BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • mwbr24 Ngɔndɔ ka ntondo lk. 1-12
  • Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la “Lɔsɛnɔ ndo olimu aso”

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la “Lɔsɛnɔ ndo olimu aso”
  • Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la lɔsɛnɔ ndo olimu aso—2024
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • NGƆNDƆ KA NTONDO 1-7
  • NGƆNDƆ KA NTONDO 8-14
  • NGƆNDƆ KA NTONDO 15-21
  • NGƆNDƆ KA NTONDO 22-28
  • NGƆNDƆ KA NTONDO 29–NGƆNDƆ KA HENDE 4
  • NGƆNDƆ KA HENDE 5-11
  • NGƆNDƆ KA HENDE 12-18
  • NGƆNDƆ KA HENDE 19-25
  • NGƆNDƆ KA HENDE 26–NGƆNDƆ KA SATO 3
Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la lɔsɛnɔ ndo olimu aso—2024
mwbr24 Ngɔndɔ ka ntondo lk. 1-12

Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la Lɔsɛnɔ ndo olimu aso

© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

NGƆNDƆ KA NTONDO 1-7

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | JƆBƆ 32-33

Tosambe wanɛ wele l’ekiyanu

it-1-F 724

Elihu

Elihu komonga la shɔnɔdi ndo nde kɔtɛtɛmɔla ndooko onto. Nde aketawɔ dia oko Jɔbɔ, nde akasalema oma lo diwomba ndo ɔnɛ Kanga-Wolo-Tshɛ aki Otungi ande. Elihu komonga la kanyi ya mbokiya Jɔbɔ wɔma, koko nde akasawola lande oko ɔngɛnyi, akawelɛ lo lokombo lande, dui diaki Elifazɛ, Bilidadɛ ndo Zɔfara kosala.​—Jɔbɔ 32:21, 22; 33:1, 6.

w14 6/15 25 od. 8-10

Onde wɛ mbɔsaka akanga a wɔdu oko awaɔsa Jehowa?

8 Naka sho mbeya ɔnɛ anangɛso l’akadiyɛso amɔtshi wekɔ wɔdu l’ɔtɛ wewɔ la hemɔ, wodjashiwɔ kaamɛ l’ase nkumbo wele bu Akristo kana wa diɛnɛwɔ l’ɔkɔmwɛlɔ, kete dui sɔ diayotokimanyiya dia sho mbasalɛ awui la nkɛtshi. Teye ɔnɛ osongo w’emadi hawɔlaka ɔkɔka. Tɔshi ɛnyɛlɔ k’ase Isariyɛlɛ wakadiɛnɛka l’Edjibito. La ntondo ka vɔ mbɔtɔ lo Nkɛtɛ ya daka, Jehowa akawatɛ diaha vɔ ‘nkeketsha etema’ otsha le anangɛwɔ. Nde akalongamɛka dia vɔ nkimanyiya anangɛwɔ waki weola ndo wɔdu.​—Euh. 15:7, 11; Lew. 25:35-38.

9 Hatohombe monga suke dia mɛndja anangɛso onongo w’ekakatanu awɔ kana mbɔsa dia sho mbaleka. (Jobo 33:6, 7; Mat. 7:1) Ohɔsa di’onto ɔmɔtshi ambosala aksida lo mututu ko ambohomɔ wolo ndo wambowɛmba otsha lo lopitadi. Etena kayowokoma la nde lɛkɔ, onde adɔkɔtɛlɛ la enganga wayotoketsha wenya dia mbeya onto laki lo kiɔkɔ y’aksida akɔ? Ndooko. Aha la ntshimbatshimba, vɔ wayotatɛ mbosakɛ. Woho akɔ waamɛ mbele, naka osekaso Okristo ekɔ wɔdu, kete kɛnɛ kahombaso nsala ele tokowosha ekimanyielo ka lo nyuma.​—Adia 1 Tɛsalɔnika 5:14.

10 Anangɛso l’akadiyɛso amɔtshi mbeyaka mɛnama oko wekɔ wɔdu l’ɔtɛ w’akambo wambohomana lawɔ, koko naka sho kana yimba dimɛna, tayɛna dia vɔ bu wɔdu. Tokanyiya okakatanu wakoka monga la kadiyɛso kele omɛnde bu Okristo. Kayotota lo kɛnɛ kendana la kadiyɛso kodia ana ndaamɛ ndo kasala la wolo diaha mbetsha nsanganya? Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka efula shikaka ntanga la ntondo ka tɔsɛngiya ta la kalasa. Anto asɔ tshɛ wekɔ lo mboka Jehowa ngandji ndo wakɔshi yɛdikɔ ya ntshikala la kɔlamelo le nde. Naka sho kana yimba lo kɛnɛ tshɛ kasala anangɛso l’akadiyɛso, kete tayowaɔsa dia vɔ wekɔ “ɛngɔnyi lo mbetawɔ,” oyadi vɔ kɛnamaka oko wɔdu.​—Jak. 2:5.

w20.03 23 od. 17-18

Etena kakɔna kele dimɛna ntɛkɛta?

17 Pami ka nɛi kakatshu dia tembola Jɔbɔ lokombo lande Elihu, nde aki owotɔ wa Abrahama. Nde akahokamɛka etena kakatɛkɛtaka Jɔbɔ ndo apami akina asato. Mɛnamaka dia nde akadjaka yimba efula lo kɛnɛ kakawataka, nɛ dia nde aki l’akoka wa mbisha alako la kɛtshi ndo wasembɔ tɔɔ lo dikambo wakakimanyiya dia mingola ekanelo ka yimba ka Jɔbɔ. (Jɔbɔ 33:1, 6, 17) Elihu akalekaka ndjakiyanya dia Jehowa tombɔma, koko aha ndamɛ kana onto okina. (Jɔbɔ 32:21, 22; 37:23, 24) Wetshelo wakondjaso oma l’ɛnyɛlɔ ka Elihu ele, ekɔ etena ka mbɔlama la etena ka mpokamɛ. (Jak. 1:19) Wetshelo okina wakondjaso ele etena kashaso alako, dui diahombaso ndeka ndjakiyanya ele dia mbisha Jehowa lotombo, koko aha shoamɛ.

18 Sho koka mɛnya ɔnɛ sho mbɔsaka woshasha wa ɔtɛkɛta la nɛmɔ lo ndjelaka alako wa lo Bible wendana la etena ndo woho wa ntɛkɛta. Sɔlɔmɔna nkumekanga ka lomba akasambiyama dia mfunda ɔnɛ: “Oko elowa wa pɔmɛ ya paonyi lo efundelo wa mfɛsa ngasɔ mbele dui diotami lo etena kahombama.” (Tok. 25:11) Naka sho mpokamɛ la yambalo tshɛ kɛnɛ kata anto akina ndo nkanyiya ntondo ka ntɛkɛta, kete ɛtɛkɛta aso koka monga la nɛmɔ ndo amɛna oko pɔmɛ ya paonyi. Oma laasɔ, oyadi tayɔtɛkɛta yema tshitshɛ kana efula, ɛtɛkɛta aso wayokeketsha anto akina ndo tayɔngɛnyangɛnya Jehowa. (Tok. 23:15; Ɛf. 4:29) Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ yoho yoleki dimɛna ya mɛnya lowando lo woshasha w’oma le Nzambi ɔsɔ!

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w13 1/15 19 od. 10

Totetemale ndjasukanya la Jehowa

10 Woho akɔ waamɛ mbele, bu kɔlɔ ndjakiyanya lo kɛnɛ kendana la ɛnamelo kaso. Koko, hatohombe mpemba minya tolelembetelo tɛnya ɔnɛ sho tambotshunda. Tolembetelo tɔsɔ mbɛɛnya dia taya epalanga, toshaka kɛnɛmɔ ndo mɛnyaka dimɛna diaso dia l’etei k’otema. Ɛnyɛlɔ, Bible mbutaka ɔnɛ: “Ote wa ndjui eli lufule la nemo, [naka] vo watutanemaka lu mbuka k’ololo.” (Tuk. 16:31) Jehowa mbɔsaka loto laso la l’etei k’otema la nɛmɔ di’efula oleki ɛnamelo kaso ka l’andja ndo sho lawɔ pombaka monga l’ekanelo ka ngasɔ. (Adia 1 Petero 3:3, 4.) Onde ekɔ dui dia lomba dia mbidja yoonge yaso lo waale lo nyanga ekanga kana esakelo ɛmɔtshi l’oyango wa ndjala la ɛnamelo ka demba kakotola yambalo y’anto? Oyadi ɛnɔnyi akɔna wele la so kana yoonge ya ngande yele la so, dimɛna dia mɛtɛ ndjaka oma lo monga la “ongenongeno wa [Jehowa].” (Neh. 8:10) Ekɔ paka l’andja w’oyoyo mbayototonga la yoonge ya kokele ndo mbayotokalola alemba aso ashashi oko akɛnda. (Jobo 33:25; Is. 33:24) Ɔnkɔnɛ, etena kakatakonge akambo asɔ, tosale ɛsɔnwɛlɔ w’amɛna ndo tonge la mbetawɔ l’alaka waki Jehowa, nɛ dia dui sɔ diayotokimanyiya dia ngɛnangɛna woho weso ndo aha ndjakiyanya amboleka dia yoonge yaso.​—1 Tim. 4:8.

NGƆNDƆ KA NTONDO 8-14

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | JƆBƆ 34-35

Etena kɛnama di’awui wa kɔlɔ wekɔ lo komɛ anto w’ɛlɔlɔ

wp19.1 8 od. 2

Naa waonga wa Nzambi?

Nzambi okosalaka paka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Diakɔ diele, “Nzambi ka mɛtɛ bu la kanyi ya nsala akambo lo yoho ya kɔlɔ, Kanga-Wolo-Tshɛ bu la kanyi ya nsala kɔlɔ!” (Jɔbɔ 34:10) Dombwelo diande diekɔ losembwe oko wakate omembi w’esambo etena kakandatɛka Jehowa ɔnɛ: “Wɛ ayolombosha anto la losembwe.” (Osambo 67:4) Lam’ele “Jehowa mɛnaka l’etei k’otema,” hatokoke mbokesa lo monga la lɔsɛnɔ la dongi pende, nɛ dia nde ekɔ l’akoka wa mɛna wonya tshɛ kɛnɛ kele mɛtɛ ndo nombosha lo yoho ya kokele. (1 Samuɛlɛ 16:7) Laadiko dia laasɔ, Nzambi mbeyaka awui tshɛ wele keema losembwe ndo kɔta mishiku yasalema la nkɛtɛ ndo nde tolakaka dia keema edja “akanga wa kɔlɔ wayonyɛma oma la nkɛtɛ.”​—Tokedi 2:22.

w17.04 10 od. 5

Kakɔna kayonyɛma etena kayoya Diolelo diaki Nzambi?

5 Jehowa ayondosala? Ɛlɔ kɛnɛ Jehowa ekɔ lo mbisha akanga wa kɔlɔ diaaso dia ntshikitana. (Isa. 55:7) Kaanga mbele dikongɛ nɛ diayanga ndanyema keema edja, vɔ watalomboshama kilombo k’ekomelo. Ko kakɔna kayokomɛ wanɛ watona ntshikitana ndo wasukɛ dikongɛ nɛ polo l’etena kayoya mfɔnu ka woke? Jehowa akalake dia minya akanga wa kɔlɔ tshɛ oma la nkɛtɛ. (Adia Osambo 37:10.) Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula wambeka woho wa mbishɛ akambo wa kɔlɔ wasalawɔ, ndo tena efula vɔ hawolongola dilanya. (Jɔbɔ 21:7, 9) Koko Bible toholaka ɔnɛ: “Washo wa Nzambi mendaka mboka y’onto, ndo Nde mɛnaka wanya ande tshɛ. Wodjima kana dɛdi dia yɔɔ keema lɛnɛ akoka ndjashɛ atshi wa kɔlɔ.” (Jɔbɔ 34:21, 22) Ɔnkɔnɛ ndooko woho wakoka onto ndjashɛ la ntondo ka Jehowa. Nde koka mɛna oseka dikambo tshɛ diasala akanga wa kɔlɔ. L’ɔkɔngɔ w’Aramangɛdɔna, tayoshishima ahole wakiwɔ, koko hatotowaɛna nto. Vɔ wayonyɛma lo pondjo!​—Os. 37:12-15.

w21.05 7 od. 19-20

Onde wɛ ayotakana lo dikambo dia Yeso?

19 Onde tekɔ lo mɛna okakatanu akɔ waamɛ ɛlɔ kɛnɛ? Eelo. Ɛlɔ kɛnɛ anto efula takanaka l’ɔtɛ wa lomangemange laso l’awui wa pɔlitikɛ. Vɔ nongamɛka dia sho nsɔna onto ɔmɔtshi etena kasalema vɔtɛ. Koko, sho mbeyaka lo ndjela kanyi ya Jehowa, dia naka sho nsɔna ɔnɔmbɔdi w’onto dia tɔlɔmbɔla, kete tambootona. (1 Sa. 8:4-7) Anto mbeyaka mfɔnya nto dia sho pombaka mbika kalasa ndo mpitadi ndo nkamba elimu ekina dia nkimanyiya ase tshunda. Vɔ tonaka losango laso nɛ dia sho ndjashaka tshɛ l’olimu w’esambishelo, koko aha dia nkandola mbala kakɔ ɔtɔi ekakatanu wa l’andja ɔnɛ.

20 Ngande wakokaso mbewɔ dia ntakana? (Adia Mateo 7:21-23.) Dui dioleki ohomba le so ele nkamba olimu wakatodjangɛ Yeso dia nsala. (Mat. 28:19, 20) Tatetawɔke pondjo mbekola yimba yaso l’awui wa pɔlitikɛ kana dia nyanga dia nkandola ekakatanu wa l’andja ɔnɛ. Sho nangaka anto ndo ndjakiyanyaka lo dikambo di’ekakatanu awɔ, koko sho mbeyaka dia yoho yoleki dimɛna ya nkimanyiya wanyaso anto ele lo mbaetsha akambo wendana la Diolelo dia Nzambi ndo lo mbakimanyiya dia vɔ mbɔtɔ lɔngɛnyi la Jehowa.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w17.04 29 od. 3

Yimba yayɛ ya ndjakimɔ la lolango yatombole Jehowa!

3 Ɔlɔngɔlɔngɔ wakawelɛka Elihu akahokamɛka sawo dia l’asa Jɔbɔ la apami asato asɔ. Etena kakashile sawo diakɔ, Elihu akambola Jɔbɔ lo dikambo dia Jehowa ate: “Naka wɛ ekɔ la losembwe, kakɔna kawoshayɛ; kakɔna kalongolande oma le yɛ?” (Jɔbɔ 35:7) Onde Elihu nde lawɔ akalange mbuta dia welo wadjaso dia nkambɛ Nzambi wekɔ anyanya? Ndooko. Jehowa komingola Elihu, oko wakandangola apami akina asɔ. Elihu akashaka kanyi yotshikitanyi. Nde akataka dia Jehowa bu l’ohomba wa sho mbɔtɛmɔla. Jehowa ekɔ tshɛ lo tshɛ. Ndooko kɛnɛ kakokaso nsala dia mbokonya ɔngɔnyi kana wolo woleki. Lo mɛtɛ, waonga tshɛ w’amɛna kana akoka tshɛ wele la so ndja oma le Nzambi ndo nde mɛnaka woho wakambaso la wɔ.

NGƆNDƆ KA NTONDO 15-21

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | JƆBƆ 36-37

Lande na kahombayɛ monga la mbetawɔ lo daka dia Nzambi dia lɔsɛnɔ la pondjo

w15 10/1 13 od. 1-2

Onde sho koka mɛtɛ mbishola Nzambi?

EONGELO KA PONDJO PONDJO KA NZAMBI: Bible mbetshaka dia Nzambi ekɔ ‘oma ko mɔmbɔkɔmbɔla ndo pondjo pondjo.’ (Osambu 90:2) L’ɛtɛkɛta ekina, Nzambi bu l’etatelo ndo nde honga la ekomelo. Lo ndjela tokanyi t’anto, ‘lofulo l’ɛnɔnyi ande ndeka kɛnɛ kakokaso nshihodia.’​—Jobo 36:26

Wahɔ wakondjayɛ: Nzambi ekɔ lo kolaka lɔsɛnɔ la pondjo naka wɛ mbeeya. (Joani 17:3) Ngande wotoyoyaɛkɛ lo alaka asɔ otondonga Nzambi ndamɛ hasɛnɛ pondjo pondjo? Paka “Nkumekanga ka pondjo” oto mbakoka nkotsha alaka asɔ.​—1 Timɔte 1:17.

w20.05 22 od. 6

Onde wɛ ekɔ la lowando lo weshasha wakatosha Nzambi?

6 Ashi w’ɔkɛlɛngɔ wekɔ la nkɛtɛ nɛ dia planɛtɛ kaso kɛsɔ nkakitɔna la wonya etale kahombama. Otondonga tɔ kakasukana yema la wonya, tshike ashi tshɛ wotonga dja ndo dihole diahakoke lɔsɛnɔ monga. Otondonga nkɛtɛ kakakakitɔna yema la wonya, tshike nkɛtɛ kotololanɛ la loonge ndo la okama wa woke w’ashi w’okamu. Lam’ele Jehowa akakitsha nkɛtɛ lo dihole dia dimɛna, otshimbelo w’ashi wa la nkɛtɛ salaka dia lɔsɛnɔ monga. Yanyi kɔmamaka l’ashi wa lo ndjale ndo lo ashi akina wa la nkɛtɛ ndo yɔ salaka di’ashi mbidɛ l’olongo ko tokenga wange. Ɔnɔnyi tshɛ, yanyi salaka di’ashi yɛdikɔ ya mɛtrɛ kibɛ 500 000 mbidɛ l’olongo. Ashi asɔ tshikalaka lo loowa nshi oko dikumi ntondo ka vɔ ndjɔlɔ la nkɛtɛ oko mvula kana loonge. Ashi asɔ ndjɔtɔka lo ndjale ya weke kana lo ahole akina, ndo otshimbelo ɔsɔ tetemalaka salema. Woho wakasale Jehowa dia ashi tshimbaka ngasɔ, mɛnyaka dia nde ekɔ la lomba ndo la wolo w’efula.​—Jɔbɔ 36:27, 28; Ond. 1:7.

w22.10 28 od. 16

Tetemala nkeketsha elongamelo kayɛ k’Okristo

16 Elongamelo kaso ka lɔsɛnɔ la pondjo kekɔ woshasha w’oshinga wolo w’oma le Nzambi. Tekɔ lo nongamɛ l’asolo walomɔlomɔ nshi yayaye ya diambo ndo tekɔ l’eshikikelo dia dui sɔ diayokotshama. Elongamelo kɛsɔ kekɔ oko longo la masuwa le so. Tɔ toshaka wolo wakokaso mbikikɛ ehemba, wa nshika tanga la ntondo k’ɔlɔshamelo ndo kaanga la ntondo ka nyɔi. Tɔ kekɔ oko lofulɛ le so lo woho ɔnɛ wele tɔ kokɛka ekanelo kaso ka yimba dia sho monga l’akoka wa ntona kɛnɛ kele kɔlɔ ndo nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Elongamelo kaso kohikami lo Bible tosukanyaka suke suke la Nzambi ndo tɔ tɛɛnyaka woke woke wa ngandji katokande. Sho kondjaka wahɔ w’efula etena kakeketshaso elongamelo kaso.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

it-1-F 503

Woho wakewoyamaka nsango

Nsango ndo tokanyi takasambiyamaka oma le onto ɔmɔtshi otsha le onto okina lo toho totshikitanyi lo nshi y’edjedja lo wedja wɔtɛkɛtami lo Bible. Nsango efula ya lo wodja kana y’oma lo wodja okina yakasambiyamaka l’onyɔ. (2Sa 3:17, 19; Jɔb 37:20) Wanɛ wakandaka nkɛndɔ wakasambaka mbala efula l’ambetshetshi wakawatɛka nsango y’oma l’ahole wa tale etena kakawemalaka dia nde yangɔ, nnɔ ashi kana dia nsala dui dikina l’esomba kana l’ahole wa lo mboka yaketetaka ambetshetshi. Otshikitanyi l’Aziya, Afrikɛ ndo Erɔpɛ, bɛtshi dia nkɛtɛ dia la Palestine diakatenyanyemaka oma le ambetshetshi wakayaka oma l’ahole wa tale. Ɔnkɔnɛ, anto wakadjasɛka lɛkɔ, wakakokaka mbeya awui wakasalemaka lo wedja ekina. Onto akakokaka nkondja nsango ya lo wodja ande kana ya lo wodja okina lo lomingu la l’osomba.

NGƆNDƆ KA NTONDO 22-28

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | JOB 38-39

Onde wɛ mbɔsaka etena ka nsɛdingola etongelo?

w21.08 9 od. 7

Onde wɛ mbetawɔka kongɛɛ le Jehowa?

7 Dia nembetshiya woho wakatonge Jehowa nkɛtɛ, Bible mbitaka ɔnɛ nde “akashikikɛ tɛdikɔ tatɔ,” ‘akakitsha dikitshelo diatɔ’ ndo “akakitsha dive diatɔ dia tshuku.” (Jɔbɔ 38:5, 6) Nde akɔshi ndo etena ka nsɛdingola olimu ande. (Eta. 1:10, 12) Onde wɛ koka nkanyiya woho wakayaoke andjelo etena kakawɛnyi woho wakatoongaka diangɔ diakatonge Jehowa elangala yema yema? Ndooko onyake vɔ wakangɛnangɛna efula! Diakɔ diele, l’etena kɛmɔtshi vɔ wakatatɛ “mbida tosalemba la ɔlɔ w’efula.” (Jɔbɔ 38:7) Wetshelo akɔna wakondjaso? Elimu w’etongelo wa Jehowa wakɔshi nunu di’ɛnɔnyi dia vɔ ndjoshila, koko etena kakende Jehowa diangɔ tshɛ diakandatonge l’ɔkɔmi tshɛ, nde akate dia “diɔ diekɔ amɛna efula.”​—Eta. 1:31.

w20.08 14 od. 2

Eolwelo mɛnyaka dia Nzambi ekɔ la ngandji, la lomba ndo la solo dia lotutsha

2 Ntondotondo, Jehowa akatonge Ɔnande Yeso. Oma laasɔ, lo tshimbo y’Ɔnande la ntondo ɔsɔ “mbakatongama diangɔ dikina tshɛ,” mbidja ndo miliyɔ ya ditongami dikina dia lo nyuma diele la timba. (Kɔl. 1:16) Yeso akangɛnangɛna diaaso dia nkamba kaamɛ la She. (Tok. 8:30) Ndo andjelo wele ana wa Nzambi vɔ lawɔ wakangɛnangɛna. Vɔ wakikɔ laawɔ etena kakatonge Jehowa nde la okambi ande wa kɔmba Yeso, olongo la nkɛtɛ. Kakɔna kakasale andjelo? Vɔ wakatatɛ “mbida tosalemba la ɔlɔ w’efula,” etena kakatogama nkɛtɛ ndo aha la taamu vɔ wakatetemala mbida tosalemba etena tshɛ kakatongaka Jehowa ɛngɔ kɛmɔtshi, mbidja ndo onto lele etongami kande ka diambo k’ekomelo. (Jɔbɔ 38:7; Tok. 8:31, nɔtɛ) Etongami tshɛ l’atei adiɔ mɛnyaka dia Jehowa ekɔ la ngandji ndo la lomba.​—Os. 104:24; Rɔmɔ 1:20.

w23.03 17 od. 8

Eka awui efula wendana la Jehowa lo tshimbo y’etongelo kande

8 Jehowa sunganaka dia sho ndjaɛkɛ tshɛ le nde. Jehowa akakimanyiya Jɔbɔ dia nde ndeka ndjaɛkɛ le Nde. (Jɔbɔ 32:2; 40:6-8) Lo sawo dia lam’asande la Jɔbɔ, Nzambi akakambe la diangɔ efula diakandatonge, mbidja ndo tɔɔtɔ, wange ndo angadimo. Jehowa akatɛkɛta nto lo kɛnɛ kendana la waa nyama, ɛnyɛlɔ ndjate ndo mfalasa. (Jɔbɔ 38:32-35; 39:9, 19, 20) Diangɔ sɔ tshɛ mbishaka djembetelo aha tsho lo dikambo dia wolo w’efula waki Nzambi, koko ndo lo ngandji kande ndo lomba lande l’efula. Diɛsɛ la sawo sɔ, Jɔbɔ akayoyaɛkɛka le Jehowa oleki woho wakandayaɛkɛka ntondo le nde. (Jɔbɔ 42:1-6) Woho akɔ waamɛ mbele, etena kekaso etongelo, dui sɔ toholaka dia Jehowa ekɔ la lomba l’efula ndo wolo w’efula toleka. Nde koka nto ndo ayokomiya ehemba tshɛ wahomana la so. Dui dia mɛtɛ sɔ koka tokimanyiya dia nkeketsha wɛkamu aso le nde.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

it-2-F 122

Ombidji w’ɛlɛmbɛ

Jehowa ekɔ Ombidji w’ɛlɛmbɛ. Jehowa mbele tshɔi y’Ombidji w’ɛlɛmbɛ wa mɛtɛ wa l’andja w’ontondo. Nde kele lo kiɔkɔ y’ɛlɛmbɛ wakɛndjakɛndja diangɔ diakatongama (Jɔb 38:4-38; Os 104:5-19) ndo nsɛnɔ ya waa nyama. (Jɔb 39:1-30) Lam’ele onto akatongama nde lawɔ oma le Jehowa, nde lawɔ ekɔ lɛse k’ɛlɛmbɛ ɛsɔ. Ndo nto, lam’ele nde ekɔ etongami kele l’akoka wa mbeya kɛnɛ kele ɔlɔlɔ, wa nkanyiya ndo monga la lonyuma, nde ekɔ l’ɛse k’Ɛlɛmbɛ wa Nzambi wendana la lɔkɛwɔ. (Rɔm 12:1; 1Kɔ 2:14-16) Laadiko dia laasɔ, Ɛlɛmbɛ wa Jehowa nɔmbɔlaka ditongami dia lo nyumba mbuta ate andjelo.​—Os 103:20; 2Pe 2:4, 11.

Ɛlɛmbɛ wa Jehowa wakɛndjakɛndja diangɔ diakatongama hawokoke ndanyema. (Jɛr 33:20, 21) L’andja w’otondo wakokaso mɛna, ɛlɛmbɛ ande wekɔ shikaa ndo mɛtɛ lo woho wele lo toho teyamawɔ, wa momb’ewo kokaka nkamba akumi wa woho wakɛndakɛnda ngɔndɔ, wa planɛtɛ ndo diangɔ dikina dia l’olongo lo losekɔndɛ tshɛ. Onto lɔnyɔla ɛlɛmbɛ wa diangɔ diakatongama mongaka l’etombelo wa kɔlɔ aha la ntshimbatshimba. Woho akɔ waamɛ mbele, Ɛlɛmbɛ wa Nzambi wendana la lɔkɛwɔ hawotshikitanyema ndo onto hakoke mbaɔnyɔla aha la nongola dilanya. Ɛlɛmbɛ akɔ wekɔ mɛtɛ oko ɛlɛmbɛ wa diangɔ diakatongama, kaanga naka dilanya hadioshami lo wonya akɔ waamɛ. “Nzambi hasɔkama. Nɛ dia onto l’onto ayona kɛnɛ konɛnde.”​—Nga 6:7; 1Ti 5:24.

NGƆNDƆ KA NTONDO 29–NGƆNDƆ KA HENDE 4

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | JƆBƆ 40-42

Wetshelo wakondjaso oma lo kɛnɛ kakahomana la Jɔbɔ

w10 10/15 3-4 od. 4-6

“Akɔna ambeya yimba ya Jehowa?”

4 Etena kakanaso yimba lo kɛnɛ kakasale Jehowa, sho pombaka mbewɔ mbekelo ka nombosha Nzambi lo ndjela atɔndɔ w’ana w’anto. Ɛtɛkɛta wa Jehowa wofundami lo Osambu 50:21 tɛkɛtaka dia mbekelo kɛsɔ ɔnɛ: “We akakanaka yimba wati: Dimi pupu la ye.” Nomb’ewo kɛmɔtshi k’awui wa lo Bible akate ambeta ɛnɔnyi 175 ɔnɛ: “Anto wekɔ suke dia nombosha Nzambi lo ndjela atɔndɔ awɔ vɔamɛ ndo vɔ fɔnyaka dia Nzambi pombaka nkitanyiya atɔndɔ akɔ lo ndjela tokanyi tawɔ.”

5 Sho pombaka monga la yewo diaha monga l’ekanelo ka kɔlɔ lo dikambo dia Jehowa lo mbetawɔ dia nɔmbwama l’atɔndɔ kana nsaki yaso hita. Lande na kele dikambo sɔ ohomba? Etena kekaso Afundelo, sho mbeyaka mfɔnya dia etsha ɛmɔtshi waki Jehowa bu amɛna ne dia ekanelo kaso ka yimba kekɔ l’elelo l’ɔtɛ weso kema kokele. Wodja w’Isariyɛlɛ w’edjedja waki l’ekanelo ka yimba ka kɔlɔ ka ngasɔ lo kɛnɛ kendana la woho wakâsalɛka Jehowa akambo. Jehowa akawatɛ ate: “Nyu mvutanelaka nyati: Mbuka ka Khumadiondjo kema usimboki. Nyu khumbu ka Isariyele, nyulungi: Mbuka kami keli kema usimboki uka? Aha mbuka yanyu mbeli kema usimboki?”​—Ezek. 18:25.

6 Dui dimɔtshi diakoka tokimanyiya diaha sho ntala lo djonga ya nombosha Jehowa lo ndjela atɔndɔ aso hita ele lo mbeya dia ekanelo kaso ka yimba kekɔ l’elelo ndo tena efula tɔ tokonyaka lo ntsha kɔlɔ. Jɔbɔ aki l’ohomba wa nkondja wetshelo ɔsɔ. Etena kakandadiɛnɛka l’asui ndo kakandayoshisha elongamelo, Jɔbɔ akayotatɛ ndjakiyanya paka lo dikambo diande ndamɛ. Nde akayonyaka washo oma lo akambo woleki ohomba. Koko la ngandji tshɛ, Jehowa akôkimanyiya dia nde nɔngɔsɔla ekanelo kande ka yimba. Etena kakandambola Jɔbɔ ambola ndekana 70, Jɔbɔ kokoka nkadimola kânga dimbola ɔtɔi. Ɔnkɔnɛ, Jehowa akɛnya Jɔbɔ dia ekanelo kande ka yimba kaki l’elelo. Jɔbɔ aketawɔ dui sɔ l’okitshakitsha tshɛ ndo akalɔngɔsɔla ekanelo kande ka yimba.​—Adia Jobo 42:1-6.

w17.06 25 od. 12

Dja yimba lo dikambo dioleki ohomba

12 Onde komonga dui dia dimɛna dia Jehowa ntɛkɛta la Jɔbɔ lo yoho shɔ l’ɔkɔngɔ wa nde nsowa? Ndooko, ndo Jɔbɔ ndaamɛ kokanyiya ngasɔ. Jɔbɔ akashihodia ndo akɔsɛ alako wa Jehowa la nɛmɔ. Nde akate ate: “[Lambɔlɔmba] edimanyielo lo kɛnɛ kakamate, ndo lamboyatshumoya lo ditshu ndo lo otoko.” (Jɔbɔ 42:1-6) Kombeta edja, ɔlɔngɔlɔngɔ Elihu akakimanyiya Jɔbɔ nto dia nde ntshikitanya ekanelo kande. (Jɔbɔ 32:5-10) L’ɔkɔngɔ wa Jɔbɔ mpokamɛ alako wa Jehowa wa la ngandji ndo wa nde ntshikitanya ekanelo kande, Jehowa akasale di’anto akina mbeya ɔnɛ nde akangɛnangɛna kɔlamelo ya Jɔbɔ.​—Jɔbɔ 42:7, 8.

w22.06 25 od. 17-18

“Olongamɛke le Jehowa”

17 Jɔbɔ ekɔ ɛnyɛlɔ ɔtɔi keto k’ekambi wa Jehowa wakatetemala monga la dihonga ndo wakakeketala etena kakiwɔ l’ehemba wa wolo. Lo mukanda ande wakandafundɛ ase Hɛbɛru, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akatɛkɛta dikambo di’anto akina efula lo mbaelɛ ɔnɛ “olui a woke w’ɛmɛnyi.” (Hɛb. 12:1) Vɔ tshɛ wakadiɛnɛ l’ehemba wa wolo, koko vɔ wakatshikala la kɔlamelo le Jehowa l’edja ka lɔsɛnɔ lawɔ. (Hɛb. 11:36-40) Onde ekikelo kawɔ ndo olimu awɔ wa wolo waki anyanya? Ndooko kaanga yema! Kaanga mbakiwɔ kɔmɛna ekotshamelo k’alaka wa Nzambi etena kakiwɔ la lɔsɛnɔ, vɔ wakatetemala nongamɛ le Jehowa. Ndo lam’ele vɔ waki l’eshikikelo dia vɔ waketawɔmaka le Jehowa, vɔ waketawɔ dia wayɛna ekotshamelo k’alaka asɔ. (Hɛb. 11:4, 5) Ɛnyɛlɔ kawɔ koka nkeketsha yɛdikɔ yaso ya ntetemala nongamɛ le Jehowa.

18 Ɛlɔ kɛnɛ tekɔ lo nsɛna l’andja wataleke ntshɔ otsha lo kɔlɔ. (2 Tim. 3:13) Satana hatshike mbidja ekambi wa Nzambi l’ehemba. Oyadi ekakatanu akɔna watokonga la ntondo, nyɛsɔ toyashikikɛ dia nkamba olimu wa wolo lo dikambo dia Jehowa, tele l’eshikikelo ɔnɛ “takakitsha elongamelo kaso le Nzambi kasɛna.” (1 Tim. 4:10) Tohɔ dia kɛnɛ kakayokondja Jɔbɔ oma le Jehowa mɛnyaka “dia Jehowa ekɔ la ngandji k’efula ndo la kɛtshi.” (Jak. 5:11) Nyɛsɔ ndo sho lawɔ totetemale monga la kɔlamelo le Jehowa, tele l’eshikikelo dia Nde ayofuta “wanɛ wooyanga l’otema ɔtɔi.”​—Adia Hɛbɛru 11:6.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

it-2-F 344

Tɔɔla

Jɔbɔ aki onto ɔlɔlɔ lakalamaka olowanyi ande kaanga etena kakawawɔlaka. Koko yema yema, nde akayɛnaka akambo la sso dia kɔlɔ ndo akayosala munga kakandahombe mingwama. Elihu akawotɛ ate: “Onto okina akɔna ele oko Jɔbɔ, ɔnɛ lanɔ lɔsɔkɔ oko ashi?” (Jɔb 34:7) Jɔbɔ akayoleka ndjakiyanya ndo ndjaswɛlɛ lo dihole dia Nzambi ndo nde akayolanga mɛnya dia nde ekɔ la losembwe lo dihole dia mɛnya losembwe la Nzambi. (Jɔb 35:2; 36:24) Etena kakatɛkɛtaka “angɛnyi” ande asato kɔlɔ lo dikambo diande, Jɔbɔ akɔshi dia ɛtɛkɛta ɛsɔ wakendanaka la nde, koko aha la Nzambi. Lo nsala ngasɔ, nde aki oko onto lakalangaka vɔ mbɔɔla ndo mbɔsɔka lo mbetawɔ lɔsɔkɔ oko onto la nnɔ ashi l’ɔngɛnɔngɛnɔ. L’ɔkɔngɔ diko, Nzambi akayolembetshiyaka Jɔbɔ dia asɔkanyi asɔ wakatɛkɛtaka kɔlɔ lo dikambo dia nde. (Jɔb 42:7) Woho akɔ waamɛ mbele, Jehowa akatɛ omvutshi Samuɛlɛ etena kakalɔmbɛ ase Isariyɛlɛ dia vɔ monga la nkumekanga ate: “Aha wɛ katonawɔ, koko dimi kambowotona dia monga nkumekanga kawɔ.” (1Sa 8:7) Ndo Yeso akatɛ ambeki ande ate: “Anto wayonyosoya, [aha lo dikambo dianyu, koko] l’ɔtɛ wa lokombo lami.” (Mat 24:9) Lo nama awui asɔ lo yimba, Okristo koka ntondoya lo mbikikɛ etena kawɔlawɔ, lo mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ ndo kɛsɔ kayosala dia nde futama l’ɔtɛ w’ekikelo kande.​—Luk 6:22, 23.

NGƆNDƆ KA HENDE 5-11

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | ESAMBO 1-4

Sɔna dia mbeta lo wedi wa Diolelo dia Nzambi

w21.09 15 od. 8

“Dimi layosutshasutsha wedja tshɛ”

8 Kakɔna kasala wedja la losango lɔsɔ? Anto efula tonaka losango lɔsɔ. (Adia Osambo 2:1-3.) Wedja wambɔtɔ lo lofunguso. Vɔ tonaka dia mbetawɔ Ɔnɔmbɔdi wakasɔnama oma le Jehowa. Vɔ hawɔshi losango lasambishaso oko “lokumu l’ɔlɔlɔ.” Diakɔ diele, mandji mɔtshi yakakome polo ndo lo nshimba olimu w’esambishelo! Kaanga mbata ewandji efula wa lo wedja ɛsɔ ɔnɛ wekɔ lo kambɛ Nzambi, vɔ hawolange ntshika lowandji lawɔ. Diakɔ diele, oko wakasale emboledi wa lo nshi ya Yeso, emboledi wa lo nshi yaso nyɛ wekɔ lo ntona Okitami w’esɔ wa Jehowa lo ndɔshana l’ambeki ande wa kɔlamelo.​—Ets. 4:25-28.

w16.04 24 od. 11

Lama lomangemange layɛ l’andja ɔnɛ wambatɔna

11 Nsaki ka lomombo. Naka sho mbɔsa falanga kana diangɔ diaso la nɛmɔ di’efula, kete sho kokaka monga l’okakatanu dia nama lomangemange. L’ɔkɔngɔ wa 1970, Ɛmɛnyi wa Jehowa efula wa lo Malawi wakatshike oseka ɛngɔ tshɛ kaki lawɔ l’ɔtɛ wakawatone mbɔtɔ l’olui ɔmɔtshi wa pɔlitikɛ. Lonyangu ko, amɔtshi konanga ntshika lɔsɛnɔ l’ɔngɔnyi. Kadiyɛso kɛmɔtshi kakawelɛka Ruth mbohɔka ate: “Anto amɔtshi wakatshu lo dawo kaamɛ la so, koko l’ɔkɔngɔ diko wakayɔtɔka lo pɔlitikɛ ndo wakayokalolaka la ngelo nɛ dia vɔ konanga ntshikala lo lɔsɛnɔ lakatasɛnaka lo pango ka dawo.” Koko ekambi efula waki Nzambi komonga oko anto asɔ. Vɔ wakalame lomangemange lawɔ, kaanga mbakiwɔ komonga la falanga kana kakawashisha osek’ɛngɔ tshɛ kaki lawɔ.​—Hɛbɛru 10:34.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

it-1-F 261

Fufudi

Hiosohoso yakokɛ ntɔngɔ y’asami kana ntɔngɔ kina. Kaanga mbele Bible tɛkɛtaka dikambo dia fufudi paka lo yoho ya didjidji, tɔ mɛnyaka toho takawalekaka nkamba la tɔ dia nsusola lo nshi y’edjedja. L’ɔkɔngɔ wa dinela, hiosohoso yakokɛ lɔtɔngɔ lele ohomba honge nto ohomba. Hiosohoso yaki mɛtɛ didjidji dia yangɔ mɔtshi ya djɛwɛlɛwɛ yela bu la nɛmɔ ndo y’anyanya, mbuta ate yangɔ yakahombe minyama ndo kakitola la ntɔngɔ y’amɛna.

Ntondo ntondo, osuswelo kakitolaka fufudi la lɔtɔngɔ. Oma laasɔ, etena kasalema osuswelo fufudi mɛmbamaka la lɔpɛpɛ oko ditshu. ( Enda VANNAGE.) Dui sɔ nembetshiyaka hwe woho wanya Jehowa Nzambi waa apɔsta oma l’atei w’ekambi ande kana woho walanyande akanga wa kɔlɔ ndo wedja walɔshanya lande. (Jɔb 21:18; Os 1:4; 35:5; Isa 17:13; 29:5; 41:15; Hɔs 13:3) Diolelo diaki Nzambi diayɔtɛtshatɛtsha atunyi adiɔ tofushitofushi ndo tofushi tɔsɔ tayɛmbama la lɔpɛpɛ aha l’okakatanu oko fufudi.​—Dan 2:35.

Mbala efula, wakatshumanyaka fufudi yele bu ohomba ko wakayitshumbaka di’aha lɔpɛpɛ ndjikaloya ko yɔ ndjodja ntɔngɔ mindo. Woho akɔ waamɛ mbele, Joani obatizanyi akatɛkɛta di’elanyelo ka wolo kayokomɛ akanga wa kɔlɔ wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi, mbuta ate Yeso Kristo lele osusudi ayotshumanya eponga, “koko nde ayotshumba fufudi lo dja yahakoke nimala.”​—Mat 3:7-12; Luk 3:17; Enda BATTAGE.

NGƆNDƆ KA HENDE 12-18

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | ESAMBO 5-7

Tetemala monga la kɔlamelo oyadi kɛnɛ kasala anto akina

w21.03 15 od. 7-8

Woho wakoka wadielo wa Bible kokimanyiya dia mbikikɛ ekakatanu

7 Onde ɔngɛnyi kana ose nkumbo ɔmɔtshi akakonyangiya? Naka ngasɔ, kete wɛ ayokondja wahɔ lo nsɛdingola ɔkɔndɔ wa Abisalɔma w’ɔnaki nkumekanga Davidɛ, lakakesola she ndo lakasale la wolo dia monga nkumekanga lo dihole dia she.​—2 Sa. 15:5-14, 31; 18:6-14..

8(1) Lɔmba. La ɔkɔndɔ akɔ lo yimba, tɛ Jehowa woho wayaokayɛ lo kɛnɛ kendana la woho wa kɔlɔ wakosalɛwɔ akambo. (Os. 6:6-9) Ta akambo shikaa. Oma laasɔ, lɔmba Jehowa dia kokimanyiya dia mɛna atɔndɔ wayokokimanyiya dia wɛ mbeya kɛnɛ kahombayɛ nsala.

w20.07 8-9 od. 3-4

Onga l’eshikikelo dia awui wetawɔyɛ wekɔ mɛtɛ

3 Mbetawɔ kaso pombaka pikama l’akambo efula aha tsho lo ngandji kokana ekambi wa Nzambi. Lande na? Tɔshi dia osekaso ombetawudi, ekumanyi kana ombatshi mboka ambosala pɛkato ka woke. Kana kayotota naka ɔnangɛso kana kadiyɛso ambotonyangiya lo yoho mɔtshi? Kana onto ɔmɔtshi aya ɔpɔsta ndo ota di’awui wetawɔso bu mɛtɛ. Naka awui asɔ wambosalema, onde wɛ ayotakana ndo ayotshika kambɛ Jehowa? Wetshelo wakondjaso vɔ ɔnɛ: Naka wɛ monga la mbetawɔ le Nzambi l’ɔtɛ wa kɛnɛ kasala anto akina lo dihole dia l’ɔtɛ wa diɔtɔnganelo diele lam’asayɛ wɛmɛ la Jehowa, kete wɛ hoyala la mbetawɔ ka wolo. Lo kɛnɛ kendana la mbetawɔ kayɛ, wɛ hahombe kambaka tsho la dihomɔ dia wɔdu, ɛnyɛlɔ tokanyi ndo nsaki, koko wɛ koka nkamba ndo la dihomɔ dia wolo. Wɛmɛ pombaka monga l’eshikikelo ɔnɛ Bible kekɔ l’akambo wa mɛtɛ wendana la Jehowa.​—Rɔmɔ 12:2.

4 Yeso akate di’anto amɔtshi wayetawɔ akambo wa mɛtɛ “l’ɔngɛnɔngɛnɔ,” koko mbetawɔ kawɔ kayɔla etena kayowakomɛ ehemba. (Adia Mateo 13:3-6, 20, 21.) Ondo vɔ koshihodia ɔnɛ wanɛ wayela Yeso wayonga l’ekakatanu ndo l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ. (Mat. 16:24) Kana ondo vɔ wakafɔnyaka ɔnɛ Akristo hawokoke nsowa, wayongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ oto aha l’ekakatanu. Koko l’andja ɔnɛ, ekakatanu wayongaka. Awui koka ntshikitana ko tokonya dia nshisha ɔngɛnɔngɛnɔ aso.​—Os. 6:6; Ond. 9:11.

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

it-1-F 776

Diombo

Lo Rɔmɔ 3:13 ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akashile ɛtɛkɛta wa l’Osambo 5:9, wɛdika wodi w’akanga wa kɔlɔ ndo akanga wa kashi la “diombo dia hwe.” Oko watowodjaka edo, diangɔ diambɔhɔnda ndo dia kɔlɔ lo diombo, mbele ndo vɔ diholaka weodi awɔ dia todja ɛtɛkɛta wa kɔlɔ ndo wadiakana.​—Ɛdika la Mat 15:18-20.

NGƆNDƆ KA HENDE 19-25

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | ESAMBO 8-10

“Jehowa le, dimi layokotombola”!

w21.08 3 od. 6

Ɔsa dihole diele layɛ lo nkumbo ka Jehowa la nɛmɔ

6 Jehowa akatɔlɔngɔsɔlɛ dihole dia laande dia sho mbidjasɛka. Edja efula la ntondo ka nde ntonga pami ka ntondo, Jehowa akalɔngɔsɔla nkɛtɛ dikambo di’anto. (Jɔbɔ 38:4-6; Jɛr. 10:12) Lam’ele nde ndjakiyanyaka dikambo di’anto ndo ekɔ la lokaho, Jehowa akatosha diangɔ efula di’amɛna dia sho ngɛnangɛnaka la diɔ. (Os. 104:14, 15, 24) L’ɔkɔngɔ w’etena kɛmɔtshi, nde akende kɛnɛ kakandatonge, ko “akɛnyi ɔnɛ ekɔ dimɛna.” (Eta. 1:10, 12, 31) Nde akasha anto kɛnɛmɔ lo mbasha “lotshungɔ la mbahemɛ” kɛnɛ tshɛ kakandatonge la nkɛtɛ. (Os. 8:6) Sangwelo dia Nzambi ele di’anto wa kokele mongaka pondjo pondjo l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kakokɛwɔ diangɔ di’amɛna diakandatonge. Onde wɛ mbishaka Jehowa losaka mbala la mbala l’ɔtɛ wa daka dia diambo sɔ?

w20.05 23 od. 10

Onde wɛ ekɔ la lowando lo weshasha wakatosha Nzambi?

10 Yoho mɔtshi yakokaso mɛnya lowando l’ɔtɛ wa woshasha w’ɔtɛkɛta ele lo nembetshiya anto wambola lande na kahatetawɔ wetshelo w’ohilwelo dietawɔ diaso. (Os. 9:1; 1 Pe. 3:15) Wanɛ wasukɛ wetshelo ɔsɔ nangaka dia sho mbetawɔ ɔnɛ nkɛtɛ ndo lɔsɛnɔ tshɛ lele lɔkɔ lakaye oyaya. Lo nkamba la Bible ndo la awui amɔtshi wambotɔsɛdingola lo sawo nɛ, sho koka mamɛ Shɛso lele l’olongo ndo nembetshiya anto walanga mpokamɛ lande na ketawɔso dia Jehowa kele Otungi w’olongo la nkɛtɛ.​—Os. 102:25; Isa. 40:25, 26.

w22.04 7 od. 13

Onde wɛ ekɔ “ɛnyɛlɔ . . . lo ɛtɛkɛta”?

13 Emba l’otema ayɛ tshɛ. Etena kembaso esambo aso wa Diolelo, oyango aso wa ntondo pombaka monga wa ntombola Jehowa. Kadiyɛso kelɛwɔ Sara ndjaɔsaka dia nde bu omembi w’oshika. Koko nde nangaka ntombola Jehowa l’esambo. Dia nkotsha oyango ɔsɔ, nde mɛnaka di’ekɔ ohomba talɔngɔsɔlaki esambo la ngelo woho walɔngɔsɔlande tenyi dikina dia losanganya. Nde mboholaka esambo ndo nde salaka la wolo dia mɛna diɔtɔnganelo diele lam’asa awui wayɔtɛkɛtama la esambo akɔ. Nde mbutaka ate: “Dui sɔ kimanyiyakami dia ndeka mbidja yimba lo tɔtɛkɛta, koko aha mbidja yimba lo dikoka diami dia memba.”

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

it-1-F 663

Lohita

Mbutamaka lo yoho ya didjidji ɔnɛ Nzambi akasale olimu ande la “lohita” kana la “mpita” yande, ɛnyɛlɔ dia mfunda ɛlɛmbɛ dikumi lo mpase di’ave. (Eto 31:18; Eoh 9:10), dia nsala ahindo (Eto 8:18, 19) ndo dia ntonga olongo (Os 8:3). “Mpita” yakakakambe la Nzambi l’olimu ande w’etongelo wekɔ didjidji dia nyuma kande k’ekila kana wolo ande wakamba olimu, kɛsɔ kɛnya ɔkɔndɔ w’etongelo wele lo dibuku di’Etatelo washikikɛ dia wolo waki Nzambi wakamba olimu (ruʹach, “nyuma”) waketetaka laadiko di’ashi. (Eta 1:2) Koko, Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ mɛnyaka dui dimɔtshi diatokimanyiya dia nshikikɛ eokelo kakamba la wɔ lo yoho ya didjidji shɔ. Mateo nembetshiyaka dia Yeso akatodja ɛdiɛngɛ l’ekimanyelo ka ‘nyuma k’ekila kaki Nzambi’ ndo Luka mbutaka di’aki l’ekimanyelo ka “lohita la Nzambi.”​—Mat 12:28; Luk 11:20.

NGƆNDƆ KA HENDE 26–NGƆNDƆ KA SATO 3

AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI | ESAMBO 11-15

Yaɛna oko onto lele l’andja w’oyoyo wa Nzambi wa wɔladi

w06 6/1 30 od. 4

Akambo w’ohomba w’oma lo etenyi ka ntondo ka dibuku dia Esambu

11:3​—Naa atshina wayolana? Ɔsɔ ekɔ atshina wele tshunda di’anto mpikama lɔkɔ, mbuta ate ɛlɛmbɛ, wadjango ndo losembwe. Naka vɔ wambolana, kete ofukutanu wayonga lo tshunda di’anto ndo losembwe hatonga. Etena kɛsɔ mbahomba “untu ololo” ndjaɛkɛ tshɛ le Nzambi.​—Osambu 11:4-7.

wp16.4 11

Onde andja wele keema l’awui wa ngala koka monga?

Bible ndakaka ɔnɛ keema edja Nzambi ayanga mbɛdia nkɛtɛ oma lo awui wa ngala. Andja wa ngala wa nshi nyɛ wekɔ la ntondo ka ‘lushi laki Nzambi la kilombo ndo l’elanyelo k’anto wa kɔlɔ.’ (2 Petero 3:5-7) Ndooko kanga ngala layosoya anto akina. Ngande wakokaso monga l’eshikikelo ɔnɛ Nzambi ekɔ lo nkombola mbekɛ lonya ndo minya akambo tshɛ wa ngala?

Bible mbutaka dia Nzambi ‘petshaka onto tshɛ lalanga awui wa ngala.’ (Osambu 11:5) Otungi nangaka wɔladi ndo losembwe. (Osambu 33:5; 37:28) Diakɔ diele nde hatetawɔ dia akanga wa ngala ntshikala pondjo.

w17.08 6 od. 15

Onde wɛ mbetawɔka nkonga la solo dia lotutsha tshɛ?

15 Lande na kaketawɔ Davidɛ dia nkonga la solo dia lotutsha tshɛ? Nde toshaka okadimwelo l’osambo akɔ waamɛ wakandambola mbala nyɛi ate: “Polo l’etena kakɔna?” Nde mbutaka ate: “Lo wedi ami, dimi ndjaɛkɛka lo ngandji kayɛ ka kɔlamelo; otema ami wayɔngɛnangɛnaka etsha ayɛ wa panda. Dimi layembɛ Jehowa, nɛ dia nde ambomfuta efula.” (Os. 13:5, 6) Davidɛ akeyaka dia Jehowa akolangaka ndo ayongaka la kɔlamelo le nde. Nde akakane yimba lo dikambo dia tena diakokimanyiya Jehowa lo nshi yakete ndo nde akakongɛka etena kakahombe Jehowa komiya ehemba ande. Davidɛ akeyaka ɔnɛ dia nkondja ɛtshɔkɔ oma le Jehowa, aki ohomba nkonga.

kr 236 od. 16

Diolelo diekɔ lo nsala lolango laki Nzambi la nkɛtɛ

16 Lotui tshitshi. Ɛtɛkɛta wahahanya asolo wa didjidji wakafundama edja efula lo Isaya 11:6-9 wayokotshama tshɛ lo tshɛ lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ. Apami, wamato ndo ana wayokokamɛ ndo wayonga lo lotui tshitshi lo nkɛtɛ k’otondo. Ndoko kaanga etongami ɔtɔi, oyadi onto kana nyama kayonga waale le anto kana nyama nkina. Ohokanyiya etena kayoyɔsa nkɛtɛ k’otondo kɛnɛ oko laakayɛ, lɛnɛ akokayɛ mimɛmbɛ lo ndjale, l’ɛkɛdi ndo mɛngɔla l’akona ndo l’ahole w’ebamubamu aha la mboka wɔma. Lo ndjela Ezekiyele 34:25, ekambi waki Nzambi “wayudjase la lutui tshitshi l’usui; vo wayushama l’atei w’ekunda.”

Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma

w13 9/15 20 od. 12

Onde wɛ ambohilwama?

12 Lonyangu ko, sho dingama l’anto wayasha l’awui wakate Pɔɔlɔ. Vɔ mbutaka ɔnɛ ɛlɛmbɛ ndo atɔndɔ wa lo Bible wambetaka loowe ndo nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la wɔ ekɔ dui dia naka onto alanga. Embetsha ndo ambutshi efula mbetawɔka di’ana nsala kɛnɛ tshɛ kalangawɔ. Le wɔ, onto ndamɛ mbele la lotshungɔ la nshikikɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ndo kɛnɛ kele kɔlɔ. Kaanga andjashi Nzambi efula mbɔsaka dia vɔ wekɔ la lotshungɔ la nsala kɛnɛ kafɔnyawɔ ɔnɛ kekɔ ɔlɔlɔ, aha la nkitanyiya ɛlɛmbɛ ndo wadjango waki Nzambi. (Osam. 14:1) Lɔkɛwɔ la ngasɔ mbeyaka monga tshondo ya waale le Akristo wa mɛtɛ. Akristo wele bu la shɛnɔdi ndjongaka la woho wa lɔkɛwɔ la ngasɔ polo ndo la ntondo ka tɛdikɔ ta l’okongamelo wa Jehowa. Vɔ ndjotonaka dia ndjela tɛdikɔ tɔsama l’etshumanelo ndo ndjotatɛka ngunanguna lo dui tshɛ diahawalange. Ndo nto, vɔ ndjokomaka polo ndo lo ntona alako w’oma lo Bible wendana la tɔkɛnyɔ, okambelo wa l’Ɛtɛrnɛtɛ, ndo la wɔtwɛlɔ wa kalasa y’etale.

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto