Tshapita 11

Nshi Y’Ekomelo Yɔ Nyɛ!

1. Lande na kahokosana anto amɔtshi etena kendawɔ akambo wasalema l’andja ɔnɛ, ko lende akokaso tana olembetshiyelo wa mɛtɛ w’akambo wasalema l’andja ɔnɛ?

WOHO akɔna wamboyokoma andja aso w’osukusuku ɔnɛ nganɛ? Otsha lende atatatshu na? Onde wɛ atayambolaka wembola wa ngasɔ ndoko lushi? Anto efula mpokosanaka etena kendawɔ akambo wasalema l’andja ɔnɛ. Akambo wasalema mɛtɛ wele oko: ata, hemɔ, akambo wa ngala, tshutshuyaka anto dia vɔ ndjambola dia mbeya kɛnɛ kayosalema lo nshi yayaye. Ewandji wa wedja mbishaka anto paka yema y’elongamelo ka tshitshɛ keto. Koko, Nzambi mbishaka olembetshiyelo wa mɛtɛ wa nshi nyɛ ya pâ l’atei wa Dui diande. Bible tokimanyiyaka l’eshikikelo tshɛ dia sho mɛna lo dihole diambotokoma lo ndjela woho watete nshi. Tɔ tɛnyaka ɔnɛ tekɔ lo sɛna lo “nshi y’ekumelu” ya dikongɛ di’akambo nɛ.​—⁠2 Timote 3:⁠1.

2. Ambeki wa Yeso wakambola Yeso dimbola diakɔna, ndo woho akɔna wakandadikadimola?

² Oko ɛnyɛlɔ, ohotokɔsa okadimwelo wakasha Yeso lo wembola ɛmɔtshi wakawombola ambeki ande. Nshi shato la ntondo ka Yeso mvɔ, vɔ wakawombola vɔate: “Kakɔna kayoyala djembetelo ya wôngelo ayɛ ndo y’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ?”a (Mateo 24:​3, NW) Lam’akandâkadimolaka, Yeso akatɛkɛta kɛnɛ k’endana l’akambo wayosutshasutsha andja ndo awui wahomba mɛnya hwe ɔnɛ dikongɛ nɛ dia kɔlɔ diambɔtɔ lo nshi yadiɔ y’ekomelo.

3. Lande kakatɛkɔya akambo wa l’andja ɔnɛ fukutana etena kakatatɛ Yeso mbolɛ?

³ Oko wɛnyamidiɔ lo tshapita yetshi, ɛlɔngɛlɔ ka tena dia lo Bible tɛnyaka ɔnɛ Diolelo diaki Nzambi diambotatɛka mbolɛ. Ko woho akɔna wakoka dikambo sɔ salema? Akambo wakatɛkɔya fukutana, watalowana ndoko yema. Mɛtɛ, dikambo sɔ diekɔ djembetelo ya wolo yɛnya ɔnɛ Diolelo diaki Nzambi diambotatɛka mbolɛ. Lande na kediɔ ɔsɔku? Osambu 110:2 tewoyaka ɔnɛ Yeso ‘ayohomba mbolɛ l’atei w’atunyi ande’ lo tshanda mɔtshi. Mɛtɛ, otshelo ande wa ntondo oko Nkumekanga ka l’olongo aki dia mbitshanya Satana nde l’ɛdiɛngɛ ande oya l’emamu wa kɛtɛ. (Enyelo 12:⁠9) Etombelo akɔna wakayala? Akayala oko woho wakatama lo Enyelo 12:12 ɔnɛ: “Fono kayuyala la kete ndu l’ashi a wuki, ne dia [Diabolo, NW] akayi le nyu. Ndi eko la kele ka wuki; ndi mbeyaka ati: Etena kami kambusukana.” Kakianɛ, tekɔ lo sɛna lo ‘etena kɛsɔ ka tshitshɛ’ kambotshikala.

4. Naa akambo amɔtshi wa lo nshi y’ekomelo, ndo kakɔna kɛnyawɔ? (Enda lo kiombokombo.)

⁴ Omalɔkɔ, ndoko kɛnɛ kahombaso mamba l’ɔtɛ w’ɔnɛ, etena kakawambola Yeso dia mbeya djembetelo ya wôngelo ande ndo y’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ, okadimwelo ande waki okadimwelo watshutshuya anto dia vɔ kana yimba. Akambo efula wakenga djembetelo yakɔ wekɔ lo tanema lo kiombokombo ya lo lɛkɛ 102. Oko wakokayɛ diɛna, apɔstɔlɔ w’Akristo, Paulo, Petero la Joani, wekɔ lo tɔkɔndɔlɛ akambo akina efula l’ɔm’ɔmɔ lo kɛnɛ k’endana la nshi y’ekomelo. Mɛtɛ, akambo efula wa lo djembetelo yakɔ ndo wa lo nshi y’ekomelo mendanaka l’akambo wa pâ. Koko, ekotshamelo ka pɔlɔfɛsi shɔ pombaka toshikikɛ ɔnɛ dikongɛ di’akambo nɛ dia kɔlɔ diaya suke la komɛ. Tɔsɛdingole akambo amɔtshi a weke wa lo nshi y’ekomelo.

AKAMBO WA LO NSHI Y’EKOMELO

5, 6. Woho akɔna watakotshama pɔlɔfɛsi y’ata la ndjala ya kasha?

⁵ “Wudja ayolosha wudja ukina. Diulelu diayolosha diulelu dikina.” (Mateu 24:7; Enyelo 6:⁠4) Ofundji Ernest Hemingway akelɛ Ta dia Ntondo di’Andja w’Otondo ɔnɛ: “Ta dioleki woke, diakaleke ndjaka anto, ndo diakaleke kɔlɔ tshɛ diahatongaka ndoko lushi lanɛ la kɛtɛ.” Lo ndjela kɛnɛ kata dibuku The World in the Crucible (Andja l’Atei wa Dja y’Ohemba)​—⁠1914-1919, ɔsɔ aki “woho wa ta di’oyoyo, ta dia ntondo dia lo lɔsɛnɔ l’anto diakalɔ anto tshɛ. Edja kakalɔma ta diakɔ, akambo wa ngala efula wakasalema lɔkɔ, ndo yɛdikɔ yakasalema ta diakɔ, yakaleke oseka dikambo tshɛ diakeyaka anto l’etena kɛsɔ kana diakalongamɛka anto efula.” L’ɔkɔngɔ diko, Ta dia Hende di’Andja w’Otondo diakaye, diɔ diakadiake lofulo l’anto loleki lɔnɛ lakadiake Ta dia Ntondo di’Andja w’Otondo. Oko wadita yɔnɛ Hugh Thomas, ombetsha w’ɛkɔndɔ, “eleko k’akumi ahende kakalole l’ekoma wa weke, la pusupusu y’ata, l’aviyɔ w’ata welɛwɔ B-52, la bɔmbɛ ya dja, ndo la wa misilɛ. Eleko kakɔ kakatshikitana la deko dikina oma l’ata wakaleke tshulola dikila ndo wakaleke ndjaka anto efula oleki ata wakalɔma lo deko dikina tshɛ.” Mɛtɛ, awui efula wakatama dia tshika akambo w’ata lam’akashile Ta di’Edimidimi oko nɛ diakalɔ wodja w’Etats-Unis la wa U.R.S.S. w’edjedja. Koko, alapɔlɔ ɔmɔtshi mɛnyaka ɔnɛ l’ɔkɔngɔ w’ekitshekitshelo ka lofulo l’ekoma lakawasangoya, lofulo l’ɛtɛ ɛmɔtshi wa bɔmbɛ ya dja l’asa 10 000 la 20 000 wayotshikala​—⁠ɛtɛ akɔ ndeka ndo bɔngɛ diakakambema olimu lo Ta dia Hende di’Andja w’Otondo wolo mbala 900.

⁶ “Ndjala [ya] kasha.” (Mateu 24:7; Enyelo 6:​5, 6, 8) Oma k’ɔnɔnyi 1914, ndjala ya kasha olekanyi 20 yakayala. L’atei w’ahole wakahɛnyahɛnyama la ndjala yakɔ sho kokaka shila: Banglandesh, Burundi, Cambodge, Chine, Éthiopie, Grèce, Inde, Nigéria, Russie, Rwanda, Somalie, la Soudan. Koko, ndjala haye nshi tshɛ oma lo ohombelo wa mbo ya ndɛ tsho. Tshunda dimɔtshi dia wa nomb’ewo ya l’akambo wa dikambɔ ndo w’ekundji diakakome lo mbuta ɔnɛ: “Mbo ya ndɛ ya l’andja w’otondo yakafulanɛ l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi wetshi ɛnɛ oleki ndo anto wodjashi la kɛtɛ. Koko, lam’ele olekanyi anto miliyɔ 800 wekɔ la wôla wa mamba, . . . vɔ hawokoke ndjasombɛ diangɔ efula diakoka mbatshungola oma l’olelo wa kɔlɔ wa nshi tshɛ.” Akambo wa pɔlitikɛ nto mbelaka ndjala lo weoho ɛmɔtshi. Dr. Abdelgalil Elmekki, ombetsha wa lo Kalasa k’Adidi ka la Toronto, ekɔ lo shila diɛnyɛlɔ dihende diele nunu di’anto wekɔ lo mvɔ la ndjala koko wedja awɔ wekɔ lo mɛmɛmba lokema la mbo ya ndɛ otsha l’ahole akina. Mɛnamaka dia ewandji wa wedja ndekaka mbidja yimba paka dia kondja falanga y’angɛndangɛnda woho wa vɔ sukɛ ata awɔ la ntondo ka vɔ mbidja yimba dia ndesha anto awɔ. Kakɔna kakadihiya Dr. Elmekki? Mbala efula, ndjala “ekɔ dikambo dioye oma l’okahanyelo wa diangɔ ndo oma lo pɔlitikɛ y’ewandji a wedja.”

7. Kakɔna kayotota lo dikambo di’elando ɛlɔ kɛnɛ?

⁷ “Elandu.” (Luka 21:11; Enyelo 6:⁠8) Lɔkɔsu la wolo l’oma l’Espagne laki l’ɔnɔnyi 1918 polo 1919 lakadiake anto olekanyi miliyɔ 21. Yɔnɛ A. A. Hoehling akafunde lo dibuku The Great Epidemic (Hemɔ ka Woke ka Lɔnyɔi) ate: “Andja atalanyemaka ndoko lushi ɔtɔi l’ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ l’anto oma le ondjakanyi ɔmɔtshi wadiaka anto efula esadi esadi woho ɔnɛ.” Ɛlɔ kɛnɛ, elando wekɔ lo tafulanɛ. Ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi, hemɔ ka cancer kekɔ lo ndjaka anto miliyɔ tshanu, hemɔ ya lɔkɛdi yekɔ lo ndjaka ana w’ashashi l’ana w’akɛnda olekanyi miliyɔ shato, ndo lɔkɔsu la lohondja lekɔ lo ndjaka anto miliyɔ shato. Ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi, hemɔ y’endana l’ɔhɛngɛlɔ, lohandju, yekɔ lo ndjaka miliyɔ shato l’etenyi y’ana w’akɛnda wele l’ɛse k’ɛnɔnyi etanu. Ndo lofulo la diambo l’anto miliyara hiende l’etenyi​—⁠etenyi ka l’ahende k’anto wa l’andja w’otondo​—⁠wekɔ lo sowa la hemɔ yoye oma lo ohombelo w’ashi kana oma l’ashi wa mindo ndo oma lo woho wa kɔlɔ w’ekokelo ka yonge ya demba. SIDA toholaka nto ɔnɛ, onto hakoke shidiya hemɔ pondjo, kânga mbakandasale akambo wa mamba lo kɛnɛ k’endana l’awui w’engana.

8. Woho akɔna wayaɛnya anto ɔnɛ vɔ wekɔ “angɛnyi wa falanga”?

⁸ “[Anto . . . wayoyala angɛnyi wa falanga, “NW”].” (2 Timote 3:⁠2) Lo wedja wa l’andja w’otondo, mɛnamaka dia anto wekɔ la saki kalomɔlomɔ ka ngɔna efula. “Ɔngɔnɛlɔ” mbɛdinyamaka mbala efula la okundji wakondja onto, “nɛmɔ di’onto” mbɛdinyamaka mbala efula la ekondjelo kande. Ɔnɔmbɔdi wahɔnyi wa omoto wa lo tshunda dimɔtshi dia waewoyelo wa sango akate ate: “Saki k’okundji kayotetemala monga la shɛngiya ya wolo lo tshunda dia l’Amɛrika . . . ndo kayotatetemalaka monga la shɛngiya ya wolo l’ahole akina a weke wasalawɔ ekanda.” Onde dikambo sɔ diekɔ lo salema lo dihole diodjashiyɛ?

9. Kakɔna kakokaso mbuta lo dikambo di’ohedia w’ana le ambutshi?

⁹ “Wayutuna aui w’ambutshi.” (2 Timote 3:⁠2) Ambutshi wa nshi nyɛ, embetsha, ndo anto akina wekɔ lo mɛna vɔamɛ ɔnɛ ana efula kema la dilɛmiɛlɔ ndo wekɔ ehedia. Amɔtshi wa l’atei w’ɛlɔngɔlɔngɔ ɛsɔ wekɔ lo sowa oma lo lɔkɛwɔ la kɔlɔ l’ambutshi awɔ kana wekɔ lo liokoya. Lofulo lataleke mbudɛ tsho l’ana w’akɛnda wekɔ lo tona​—⁠ndo wekɔ lo tɔmbɔkwɛ​—⁠kalasa, ɛlɛmbɛ, ɔtɛmwɛlɔ, ndo ambutshi awɔ. Ombetsha ɔmɔtshi wa manamana wa lo kalasa ya sekɔndɛrɛ ekɔ lo mbuta ate: “Mɛnamaka dia vɔ hawɔlɛmiya oseka dikambo tshɛ.” Diɛsɛ ko, kânga mbediɔ ɔsɔku, ana efula woka Nzambi wɔma wekɔ lo mbisha ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo lɔkɛwɔ lawɔ.

10, 11. Djembetelo yakɔna yɛnya ɔnɛ anto wekɔ l’esehe ndo kema la lolango l’onto?

¹⁰ “Akanga w’usihi.” (2 Timote 3:⁠3) Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimwami ɔnɛ “usihi” nembetshiyaka ‘ngala, djawudi, kema la ngandji k’onto ndo la kɛtshi.’ Ande woho wasungana dikambo sɔ le wanɛ wasala akambo wa ngala ɛlɔ kɛnɛ lee! Ofundji ɔmɔtshi akate ate: “Lɔsɛnɔ lambolola la lɔkɔnyɔ efula, lambosana l’awadi a dikila efula oma l’akambo wa wɔma efula lo woho wele onto pombaka keketsha nkum’otema kande dia nde mbala sango ya lushi la lushi.” Pulushi kɛmɔtshi kalama lohango lɔmɔtshi ladjasɛ anto efula akalembetɛ ɔnɛ ɛlɔngɔlɔngɔ efula wekɔ lo tona dia sɛdingola etombelo w’oma lo ditshelo diawɔ. Pulushi kakɔ akate ate: “Vɔ wekɔ la saki k’ɔnɛ, ‘Dimi haleye kɛnɛ kayosalema lui. Layokondja kɛnɛ kalangami ɛlɔ.’ ”

¹¹ “[Hawotoyala la lolango l’onto, “NW”].” (2 Timote 3:⁠3) Wotelo ɔsɔ kadimwama oma lo tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yalembetshiya ɔnɛ: “okonda, kema la ngandji k’onto” ndo yɔ mɛnyaka dia “lolango l’onto ndo la nkumbo laya kema.” (The New International Dictionary of New Testament Theology) Eelo, lolango hayoleka tanema lo dihole diahombalɔ monga efula​—⁠dihole diakɔ ko nkumbo. Alapɔlɔ wɛnya ɛhɛnyɔhɛnyɔ w’otsha le atshukani, ana, ndo kânga ambutshi waya esombe wekɔ lo tanema l’ahole tshɛ, dikambo sɔ nyangiyaka anto. Olui ɔmɔtshi w’anyangiyangi wakate ɔnɛ: “Akambo wa ngala wasala anto​—⁠oyadi lowala kana sokola onto, mbika onto lokuwa kana ndɔ ta dia l’anya​—⁠akambo asɔ wekɔ lo salema efula l’atei wa nkumbo oleki ahole akina tshɛ wa lo tshunda diaso nɛ.”

12. Lande na kakokaso mbuta ɔnɛ anto wekɔ l’efanelo keto k’anto wamamema Nzambi?

¹² “Wayuyala l’efanelu [k’anto wamamema Nzambi, “NW”], keli wayutuna wulu [a dikambo sɔ, “NW”].” (2 Timote 3:⁠5) Bible ekɔ la wolo wa tshikitanya sɛnɔ y’anto dia ndjilowanya. (Efeso 4:​22-24) Koko, ɛlɔ kɛnɛ, anto efula wekɔ lo mbɔsa ɔtɛmwɛlɔ awɔ oko ekombɔ kawakimanyiya dia vɔ salaka ditshelo dia kɔlɔ dianyangiya Nzambi. Lokeso, wovi, ndo akambo wa dieyanelo dia kɔlɔ mbetawɔmaka mbala efula oma le ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ. Ɛtɛmwɛlɔ efula sambishaka dia ngandji koko sukɛka ata. Lo jurunalɛ India Today, ofundji ɔmɔtshi ekɔ lo mbuta ate: “Anto wakahɛnyahɛnya anyawɔ anto woho woleki tshɛ kɔlɔ lo lokombo l’Otungi wa Lâdiko.” Mɛtɛ, ata ahende wakaleke tshulola dikila wakalɔma atete ndoko edja​—⁠Ta dia Ntondo la dia Hende di’Andja w’Otondo​—⁠diakatombe l’atei wa Lokristokristo.

13. Djembetelo yakɔna yɛnya ɔnɛ kɛtɛ kekɔ lo nanyema?

¹³ ‘Wekɔ lo nanya kɛtɛ.’ (Enyelo 11:18) Olekanyi wa nomb’ewo 1 600, mbidja ndo akanga a timba 104 wakalongola Prix Nobel, oma l’andja w’otondo, wekɔ lo sukɛ ɔhɛmwɛlɔ wakasha tshunda di’osanga a wa nomb’ewo yanyanga ɔnɛ: “Anto wekɔ lo ndɔshana la kɛtɛ nyɛ yotodingi. . . . Ambotshikala paka ɛnɔnyi akumi l’ɛmɔtshi eto, diaaso dia minya wâle wa nshi nyɛ diayoshishɔ.” Alapɔlɔ ɔsɔ wakɛnya ɔnɛ etsha w’onto wadja lɔsɛnɔ lo wâle “kokaka nanya andja ɔnɛ lo yoho yahawatokoka sukɛ lɔsɛnɔ nto lo woho weyaso.” Woho watashile ekoho ka lɔhɛlɛlɛ la tshitshi kelɛwɔ ɔnɛ Ozone, olanyelo w’ashi, omanelo w’esongo wa l’ekonda, oshishelo w’ɛtɛtɔ ka kɛtɛ, ndo lomanu la nyama efula ndo la weoho efula wa tombatomba wekɔ lo shilama oko akambo w’ohomba efula wahomba kandolama esadi esadi. Tshunda dielɛwɔ ɔnɛ O.N.Y. diekɔ lo mbuta ɔnɛ: “Woho walanyaso lɔsɛnɔ laso kokaka pɔhɔla etombelo wayodiangana l’ahole tshɛ, mbidja ndo ohandjwelo wa dikongɛ dia lɔsɛnɔ diahateye wolo adiɔ dimɛna.”

14. Woho akɔna wakokayɛ mɛnya ɔnɛ Mateu 24:14 ekɔ lo takotshama lo nshi yaso nyɛ?

¹⁴ “Lukumu l’ololo lone la diulelu layusambishama lu kete tshe.” (Mateo 24:14) Yeso akatatshi ɔnɛ lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo pombaka sambishama lo kɛtɛ k’otondo, oko ɔmɛnyi le wedja tshɛ. Oma l’ekimanyielo ka Nzambi, miliyɔ y’Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo kimɔ miliyara ya wenya l’olimu ɔsɔ w’esambishelo ndo wa mbetɛ anto ambeki. (Mateu 28:​19, 20) Eelo, Ɛmɛnyi wekɔ lo shihodia ɔnɛ vɔ wayoyala l’onongo wa dikila naka vɔ hawosambisha lokumu l’ɔlɔlɔ. (Ezekiyele 3:​18, 19) Koko, vɔ wekɔ lo ngɛnangɛna l’ɔtɛ w’ɔnɛ, ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi, nunu di’anto diekɔ lo mbetawɔ losango la Diolelo la lowando tshɛ ndo wekɔ lo mbɔsa tɛdikɔ dia ndjâla Akristo wa mɛtɛ, mbuta ate, Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ekɔ diɛsɛ diahakoke mbɛdikama dia kambɛ Jehowa ndo dia dianganya ewo ka Nzambi. Ndo, l’ɔkɔngɔ wa lokumu l’ɔlɔlɔ lɔnɛ sambishama lo kɛtɛ k’otondo, ekomelo ka dikongɛ nɛ dia kɔlɔ kayoya.

ƆSA TƐDIKƆ LAM’AMBOYOKONDJA DJEMBETELO

15. Woho akɔna wayokomɛ dikongɛ di’akambo dia kɔlɔ nɛ?

¹⁵ Woho akɔna wayokomɛ dikongɛ nɛ? Bible ekɔ lo tɛkɛta dikambo dia “fɔnu ka woke” kayotatɛ lam’ayɔlɔsha ewandji wa pɔlitikɛ wa l’andja ɔnɛ “Babilona ka wuki,” etshumanelo k’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo. (Mateu 24:​21, NW; Enyelo 17:​5, 16) Yeso akate ɔnɛ l’etena kɛsɔ, ‘wonya ayokadimɔ wodjima, ngɔndɔ howalɛ nto, tɔtɔ tayɔkɔ oma l’olongo. Diangɔ dia wolo dia l’olongo diayosutshasutshama.’ (Mateu 24:29) Ondo ɔsɔ ekɔ akambo wa mɛtɛ mɛtɛ wayosalema l’olongo. Lo weoho akɔ tshɛ, ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa l’andja ɔnɛ wayotomba sɛkɛ ndo wayolanyema. L’ɔkɔngɔ diko, Satana, ɔnɛ letama ɔnɛ “Ngongo [ka la, NW] Mangongo,” ayokamba l’anto wa kɔlɔ woho wa nde ndɔshana l’anto waki Jehowa la wolo ande tshɛ. Koko, Satana hatotondoya, nɛ dia Nzambi ayowashimbɛ. (Ezekiyele 38:​1, 2, 14-23) “Fɔnu ka woke” kayokoma lo kondoko yatɔ lo Armagɛdɔ, “ta dia lushi la woke laki Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ.” Ta sɔ diayonya kɛnɛ tshɛ kayotshikala l’atei w’ɔlɔngɔswamelo waki Satana wa la kɛtɛ, ndo diɔ diayodihola mboka woho w’ɛtshɔkɔ wahakomɛki tshulɔ le anto wayohandɔ.​—⁠Ɛnyɛlɔ 7:​9, 14; 11:15; 16:​14, 16, NW; 21:​3, 4.

16. Woho akɔna weyaso ɔnɛ akambo wakalakema dia salema lo nshi y’ekomelo wekɔ lo kotshama lo nshi yaso nyɛ?

¹⁶ Lo mbaɔsa vɔamɛ, akambo amɔtshi wa lo pɔlɔfɛsi yakɔndɔla nshi y’ekomelo kokaka mɛnama oko vɔ mendanaka la tena dikina dia l’ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ l’anto. Koko, naka vɔ sanganyema kâmɛ, kete tolembetelo takatama kotshamaka nshi nyɛ. Tɔ̂shi ɛnyɛlɔ kɛnɛ: Ɛkɔtɛ wa mpita y’onto tshikaka djembetelo yahakakoke tanema le onto okina. Woho akɔ wâmɛ mbele, nshi y’ekomelo yekɔ la tolembetelo tayɔ, kana akambo wayitshikitanya la nshi kina. Akambo asɔ mbakenga “ɛkɔtɛ wa mpita” wahakoke tanema lo etena kekina. Lam’ayotɔsɛdingola akambo akɔ kâmɛ la tolembetelo tokina ta lo Bible tɛnya ɔnɛ Diolelo diaki Nzambi dia l’olongo diekɔ lo mbolɛ kakianɛ, tayɛna dia tekɔ l’ɔkɔkɔ w’oshika wa mbuta ɔnɛ nshi y’ekomelo yɔ nyɛ mɛtɛ. Lâdiko dia lâsɔ, djembetelo ya mɛtɛ ya l’Afundelo mɛnyaka ɔnɛ, kem’edja nto, dikongɛ nɛ dia kɔlɔ diayanga nanyema.

17. Mbeya ɔnɛ: nshi y’ekomelo yɔ nyɛ pombaka totshutshuya dia sho sala dikambo diakɔna?

¹⁷ Kakɔna kayoyosala lam’amboyɛna djembetelo y’ɔnɛ nshi y’ekomelo yɔ nyɛ? Tɔ̂shi ɛnyɛlɔ kɛnɛ: Naka ngembe kɛmɔtshi ka kɔlɔ efula kaya suke, sho tɔsaka tɛdikɔ dia ndjakokɛ aha la tshimbatshimba. Ɔnkɔnɛ, kɛnɛ katotɛ Bible lo dikambo dia dikongɛ dia nshi nyɛ pombaka totshutshuya dia sho mbɔsa tɛdikɔ. (Mateu 16:​1-3) Sho kokaka mɛna hwe ɔnɛ tekɔ lo sɛna lo nshi y’ekomelo ya dikongɛ di’andja ɔnɛ. Dikambo sɔ pombaka totshutshuya dia sho ndjalɔngɔsɔla lo yoho yahombama woho wa mbetawɔma le Nzambi. (2 Petero 3:​3, 10-12) Lam’akandayataka ndamɛ oko ehomɔ ka panda, Yeso akakimɔ leeta lɔnɛ l’ohomba: “Nyuyalamaki, ne dia etema anyu watukuyala wutshu la dishi, la edjwelu ka wanu la edinganu wa lumu lone. Lushi loso, latukuya le nyu shashimuya, uku shuni ya djunga, ne dia osoku mbayuya lushi lako le antu tshe wudjashi ladiku dia kete. Keli [nyusungukalake, NW], nyolombaki l’osengosengo dia nyu mpanda lu akambu aso tshe wayuya, la dia memala la ntundu ka On’a untu.”​—⁠Luka 21:​34-36.

[Footnote]

HEMBA EWO KAYƐ

Kakɔna kakate Bible lo kɛnɛ k’endana l’akambo wa l’andja ɔnɛ l’etatelo ka lowandji laki Kristo?

Naa akambo amɔtshi watshama lo nshi y’ekomelo nyɛ?

Kakɔna kaketawoya ɔnɛ nshi y’ekomelo yɔ nyɛ?

[Box on page 102]

AKAMBO AMƆTSHI WA LO NSHI Y’EKOMELO

• Ata wahatayalaka ndoko lushi.​—⁠Mateu 24:7; Enyelo 6:⁠4.

• Ndjala ya kasha.​—⁠Mateu 24:7; Enyelo 6:​5, 6, 8.

• Elando.​—⁠Luka 21:11; Enyelo 6:⁠8.

• Ehamelo ka ɛɔnywɛlɔ k’ɛlɛmbɛ.​—⁠Mateu 24:⁠12.

• Olanyelo wa kɛtɛ.​—⁠Enyelo 11:⁠18.

• Adidimu wa kɛtɛ.​—⁠Mateu 24:⁠7.

• Tena dia wolo.​—⁠2 Timote 3:⁠1.

• Ngandji ka falanga ka tshambandeko.​—⁠2 Timote 3:⁠2.

• Ohedia le ambutshi.​—⁠2 Timote 3:⁠2.

• Lolango l’onto kema.​—⁠2 Timote 3:⁠3.

• Ngandji k’ɛngɛnɔngɛnɔ oleki ngandji ka Nzambi.​—⁠2 Timote 3:⁠4.

• Ndjakimɛ kema.​—⁠2 Timote 3:⁠3.

• Ngandji k’akambo w’ɔlɔlɔ kema.​—⁠2 Timote 3:⁠3.

• Anto hawodje yimba lo wâle waya suke la ndja.​—⁠Mateu 24:⁠39.

• Amɔnyɔdi wekɔ lo mbikadja djembetelo ya nshi y’ekomelo. ​—⁠2 Petero 3:​3, 4.

• Esambishelo ka Diolelo diaki Nzambi l’andja w’otondo.​—⁠Mateu 24:⁠14.

[Full-page picture on page 101]