Rɛferansɛ wa lo Dikatshi dia losanganya la Lɔsɛnɔ ndo olimu aso
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
NGƆNDƆ KA TANU 5-11
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI TOKEDI 12
Kamba olimu efula mongaka la difuto
Dionga dimɔtshi diaki Nzambi Dioleki diyama oshinga wolo
Mbeyaka monga dui dia wolo efula le ekambi wa Jehowa ɛmɔtshi dia nkondja falanga yahombama dia nkotsha ehomba awɔ. Koko lo dihole dia nsala la wolo dia tana yoho ya wɔdu koko yele bu la losembwe dia nkotsha ehomba awɔ, vɔ kambaka la wolo ndo l’etete dia nkotsha ehomba awɔ. Lo nsala ngasɔ vɔ mɛnyaka dia waonga waki Nzambi wa diambo ɛnyɛlɔ oko losembwe wekɔ la nɛmɔ efula le wɔ ndeka diangɔ tshɛ dia l’emunyi.—Tukedi 12:24; Ɛfɛsɔ 4:28.
Woho wa ngɛnangɛna olimu wa wolo
Dimbola di’ekomelo mbahombaso ndeka nkana yimba la diɔ, nɛ di’olimu ndekaka mbisha ɔngɛnɔngɛnɔ etena kɛnaso wahɔ wakondja anto akina oma lɔkɔ. Diakɔ diakate Yeso ate: “Ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo mbisha ndeka wa nongola.” (Etsha 20:35) Laadiko dia wanɛ wakondja wahɔ mbala kakɔ ɔtɔi oma l’olimu aso wa l’etete, ɛnyɛlɔ kidiya ndo ewandji aso w’olimu, ekɔ nto anto akina wakondja wahɔ. L’atei w’anto asɔ mbele ndo ase nkumbo kaso ndo anto akina wele lo dihombo.
Ase nkumbo kaso. Etena kakamba papa ka nkumbo olimu efula dia nkotsha ehomba w’ase nkumbo kande, nde kondjaka wahɔ l’awui ahende. Dui dia ntondo ele, nde mongaka l’eshikikelo ɔnɛ vɔ wekɔ lo nkondja diangɔ dia l’emunyi diele ohomba lo lɔsɛnɔ: mbo ya ndɛ, ahɔndɔ ndo luudu la mbidjasɛ. Lo nsala ngasɔ mbakotshande ɔkɛndɛ wakawosha Nzambi wa “kotsha ehomba w’ase nkumbo kande.” (1 Timɔte 5:8) Dui dia hende ele, papa ka nkumbo mbishaka wetshelo lo monga ɛnyɛlɔ k’onto lɛnya ohomba wa nkamba olimu efula. Shane lakatatɛkɛtshi lo sawo dietshi mbutaka ate: “Papa aki ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ k’onto lele l’ekanelo ka dimɛna lo dikambo di’olimu. Nde aki la losembwe, akakambaka olimu efula lɔsɛnɔ lande l’otondo, etena koleki otale oko ɔsɛdi w’abaya. Diɛsɛ l’ɛnyɛlɔ kande, mbakameye ohomba wa nkamba olimu w’anya ndo nsɛla diangɔ diahomba nkimanyiya anto akina.”
Wanɛ wele lo dihombo. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akalake Akristo ɔnɛ onto “akambe olimu w’efula . . . dia nde monga la yangɔ ya nkahana l’onto lele lo dihombo.” (Ɛfɛsɔ 4:28) Lo mɛtɛ, etena kakambaso olimu efula dia ndjakotshɛ ehomba aso ndo wa nkumbo kaso, sho koka nkimanyiya anto akina wele bu l’ekondjelo k’efula. (Tukedi 3:27) Ɔnkɔnɛ, nkamba olimu efula tokimanyiyaka dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula waya lo mbisha.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
ijwyp-F sawo 95 od. 10-11
Ngande wakokami ntondoya ekakatanu?
● Ɛna ekakatanu ayɛ la sso di’ɔlɔlɔ. Eka woho wa ntshikitanya ekakatanu wa weke la wa totshitshɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Kanga enginya mɛnyaka nkɛlɛ kande esadi eto, koko kanga kɛsɔ minyaka yimba lo lɔtɛngɔ.” (Tokedi 12:16) Tetawɔke dia mɛnama l’ekakatanu.
“Lo kalasa, ambeki amɔtshi wakakonyaka towuiwi ta totshitshɛ oko akambo wa kɔlɔ efula. Oma laasɔ, asekawɔ wakatatɛ nsala woho akɔ waamɛ lo Ɛtɛrnɛtɛ ndo kɛsɔ akaleke mbasha nkɛlɛ. Dui sɔ diakaakonya diaha mɛna ekakatanu awɔ la sso di’ɔlɔlɔ.”—Joanne.
NGƆNDƆ KA TANU 12-18
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI TOKEDI 13
Tokesamake la “tala dia akanga wa kɔlɔ”
it-2-F 109 od. 4-5
Tala
Yoho kina ya didjidji ya nkamba la diɔ. Kɛnɛ kayaɛkɛ onto lɔkɔ dia mbongamulɛ mboka kande, mbɔsamaka oko tala lo yoho ya didjidji. Lo nkamba la yoho ya didjidji shɔ, tokedi mɛnyaka otshikitanu wele lam’asa anto w’ɛlɔlɔ l’anto wa kɔlɔ lo mbuta ɔnɛ: “Osase wa anto w’ɛlɔlɔ ngamɔka wolo, koko tala dia akanga wa kɔlɔ diayodimala.” (Tok 13:9) Osase w’anto w’ɛlɔlɔ tetemalaka ngamɔ wolo, koko tala dia anto wa kɔlɔ mɛnamaka oko diekɔ lo mpɛta ko tetele diekɔ lo tadimala, Nzambi ayodima tala diawɔ, ekolo awɔ wayowatakanya. Dui sɔ kayokomɛ onto tshɛ ladja she la nyango mananu.—Tok 20:20.
Mbuta ɔnɛ ‘tala di’onto ɔmɔtshi diekɔ lo tadimala,’ nembetshiyaka nto di’onto akɔ bu l’elongamelo ka lo nshi yayaye. Yokedi kina mbutaka ɔnɛ: “Nɛ dia ndooko onto la kɔlɔ lalongamɛ nshi yayaye; tala dia akanga wa kɔlɔ diayodimala.”—Tok 24:20.
Tokambe Nzambi kasha lotshungɔ
3 Naka Satana akakoke nsɛngiya anto ahende wa kokele ndo nyemba ya andjelo dia vɔ tɔmbɔkwɛ Nzambi, kete hoke sho? Teye dia nde ekɔ paka l’oyango akɔ wâmɛ. Oyango akɔ ko wa tetawoya ɔnɛ ɛlɛmbɛ waki Nzambi wekɔ wotsho ndo ɔnɛ sho tekɔ lo shasa. (1 Joa. 5:3) Anto efula wa l’andja ɔnɛ wekɔ l’ekanelo ka ngasɔ ndo naka sho mbetshaka wenya mbala la mbala kâmɛ la wɔ, kete tayoyadja lo wâle w’efula. Kadiyɛso kɛmɔtshi kele l’ɛnɔnyi 24 kakayoyashaka l’awui wa mindo wa dieyanelo mbutaka ate: “Lakasɛngiyama wolo efula oma le angɛnyi wa kɔlɔ nɛ dia laki la wɔma wa ntona dia nsala kɛnɛ kakawatshutshuyaka dia nsala.” Ondo ndo wɛ lawɔ ambɛnaka dia shɛngiya y’oma le angɛnyi yekɔ wolo efula.
w04-F 15/7 31 od. 6
“Kanga kɛsɔ salaka akambo la ewo”
Onto lele la lomba, la losembwe ndo lasala akambo la ewo ayɔtshɔkwama. Sɔlɔmɔna toshikikɛka ɔnɛ: “Onto ɔlɔlɔ ndɛka ndo ndotaka, koko dikundju dia kanga kɔlɔ diekɔ hwe.” (Tokedi 13:25) Jehowa mbeyaka kɛnɛ koleki dimɛna le so l’akambo tshɛ wa lo lɔsɛnɔ, mbuta ate lo nkumbo yaso, lo diɔtɔnganelo diasaso l’anto akina, l’olimu aso w’esambishelo kana etena katohokolawɔ. Etena kakambaso l’alako w’oma l’Ɔtɛkɛta ande la lomba tshɛ, sho mongaka la yoho ya lɔsɛnɔ yoleki tshɛ dimɛna.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
it-1-F 109 od. 3
Ngandji
Ngandji koka monga ka kɔlɔ. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, di’onto nkɛnɛmɔla ngandji ka mɛtɛ ndo kahombama, nde pombaka mbetawɔ nɔmbwama la nyuma ka Nzambi ndo la ewo k’oma l’Ɔtɛkɛta ande. Ɛnyɛlɔ, ombutshi koka mboka ɔnande ngandji. Koko, nde koka ndjɛnya ngandji kɛsɔ lo yoho ya kɔlɔ ko ndjokoma dia ntatɛ nɔmbwama lo ndjela nsaki k’ɔnande, mbosalɛ kɛnɛ tshɛ kalangande ndo aha mbodima kaanga ɛngɔ. Nde mbeyaka ndjokoma ko hayokamba la lowandji lande oko ombutshi lo mbisha ɔnande dilanya ndo lo tena dimɔtshi mbɔɔkɔmɔla. (Tok 22:15) Yoho ya ngandji ka kɔlɔ kɛsɔ, koka nkonya di’ase nkumbo monga l’otako ndo la lokaki. Bible mbutaka dia ambutshi wasala akambo lo yoho shɔ hawoke anawɔ ngandji ka mɛtɛ, koko vɔ mbahetshaka nɛ dia dui sɔ hatowakimanyiya dia ntondoya lo nsɛnɔ yawɔ.—Tok 13:24; 23:13, 14.
NGƆNDƆ KA TANU 19-25
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI TOKEDI 14
Kana yimba lo kɛnɛ kahombayɛ nsala etena katomba mpokoso kɛmɔtshi
Tɔshi woshasha wa Nzambi wa lɔsɛnɔ la nɛmɔ
10 Lo ntena dimɔtshi, sho keema l’akoka wa nshimba dia mpokoso kɛmɔtshi ntomba. Dui sɔ diekɔ mɛtɛ lo kɛnɛ kendana la mpokoso y’oma lo diangɔ diakatongama, hemɔ yakokanɛ ndo awui wa ngala. Koko, etena katomba mpokoso ya ngasɔ, sho koka nsala la wolo dia nkitshakitsha waale ndo nyanga dia ndjakokɛ lo nkitanyiya ɛlɛmbɛ wendana la couvre-feu, ɛlɛmbɛ wendana la mimɔ oma lo dihole dia waale ndo ɛlɛmbɛ ekina wendana l’awui wa wanyandja. (Rɔmɔ 13:1, 5-7) Sho koka ndjalɔngɔsɔla la ntondo k’awui amɔtshi wa wanyandja. Laasɔ, sho pombaka ndjela ɛlɔmbwɛlɔ k’ewandji walɔmbɔla lo ahole wodjashiso dia tokimanyiya dia ndjalɔngɔsɔla l’akambo asɔ. Ɛnyɛlɔ, sho koka mɛna ohomba dia momba ashi, diangɔ dia ndɛ diahahɔndɛ ndo ekanga wakoka tokimanyiya.
11 Ahombaso nsala naka hemɔ kɛmɔtshi kasambemɛ katadiangana lo dihole diodjashiso? Sho pombaka nkitanyiya ɛlɛmbɛ w’ewandji watɔlɔmbɔla, ɛnyɛlɔ oko solaka anya mbala la mbala, mangana l’anto akina, ndɔtaka maskɛ ndo nkakitola onto lele la hemɔ kasambemɛ l’anto akina. Etena kasalaso awui asɔ, sho mɛnyaka dia tekɔ la lowando l’efula lo woshasha wa Nzambi wa lɔsɛnɔ.
12 Etena katomba awui wa wanyandja, sho mbokaka nsango mɔtshi yele bu mɛtɛ oma le angɛnyi aso, asukanyi aso ndo lo tita nsango. Lo dihole dia mbetawɔ “ɛtɛkɛta tshɛ” wokaso, ayoleka dimɛna sho mpokamɛ ɛnɔmbɔdi la adɔkɔtɛlɛ. (Adia Tokedi 14:15.) Olui-walɔmbɔla ndo waa Bɛtɛlɛ salaka la wolo dia nkondja nsango ya mɛtɛ la ntondo ka mbisha ɛlɔmbwɛlɔ lo kɛnɛ kendana la nsanganya ya l’etshumanelo ndo l’olimu w’esambishelo. (Hɛb. 13:17) Lo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ, sho ndjakokɛka ndo kokɛka anto akina oma lo waale. Sho koka nto nkimanyiya anto akina dia vɔ ntɛkɛta dimɛna lo dikambo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa.—1 Pe. 2:12.
Onga la dihonga oko Zadɔka
11 Naka wambotɔlɔmba dia nkimanyiya anangɛso lo tena dia waale, ngande wakokaso mɛnya dihonga oko diaki la Zadɔka? 1) Yela ɛlɔmbwɛlɔ. Lo tena dia ngasɔ, ekɔ ohomba sho ntshikala kaamɛ. Yela ɛlɔmbwɛlɔ k’oma lo Bɛtɛlɛ kanyu. (Hɛb. 13:17) Dikumanyi wayonyosha ɛlɔmbwɛlɔ kendana la woho wa ndjaalɔngɔsɔla dikambo dia mpokoso ndo kɛnɛ kakokanyu nsala etena katomba mpokoso. (1 Kɔr. 14:33, 40) 2) Onga la dihonga ndo la yewo. (Tok. 22:3) Kanyiya la ntondo ka nsala dui dimɔtshi. Toyadjake lo waale tshanana. 3) Yaɛkɛ le Jehowa. Nyohɔ dia Jehowa ndjakiyanyaka lo yɛdikɔ y’efula lo dikambo dianyu ndo di’anangɛnyu. Nde koka nyosha akoka wa nyu nkimanyiya anangɛnyu diaha vɔ monga lo waale.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
it-1-F 398
Dikoka di’ekanelo ka yimba
Koko onto lele la dikoka di’ekanelo ka yimba, koka ndjohetshama oma le anto akina. Tokedi 14:17 mbutaka ɔnɛ: “Onto lakanyiya akambo dimɛna petshamaka.” Mbala efula, anto wahakanyiya dimɛna mɛnaka wanɛ wakamba la dikoka di’ekanelo kawɔ ka yimba dimɛna la sso dia kɔlɔ. Ndo nto, wanɛ wakamba la dikoka diawɔ di’ekanelo ka yimba dimɛna dia nsala lolango la Nzambi, petshamaka. Yeso Kristo akate ɔnɛ: “Lam’ele nyu keema ase andja ɔnɛ, koko dimi lakanyɔsɔnɛ oma l’andja ɔnɛ, diakɔ dianyohetsha andja ɔnɛ.” (Jni 15:19) Lo mɛtɛ, etelo kokadimɔmi oma l’ɔtɛkɛta wakafundama Bible ntondo kata ɔnɛ “lele la akoka w’ekanelo ka yimba” lo Tokedi 14:17 koka mbela kanyi y’ekanelo ka kɔlɔ. Koko divɛsa nɛ koka nembetshiya nto ɔnɛ: Onto lakongɛ dia nsala kɔlɔ petshamaka. Diakɔ diakadimola dikadimwelo dikina ɔnɛ: “Ndo onto lele l’ekanelo ka kɔlɔ petshamaka.”—JP, Ro.
NGƆNDƆ KA TANU 26–NGƆNDƆ KA SAMALO 1
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI TOKEDI 15
Kimanyiya anto akina dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ
Tayɔkɛndakɛndaka lo olowanyi aso!
16 Jɔbɔ akalongolaka angɛndangɛnda. (Jobo 31:31, 32) Kânga mbeso kema akanga w’ɛngɔnyi, sho koka ‘nongolaka angɛndangɛnda.’ (Romo 12:13) Sho koka nkahana kânga yangɔ ya ndɛ ya tshitshɛ l’anto akina, tohɔ dia “nde djese lam’eli ngandji, ambuleka unatshi wa ngombe lam’eli luhetshu ololo.” (Tuk. 15:17) Ndɛ kânga yangɔ ya tshitshɛ la ngandji tshɛ kâmɛ l’asekaso walama olowanyi awɔ koka monga dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo diakeketsha.
Tokeketshanake lam’asaso ndo “toleke nsala dikambo sɔ”
16 Ko kayotota naka wɛ ekɔ l’okakatanu dia mbutɛ anto akina woho wayaokayɛ lo dikambo diawɔ? Kaanga mbediɔ ngasɔ, bu wolo efula nkeketsha anto akina. Hemba mɔnɛmɔnɛ onto ɔmɔtshi lo yoho ya dimɛna. Naka nde hamɔnyimɔnyi nde lawɔ, kete ondo nde ekɔ l’okakatanu ɔmɔtshi ndo ekɔ l’ohomba w’onto lakokande mbutɛ. Wɛ koka mbokeketsha lo mbohokamɛ tsho.—Jak. 1:19.
17 Henri ɔnangɛso l’ɔlɔngɔlɔngɔ aki la lonyangu l’efula etena kakatshike ewotɔ ande efula wa ma ma kambɛ Jehowa. She aki ɔmɔtshi l’atei awɔ, nde aki ndo ekumanyi. Omendji w’otshimbedi ɔmɔtshi akɛnyi dia Henri aki la lonyangu l’efula ko akatshu la nde dia tɔnɔ eloko. Nde akahokamɛ la yambalo tshɛ etena kakakɛnɛmɔlaka Henri tokanyi tande. Henri akeyaka ɔnɛ yoho yaamɛ yakandakoke nkimanyiya nkumbo kande dia nkalola l’akambo wa mɛtɛ aki lo ntetemala monga la kɔlamelo ndamɛ. Nde akakeketshama nto lo mbadia Osambo 46, Zɛfaniya 3:17, ndo Makɔ 10:29, 30.
18 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo awui wakakomɛ Marthe ndo Henri? Onto tshɛ la l’atei aso kokaka nsamba ndo nkeketsha ɔnangɛso kana kadiyɛso kele l’ohomba wa dui sɔ. Nkumekanga Sɔlɔmɔna akafunde ate: “Dui diotami lo etena kahombama diekɔ dimɛna efula! Onto lakenda la washo wangayima ngɛnyangɛnyaka otema; lokumu l’ɔlɔlɔ keketshaka weka.” (Tok. 15:23, 30, nɔtɛ) Onde wɛ hakoke nkanyiya onto ɔmɔtshi leyayɛ lele l’ɔkɔmwɛlɔ kana la paa? Shi wɛ koka nsala dui dimɔtshi dia tshitshɛ, ɛnyɛlɔ mbaadiɛ awui w’oma lo Tshoto y’Etangelo kana w’oma lo sitɛ kaso k’Ɛtɛrnɛtɛ? Ndo nto, Pɔɔlɔ akate dia memba esambo wa Diolelo kaamɛ koka monga kiɔkɔ y’ekeketshelo. Nde akafunde ate: “Nyotetemale mbetshana ndo keketshana onto la wonyande la esambo, awui watombola Nzambi ndo la nkembo ya lo nyuma yembama la lowando, nyembɛ Jehowa lo etema anyu.”—Kɔl. 3:16; Ets. 16:25.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
ijwbq-F sawo 39 od. 3
Onde Okristo koka mbetawɔ esakelo k’aseka enganga?
2. Onde dimi koka nyanga kanyi ya hende kana ya sato lo dikambo di’esakelo? “Andaki efula” koka monga ohomba, djekoleko l’etena keyɛ la hemɔ ka wolo.—Tokedi 15:22.
NGƆNDƆ KA SAMALO 2-8
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI TOKEDI 16
Ambola asato watokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna
Nyɔshi tɛdikɔ t’amɛna etena kekenyu ɛlɔngɔlɔngɔ
11 Ɔngɛnɔngɛnɔ woleki woke ndjaka lo kambɛ Jehowa. (Tuk. 16:20) Dui sɔ mbakohɛ Baruka wa sekeletɛlɛ kaki Jɛrɛmiya. L’etena kɛmɔtshi, nde kɔngɛnangɛna ntetemala kambɛ Jehowa. Jehowa akawotɛ ate: “We atuyayangelaka akambu a waki? Tâyangaki! Enda, dimi lutsha mbela elanyelu le antu tshe, keli dimi layukusha lumu laye, uku engo ka dimbu le ye lu ahuli tshe wayuyutatshokaka.” (Jer. 45:3, 5) Oko le yɛ, onde Baruka akakoke monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo nyanga diangɔ dia weke ko kana lo shimbamɛ l’elanyelo ka Jɛrusalɛma l’ɔtɛ wakandakambɛka Nzambi la kɔlamelo?—Jas. 1:12.
12 Ɔnangɛso Ramiro ekɔ l’atei wa wanɛ wakakondja ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo kambɛ anto akina. Nde mbutaka ate: “Dimi lakotɔ lo nkumbo ka wola kadjasɛ lo ngelo kɛmɔtshi ka l’akona wa Andes. Laki la diaaso dia mbɔtɔ kalasa y’adidi etena kaketawɔ enondo ami dia futɛmi akuta. Koko laasɔ ko dimi oma la batizama ndo ombatshi mboka ɔmɔtshi akambutɛ dia sho tosambisha l’osomba ɔmɔtshi wa tshitshɛ. Takatshu lɛsɔ, lakatekaka woho wa minyaka divo dia dimi kondjaka woho wa ndjakimanyiyaka. Anto efula waketawɔka akambo wakataasambishaka. Oma laasɔ, lakayotshɔka l’etshumanelo kakasalaka nsanganya l’ɔtɛkɛta okina. Kakianɛ, aya oko ɛnɔnyi dikumi wakambami olimu wa lo tena tshɛ. Ndooko kalasa yotomɔtɔ ko mbelami ɔngɛnɔngɛnɔ wambonga la mi lo nkimanyiya anto dia mbeka akambo wa mɛtɛ l’ɔtɛkɛta awɔ wa lootɔ.”
Onde wɛ ambohilwama?
WOHO wakatodiama ndo dihole dieso mongaka la shɛngiya ya wolo le so. Diakɔ diele sho ndɔtaka lo yoho mɔtshi, nangaka weho ɛmɔtshi wa mbo ya ndɛ, ndo mongaka la kɛwɔ yotshikitanyi. Lande na? Nɛ dia lo yoho mɔtshi, anto wotodingi ndo akambo wahomana la so wekɔ la shɛngiya lo nsɛnɔ yaso
2 Koko ekɔ akambo efula w’ohomba woleki ɛsɔnwɛlɔ aso wendana la mbo ya ndɛ ndo yoho yaso ya ndɔta. Ɛnyɛlɔ etena kakatayolaka, takayɛna di’awui amɔtshi wekɔ amɛna ndo mbetawɔmaka, koko akina wekɔ kɔlɔ ndo hawetawɔma. Lo akambo efula wa ngasɔ, onto l’onto ekɔ la kanyi yande ndamɛ. Ɛsɔnwɛlɔ wasalaso kɛnɛmɔlaka lonto laso la l’etei k’otema. Bible mɛnyaka dia kaanga “ase wedja waheye ɛlɛmbɛ, [salaka] akambo wɔtɔnɛ la ɛlɛmbɛ.” (Rɔmɔ 2:14) Ko onde dui sɔ nembetshiyaka dia lo akambo wele ndooko ɔlɛmbɛ waki Nzambi wokɛma hwe, sho pombaka nsala akambo lo ndjela yoho yakatodiama ndo yasala anto wotodingi?
3 Tekɔ l’ɛkɔkɔ ehende w’ohomba wɛnya di’Akristo hawohombe nsala ngasɔ. Ɔkɔkɔ wa ntondo ele, Bible totɛka ɔnɛ: “Mbuka kemotshi kateneka ololo lu ashu w’untu. Keli ekumelu kato eli nyoi.” (Tuk. 16:25) L’ɔtɛ weso kema kokele, sho bu la dikoka dia nshikikɛ kɛnɛ kakoka monga la wahɔ le so kana ndjalɔmbɔla shoamɛ dimɛna. (Tuk. 28:26; Jer. 10:23) Ɔkɔkɔ wa hende ele, Bible tɛnyaka dia Satana mbalɔmbɔla andja ɔnɛ, mbele lo kiɔkɔ ya mbekelo ya kɔlɔ ya l’andja ɔnɛ ndo “nzambi k’andja ɔnɛ.” (2 Kɔr. 4:4; 1 Jni. 5:19) Ɔnkɔnɛ, naka sho nangaka tshɔkwama ndo mbetawɔma le Jehowa, kete sho pombaka nkitanyiya dako diele lo Rɔmɔ 12:2.— Adia
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
it-1-F 651
Dilanya
Etombelo waya lo mbetawɔ kana mɔnyɔla ohokwelo. Akanga wa kɔlɔ, akanga wa dinginya ndo anto w’anyanya tonaka ohokwelo wa Jehowa tshɛ lo tshɛ. (Os 50:16, 17; Tok 1:7) Etombelo wa kɔlɔ wakondja akanga wa dinginya asɔ ekɔ dilanya dimɔtshi laadiko wa dilanya dikina kana dilanya dioleki wolo. Oko wata Tokedi ɔnɛ: “Akanga wa dinginya pokɔmaka oma lo dinginya diawɔ hita.” (Tok 16:22) Vɔ mbeyaka ndjaetɛ wola, anto w’anyanya, monga la hemɔ ndo kaanga ndjokomɛ lo mvɔ. Ɔkɔndɔ w’ase Isariyɛlɛ mɛnyaka etombelo wa kɔlɔ wakoka monga la dui sɔ. Vɔ kombidja yimba l’ohokwelo waki oko djembetelo ya wongwelo wakawashaka amvutshi. Vɔ kombidja yimba l’ohokwelo wakaahokola Jehowa lo ntona mbakokɛ ndo mbatshɔkɔla. L’ekomelo, wakayongaka l’etombelo wa kɔlɔ efula wakatatami, mbuta ate wakalɛndjama ndo wakatɔlama lo lɔhɔmbɔ.—Jɛr 2:30; 5:3; 7:28; 17:23; 32:33; Hɔs 7:12-16; 10:10; Zɛf 3:2.
NGƆNDƆ KA SAMALO 9-15
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI TOKEDI 17
Onga la wɔladi lo diwala diayɛ
g-F 9/14 11 od. 2
Woho wa minya tokumbɛkumbɛ
Yasɛdingola l’otema ɔtɔi. Bible mbutaka di’anto amɔtshi ‘hawɔkɔhɛ momala’ ndo ‘mbokaka nkɛlɛ esadi.’ (Tokedi 29:22) Onde ngasɔ mbediɔ ndo lo dikambo diayɛ? Yambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mombanɛka tokumbɛkumbɛ? Onde dimi momalaka esadi? Onde dimi konyaka dui dia tshitshɛ dui dia woke?’ Bible mbutaka ɔnɛ: “Ɔnɛ latetemala nsanya dikambo kakitolaka angɛnyi.” (Tokedi 17:9; Ondaki 7:9) Dui sɔ koka salema ndo lo diwala. Ɔnkɔnɛ, naka wɛ momalaka esadi, yambola ɔnɛ: ‘Onde dimi koka nyomoleka monga la solo dia lotutsha otsha le olonganyi ami?’—Tɔndɔ dia lo Bible: 1 Petero 4:8.
w08 7/1 20 6–21 od. 1
Okandwelo w’ekakatanu
1. Nyɔsɛ etena ka tɛkɛta dikambo diambotomba. “Engo tshe keko la etena kato, . . . etena ka nembohala, la etena ka nteketa.” (Undaki 3:1, 7) Oko wakatadiɛnyi lo mbɔtwɛlɔ, ekakatanu ɛmɔtshi mbeyaka momadja anto efula. Naka dui dia ngasɔ diambotomba, kete onga la ndjakimɛ ndo ‘lɛmbɔhala’ naka olonganyi ayɛ ambotatɛ momala. Nyu kokaka mbewɔ ndanya diɔtɔnganelo diele lam’asanyu naka nyu ndjela dako dia lo Bible diata ɔnɛ: “Ntatela tamu eli ntundula ushu a tshitshe lu kungi. Okone ukimo tamu ntundu to tatayala wulu.”—Tukedi 17:14.
Koko, “etena ka nteketa” kekɔ. Lo ɛnyɛlɔ k’adiyo, ekakatanu kokaka fulanɛ esadi naka hanyowakandola. Ɔnkɔnɛ, tanyonyake ekakatanu yimba lo nongamɛ dia wayoshila lo vɔamɛ. Naka wɛ ambɔlɔmba dia nyu pembola owanu, kete ɛnya dilɛmiɛlɔ le olonganyi ayɛ lo mbɔsa etena aha la mbetsha etena k’otale dia nyu tɛkɛta dikambo diakɔ. Daka dia ngasɔ kokaka nyokimanyiya dia nyu kamba la dako dia lo Bible nɛ: “Unya tadjelaki kele kanyu.” (Efeso 4:26) Oma lɔkɔ, wɛ pombaka kotsha daka diayɛ.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
it-2-F 432 od. 8
Sso
Washo mɛnyaka woho wayaoka onto. Washo koka mɛnya di’onto ekɔ la kɛtshi kana bu (Eoh 19:13); ‘mpɛnɔla sso’ kana ‘mamiya sso’ koka mɛnya dia tekɔ lo sɔka kana tekɔ lo kongɛ dia salɛ onto kɔlɔ. (Os 35:19; Tok 6:13; 16:30) Wanɛ wahayakiyanya lo dikambo di’anto akina ndo wahalange nkimanyiya anto akina mbeyaka mbɔsama oko wambodiha kana wamboshɛ washo awɔ. (Mat 13:15; Tok 28:27) Bible mbutaka dia washo wa kanga enginya “mbetetaka polo lo tokoma ta nkɛtɛ,” mbuta ate onto lele bu l’oyango shikaa lele tokanyi tande mbekekɔka l’awui wende hakonge dia kanyiya. (Tok 17:24) Washo mɛnyaka woho wele Yoonge, wolo kana ɔngɛnɔngɛnɔ wele l’onto. (1Sa 14:27-29; Eoh 34:7; Jɔb 17:7; Os 6:7; 88:9) Nkumekanga Jɛhɔshafata akalɔmbɛ Jehowa ate: “Washo aso wekɔ paka le yɛ.”—2Ɛk 20:12.
NGƆNDƆ KA SAMALO 16-22
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI TOKEDI 18
Totondjake ɛtɛkɛta wayokeketsha anto wele l’ekakatanu wendana la yoonge
Lomba la mɛtɛ lekɔ lo mbida ombeka la dui dia wolo
17 Kana yimba la ntondo ka wɛ ntɛkɛta. Naka hatendji ɔlɔlɔ, kete sho koka mpomuya anto oma l’ɛtɛkɛta aso. Bible totɛka ɔnɛ: “Ɛtɛkɛta w’otondjatondja watohomuyaka oko lokuwa, koko lolemi la kanga lomba lekɔ ɛkɔnwɛlɔ.” (Tok. 12:18) Sho namaka diɔtɔnganelo dia dimɛna l’anto, etena kewɔso nsanya munga y’anto akina. (Tok. 20:19) Di’ɛtɛkɛta aso nkɔnɔla anto, koko aha mbahomuya, sho pombaka ndodia otema aso l’ewo k’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Luka 6:45) Etena kakanaso yimba la kɛnɛ kata Bible, ɛtɛkɛta aso koka monga oko “ɛtɛkɔ ka lomba” katutsha asolo w’anto akina.—Tok. 18:4.
mrt-F sawo 19 kiombo
Woho wa ndɔshana l’okakatanu wendana la yoonge wa la shashimoya
Onga onto lahokamɛ dimɛna. Yoho mɔtshi l’atei wa toho toleki amɛna takokayɛ nkimanyiya ɔngɛnyi ayɛ ele mbohokamɛ etena kalangande ntɛkɛta. Tongake suke dia mbisha kanyi lo kɛnɛ tshɛ katɛkɛtande. Mbala efula, dui dioleki dimɛna ele mbohokamɛ. Nsala la wolo dia mbohokamɛ ndo ewɔ dia mboolombosha. Tɛnyake dia wɛ shihodiaka tshɛ lo tshɛ woho wayaoka ɔngɛnyi ayɛ, djekoleko naka ɛnamelo kande ka demba hɛnya dia nde ekɔ la hemɔ.—Tokedi 11:2.
Tɛkɛta lo yoho yakeketsha. Mbeyaka monga ko wɛ heye kɛnɛ ka mbuta, koko lo mbutɛ ɔngɛnyi ayɛ tsho ɛtɛkɛta engana wendana l’okakatanu wele lande ayoleka dimɛna lo dihole dia tshikala tsho ki. Naka wɛ heye kɛnɛ ka mbuta, nsala la wolo dia mbuta kaanga tɔtɛkɛta tongana tayokoka mbokimanyiya, ɛnyɛlɔ oko “haleye mɛtɛ kɛnɛ ka mbuta, koko dimi nangaka dia wɛ mbeya dia lekɔ lo ndjakiyanya efula lo dikambo diayɛ.” Ewɔ mbuta tɔtɛkɛta tele oko “ayonga dui dia kɔlɔ” kana “wɛ hahombe . . . “
Wɛ koka mɛnya dia wɛ ndjakiyanyaka lo dikambo di’ɔngɛnyi ayɛ, lo nyanga dia mbeya awui amɔtshi wendana la hemɔ kande. Ondo nde ayɔngɛnangɛna efula welo wadjayɛ dia nshihodia woho wayaokande ndo dui sɔ diayowokimanyiya dia mbɔsa kɛnɛ kayoyowotɛ la nɛmɔ. (Tokedi 18:13) Koko, onga la yewo diaha ndjowosha dako diahandayangi.
Sha ekimanyelo ka shikaa. Lo dihole dia mbɔsa dia wɛ mbeyaka woho wambokimanyiya, mbolande kɛnɛ kakokayɛ nsala. Ohɔ dia ɔngɛnyi ayɛ koka mɛnya dia nde bu l’ohomba w’ekimanyelo kayɛ, nɛ dia nde halange monga wotsho le yɛ. Naka ekanelo ka ngasɔ mbele l’ɔngɛnyi ayɛ, tɛnde shikaa kɛnɛ kalangayɛ mbosalɛ, ɛnyɛlɔ oko tosombɛ diangɔ lo lobingu, mbosolɛ ahɔndɔ kana elimu ekina.—Ngalatiya 6:2.
Tohekɔke. L’ɔtɛ wa hemɔ, ɔngɛnyi ayɛ koka ntshikitanya kɛnɛ kakanyakongɛ, ndo koka monga ko nde bu suke dia nsawola la yɛ. Onga la solo dia lotutsha ndo yadja lo dihole dia nde. Tetemala mbosha ekimanyelo kele la nde ohomba.—Tokedi 18:24.
Ekimanyielo le wanɛ walɔshana la hemɔ ka lo yimba
“Nyokambe la ɛtɛkɛta w’esambelo.”—1 TƐSALƆNIKA 5:14.
Ɔngɛnyi ayɛ koka monga l’ekiyanu kana mbeyaka monga ko nde ekɔ lo ndjaɔsa dia nde bu ohomba. Naka wɛ mboshikikɛ dia wɛ ndjakiyanyaka lo dikambo diande, kete wɛ koka monga kiɔkɔ y’esambelo ndo y’ekeketshelo le nde, kaanga naka wɛ heye shikaa kɛnɛ kakokayɛ mbuta.
“Ɔngɛnyi wa mɛtɛ mbokanaka ngandji tena tshɛ.”—TOKEDI 17:17.
Sha ekimanyielo ka shikaa. Lo dihole dia mbɔsaka dia wɛ mbeyaka kɛnɛ kakokayɛ mbokimanyiya, mbolande kɛnɛ kakokayɛ nsala. Naka ɔngɛnyi ayɛ ekɔ l’okakatanu wa kotɛ kɛnɛ kende la tɔ ohomba, kete hemba mbotɛ dui dimɔtshi shikaa diahombanyu nsala kaamɛ, ɛnyɛlɔ oko tasembolaka ekolo. Kana wɛ koka mbokimanyiya dia tosomba diangɔ, nsola ahɔndɔ kana elimu ekina.—Ngalatiya 6:2.
“Nyonge la solo dia lotutsha.”—1 TƐSALƆNIKA 5:14.
Mbeyaka monga ko aha mbala tshɛ mbayongaka ɔngɛnyi ayɛ suke dia ntɛkɛta. Shikikɛ ɔngɛnyi ayɛ dia wɛ ayowohokamɛ la lolango tshɛ etena kalangande kotɛ woho wayaokande. L’ɔtɛ wa hemɔ kande, ɔngɛnyi ayɛ mbeyaka mbuta kana nsala dui dimɔtshi diayokonyangiya. Nde mbeyaka mbitola awui amɔtshi wakanyakongɛ kana nde mbeyaka momala. Onga la solo dia lotutsha ndo onga suke dia nshihodia kɛnɛ kende la tɔ ohomba.—Tokedi 18:24.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
it-2-F 1004-1005
Owale
Wokelo w’owale ekɔ tshelo ya lo nshi y’edjedja yakawakambaka la yɔ dia nkandola awui amɔtshi. Dia mboka owale, wakadjaka tobangabanga, tɛtshi ta tobayabaya kana tɔwɔkɔwɔkɔ lo difunda dia dihɔndɔ ko saka. Onto lele owale ambokɔ le nde, onto ɔsɔ mbakasɔnamaka. Dɔmbɛlɔ diakasalemaka etena kakawokaka owale oko wakawasalaka etena kakatshikaka onto dɔkɔlɔkɔ. Kaanga mbakasalemaka dɔmbɛlɔ lo sɛkɛ kana bu, anto wakayangaka ndo wakakongaka ɛlɔmbwɛlɔ k’oma le Jehowa. Etelo ka lo Hɛbɛru ( goh·ralʹ) nembetshiyaka owale, akakadimɔma tshɛkɛta lo tshɛkɛta ndo lo yoho ya didjidji dia ntɛkɛta dikambo dia owale wakawokaka dia “nkahana” kana mbɔsa “etenyi.”—Jas 15:1; Os 16:5; 125:3; Isa 57:6; Jɛr 13:25.
Okambelo. Tokedi 16:33 mbutaka ɔnɛ: “Owale mbokamaka lo difunda, koko yɛdikɔ ya lɔkɔ ndjaaka oma le Jehowa.” Lo Isariyɛlɛ wakokaka owale mbala efula dia nkonyanya ewo: Tokedi mbutaka ɔnɛ: “Wookelo w’owale komiyaka ewanu ndo sambolaka lam’asa atunyi wa wolo.” (Tokedi 18:18) Vɔ kokambaka la wookelo w’owale l’awui wa tɔkɛnyɔ kana lo tɔkɛnyɔ ta falanga. Wookelo w’owale komonga oko ɔnɛ wanɛ wambodja otshumba ko akina wamboshisha. Owale kombokamaka dia mfudia diangɔ lo tɛmpɛlɔ, ngɔnya ɛlɔmbɛdi kana dia nkimanyiya ase paa. Lo yoho yotshikitanyi, asɔlayi w’ase Rɔmɔ waki l’eyango wa lokaki lo timba tawɔ oko wakadiatama l’Osambo 22:18, wakoke owale dia mbɔsa ahɔndɔ wa Yeso.—Mat 27:35.
NGƆNDƆ KA SAMALO 23-29
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI TOKEDI 19
Onga ɔngɛnyi w’oshika le anangɛyɛ
Woho wakokaso ntetemala nkeketsha ngandji ka lam’asaso
16 Ka washo lo waonga w’amɛna wele l’anangɛyɛ l’akadiyɛyɛ, koko aha lo waonga wa kɔlɔ. Tɔsɛdingole woho wɔtɔnganɛ dui sɔ. Ohɔsa dia nyakasanganyi kaamɛ lo dihole dimɔtshi wɛ l’anangɛyɛ l’akadiyɛyɛ. Nyekɔ lo mbetsha etena ka dimɛna efula ndo l’ekomelo nyambotshumana dia mbɔtɔ foto kɛmɔtshi. Ko wɛ ambonda foto olekanyi hiende ko ka ntondo kakayandji hatombi dimɛna. Wonya ɔnɛ wɛ aya la foto shato. Koko wɛ ambɛna dia foto kɛmɔtshi l’atei ayɔ, ɔnangɛso ɔmɔtshi hɔdi. Kakɔna kayoyosala la foto kɛsɔ? Wɛ ayokidimola nɛ dia wɛ ekɔ la foto nkina hiende yele onto tshɛ la l’olui mbidja ndo ɔnangɛso akɔ ekɔ lo mbɔla.
17 Nyɛsɔ tɛdike foto yakatombi yatetemalaso nama lo wɔɔngɔ. Mbala efula sho namaka lo yimba ntena di’amɛna diakatetshisha l’anangɛso l’akadiyɛso. Koko ohɔsa dia lo diaaso dimɔtshi l’atei wa waaso asɔ, ɔnangɛso kana kadiyɛso kɛmɔtshi akatshi kana akasadi dui dimɔtshi dia kɔlɔ. Kakɔna kahombaso nsala la dui sɔ diele lo wɔɔngɔ aso? Lande na keyɛ hasale tshɛ dia dimola dui diakɔ oko onto ladimola foto kɛmɔtshi l’atei wa foto shɔ? (Tok. 19:11; Ɛf. 4:32) Sho koka mbohɛ munga yatotshitshɛ ya ɔnangɛso kana ya kadiyɛso nɛ dia tekɔ lo mbohɔ ntena di’amɛna efula diakatetsha la wɔ kaamɛ l’onto ndo l’onto. Wasɔ mbele awui wakombolaso mbohɔka ndo namaka.
Tetemala mfudia ngandji kayɛ
10 Sho lawɔ nyangaka toho ta nkimanyiya anangɛso l’akadiyɛso w’Akristo. (Hɛb. 13:16) Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Anna lakatatɛkɛta dikambo diande lo sawo diakete. L’ɔkɔngɔ wa lɔpɛpɛ la wolo lɔmɔtshi, nde l’omɛnde wakembola nkumbo kɛmɔtshi k’Ɛmɛnyi ko wakɛnyi dia nsambe ka luudu laki nkumbo kɛsɔ kakalana. L’ɔtɛ wa mpokoso kɛsɔ, ase nkumbo kɛsɔ komonga ndooko la dihɔndɔ dia pudipudi dia ndɔta. Anna mbutaka ate: “Sho takɔshi ahɔndɔ awɔ ndo takaasole, takaakɔmɛ, takawaɔmbɛwɔ ko sho mbakaloyɛwɔ. Le so, ɔsɔ komonga ekimanyielo ka woke, koko kɛnɛ kakatasale kɛsɔ kakatokimanyiya dia nkoma angɛnyi w’eshika polo ndo ɛlɔ kɛnɛ.” Ngandji kaki Anna nde l’omɛnde otsha le anangɛso l’akadiyɛso mbakaatshutshuya dia mbisha nkumbo kɛsɔ ekimanyielo k’oshika.—1 Jni. 3:17, 18.
11 Etena kasalɛso anto akina akambo la ngandji ndo l’ɔlɔlɔ tshɛ, mbala efula vɔ mɛnaka welo wadjaso dia mbokoya toho ta Jehowa ta nkanyiya ndo ta nsala akambo. Ndo vɔ mbeyaka ngɛnangɛna etsha aso w’ɛlɔlɔ lo yoho yahateyaki pondjo dui sɔ. Khanh, lakatatɛkɛtshi dikambo diande l’etatelo, mbohɔka dimɛna wanɛ wakookimanyiya. Nde mbutaka ate: “Lekɔ la lowando l’efula le akadiyɛso tshɛ wa ngandji wanɛ wakambɔshi dia ntomba la mi l’esambishelo. Vɔ wakaye lakami dia ndjɔmbɔsa, wakambelɛ dia dimi tɔlɛ lawɔ yangɔ ndo wakakaloyaka lakami la ki. Lakɛnyi dia dui sɔ komonga y’ana ya dikambo le wɔ. Ndo ngandji mbakaatshutshuya dia nsala dui sɔ.” Lo mɛtɛ, aha onto tshɛ mbayotoka losaka lo kɛnɛ kosalɛso. Khanh mbutaka lo dikambo dia wanɛ wakookimanyiya ate: “Dimi kombolaka mbafuta l’ɔtɛ w’awui tshɛ w’ɛlɔlɔ wakawasalɛ, koko handeye l’ahole akɔna wodjashiwɔ. Koko Jehowa salaka dui sɔ ndo dimi nɔmbaka dia Jehowa mbafuta l’ɔtɛ ami.” Khanh ekɔ la shadiya. Jehowa mɛnaka kaanga vwuiwui y’ɔlɔlɔ yasalɛso anto akina. Nde mbɔsaka tshelo shɔ oko olambo ndo oko dibasa diahombande mfuta.—Adia Tokedi 19:17.
Totetemale mɛnyana ngandji ka kɔlamelo lam’asaso
6 Ɛlɔ kɛnɛ, sho koka mbuta lo dikambo di’onto lambokamba ɛnɔnyi efula lo kɔpanyi kakɔ kaamɛ ɔnɛ nde ekɔ ose olimu wele la kɔlamelo. Koko, l’ɛnɔnyi tshɛ wambondokamba lo kɔpanyi kakɔ, nde atɛnanaka kaanga la kanga kɔpanyi kakɔ ɔtɔi. Mbeyaka monga ko nde hangɛnangɛna tɛdikɔ tɔsa akanga wa kɔpanyi. Nde hangɛnangɛna kɔpanyi kɛsɔ, koko nde ngɛnangɛnaka monga l’olimu wofutawɔ. Nde ayotetemala nkamba lo kɔpanyi kakɔ polo lam’ayondolongola pasiɔ. Nde koka ndjomɔ oma lo kɔpanyi kɛsɔ paka naka nde ambokondja olimu woleki dimɛna dihole dikina.
7 Otshikitanu wele lam’asa kɔlamelo la ngandji ka kɔlamelo oko wɛnyamidiɔ l’odingɔ 6 ele ngandji ka kɔlamelo ekɔ kɛnɛ katshutshuya onto dia nsala dui dimɔtshi. Lo Bible, kakɔna kakatshutshuya ekambi waki Nzambi wa lo nshi yakafundamaka Bible dia mɛnyana ngandji ka kɔlamelo? Wanɛ wakɛnya ngandji ka kɔlamelo wakasale dui sɔ, aha l’ɔtɛ wakawaatshutshuya dia disala, koko l’ɔtɛ wakaatshutshuya etema awɔ dia disala. Tɔshi ɛnyɛlɔ kaki Davidɛ. Otema ande wakotshutshuya dia mɛnya ɔngɛnyi ande Jɔnatana ngandji ka kɔlamelo, kaanga mbele she aki Jɔnatana akalangaka ndjaka Davidɛ. Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Jɔnatana, Davidɛ akatetemala mɛnya Mefibɔshɛtɛ k’ɔnaki Jɔnatana ngandji ka kɔlamelo.—1 Sa. 20:9, 14, 15; 2 Sa. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
it-1-F 515
Dako, ondaki
Jehowa ekɔ la lomba loleki tshɛ. Nde bu l’ohomba w’onto mbosha dako. (Isa 40:13; Rɔm 11:34) Ɔnande ekɔ l’akoka wa nsala akambo oko “Ondaki wa Mamba” ndo wa nɔmbɔla, nɛ dia nde akayele alako w’oma le She ndo ekɔ la nyuma ka Nzambi. (Isa 9:6; 11:2; Jni 5:19, 30) Dui sɔ mɛnyaka dia paka l’ekimanyelo ka Jehowa mbakoka dako monga l’etombelo w’amɛna. Dako tshɛ dialɔshana l’atɔndɔ wa Ɔnɛ-Laheme-Tshɛ bu la nɛmɔ. Lo mɛtɛ, ɔsɔ bu dako.—Tok 19:21; 21:30.
NGƆNDƆ KA SAMALO 30–NGƆNDƆ K’ESAMBELE 6
AKAMBO W’OHOMBA W’OMA L’ƆTƐKƐTA WA NZAMBI TOKEDI 20
Kɛnɛ kakoka nyokimanyiya dia diembwanelo dianyu mbeta dimɛna
Woho wa ntondoya diembwanelo di’otsha lo diwala
3 Kaanga mbele diembwanelo koka mbisha ɔngɛnɔngɛnɔ, diɔ diekɔ nto nna di’ohomba efula diakoka nkonya lo diwala. Lo lushi la diwala, atshukanyi tshikaka dɔkɔlɔkɔ la ntondo ka Jehowa dia mbokanaka ngandji ndo nɛmiyanaka edja tshɛ kayowonga la lɔsɛnɔ. La ntondo ka ntshika dɔkɔlɔkɔ tshɛ, sho pombaka nsɛdingola dui diakɔ dimɛna dimɛna. (Adia Tokedi 20:25.) Dui sɔ diekɔ mɛtɛ lo kɛnɛ kendana la dɔkɔlɔkɔ dia diwala. Diembwanelo kimanyiyaka omambedi tshɛ dia mbeya osekande dimɛna ndo mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna. Tena dimɔtshi yɛdikɔ shɔ ele dia ntshukana; tena dikina ya mpembola diembwanelo. Naka wanɛ wembwana wambohembola, kete dui sɔ halange mɛnya dia vɔ wambosala dui dimɔtshi dia kɔlɔ. Koko, kɛsɔ mɛnyaka dia diembwanelo diawɔ diambokotsha oyango adiɔ, mbuta ate diambakimanyiya dia mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna.
4 Lande na kele ekɔ ohomba dia pami la womoto wembwana mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ? Etena kɛna enyemba akambo la sso di’ɔlɔlɔ, vɔ hawotembwana l’onto lewɔ bu la kanyi ya tshukana la nde. Aha paka enyemba eto mbahomba mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ. Sho tshɛ pombaka mbeya oyango wele la diembwanelo di’otsha lo diwala. Ɛnyɛlɔ, amɔtshi fɔnyaka dia naka pami la womoto wekɔ lo membwana kete vɔ pombaka paka ntshukana. Shɛngiya yakɔna yonga la dui sɔ le Akristo w’enyemba? Melissa, kadiyɛso k’onyemba kadjasɛ l’États-Unis mbutaka ate: “Etena kembwana ɔnangɛso la kadiyɛso, Ɛmɛnyi ɛmɔtshi nongamɛka dia paka vɔ kotshukanyi. Etombelo wonga ele, anto amɔtshi wembwana tetemalaka membwana oyadi kaanga vɔ akɔ ahende hawɔtɔnɛ. Enyemba ekina mbewɔka tshɛ lo tshɛ dia membwana. Dui sɔ koka nkonya l’ekiyanu efula.”
Woho wakokayɛ ntana olonganyi
8 Ngande wakokayɛ nsɛdingola onto lo woshɛshɛ? Lo nsanganya ya l’etshumanelo kana etena ketshanyu wenya kaamɛ, wɛ mbeyaka mbishola awui wendana la lonyuma, waonga ndo lɔkɛwɔ l’onto akɔ. Anto akɔna wele angɛnyi ande ndo ngande wele asawo ande? (Luka 6:45) Onde eyango ande mbɔtɔnɛka la wayɛ? Wɛ mbeyaka nsawola la dikumanyi dia l’etshumanelo kande kana Akristo akina wambotshunda lo nyuma waweya dimɛna. (Tok. 20:18) Wɛ koka mimbola lokumu lele l’onto akɔ ndo waonga ande. (Ruta 2:11) Etena kasɛdingolayɛ onto akɔ, yashikikɛ diaha mbokonya diaha nde ndjaoka dimɛna. Lɛmiya nsaki yande, awui ande wa toseke ndo etena kahandalange monga l’anto akina.
Woho wa ntondoya diembwanelo di’otsha lo diwala
7 Ngande wakokayɛ mbeya mɛtɛ lonto lande? Yoho yoleki dimɛna ele nsawola awui hwe hwe, mbutanɛ mɛtɛ, mboka ambola ndo mpokamɛ dimɛna. (Tok. 20:5; Jak. 1:19) Dia nkotsha oyango ɔsɔ, nyu mbeyaka nsɔna awui amɔtshi wakonya l’asawo, oko ndɛ kaamɛ, sembola yema ekolo lo shinga ndo nsambisha. Nyu koka nto mbekana waonga etena ketshanyu wenya kaamɛ l’angɛnyi ndo la nkumbo yanyu. Ndo nto, nyokongɛ elimu wakoka nyosha diaaso di’onto l’onto mɛna kɛnɛ kasala osekande l’awui wotshikitanyi ndo la ntondo k’anto wotshikitanyi. Tende kɛnɛ kakasale Aschwin, ladjasɛ la Pays-Bas. Nde mbutaka lo dikambo dia diembwanelo diande la Alicia ate: “Takayangaka dia nsala tolimulimu tɔmɔtshi kaamɛ takakoke tokimanyiya di’onto l’onto mbeya dionga di’osekande. Mbala efula ɔsɔ aki awui wa totshitshɛ, oko nkatɛ yangɔ kana nsala elimu wa la ngelo. L’etena kakatasalaka tolimulimu tɔsɔ, takɛnyi lo awui akɔna wele onto l’onto la wolo ndo wɛɔdu.”
8 Nyu koka nto nsala dia mbekana waonga etena kasalanyu awui wa lo nyuma kaamɛ. Naka nyambotshukana, kete nyayonga l’ohomba w’etena ka salaka ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo dia Nzambi monga onto loleki ohomba lo diwala dianyu. (Ond. 4:12) Ko lande na kahanyasale ekongelo ka mbekaka kaamɛ l’etena kɛnɛ kaakanyembwana? Eelo, nyatonge atshukanyi etena kekenyu lo diembwanelo ndo ɔnangɛso atakome owandji wa kadiyɛso. Koko, etena kayonyekaka kaamɛ, mbayonyoteyaka woho wayaoka onto okina lo dikambo dia Jehowa. Max nde la Laysa, atshukanyi wadjasɛ l’États-Unis wakakondja wahɔ okina. Nde mbutaka ate: “Kam’akatatatɛ membwana, takatatɛ mbeka ekanda watɛkɛta dikambo dia diembwanelo, dia diwala ndo dia lɔsɛnɔ la nkumbo. Wekelo w’ekanda ɛsɔ, wakatokimanyiya dia monga l’asawo efula w’amɛna wotokoka monga okakatanu le so dia nkɛtshanya.”
Diangɔ di’oshinga wolo dia lo nyuma
it-2-F 109 od. 9
Tala
Tokedi 20:27 mbutaka ɔnɛ: “Loowe l’onto lekɔ tala dia Jehowa, nyangiayangiaka l’etei ka tshondo yande.” “Loowe,” l’onto kana kɛnɛ katondjande oyadi ɛtɛkɛta w’amɛna kana wa kɔlɔ, mɛnyaka woho w’onto wende l’etei.—Ɛdika la Ets 9:1.