ekɔ “ɔnɛ lahakadimɔ ndo lahatshikitana oko watokadimɔka dɛdi,” ndo nde ayotetemala monga dihole di’ekokelo le ekambi ande wa kɔlamelo. (Jak. 1:17) Nyɛsɔ tende lo woho akɔna.

JEHOWA EKƆ ‘EDJASELO KA SHIKAA’ LE EKAMBI ANDE WA NSHI NYƐ

10. Lande na kakokaso ndjashikikɛ ɔnɛ Jehowa ekɔ lo ntetemala monga edjaselo ka shikaa le ekambi ande?

¹⁰ Tokane yimba la dui nɛ: Ɔsa dia wambokelɛ oko ɔmɛnyi lo kilombo dia wɛ tota dui dimɔtshi diosadi onto ɔmɔtshi lele la lomba ndo la shɛngiya y’efula. Nde ekɔ ondjakanyi wa wolo ndo kanga epetenge w’efula. Ngande wayoyoyaoka l’otsho wa lushi lɔsɔ l’ɔkɔngɔ wa wɛ nkɔndɔla awui wendana la elengalenga kɛsɔ? Onde wɛ ayoyaoka dia wɛ ekɔ lo wɔladi? Ndooko ndo aha la taamu, wɛ ayosala tshɛ dia nyanga ekokelo. Ɛnyɛlɔ kɛnɛ mɛnyaka kɛnɛ kakomɛ ekambi waki Jehowa wasambisha l’ohetoheto tshɛ akambo wendana la nde ndo watondja kashi kaki Satana lele otunyi ande sɛkɛ. (Adia Ɛnyɛlɔ 12:17.) Ko onde Satana ekɔ l’akoka wa nshimba ekambi waki Nzambi dia vɔ nsambisha? Ndooko! Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, sho tetemalaka nsambisha anto wa l’andja w’otondo ndo akoka aso ndjaka oma l’elembetshielo ɛnɛ: Jehowa ayongaka nshi tshɛ ‘edjaselo kaso ka shikaa,’ djekoleko lo nshi y’ekomelo yasɛnaso nyɛ. (Adia Isaya 54:14, 17.) Koko Jehowa hatotetemala monga edjaselo kaso ka shikaa naka sho mbetawɔ dia Satana tokesa ndo tonya oma lo dihole dia dimɛna sɔ.

11. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma le ewandji wa nkumbo wa lo nshi y’edjedja?

¹¹ Nyɛsɔ tonyomenda wetshelo wakokaso nkondja oma le ewandji wa nkumbo wa lo nshi y’edjedja. Kaanga mbakawasɛnaka lo nkɛtɛ ya Kanana, vɔ wakakakitɔna l’anto akina wakayashaka l’akambo wa ngala, wa mindo ndo vɔ wakahetsha awui asɔ. (Etat. 27:46) Apami asɔ wakayelaka ɛlɛmbɛ waki Nzambi ndo vɔ komonga l’ohomba wa listɛ l’ɛlɛmbɛ wɛnya kɛnɛ kahombawɔ nsala la kahawahombe nsala. Kɛnɛ kakaweyaka lo dikambo dia Jehowa ndo dia lonto lande kakakoke le wɔ. Lam’ele nde aki edjaselo kawɔ ka shikaa, vɔ konanga monga la diɔtɔnganelo la wedja ekina wakayashaka l’akambo wa kɔlɔ, kaanga mbakiwɔ l’akoka wa nsala dui sɔ. Vɔ wakangana etale efula l’anto asɔ. Ande ɛnyɛlɔ ka dimɛna kakawatotshikɛ lee! Onde ndo wɛ mbasala la wolo dia mbokoya apami asɔ etena kasɔnayɛ angɛnyi ndo tɔkɛnyɔ? Lonyangu ko Akristo amɔtshi ndjaokaka oko wekɔ lo edjaselo ka shikaa l’andja ɔnɛ waki Satana lo yoho mɔtshi. Naka ngasɔ mbafɔnyayɛ kaanga yema tshitshɛ, kete lɔmba Jehowa dia nde kokimanyiya. Tohɔ di’andja ɔnɛ wekɔ waki Satana lele kaanga lokaki ndo lahoke anto kɛtshi kaanga yema.​—2 Kɔr. 4:4; Ɛf. 2:1, 2.

12. a) Tɛdikɔ takɔna ta lo nyuma tɔsa Jehowa dia nkeketsha ekambi ande? b) Ahombaso nsala lo kɛnɛ kendana la tɛdikɔ tɔsɔ?

¹² Dia nshika tanga la ntondo ka tɔsɛngiya taki Satana, sho pombaka nsala la wolo dia nkondja wahɔ tshɛ lo tshɛ oma lo tɛdikɔ tɔsa Jehowa dia nkeketsha ekambi ande wawetɛ edjaselo kawɔ ka shikaa. L’atei wa tɛdikɔ tɔsɔ mbele ndo nsanganya y’Akristo, Ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo, ndo “apami wele oko weshasha,” mbuta ate emendji wasɔnama oma le Nzambi dia tokeketsha ndo tosukɛ dia nshika tanga la ntondo k’ekakatanu. (Ɛf. 4:8-12) Ɔnangɛso George Gangas laki lo Olui walɔmbɔla l’edja k’ɛnɔnyi efula akafunde ate: “Etena kemi l’atei [w’ekambi waki Nzambi], dimi ndjaokaka dia lekɔ l’ekokelo dimi la nkumbo kami, mbuta ate lo paradiso ka lo nyuma.” Onde ndo wɛ mbatoyaokaka ngasɔ?

13. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja lo Hɛbɛru 11:13?

¹³ Wetshelo okina wakokaso nkondja oma le ewandji wa nkumbo wa lo nshi y’edjedja ele, woho wakiwɔ komboka wɔma ndjatshikitanya l’anto akina wakaadinge. Oko wakataditshi l’odingɔ wa 1, vɔ “wakɛnyaka lo sɛkɛ dia waki angɛndangɛnda la ambetshi a mboka lo wodja.” (Hɛb. 11:13) Onde ndo wɛ amboyashikikɛka dia ntshikitana l’anto wotodingi? Ekɔ mɛtɛ dia kema wɔdu nsala dui sɔ. Koko diɛsɛ l’ekimanyielo ka Nzambi ndo k’Akristo akina, wɛ kokaka ntondoya. Ohɔ dia wɛ kema wɛmɛ. Onto tshɛ lakambɛ Jehowa pombaka mbeya dia nde ekɔ lo ndɔshana la Satana ndo l’andja ɔnɛ. (Ɛf. 6:12) Koko sho kokaka nɛndja lo ta sɔ naka sho ndjaɛkɛ le Jehowa ndo mbeetɛ edjaselo kaso ka shikaa.

14. “Osomba” akɔna wakongɛ ekambi waki Jehowa?

¹⁴ Dui dikina di’ohomba diahombaso mbokoya Abrahama ele, mbika washo aso lo difuto dialongamɛso. (2 Kɔr. 4:18) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafunde ate Abrahama “akakongaka osomba wele la dihikamelo di’eshika, osomba wele Nzambi kakakongɛ ndo kakahike.” (Hɛb. 11:10) “Osomba” ɔsɔ ekɔ Diolelo diaki Mɛsiya ndo Abrahama akadikongɛka. Sho lawɔ tekɔ lo kongɛ Diolelo sɔ ndo diɔ diekɔ lo mbolɛ l’olongo. Kɛnɛ koleki ele, tolembetelo tshɛ tambɛnama dia diɔ diayanga mbolɛ ndo la nkɛtɛ kema edja. Onde Diolelo sɔ diekɔ dui dia mɛtɛ le yɛ? Onde diɔ diekɔ la shɛngiya lo lɔsɛnɔ layɛ, lo woho wɛnayɛ akambo wa l’andja ɔnɛ ndo akambo wetshayɛ lo dihole dia ntondo?​—Adia 2 Petero 3:11, 12.

JEHOWA AYONGA ‘EDJASELO KASO KA SHIKAA’ LO NSHI YAYAYE

15. Kakɔna kakongɛ wanɛ wayaɛkɛ l’andja ɔnɛ?

¹⁵ Oko wataleke ekomelo k’andja ɔnɛ waki Satana nsukana, “asui” wayoleka fulanɛ. (Mat. 24:7, 8) Ndo akambo wayokoma lo kondoko yawɔ etena kayotatɛ mfɔnu ka woke. Andja w’otondo wayodiɛnɛ, wayɔtɔ lo lofunge ndo anto wayoka wɔma w’efula. (Hab. 3:16, 17) Bible mɛnyaka di’anto wayolawɔlawɔ lɛnɛ la lɛnɛ dia nyanga ekokelo “lo weoko w’ave ndo lam’asa ave wa l’akona.” (Ɛny. 6:15-17) Koko ndoko woko, dikona, dikongɛ dia pɔlitikɛ ndo di’amundji w’okanda diayokoka mbakokɛ.

16. Ngande wahombaso mbɔsa etshumanelo k’Akristo, ndo lande na?

¹⁶ Koko Jehowa ayokokɛ ekambi ande lo efungefunge kɛsɔ ndo vɔ wayotetemala mbeetɛ ‘edjaselo kawɔ ka shikaa.’ L’ɛnyɛlɔ ka Habakuka, vɔ ‘wayɔngɛnangɛna le Jehowa’ ndo ‘wayɔngɛnangɛna efula l’ɔtɛ wa panda kayowasha Nzambi.’ (Hab. 3:18) Ko lo toho takɔna tayoyaetɛ Jehowa ‘edjaselo kaso ka shikaa’ etena kayosalema akambo wa diambo asɔ? Tayemala tsho ko mendaka kɛnɛ keta. Koko sho pombaka monga l’eshikikelo ɔnɛ: L’ɛnyɛlɔ k’ase Isariyɛlɛ waki lo lɔhɔmbɔ, “olui a woke w’anto” wayotetemala ndjakongɛ dimɛna dia nongolaka ɛlɔmbwɛlɔ k’oma le Jehowa. (Ɛny. 7:9; adia Etumbelu 13:18.) Ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ kayoshamaka lo yoho ya teokrasi, mbala mɔtshi lo tshimbo y’etshumanelo. Ɛnyɛlɔ, Isaya 26:20 (adia) tɛkɛtaka dia “mvudu” yayonga tshondo y’ekokelo le ekambi waki Nzambi ndo yɔ kokaka nembetshiya tshumanelo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa dia l’andja w’otondo. Onde wɛ mbɔsaka nsanganya ya l’etshumanelo la nɛmɔ? Onde wɛ kitanyiyaka mbala kakɔ ɔtɔi ɛlɔmbwɛlɔ kasha Jehowa lo tshimbo y’etshumanelo?​—Hɛb. 13:17.

17. Lo woho akɔna wele Jehowa ‘edjaselo ka shikaa’ kaanga le ekambi ande wakavu la kɔlamelo?

¹⁷ Kaanga wanɛ wayovɔ la kɔlamelo la ntondo ka mfɔnu ka woke wayotetemala monga lo ekokelo ka Jehowa ndo nde ayonga ‘edjaselo kawɔ ka shikaa.’ Lo ngande? Kaanga mbakavu ewandji wa nkumbo wa lo nshi y’edjedja waki la kɔlamelo edja efula, Jehowa akatɛ Mɔsɛ ate: “Dimi keli Nzambi a sho, Nzambi wa Isaka, ndu Nzambi wa Jakob[ɔ].” (Etum. 3:6) Laadiko di’ɛtɛkɛta wakate Jehowa ɛsɔ, Yeso akayotaka nto ate: “Nde keema Nzambi ka wanɛ wambovɔ, koko ka wanɛ wasɛna, nɛ dia le nde, vɔ tshɛ wekɔ lo nsɛna.” (Luka 20:38) Lo mɛtɛ, Jehowa mbɔsaka di’ekambi ande wakavu la kɔlamelo wekɔ la lɔsɛnɔ ndo eolwelo kawɔ kekɔ mɛtɛ.​—Und. 7:1.

18. Ngande wayoyaetɛ Jehowa ‘edjaselo ka shikaa’ le ekambi ande l’andja w’oyoyo lo yoho ya laande?

¹⁸ L’andja w’oyoyo wayaye, Jehowa ayonga ‘edjaselo ka shikaa’ le ekambi ande lo yoho kina. Ɔpɔstɔlɔ Joani mbutaka lo Ɛnyɛlɔ 21:3 ɔnɛ: “Enda! Hiombo yaki Nzambi yaya kaamɛ la anto, ndo nde ayodjasɛ kaamɛ la wɔ.” Ntondotondo, Jehowa ayodjasɛ l’ekambi ande wa la nkɛtɛ lo tshimbo ya Kristo Yeso lele onyimpala wa Diolelo diande. L’ekomelo k’ɛnɔnyi kinunu, Yeso ayokaloya Diolelo l’anya wa She l’ɔkɔngɔ wa nde nkotsha sangwelo diaki Nzambi lo dikambo dia nkɛtɛ. (1 Kɔr. 15:28) L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, anto tshɛ wayonga kokele ndo hawotoyanga nto dia Yeso monga ɔtɛkɛtshi awɔ nɛ dia Jehowa ayonga kaamɛ la wɔ. Ande lokema l’ɛtshɔkɔ lambokitshama la ntondo kaso lee! Koko l’etena kɛnɛ, nyɛsɔ sho tshɛ tosale la wolo dia mbokoya nɔnga ya lo nshi y’edjedja yaki la kɔlamelo lo mbetɛ Jehowa ‘edjaselo kaso ka shikaa.’