BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • mwbr23 Ngɔndɔ ka tanu lk. 1-12
  • Rɛferansɛ wa lo “Dikatshi dia losanganya la Lɔsɛnɔ ndo olimu aso”

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Rɛferansɛ wa lo “Dikatshi dia losanganya la Lɔsɛnɔ ndo olimu aso”
  • Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la lɔsɛnɔ ndo olimu aso—2023
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • NGƆNDƆ KA TANU 1-7
  • NGƆNDƆ KA TANU 8-14
  • NGƆNDƆ KA TANU 15-21
  • NGƆNDƆ KA TANU 22-28
  • NGƆNDƆ KA TANU 29–NGƆNDƆ KA SAMALO 4
  • NGƆNDƆ KA SAMALO 5-11
  • NGƆNDƆ KA SAMALO 12-18
  • NGƆNDƆ KA SAMALO 19-25
  • NGƆNDƆ KA SAMALO 26–NGƆNDƆ K’ESAMBELE 2
Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la lɔsɛnɔ ndo olimu aso—2023
mwbr23 Ngɔndɔ ka tanu lk. 1-12

Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la Lɔsɛnɔ ndo olimu aso

© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

NGƆNDƆ KA TANU 1-7

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 2 ƐKƆNDƆ 17-19

“Tɔshi anto akina woho wawaɔsa Jehowa”

w17.03 24 od. 7

Onde tayɛkɛ etema aso l’akambo wakafundama?

7 Nyɛsɔ kakianɛ tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Jɛhɔshafata y’ɔnaki Asa. Nde aki la waonga efula w’amɛna wakangɛnangɛnaka Jehowa. Ndo l’etena kakandayaɛkɛ le Jehowa, nde akasale akambo efula w’amɛna. Koko nde la wɔ akɔshi tɛdikɔ tɔmɔtshi ta kɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, nde akakongɛ di’ɔnande ntshuka ɔna womoto la Ahaba nkumekanga ka kɔlɔ. L’ɔkɔngɔ diko, Jɛhɔshafata akayongaka kaamɛ la Ahaba dia ndɔsha ase Suriya kaanga mbakɔɔhɛmɔla omvutshi Mika diaha nde nsala dui sɔ. Lo ta diakɔ, ase Suriya wakalɔsha Jɛhɔshafata ndo wakalange mbodiaka. (2 Ɛk. 18:1-32) Etena kakandakalola la Jɛrusalɛma, omvutshi Jehu akawombola ate: “Onde kanga kɔlɔ koyokimanyiya, ndo wanɛ wahetsha Jehowa kahombayɛ mboka ngandji?.”​—Adia 2 Ɛkɔndɔ 19:1-3.

w15 8/15 11-12 od. 8-9

Tokane yimba lo ngandji ka pondjo ka Jehowa

8 Jehowa nangaka sho mbeya dia nde tokaka ngandji ndo nde mendaka akambo efula, koko aha wandja aso ato nɛ dia nde nyangaka akambo w’ɛlɔlɔ le so. (2 Ekondo 16:9) Nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wakɛnyi Jehowa akambo w’ɛlɔlɔ le Jɛhɔshafata nkumekanga ka Juda. Jɛhɔshafata akayɔsa yɛdikɔ ya kɔlɔ dia mbeta lo wedi wa Ahaba, nkumekanga k’Isariyɛlɛ dia ndɔsha ase Suriya la Ramɔta-Ngiliyadɛ. Kaanga mbakatɛ aprɔfɛta wa kashi 400 Ahaba nkumekanga ka kɔlɔ ɔnɛ nde ayɔlɛndja lo ta, Mikaya laki ɔprɔfɛta wa mɛtɛ wa Jehowa akatɛ Jɛhɔshafata nde la Ahaba ɔnɛ naka vɔ ntshɔ dia tɔlɔsha, kete vɔ ayɔlɛndjama. Ndo kɛsɔ mɛtɛ mbakasalema. Ahaba akatovɔ lo ta, ndo kɔkɔ ate kwɛ tshiki Jɛhɔshafata otovɔ. L’ɔkɔngɔ wa ta, Jehowa akatome Jehu dia tosha Jɛhɔshafata alako l’ɔtɛ wa munga kande. Koko, Jehu akawotɛ nto ɔnɛ: “Akambu amotshi w’ololo weko le ye.”​—2 Ekondo 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3.

9 Ɛnɔnyi efula la ntondo, Jɛhɔshafata akatɛ ewandji, ase Lɛwi ndo ɛlɔmbɛdi dia tembola esomba tshɛ wa la Juda dia tetsha anto Ɛlɛmbɛ wa Jehowa. Vɔ wakasale dui sɔ dimɛna efula woho wele kaanga anto w’oma lo wedja ekina wakayeya Jehowa. (2 Ekondo 17:3-10) Diakɔ diele, kaanga mbakayɔsa Jɛhɔshafata yɛdikɔ ya kɔlɔ l’ɔkɔngɔ diko, Jehowa kombohɛ akambo w’ɛlɔlɔ wakandasalaka ntondo lo lɔsɛnɔ lande. Ɛnyɛlɔ kɛsɔ tokeketshaka efula nɛ dia lo tena dimɔtshi sho ndjosalaka munga. Koko, naka sho nsala la wolo dia kambɛ Jehowa, nde ayotetemala tooka ngandji ndo nde hohɛ akambo w’amɛna wakatasale.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w17.03 20 od. 10-11

Tokambe Jehowa l’otema ɔtɔi!

10 Jɛhɔshafata ɔnaki Asa “akatetemala nkɛndakɛnda lo mboka ka Asa wa she.” (2 Ɛk. 20:31, 32) Lo woho akɔna? L’ɛnyɛlɔ ka she, Jɛhɔshafata akakeketsha wodja dia tetemala ntɛmɔla Jehowa. Nde akatome apami l’esomba wa Juda dia tetsha anto awui wa lo “dibuku dia Ɛlɛmbɛ wa Jehowa.” (2 Ɛk. 17:7-10) Nde akatshu ndo lo ɛtshi ka nkɛtɛ ka lo diolelo dia Isariyɛlɛ dia lo nɔrdɛ, le anto wa l’akona w’Efrayimɛ, “dia taakaloya oya le Jehowa.” (2 Ɛk. 19:4) Jɛhɔshafata aki nkumekanga “[k]akayange Jehowa la otema ande tshɛ.”​—2 Ɛk. 22:9.

11 Ɛlɔ kɛnɛ, Jehowa nangaka dia anto wa l’andja w’otondo mbetshama akambo wendana la nde ndo sho tshɛ kokaka mbisha lonya l’olimu ɔsɔ. Onde oyango ayɛ wekɔ wa nkamba olimu ɔsɔ ngɔndɔ tshɛ? Onde wɛ nangaka mbetsha anto akina Bible l’oyango wa vɔ la wɔ ntatɛ ntɛmɔla Jehowa? Onde wɛ nɔmbaka lo dikambo sɔ? Naka wɛ mbidja welo, Jehowa kokaka kokimanyiya dia wɛ ntatɛ mbeka l’onto ɔmɔtshi Bible. Onde wɛ ayolanga mbeka l’onto ɔmɔtshi kaanga mbele dui sɔ diayokɔlɔmba dia nkamba la wenya ayɛ wa diomuyelo? Paka oko wakasale Jɛhɔshafata la wolo dia nkimanyiya anto dia ntatɛ kambɛ Jehowa nto, sho koka nsala la wolo dia nkimanyiya wanɛ wahayosambisha. Ndo nto, dikumanyi dia l’etshumanelo kongɛka dia membola ndo nkimanyiya anto wambotshanyemaka oma l’etshumanelo wa l’ɛtshi kawɔ ka nkɛtɛ wele ondo wambotshika nsala pɛkato yakawasalaka ntondo.

NGƆNDƆ KA TANU 8-14

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 2 ƐKƆNDƆ 20-21

“Onga la mbetawɔ le Jehowa Nzambi kayɛ”

w14 12/15 23 od. 8

Tonge kaamɛ lo ekomelo k’andja ɔnɛ w’omusu

8 Lo nshi ya nkumekanga Jɛhɔshafata, ekambi waki Nzambi wakalɔshama oma le otunyi, mbuta ate “ului a wuki” w’anto wakaadinge. (2 Ek. 20:1, 2) Ekambi waki Nzambi konyanga dia nɛndja otunyi ɔsɔ la wolo awɔ vɔamɛ. Koko vɔ wakayange ekimanyielo oma le Jehowa. (Adia 2 Ekondo 20:3, 4.) Ndo vɔ komonga la yimba ya dipanda, koko wakasale akambo oko akawadjangɛ Jehowa. Bible mbutaka ɔnɛ: “Asi Juda tshe wakemala la ntundu ka [Jehowa] kame la an’awo w’ashash[i], wadiewo la ana awo.” (2 Ek. 20:13) Oyadi ɛlɔngɔlɔngɔ kana epalanga waki kaamɛ lo mbetawɔ dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa ndo nde akaakokɛ oma le atunyi awɔ. (2 Ek. 20:20-27) Onde ɔsɔ keema ɛnyɛlɔ ka dimɛna kɛnya woho wahombaso ndɔshana la ekakatanu oko wakasale ekambi waki Nzambi?

w21.11 16 od. 7

Atshukanyi w’eyoyo, nyetɛ olimu wa Jehowa dui dioleki ohomba lo lɔsɛnɔ lanyu

7 Jehowa akasawola la Jɛhɔshafata lo tshimbo y’ose Lɛwi ɔmɔtshi lakawelɛka Jahaziyɛlɛ. Jehowa akate ate: “Nyemale lo ahole anyu, nyotshikale ki, kele nyende panda kayanga nyosha Jehowa.” (2 Ɛk. 20:13-17) Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ yoho yahaleke nkamba l’anto dia ndɔ ta! Koko, ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ kondja oma le onto, tɔ kakaye oma le Jehowa. Jɛhɔshafata akayaɛkɛ tshɛ le Nzambi kande ndo nde akasale kɛnɛ kakandawotɛ. Etena kakandatshu nde l’anto ande dia tohomana l’atunyi awɔ, nde akakitsha la ntondo k’asɔlayi ande, aha asɔlayi waki la diewo, koko amembi waki komonga la dihomɔ dia ta. Jehowa kokalɛ Jɛhɔshafata, Nde akalɛndja asɔlayi w’atunyi ande.​—2 Ɛk. 20:18-23.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

it-2-F 1190 od. 5-6

Jɛhɔrama

Lo yɛdikɔ mɔtshi l’ɔtɛ wa shɛngiya ya kɔlɔ ya wadɛnde Ataliya, Jɛhɔrama kotetemala nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ oko Jɛhɔshafata ya she. (2Ku 8:18) Jɛhɔrama kokomɛ ntsho lo ndjaka anango asamalo ndo ana amɔtshi w’ewandji w’ase Juda, koko nde akakonya anto wakandalɔmbɔlaka dia mboka Jehowa ɔkɔngɔ ndo ntɛmɔla tozambizambi ta kashi. (2Ɛk 21:1-6, 11-14) L’edja tshɛ k’ɛlɔmbwɛlɔ kande mfunge ndo ekakatanu waki efula la Juda ndo l’andja wa Juda. Ntondotondo, ase Ɛdɔmɛ wakatɔmbɔkɔ ndo ase Libina wakayɔtɔmbɔkwɛ ase Juda. (2Ku 8:20-22) Lo mukanda wakandafundɛ Jɛhɔrama, omvutshi Elidja akɔhɛmɔla ate: “Ɔnkɔnɛ, Jehowa ayanga nkɔmɔla wodja ayɛ, anayɛ, wadiɛyɛ ndo diangɔ diayɛ tshɛ wolo.” Koko wɛ nkumekanga Jɛhɔrama, “ayotata hemɔ efula, mbidja ndo hemɔ ka l’ɛsɔhi polo lam’ayotomba ɛsɔhi ayɛ l’andja l’ɔtɛ wa hemɔ, lushi la lushi.”​—2Ɛk 21:12-15.

Awui asɔ tshɛ wakasalema paka oko wakate Jehowa. Nde aketawɔ di’ase Arabiya ndo ase Filistiya mbɔtwɛ osomba la ta ndo ntɔla anande la wadiɛnde lo lɔhɔmbɔ. Jehowa aketawɔ dia Jɛhɔahaza ɔnaki Jɛhɔrama la kose (lelamɛ nto ɔnɛ Ahaziya) shimbamɛ, koko dui sɔ diakasalema paka l’ɔtɛ wa sheke ya Diolelo yakadje Jehowa la Davidɛ. “L’ɔkɔngɔ w’akambo asɔ tshɛ, Jehowa akoosoya [Jɛhɔrama] la hemɔ kahakɔnɔ ka l’ɛsɔhi.” Lam’akete ɛnɔnyi 2 w’etondo “ɛsɔhi ande wakatombe l’andja” ko nde akavu. Ngasɔ mbakakomɛ lɔsɛnɔ laki pami ka kɔlɔ kɛsɔ, “ndooko onto lakanyange lam’akandavu.” wakookundɛ l’Osomba wa Davidɛ, “koko aha lo waombo wa nkumi ya dikanga.” Ahaziya ɔnande akayala nkumekanga lo dihole diande.​—2Ɛk 21:7, 16-20; 22:1; 1Ɛk 3:10, 11.

NGƆNDƆ KA TANU 15-21

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 2 ƐKƆNDƆ 22-24

“Jehowa tshɔkɔlaka anto wasala akambo la dihonga”

w09 1/4 24 od. 1-2

Jɛhɔashi akoke Jehowa ɔkɔngɔ l’ɔtɛ wa lɔngɛnyi la kɔlɔ

Dikambo dia woke diakatombe la Jɛrusalɛma lɛnɛ aki tɛmpɛlɔ ka Nzambi. Nkumekanga Ahaziya aki ma la ndjakema. Ataliya nyango aki Ahaziya akasale dui dia diambo efula. Nde akadiakisha ana waki Ahaziya waki ekana ande! Onde wɛ mbeyaka lande na kakandasale dui sɔ? Nde akalangɛ monga nkumekanga ka womoto lo dihole diawɔ.

Koko, Jɛhɔashi okana w’Ataliya akakokamɛ ndo tshɛnde kombɛyaka dikambo sɔ. Onde wɛ nangaka mbeya woho wakasalema dui sɔ? Ɔnɔsɔ aki la kadiyaki she kakawelɛka Jɛhɔshɛba, nde akashɛ Jehɔashi lo tɛmpɛlɔ ka Nzambi. Nde aki l’akoka wa nsala ngasɔ nɛ dia omɛnde Jɛhɔyada aki ɔlɔmbɛdi a laadiko. Ɔnkɔnɛ, vɔ wakayashikikɛ dia Jɛhɔashi aki lo dihole di’ekokelo.

w09 1/4 24 od. 3-5

Jɛhɔashi akoke Jehowa ɔkɔngɔ l’ɔtɛ wa lɔngɛnyi la kɔlɔ

Jɛhɔashi akashɛma lo tɛmpɛlɔ ka Nzambi l’edja k’ɛnɔnyi esamalo. Lɛkɔ nde aketshama akambo tshɛ wendana la Jehowa ndo ɛlɛmbɛ ande. L’ekomelo, lam’akakotsha Jɛhɔashi ɛnɔnyi esambele, Jɛhɔyada akasale dia nde nkoma Nkumekanga. Onde wɛ nangaka mbeya woho wakasale Jɛhɔyada dikambo sɔ ndo kɛnɛ kakakomɛ tshɛnde, Ataliya nkumekanga ka womoto ka kɔlɔ?

Jɛhɔyada akelɛ lo woshɛshɛ alami wa luudu la nkumekanga ka la Jɛrusalɛma. Nde akawatɛ woho wakandakokɛ nde la wadɛnde ɔna nkumekanga Ahaziya. Jɛhɔyada akawawɛnya Jɛhɔyashi, ko alami asɔ waketawɔ dia nde mbakahombe monga nkumekanga. Oma laasɔ, vɔ wakakongɛ dia mbeetɛ nkumekanga.

Jɛhɔyada akatondja Jɛhɔashi l’andja ndo akɔlɔtsha dɛmbɔ dia nkoso. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, anto “wakatatɛ mbida nsaka ndo wakate vate: ‘Nkumekanga alombe!’” Alami wakadinge Jɛhɔashi ndo wakokokɛ. Lam’akoke Ataliya woho wakangɛnangɛnaka anto, nde akalawɔ ndo akɛnya dia nde kɔngɛnangɛna dui sɔ. Koko, la lotshungɔ laki Jɛhɔyada alami wakadiake Ataliya.​—2 Nkumi ya dikanga 11:1-16.

it-1-F 776 od. 8

Okundelo, Ahole w’okundelo

Ɔlɔmbɛdi a laadiko w’ɔlɔlɔ Jɛhɔyada akalongola nɛmɔ lo kundɛma “l’Osomba wa Davidɛ lale nkumi ya dikanga,” nde aki tshɔi y’onto yaki komonga l’ɔlɔndji wa nkumi ya dikanga lakalongola diɛsɛ sɔ.​—2Ɛk 24:15, 16.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

it-2-F 1231 od. 10

Zɛkariya

12. Ɔnaki ɔlɔmbɛdi a laadiko Jɛhɔyada. L’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Jɛhɔyada, nkumekanga Jɛhɔyashi akoke ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ɔkɔngɔ, lo mpokamɛ alako wa kɔlɔ lo dihole dia mpokamɛ amvutshi wa Jehowa. Zɛkariya owotɔ waki Jɛhɔyashi (2Ɛk 22:11), akewola anto oma lo dikambo sɔ, koko lo dihole dia ndjatshumoya, vɔ wakawoke ave lo sɛkɛ dia tɛmpɛlɔ. Lam’akandatavɔka Zɛkariya akate ate: “Jehowa eende dikambo nɛ ndo akoya la yɛ.” Dɔmbɛlɔ dia prɔfɛsiya sɔ diakokɛma nɛ dia ase Asuriya konanya tsho Juda, koko ndo Jɛhɔashi akayodiakemaka oma le ekambi ande ehende “dikambo nde akakɛdia dikila dia ana w’apami w’ɔlɔmbɛdi Jɛhɔyada.” Ekadimwelo ka lo Grɛkɛ ka La Septante ndo ka lo Latin Vulgate mbutaka dia Jɛhɔashi akadiakema dia nsɔmbɔya dikila dia “ɔna” Jɛhɔyada. Koko, efundelo wa waa Masɔrɛtɛ ndo wa syriaque Peshitta, kambaka la tshɛkɛta “ana,” l’okitɔ w’efula ondo dia mɛnya lɔnɛnɛ ndo nɛmɔ diaki la Zɛkariya ɔna Jɛhɔyada, laki omvutshi ndo ɔlɔmbɛdi.​—2Ɛk 24:17-22, 25.

NGƆNDƆ KA TANU 22-28

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 2 ƐKƆNDƆ 25-27

“Jehowa ekɔ l’akoka wa kosha nyɛ yoleki shɔ”

it-2-F 1186 od. 3

Jɛhɔashi

Ndo nto, Jɛhɔashi akataamba asɔlayi nunu lokama le nkumekanga ka Juda dia ndɔsha ase Ɛdɔmɛ. Koko diɛsɛ la dako diakawosha “okambi wa Nzambi ka mɛtɛ” vɔ wakakaloyama, kaanga mbakawafutama falanga ya mfɛsa talata kinunu (660 600 $) la ntondo, vɔ wakoke nkɛlɛ woho wakawakaloya la wakawɔ, ondo l’ɔtɛ wakawahombe nshisha diangɔ dia dimbo diakawakoke ndjokahana. Ɔnkɔnɛ, l’ɔkɔngɔ wa vɔ nkalola otsha lo Nɔrdɛ vɔ wakambe diangɔ l’esomba wa lo diolelo dia lo Sidɛ, oma la Samariya (ondo lɛnɛ akawatatɛ mimba diangɔ) polo la Bɛtɛ-Hɔrɔna.​—2Ɛk 25:6-10, 13.

w21.08 30 od. 16

“Nyɔlɛtɛ” ɔlɔlɔ wa Jehowa​—Lo ngande?

16 Yahondja awui amɔtshi lo dikambo dia Jehowa. Aha ɔnɛ awui tshɛ wangɛnangɛnaso mbahombaso ntshika l’oyango wa sho ngɛnyangɛnya Jehowa. (Ond. 5:19, 20) Koko, naka sho mengenga dia nsala awui efula l’olimu wa Nzambi paka nɛ dia hatolange ndjahondja awui amɔtshi, kete sho koka nsala munga kakɔ kaamɛ kakasale pami ka lo wɛɛla wa Yeso kakasale la wolo dia monga la lɔsɛnɔ la dimɛna, koko akanya Nzambi yimba. (Adia Luka 12:16-21.) Ɔnangɛso lelɛwɔ Christian, ladjasɛ la France, mbutaka ate: “Dimi kombishaka Jehowa ndo nkumbo kami kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ le mi, etena ndo wolo ami.” Nde la wadɛnde wakɔshi yɛdikɔ ya monga ambatshi mboka. Koko dia nkotsha oyango ɔsɔ, vɔ wakahombe ntshika elimu awɔ. Dia ndjasɛnya, vɔ wakatatɛ nkamba djemulemu mɔtshi y’osolelo ndo wakeke dia ngɛnangɛna la falanga yema tshitshɛ. Onde aki ohomba dia vɔ ndjahondja ngasɔ? Christian mbutaka ate: “Kakianɛ, tambonyomoleka ngɛnangɛna olimu aso ndo tɔngɛnangɛna dia mɛna ambeki aso wa Bible ndo anto wembolaso weka akambo wendana la Jehowa.”

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w07-F 15/12 10 od. 1-2

Onde wɛ ekɔ l’onto lambotshunda lo nyuma lakokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ ta lomba?

Etena kakinde l’ɛnɔnyi 16, Uziya akayala nkumekanga lo diolelo dia lo Sidɛ dia Juda. Nde akolɛ ɛnɔnyi ndekana 50, oma lo ekomelo ka ntambe ka divwa polo lo etatelo ka ntambe k’enanɛi N.T.D. Oma ko dikɛnda, Uziya “akatetemala nsala kɛnɛ kaki ɔlɔlɔ lo washo wa Jehowa.” Kakɔna kakotshutshuya dia ndjela mboka k’ɔlɔlɔ kɛsɔ? Ɔkɔndɔ mbutaka ɔnɛ: “[Uziya] akatetemalaka nyanga Nzambi lo nshi ya Zɛkariya ɔnɛ lakawetsha dia mboka Nzambi ka mɛtɛ wɔma. L’etena kakandayangaka Jehowa, Nzambi ka mɛtɛ akookonya ɔngɔnyi.”​—2 Ɛkɔndɔ 26:1, 4, 5.

Hateye akambo efula wendana la ondaki wa nkumekanga Zɛkariya, onyake ɔkɔndɔ ande wele lo Bible. Oko wakinde “ɔnɛ lakawetsha dia mboka Nzambi ka mɛtɛ wɔma,” Zɛkariya akonge la shɛngiya ya dimɛna efula le nkumekanga ka dikɛnda kɛsɔ dia nde nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Dibuku dimɔtshi dialembetshiya Bible (The Expositor’s Bible) mɛnyaka dia Zɛkariya aki “Onto lakayashaka efula lo afundelo w’ekila, aki l’ewo k’awui wa lo nyuma ndo aki l’akoka wa mbetsha anto akina awui wakandeyaka.” Nomb’ewo kɛmɔtshi k’awui wa Bible mbutaka ɔnɛ: “Nde akeyaka prɔfɛsiya dimɛna ndo. . .akayashaka l’awui akɔ, aki la yimba ndo ɔlɔlɔ. Mɛnamaka dia nde aki la shɛngiya ya wolo le Uziya.”

NGƆNDƆ KA TANU 29–NGƆNDƆ KA SAMALO 4

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 2 ƐKƆNDƆ 28-29

“Wɛ koka kambɛ Jehowa oyadi ambutshi ayɛ kokosha ɛnyɛlɔ ka dimɛna”

w16.02 14 od. 8

Tokoya angɛnyi w’eshika waki Jehowa

8 Woho wakole Hɛzɛkiya akatshikitana etale efula la woho wakole Ruta. Nde aki onto ɔmɔtshi la lo wodja wakayakimɔ le Nzambi. Koko, aha ase Isariyɛlɛ tshɛ mbakatshikala la kɔlamelo. Nkumekanga Ahaza, ka she aki Hɛzɛkiya, aki onto la kɔlɔ. Nde kɔnɛmiyaka tɛmpɛlɔ ka Nzambi ndo aketawoya anto akina dia ntɛmɔla tozambizambi tokina. Ahaza akatshumbe kaanga anango Hɛzɛkiya amɔtshi wasɛna lo dja oko olambo le jambizambi mɔtshi ya kashi. Hɛzɛkiya kombodiama dimɛna!​—2 Khumi ya Dikanga 16:2-4, 10-17; 2 Ekondo 28:1-3.

w16.02 14 od. 9-11

Tokoya angɛnyi w’eshika waki Jehowa

9 Ɛnyɛlɔ ka kɔlɔ kaki Ahaza kakakoke nkonya ɔnande Hɛzɛkiya dia nkɔmɔ kana momalɛ Jehowa. Ɛlɔ kɛnɛ, anto amɔtshi wakikɛ oleki kɛnɛ kakakikɛ Hɛzɛkiya ndjaokaka dia vɔ wekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa ‘momalɛ Jehowa’ kana momalɛ okongamelo ande. (Tukedi 19:3) Anto akina ndjaokaka dia wodielo awɔ wa kɔlɔ mbeyaka mbakonya dia ndjonga la lɔsɛnɔ la kɔlɔ kana ndjokoya munga y’ambutshi awɔ. (Ezekiyele 18:2, 3) Onde tokanyi tɔsɔ tekɔ ta mɛtɛ?

10 Lɔsɛnɔ la Hɛzɛkiya mbishaka okadimwelo lo dimbola sɔ ɔnɛ keema! Sho bu l’ɔkɔkɔ w’oshika wa ndjokoma lo momalɛ Jehowa. Nde hasale di’awui wa kɔlɔ komɛ anto. (Jobo 34:10) Ekɔ mɛtɛ dia ambutshi koka mbetsha anawɔ dia nsala awui w’ɛlɔlɔ kana wa kɔlɔ. (Tukedi 22:6; Kɔlɔsayi 3:21) Koko, dui sɔ halembetshiya dia woho wakatole lo nkumbo kaso kashikikɛ woho w’onto wayotonga. Lande na? Nɛ dia Jehowa akatosha lotshungɔ la nsala ɛsɔnwɛlɔ, dui dialembetshiya ɔnɛ sho kokaka nsɔna dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ kana kɛnɛ kele kɔlɔ. (Euhwelu k’Elembe 30:19) Ngande wakakambe Hɛzɛkiya la woshasha wa nɛmɔ ɔsɔ?

11 Kaanga mbaki she nkumekanga ka kɔlɔ efula la Juda, Hɛzɛkiya akonge onto l’ɔlɔlɔ efula. (Adia 2 Khumi ya Dikanga 18:5, 6.) Nde kɔsɔna dia ndjela ɛnyɛlɔ ka kɔlɔ ka she. Koko, nde akahokamɛka la yambalo tshɛ aprɔfɛta wa Jehowa, ɛnyɛlɔ oko Isaya, Mika, ndo Hɔsɛa. Nde akadje yimba lo alako ndo lo engwelo kawɔ. Dui sɔ diakokimanyiya dia nde nkandola ekakatanu efula wakatasadi she. Nde akɛdia tɛmpɛlɔ, akalɔmbɛ Jehowa dia nde dimanyiya anto pɛkato ndo akalanya dikishi diaki lo wodja w’otondo. (2 Ekondo 29:1-11, 18-24; 31:1) L’ɔkɔngɔ diko, etena kakanɛ Senakɛribɛ nkumekanga k’ase Asuriya dia ndjɔlɔsha Jɛrusalɛma, Hɛzɛkiya akɛnya dihonga ndo mbetawɔ k’efula. Nde akayaɛkɛ lo ekokelo ka Jehowa ndo akakeketsha wodja ande. (2 Ekondo 32:7, 8) Lo etena kɛmɔtshi Hɛzɛkiya akayonga l’otako, koko Jehowa akawongola ndo nde akayakitshakitsha. (2 Ekondo 32:24-26) Mbokɛma hwe dia, Hɛzɛkiya ekɔ ɛnyɛlɔ ka dimɛna ka sho mbokoya. Nde kombetawɔ dia woho wakandodiama kɔlɔ lo nkumbo kawɔ ndanya lɔsɛnɔ lande. Koko, nde akɛnya dia nde aki ɔngɛnyi wa Jehowa.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w12 2/15 24-25

Natana akasukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ

Oko wakinde ɔtɛmɔdi wa Jehowa waki la kɔlamelo, Natana aketawɔ dia Davidi mbika tɛmpɛlɔ ka ntondo l’Isariyɛlɛ. Koko mɛnamaka dia lo diaaso sɔ, Natana akasha tokanyi tande hita lo dihole dia nde ntɛkɛta lo lokombo la Jehowa. L’otsho ɔsɔ, Nzambi akadjangɛ ɔprɔfɛta Natana dia totɛ Davidi ɔnɛ aha nde mbayowokɛ tɛmpɛlɔ. Ɔnaki Davidi ɔmɔtshi mbakahombe ndjosala dui sɔ. Koko Natana akatɛ Davidi dia Nzambi ambodja la nde sheke ɔnɛ nde “ayushikike kiti kandi ka diulelu pundju.”​—2 Sam. 7:4-16.

Kanyi yakasha Natana lo kɛnɛ kendana la wokelo wa tɛmpɛlɔ kɔmbɔtɔnɛ la lolango laki Nzambi. Koko aha la ngunanguna, ɔprɔfɛta waki l’okitshakitsha ɔsɔ aketawɔ sangwelo diaki Jehowa ndo akasha lonya dia diɔ kotshama. Shi ɔsɔ ekɔ mɛtɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna kakokaso ndjela etena katongola Nzambi? Kɛnɛ kakayosala Natana l’ɔkɔngɔ kakɛnya dia nde aketawɔmaka le Nzambi. Ondo Jehowa akasambiya Natana nde la Ngada ɔmɛnyi w’akambo wahataye dia nɔmbɔla Davidi woho wa nde nkongɛ eyaka 4 000 l’olimu wa lo tɛmpɛlɔ.​—1 Ek. 23:1-5; 2 Ek. 29:25.

NGƆNDƆ KA SAMALO 5-11

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 2 ƐKƆNDƆ 30-31

“Nsangana kaamɛ ekɔ dimɛna le so”

it-1-F 1132 od. 4

Hɛzɛkiya

Ohetoheto ande lo dikambo di’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Hɛzɛkiya akɛnya ohetoheto ande lo dikambo di’ɔtɛmwɛlɔ wa Jehowa mbala kakɔ ɔtɔi etena kakandahema lo kiti ka lowandji lam’akinde l’ɛnɔnyi 25. Dui dia ntondo diakandasale ele nyomodihola ndo nɔngɔsɔla tɛmpɛlɔ. Oma laasɔ, nde akelɛ ɛlɔmbɛdi l’ase Lɛwi ko nde akawatɛ ate: “Otema ami nangaka mbidja sheke kaamɛ la Jehowa Nzambi k’Isariyɛlɛ.” Ɔsɔ aki sheke ya kɔlamelo, oko sheke y’Ɛlɛmbɛ, yaki la nemɔ koko yɔ kombidjamaka yimba, yɔ yakayokaloyamaka la Juda. L’ohetoheto tshɛ, nde akakongɛ ase Lɛwi l’elimu awɔ ndo nde akalɔngɛ nto diangɔ diakawahomaka mishiki ndo esambo wa lotombo. Aki lo ngɔndɔ ka Nisana, ngɔndɔ kakawasalaka fɛtɛ ka Pasaka, koko tɛmpɛlɔ, ɛlɔmbɛdi ndo ase Lɛwi komonga pudipudi. Lo ngɔndɔ ka Nisana 16, tɛmpɛlɔ kakɛdiama ndo dihomɔ dia lɔkɔ diakakaloyama. Oma laasɔ, okombelo wa pɛkato wa laande wakasalema dikambo dia Israɛlɛ w’otondo. Ntondotondo, ewandji wakela elambo, elambo wa pɛkato dikambo dia diolelo, dia tɛmpɛlɔ k’ekila ndo lo dikambo di’anto, mbidja ndo nunu di’elambo wakatshumbe anto akina.​—2Ɛk 29:1-36.

it-1-F 1132 od. 5

Hɛzɛkiya

Lam’ele woho waki anto komonga pudipudi akadjaka wekamu dia vɔ nsala Pasaka l’etena kakahombamaka, Hɛzɛkiya akakambe l’ɔlɛmbɛ wakashaka anto waki komonga pudipudi diaso dia nsala Pasaka ngɔndɔ ɔtɔi l’ɔkɔngɔ. Nde kombelɛ ase Juda ato, koko akelɛ ndo ase Isariyɛlɛ lo tshimbo ya mikanda wakandatomɛ le andawi lo wodja w’otondo ntatɛ oma la Bɛrɛ-shɛba polo la Danɛ. Efula wakɔlɛ andawi asɔ, koko lo yoho ya laande aseka Ashɛrɛ, Manase, ndo Zebuluna wakayakitshakitsha ko wakaye kaamɛ l’aseka Efrayimɛ ndo Isakara. Anto efula wakatɛmɔlaka Jehowa waki komonga ase Isariyɛlɛ waki laawɔ. Dui sɔ komonga wɔdu le anto waki lo diolelo dia nɔrdɛ waketawɔ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ndo wakaye lo fɛtɛ. Wanɛ waki komonga ase Isariyɛlɛ asɔ wakahomana l’ɔlɔshamelo ndo wakawawɔlɛ oko wakawasalɛ amɛmbi wa mikanda, nɛ dia diolelo dia waoho dikumi diakayɛkayɛkaka, vɔ wakayasha l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi ndo ase Asuriya wakawawanɛka.​—2Ɛk 30:1-20; Wal 9:10-13.

it-1-F 1132 od. 6-7

Hɛzɛkiya

L’ɔkɔngɔ wa Pasaka, wakasale fɛtɛ ka mapa waha la wodoya l’edja ka shi esambele. Lam’ele ɔngɛnɔngɛnɔ waki efula, etshumanelo k’otondo wakate dia ntaloya fɛtɛ shi esambele. Kaanga l’etena ka waale kɛsɔ, Jehowa akatshɔkɔla efula nɛ dia “Ɔngɛnɔngɛnɔ wa mamba waki la Jɛrusalɛma, nɛ dia oma ko nshi ya Sɔlɔmɔna ɔna Davidɛ nkumekanga k’Isariyɛlɛ, dui dia ngasɔ diatasalemaka la Jɛrusalɛma.”​—2Ɛk 30:21-27.

Ɔsɔ mɛtɛ aki ɔlɔngɔswɛlɔ w’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ, koko aha tsho losanganya lakela nsaki ka lo tshanda mɔtshi ndo dui sɔ mɛnamaka lo awui wakayele. La ntondo ka vɔ kalola la wakawɔ, anto waki lo losanganya wakalanya dimɛta dia l’ave, wakahandjola ahole wa l’adiko ndo dilambwelo, wakahendjahendja dimɛta dia l’esongo diaki lo Juda ndo Bɛnjamina k’otondo, kaamɛ ndo laka aseka Efrayimɛ la Manase. (2Ɛk 31:1) Hɛzɛkiya akasha ɛnyɛlɔ lo pendjahendja oloyi wa nkonga wakasale Mɔsɛ, nɛ dia anto wakɔtɛmɔlaka lo mbotshumbɛka olambo. (2Ku 18:4) L’ɔkɔngɔ wa fɛtɛ ka woke, Hɛzɛkiya akasale dia ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ntetemala lo kongɛ ɛlɔmbɛdi lo elui awɔ ndo lo nsukɛ elimu wa lo tɛmpɛlɔ, nde akakeketsha anto dia vɔ nɛnya ɔlɛmbɛ wendana la tenyi dia dikumi ndo ɛkɔngɔ w’ɛlɔnga wa ntɔngɔ wakahombe ase Lɛwi ndo ɛlɔmbɛdi nongola, ko anto waketawɔ awui asɔ l’otema ɔtɔi.​—2ƐK 31:2-12.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w18.09 6 od. 14-15

“Naka nyu mbeyaka akambo asɔ, ɔngɛnɔngɛnɔ le nyu naka nyayowasala”

14 Yoho kina yɛnyaso dia tekɔ l’okitshakitsha ele, monga anto wahokamɛ dimɛna. Jakɔba 1:19 totɛka dia “monga suke dia mpokamɛ.” Jehowa ekɔ onto loleki mpokamɛ dimɛna. (Eta. 18:32; Jas. 10:14) Ɛnyɛlɔ, adia sawo diele lo Etombelo 32:11-14. (Adia.) Kaanga mbakinde komonga l’ohomba wa kanyi ya Mɔsɛ, Jehowa akasha Mɔsɛ diaaso dia mbuta kɛnɛ kaki l’otema ande. Onde wɛ koka mpokamɛ la solo dia lotutsha tshɛ onto ɔmɔtshi lakasale munga lo nshi yakete, ko oma laasɔ ndjela kanyi yande? Koko, Jehowa pokamɛka la solo dia lotutsha anto tshɛ walɔmba la mbetawɔ.

15 Yambola ɔnɛ: ‘Naka Jehowa ekɔ l’okitshakitsha w’efula wokonya dia mpokamɛ anto woho wakandahokamɛ Abrahama, Rashɛlɛ, Mɔsɛ, Jashua, Manɔa, Elidja ndo Hɛzɛkiya, shi kete dimi pombaka nsala woho akɔ waamɛ? Onde haakoke mbisha anangɛmi tshɛ kɛnɛmɔ k’efula lo mbahokamɛ ndo ndjela tokanyi tawɔ naka kokaka? Onde ekɔ onto ɔmɔtshi la l’etshumanelo kana la lo nkumbo kami lakokami ndeka mbidja yimba? Ahombami nsala lo dikambo sɔ?’​​—Eta. 30:6; Emb. 13:9; 1 Ku. 17:22; 2 Ɛk. 30:20.

NGƆNDƆ KA SAMALO 12-18

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 2 ƐKƆNDƆ 32-33

“Onga kiɔkɔ y’eketshelo le anangɛso l’akadiyɛso lo tena dia paa”

it-1-F 212 od. 6

Asuriya

Sɛnakɛribɛ. Sɛnakɛribɛ ɔnaki Sargon II, akalɔsha diolelo dia Juda l’ɔnɔnyi wa 14 w’ɛlɔmbwɛlɔ ka Hɛzɛkiya (732 N.T.D.). (2Ku 18:13; Isa 36:1) Hɛzɛkiya akatɔmbɔkwɛ lowandji l’ase asuriya lele she, Ahaza akatalietawe. (2Ku 18:7) L’ɔtɛ wɔtɔmbɔkwɛlɔ ɔsɔ, Sɛnakɛribɛ akɔtwɛ ase Juda la ta ndo akɔshi esomba 46 (ɛdika la Isa 36:1, 2), ko etena kakinde la Lakishi nde akalɔmbɛ Hɛzɛkiya dia mfuta kibawo ka talata 30 ya paonyi (oko. 11 560 000 $) ndo talata 300 ya mfɛsa (oko. 1 982 000 $). (2Ku 18:14-16; 2Ɛk 32:1; ɛdika la Isa 8:5-8.) Kaanga mbakandafute falanga shɔ, Sɛnakɛribɛ akatome akɛndji ande dia totɛ ase Jerusalema dia vɔ ndjakimɔ la lolango. (2Ku 18:17–19:34; 2Ɛk 32:2-20) Ko l’otsho ɔtɔi, Jehowa akadiakisha asɔlayi 185 000 ndo dui sɔ diakatshutshuya ose Asuriya la lotamanya ɔsɔ dia nkalola otsha la Niniva. (2Ku 19:35, 36) Lɛkɔ nde akatodiakemaka oma le anande ahende ndo ɔnande okina Esarɛ-Hadɔna akɔhɛnɛ. (2Ku 19:37; 2Ɛk 32:21, 22; Isa 37:36-38) Awui asɔ tshɛ, onyake olanyelo w’asɔlayi w’ase Asuriya tanemka l’ɛngɔ kakawafunde ɛkɔndɔ wa Sɛnakɛribɛ ndo wa Esarɛ-Hadɔna.​—ESATO, Vol. 1, lɛkɛ. 957.

w13 11/15 19 od. 12

Kitshimudi y’alami w’ɛkɔkɔ esambele l’anto a wake enanɛi

12 Jehowa nangaka nshi tshɛ tosalɛ kɛnɛ keso bu l’akoka wa nsala ndo nde nongamɛka dia sho nsala paka kɛnɛ keso l’akoka wa nsala. Hɛzɛkiya akatshu dia toyanga alako oma le “ewandji andi la antu andi wa wulu” ndo vɔ wakɔshi yɛdikɔ ya “ndjiha teko di’ashi diaki l’andja w’usumba, . . . Hezekiya akakikitsha utema, akalongosola peli dia lukumbu diakalana, akahiki tangelu ladiku dia to, . . . akatshi dihumo dia ta la dingawu efula.” (2 Ek. 32:3-5) L’oyango wa nde nkokɛ ndo nama ekambi ande l’etena kɛsɔ, Jehowa akakambe l’epele wotshikitanyi, ɛnyɛlɔ Hɛzɛkiya, anande ndo amvutshi waki la lonyuma la wolo.

w13 11/15 19 od. 13

Kitshimudi y’alami w’ɛkɔkɔ esambele l’anto a wake enanɛi

13 Kɛnɛ kakayosala Hɛzɛkiya oma laasɔ kaki ohomba efula ndeka woho wakandadihe tɛkɔ di’ashi ndo woho wakandahike mpele di’osomba. Lam’ele nde aki olami w’ɛkɔkɔ wakayakiyanyaka dikambo di’anto ande, Hɛzɛkiya akaatshumanya ndo akaakeketsha lo nyuma ate: “Tanyateki asulu lu dikambu dia khum’ekanga k’asi Asuriya, . . . ne dia one leli la su, ndeka waku weli la ndi. Lunya l’untu mbeli kame la ndi, keli [Jehowa Nzambi k]asu, eko kame la su dia ntukimanyia la ntolwela ata asu.” L’ɔkɔngɔ wa vɔ mboka ɛtɛkɛta ɛsɔ, ase Juda “wakekama aui wa Hezekiya, khum’ekanga ka Juda” ko wakakeketshama. Nde l’anande, epele ande, omvutshi Mika ndo omvutshi Izaya waki alami w’ɛkɔkɔ w’eshika wakatatshi Jehowa lo tshimbo y’omvutshi ande.​—2 Ɛk. 32:7, 8; adia Mika 5:5, 6.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w21.10 4-5 od. 11-12

Ndjatshumoya ka mɛtɛ kɛdikɛdi na?

11 L’ɔkɔngɔ diko, Jehowa akayokadimola alɔmbɛlɔ wa Manase. Nde akɛnyi etshikitanu wakasale pami kɛsɔ l’otema, oko wakandadiɛnya l’alɔmbɛlɔ ande. Diakɔ diele, Jehowa akahokamɛ Manase etena kakandɔlɔmbɛ dia mbodimanyiya ndo aketawɔ dia nde monga nkumekanga nto. Manase akakambe la diaaso diaki la nde dia mɛnya ndjatshumoya ka mɛtɛ. Nde akasale kɛnɛ kaki Ahaba kosala. Nde akatshikitanya lɔkɛwɔ lande. L’ohetoheto tshɛ, nde akalɔshana l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi ndo akakeketsha anto dia ntɛmɔla Jehowa. (Adia 2 Ɛkɔndɔ 33:15, 16.) Dui sɔ nɔmbaka mɛtɛ dihonga ndo mbetawɔ, nɛ dia Manase aki la shɛngiya ya kɔlɔ le ase nkumbo kande, le ewandji, ndo le wodja ande l’edja k’ɛnɔnyi akumi. Koko kakianɛ l’ɛnɔnyi w’ekomelo ka lɔsɛnɔ lande, Manase ambosala la wolo dia minya awui amɔtshi wa kɔlɔ wakandasale. Ondo nde aki la shɛngiya ya dimɛna le Jɔsiya laki okana ande w’ɔlɔngɔlɔngɔ, lakayonga nkumekanga k’ɔlɔlɔ l’ɔkɔngɔ.​—2 Ku. 22:1, 2.

12 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɛnyɛlɔ ka Manase? Nde akayakitshakitsha ndo nde kokomɛ laasɔ. Nde akalɔmbɛ ndo akasɛngasɛnga Jehowa dia mbooka kɛtshi. Ndo nde akatshikitanya lɔkɛwɔ lande. Nde akasale la wolo dia minya awui wa kɔlɔ wakandasale, nde akatɛmɔla Jehowa ndo nde akakimanyiya anto akina dia nsala woho akɔ waamɛ. Ɛnyɛlɔ ka Manase mbishaka kaanga atshi wa pɛkato ya weke efula elongamelo. Tambɛna djembetelo ya woke yɛnya dia Jehowa Nzambi ekɔ “ɔlɔlɔ ndo suke dia dimanyiya.” (Os. 86:5) Anto wayatshumoya l’otema ɔtɔi kokaka dimanyiyama.

NGƆNDƆ KA SAMALO 19-25

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | 2 ƐKƆNDƆ 34-36

“Onde wɛ kondjaka wahɔ tshɛ lo tshɛ oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi?”

it-1-F 1152 od. 3

Huluda

L’ɔkɔngɔ wa Jɔsiya mpokamɛ wadielo wa “dibuku di’Ɛlɛmbɛ” diakashola ɔlɔmbɛdi Hilikiya etena kakawalɔngɔsɔlaka tɛmpɛlɔ, Jɔsiya akatome olui w’anto dia tombola Jehowa kanyi. Vɔ wakatshu le Huluda ko nde akawatɛ ɛtɛkɛta wa Jehowa wakɛnyaka dia mpokoso tshɛ yakafundama lo “dibuku” yakahombe nkomɛ wodja wa waa apɔsta waki komonga l’okitanyiya. Huluda akakotsha ɔnɛ lam’ele Jɔsiya akayakitshakitsha la ntondo ka Jehowa, takandahombe mɛna mpokoso shɔ ndo Jehowa akate dia Jɔsiya ayoyela watshɛnde ndo ayetama lo diombo diande la ki.​—2Ku 22:8-20; 2Ɛk 34:14-28.

w09 6/15 10 od. 20

Tonge l’ohetoheto lo luudu la Jehowa!

20 Etena kakasalemaka olimu wa ɔlɔngɔswɛlɔ wakakongɛ nkumekanga Jɔsiya, Hilikiya, ɔlɔmbɛdi wa lâdiko “akatushula buku di’elembe wa [Jehowa] waki uma le Mose.” Nde akadisha Shafana ɔnɛ laki sekeletɛlɛ ka nkumekanga ko nde akatatɛ mbadiyɛ Jɔsiya. (Adia 2 Ekondo 34:14-18.) Etombelo akɔna waki la dui sɔ? Nkumekanga akatshatsha ahɔndɔ ande la lonyangu ndo akatɛ apami dia vɔ mimbola kanyi ya Jehowa. Lo tshimbo ya Huluda ɔprɔfɛta wa womoto, Nzambi akewoya woho wakinde kɔngɛnangɛnaka ditshelo dimɔtshi dia l’ɔtɛmwɛlɔ diakasalemaka la Juda. Koko, Jehowa akɛnyi welo wakadje Jɔsiya dia minya mbekelo yendana la ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi ndo nde akahomɔ lokolo l’ɔlɔ lo washo wa Nzambi etena kakahomɔ wodja w’otondo mpokoso yakatatami. (2 Ek. 34:19-28) Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo dikambo sɔ? Lo mɛtɛ, nsaki kaso kekɔ oko kaki la Jɔsiya. Sho nangaka mbetawɔ ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa aha la tshimbatshimba, lo mbidja yimba lo wâle wakoka tokomɛ naka sho mbetawɔ apɔstazi ndo ohombelo wa kɔlamelo todjɛ wekamu lo woho watɛmɔlaso Jehowa. Ndo sho koka ndjashikikɛ dia Jehowa mɛnaka ndo mbetawɔka ohetoheto aso lo dikambo dia ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ oko wakidiɔ lo dikambo dia Jɔsiya.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w17.03 27 od. 15-17

Onde tayɛkɛ etema aso l’akambo wakafundama?

15 L’ekomelo, wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma le Jɔsiya? Kaanga mbaki Jɔsiya nkumekanga ka dimɛna, nde akasale munga kakayookonya lo nyɔi. (Adia 2 Ɛkɔndɔ 35:20-22.) Kakɔna kakatombe? Jɔsiya akatatɛ ndɔsha Neko nkumekanga k’Edjibito kaanga mbakinde komonga l’ɔkɔkɔ wa nsala dui sɔ. Lo mɛtɛ, Neko ndaamɛ akatɛ Jɔsiya dia nde halange ndɔ la nde. Bible mbutaka di’ɛtɛkɛta wa Neko waki “oma l’onyɔ wa Nzambi.” Koko Jɔsiya akatshu lo ta ko akatodiakema. Ko lande na kakandalɔsha Neko? Bible hate.

16 Jɔsiya akahombe mbeya dia kana kɛnɛ kakate Neko kaki mɛtɛ oma le Jehowa. Lo ngande? Nde akakoke mimbola Jɛrɛmiya laki omvutshi wa Jehowa. (2 Ɛk. 35:23, 25) Ndo nto, Jɔsiya akahombe nsɛdingola awui waketaka. Neko akatatshɔka la Karakɛmishɛ dia tɔlɔsha wodja okina, koko aha Jɛrusalɛma. Ndo Neko kopemba ntɛnga Jehowa kana ekambi ande. Jɔsiya kokana yimba la yambalo tshɛ lo akambo asɔ la ntondo ka nde mbɔsa yɛdikɔ. Wetshelo akɔna wakondjaso? Etena keso l’okakatanu ndo kalangaso mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi, sho pombaka nsɛdingola ntondo kɛnɛ kalanga Jehowa dia sho nsala.

17 Etena kalangaso mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi, ntondotondo sho pombaka nkanyiya atɔndɔ wa lo Bible wakoka tɔlɔmbɔla ndo woho wakokaso nkamba la wɔ. Lo tena dimɔtshi, mbeyaka monga ohomba nsala eyangelo lo ekanda aso kana nɔmba ekumanyi kɛmɔtshi dako. Nde koka tokimanyiya dia nkana yimba l’atɔndɔ akina wa lo Bible. Ohokanyiya dikambo nɛ: Kadiyɛso kɛmɔtshi ntshukana l’onto lele bu Ɔmɛnyi wa Jehowa. Nde ambokongɛ dia ntomba l’esambishelo lushi lɔmɔtshi shikaa. (Ets. 4:20) Koko lushi lakɔ, omɛnde halange nde ntshɔ tosambisha. Omɛnde ambowotɛ dia aya edja kahawaleke mbetsha wenya kaamɛ ndo ate nde nangaka ntshɔ la nde dihole dimɔtshi. Ɔnkɔnɛ kadiyɛso ambɔsɛdingola avɛsa wa lo Bible wakoka mbokimanyiya dia mbɔsa yɛdikɔ ya lomba. Nde mbeyaka dia nde pombaka nkitanyiya Nzambi ndo dia Yeso akatodjangɛ dia mbetɛ anto ambeki. (Mat. 28:19, 20; Ets. 5:29) Koko nde mbohɔka nto dia wadi pombaka ndjakitshakitsha l’ɛse k’omɛnde ndo dia ekambi waki Nzambi pombaka monga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ. (Ɛf. 5:22-24; Flpɛ. 4:5) Onde omɛnde ekɔ lo mpemba mboshimba dia tosambisha kana nde nangaka paka dia mbetsha la nde wenya lushi lɔsɔ? Oko weso ekambi wa Jehowa, sho nangaka mbɔsa tɛdikɔ l’ekanelo k’ɔlɔlɔ ndo tangɛnyangɛnya Nzambi.

NGƆNDƆ KA SAMALO 26–NGƆNDƆ K’ESAMBELE 2

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | ƐZƐRA 1-3

“Etawɔ dia Jehowa nkamba la yɛ”

w22.03 14 od. 1

Onde wɛ ekɔ lo mɛna kɛnɛ kakɛnyi Zɛkariya?

ASE Juda waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula. Jehowa Nzambi “akasɛngiya yimba ya Kurɔ nkumekanga ka Pɛrɛsiya” dia ntshungola ase Isariyɛlɛ, wanɛ waki wambetsha ɛnɔnyi akumi lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna. Nkumekanga akasha diewoyelo di’ase Juda nkalola lo wodja awɔ wa lootɔ dia vɔ “[tohika] nto luudu la Jehowa Nzambi k’Isariyɛlɛ.” (Ɛzr. 1:1, 3) Ɔsɔ aki mɛtɛ didjango diasha ɔngɛnɔngɛnɔ! Dui sɔ diakalembetshiyaka di’ɔtɛmwɛlɔ wa Nzambi ka mɛtɛ wayokaloyama lo wodja wakandasha ekambi ande.

w17.10 26 od. 2

Pusupusu ndo dɛmbɔ dia nkoso kokokɛka

2 Zɛkariya akeyaka di’ase Juda wakakalola la Jɛrusalɛma waki atɛmɔdi wa Jehowa. Vɔ waki wanɛ “[w]ele Nzambi ka mɛtɛ akasɛngiya yimba” dia ntshika mvudu ndo elimu awɔ la Babilɔna. (Ɛzr. 1:2, 3, 5) Vɔ wakatshike dihole diakaweyaka dimɛna ndo wakonɔ lo wodja wele efula ka l’atei awɔ watɛnaka. Nyomoka tɛmpɛlɔ ka Jehowa aki dui di’ohomba efula le ase Juda asɔ woho wele vɔ waki suke dia minda lɔkɛndɔ la waale la kilɔmɛtrɛ oko 1 600 lo wodja wa waale.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w06 1/15 19 od. 1

Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Ezera

1:3-6. Oko ase Isariyɛlɛ amɔtshi wakatshikala la Babilɔna, ɛlɔ kɛnɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa ɛmɔtshi bu l’akoka wa nkamba olimu wa lo tena tshɛ kana tshɔ tokamba lɛnɛ ele ohomba efula. Koko vɔ sukɛka ndo keketshaka wanɛ wakamba olimu wa lo tena tshɛ kana watshɔ tokamba lɛnɛ ele ohomba efula ndo vɔ kimɔka weshasha wa la lolango dia pamia olimu w’esambishelo ka Diolelo ndo wa mbetɛ anto ambeki.

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto