Angadimu w’osase lo nshi y’apɔstɔlɔ

“Usasi atohetaka ne dia antu w’ololo, ndu ongenongeno atuyalaka ne dia akanga w’etema w’usimbwi.”​—⁠OSAMBU 97:⁠11.

1. Woho akɔna wafɔna Ɛmɛnyi wa Jehowa wa nshi nyɛ l’Akristo wa l’eleko ka ntondo na?

ANDE efula kandolaso ɛtɛkɛta wa l’Osambu 97:11 oko weso Akristo wa mɛtɛ lee! ‘Osase wekɔ lo tɔhɛtɛ’ mbala la mbala. Mɛtɛ, amɔtshi a l’atei aso wakɛnyi woho wangamula osase wa Jehowa l’edja k’akumi w’ɛnɔnyi. Awui asɔ tshɛ toholaka kɛnɛ kata Tukedi 4:18 ɔnɛ: “Keli mbuka k’untu ololo keli uku usasi w’ehutwelu k’unya, watufulanelaka edja ndu w’unya l’atei w’ote.” Lam’ele sho mbɔsaka Afundelo la nɛmɔ oleki wetshelo w’ashidi, sho, Ɛmɛnyi wa Jehowa, tekɔ lo fɔna l’Akristo wa lo nshi ya ntondo. Lɔkɛwɔ lawɔ kokaka mɛnana hwe lo ndjela kɛnɛ kakɔndɔla abuku watanaso lo Afundelo wa lo Grɛkɛ w’Akristo ndo oma lo mikanda awɔ wakasambiyama oma le Nzambi.

2. Naa angadimu amɔtshi waki l’atei w’angadimu w’osase wa ntondo wakalongola ambeki wa Yeso na?

² L’atei w’angadimu wa ntondo w’osase wakalongola ambeki wa Yeso Kristo, akatanema wanɛ wakendanaka la Mɛsiya. Andɛlɛ akatɛ Simɔna Petero k’ɔnango ate: “Tambena Mesiya.” (Joani 1:41) Tena dimɔtshi l’ɔkɔngɔ, Sheso le l’olongo akasokoya ɔpɔstɔlɔ Petero dia nde shikikɛ kanyi shɔ lam’akandatɛ Yeso Kristo ate: “Kristu keye On’a [Nzambi ka, NW] lumu.”​—⁠Mateu 16:​16, 17; Joani 6:​68, 69.

Osase w’Endana l’Olimu Awɔ w’Esambishelo

3, 4. L’ɔkɔngɔ w’eolwelo kande, osase akɔna wakasha Yeso ambeki ande lo dikambo di’olimu awɔ wa lo nshi yayaye?

³ L’ɔkɔngɔ w’eolwelo kande, Yeso Kristo akasha angadimu w’osase lo dikambo di’ɔkɛndɛ wakakitshama l’ahɛka w’ambeki ande tshɛ. Mɛtɛ, nde akatɛ ambeki 500 wakatshumana la Ngalileya ate: “Okone nyutshu, nyete wedja tshe ambeki, nyâbatiza lu lukumbu la Papa ndu l’Ona ndu la [nyuma k’ekila, NW]. Nyuwaetshaki dia ntsha akambu tshe wamumunyutela. Nyulungi, dimi leko la nyu nshi tshe, edja ndu ekumelu k’andja.” (Mateu 28:​19, 20; 1 Koreto 15:⁠6) L’ɔkɔngɔ diko, ambeki wa Kristo tshɛ wakahombe ndjâla esambisha, ndo olimu awɔ w’esambishelo takiwɔ la dia pembetɛ paka “le ekoko wakashisho lu khumbu ka Isariyele.” (Mateu 10:⁠6) Takiwɔ la dia nongoya anto batismu ka Joani oko djembetelo ya ndjatshumuya dia kondja edimanyielo ka pɛkato. Lo dihole dia monga ɔsɔku, vɔ waki la dia batiza anto “lu lukumbu la Papa ndu l’Ona ndu la [nyuma k’ekila, NW].”

⁴ Yema la ntondo ka Yeso mbudɛ l’olongo, apɔstɔlɔ ande 11 wa kɔlamelo wakawombola ɔnɛ: “Khumadiondjo, undi, we ayulwela Isariyele diulelu lu etena [kɛnɛ, NW]?” Lo dihole dia nde kadimola lo dimbola sɔ, Yeso akawasha alako akina wa lâdiko lo dikambo di’olimu awɔ w’esambishelo, ata ate: “Nyu nyayulungula wulu lam’ayuya [nyuma k’ekila, NW] le nyu. Nyu nyayuyala emenyi ami lu Jerusalema, lu Judiya tshe la Samariya [ndo lo nkoma, NW] ka kete.” Polo ndo l’etena kɛsɔ, vɔ waki paka ɛmɛnyi wa Jehowa ndamɛ oto, koko kakianɛ, vɔ wakahombe ndjâla nto ɛmɛnyi wa Kristo.​—⁠Etsha 1:​6-8.

5, 6. Angadimu akɔna w’osase wakalongola ambeki wa Yeso lo Pɛntɛkɔsta na?

⁵ Ande osase wa mamba wakayolongalaka ambeki a Yeso nshi dikumi l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ lee! Mbala ka ntondo, lo Pɛntɛkɔsta ka l’ɔnɔnyi 33 T.D., vɔ wakashihodia ɔlɔlɔ kɛnɛ kalembetshiya Joele 2:​28, 29: “Dimi [Jehowa] layahe antu tshe nyuma kami, Ku an’anyu w’apami la w’amantu wayuta akambu wahatayi, Esumbi anyu wayena alo, La elongo anyu w’apami wayena waenelo. Lu nshi yako, dimi layahe ndu ekambi w’apami La ekambi w’amantu nyuma kami.” Ambeki wa Yeso wakɛnyi nyuma k’ekila oko nemi ya dja lâdiko di’ɛtɛ awɔ tshɛ​—⁠suke l’apami ndo amato 120​—⁠wakatshumana la Jerusalɛma.​—⁠Etsha 1:​12-15; 2:​1-4.

⁶ Nto, lushi la Pɛntɛkɔsta, ambeki wakahotɔ mbala ka ntondo ɔnɛ: ɛtɛkɛta wa l’Osambu 16:10 mendanaka la Yeso Kristo lakashile la mbolɔ. Omembi w’esambu akate ate: “We [Jehowa] hutshika [anima, NW] ami lu [Sheɔlɛ, NW], kuyanga mbetawo ulangimi aye mena diumbu.” Ambeki wakeye ɔnɛ ɛtɛkɛta ɛsɔ komendanaka la Nkumekanga Davidi, dikambo dia diombo diande diaki l’atei awɔ edja ndo lo lushi lɔsɔ. Tamu kema dia, suke l’anto 3 000 l’atei a wanɛ wakoke olembetshiyelo w’osase w’oyoyo ɔsɔ waketawɔ awui asɔ ko wakabatizama ko lushi lakɔ!​—⁠Etsha 2:​14-41.

7. Osase akɔna wa mamba wakalongola ɔpɔstɔlɔ Petero lam’akandatshu dia tenda Kɔnɛliyo, omboledi ɔmɔtshi w’alembe w’ose Rɔmɔ na?

⁷ L’edja ka deko efula, Ase Isariyɛlɛ wakahotɔ kɛnɛ kakate Nzambi lo dikambo diawɔ: “Dimi lakanyosonola paka nyu nyame L’atei a khumbu tshe ya la kete.” (Amose 3:⁠2) Omalɔkɔ, ɔsɔ aki mɛtɛ dingadimu dia mamba di’osase diakalongola ɔpɔstɔlɔ Petero kâmɛ la wanɛ wakotshindɛ otsha laka Kɔnɛliyo, omboledi w’alembe w’ose Rɔmɔ, lam’akaholwɛ nyuma k’ekila ambetawudi w’Ase Wedja wahatahema ohekele mbala ka ntondo. Tolembete dia, ɔsɔ aki mbala kâmɛ kakashama nyuma k’ekila la ntondo k’onto nongola batismu. Koko, dui sɔ diaki ohomba. Otondoyala aha ɔsɔku, tshike Petero kombeya ɔnɛ: ambetawudi w’Ase Wedja wahatahenyama ohekele asɔ wakakotsha akoka wa nongola batismu. Lam’akandahotɔ olembetshiyelo wa dui sɔ, Petero akambola ate: “Untu akona [ele, NW] la wulu wa nshimba wane wakalungula [nyuma k’ekila, NW] uku shu, dia [batizama] l’ashi?” Mɛtɛ, ndoko onto laki lâwɔ lakakoke tona dikambo sɔ, ko wakabatiza ambetawudi akɔ w’Ase Wedja.​—⁠Etsha 10:​44-48; ɛdika la Etsha 8:​14-17.

Ndoko Awui wa Mbahema Ohekele Nto

8. Lande na kakɛnyi Akristo amɔtshi wa l’eleko ka ntondo ɔnɛ ekɔ wolo vɔ mangana la wetshelo wa wahemelo w’ohekele?

⁸ Dingadimu dikina di’osase w’endana la mɛtɛ akɛnama lo dikambo dia wahemelo w’ohekele. Mbekelo ka mbahema ohekele kakatɔngɔ lo 1919 N.T.D. lam’akadje Jehowa sheke nde l’Abarahama. L’etena kɛsɔ, Nzambi akafundɛ Abarahama dia nde l’apami akina tshɛ wa lo luudu lande mbahema ohekele. (Etatelu 17:​9-14, 23-27) Omalɔkɔ, wahemelo w’ohekele akayokomaka djembetelo yakatshikitanyaka ekana w’Abarahama l’anto akina. Ande ofunu waki lawɔ lo ntshâka dui sɔ lee! Etombelo wakayala ko tshɛkɛta, “untu laki kumbahema uhekeli” akayoyalaka tshɛkɛta ya mɔnyɔla anto akina. (Isaya 52:1; 1 Samuele 17:​26, 27) Kema paa dia mɛna lande na kele Akristo wa ntondo w’Ase Juda wakalange ndjela djembetelo shɔ. Amɔtshi a l’atei awɔ wakadje tamu ta mamba vɔ la Paulo la Baranaba lo dikambo sɔ. Dia dikandola, Paulo nde l’amɔtshi wakakimɛ mboka otsha la Jerusalɛma dia tɛnana l’olui walɔmbɔla w’Akristo.​—⁠Etsha 15:​1, 2.

9. Angadimu akɔna w’osase wakakɛnɛmɔlɛ olui walɔmbɔla wa l’eleko ka ntondo oko wofundamidiɔ lo Etsha Tshapita 15 na?

⁹ L’etena kɛsɔ, kondjala ɔnɛ oma lo tshimbo ya dihindo dimɔtshi di’ɛnama mbakakondja Akristo asɔ wa ntondo osase w’ɔnɛ: wahemelo w’ohekele kɔnɔmbama nto le ekambi wa Jehowa. Koko, vɔ wakalongola osase wakatangamulaka ngamula tsho ɔsɔ lo sɛdingola Afundelo, lo mbetawɔ ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila, ndo lo nonga akambo wakatshe Petero nde la Paulo lo dikambo di’okadimwelo w’Ase Wedja wahatahema ohekele oya lo Lokristo. (Etsha 15:​6-21) Yɛdikɔ yakɔsama lo mukanda wakawafunde oko walaso etenyi kɛmɔtshi ɔnɛ: “[Nyuma k’ekila, NW] ndu shu takakani shati: Kema ololo shu nyukitshiya wutshu a wuki, wuleki akambu weli uhumba. Nyoseke diango diakawalambula dikishi, dikila, nyama yakawahini lu kingu, la munanyi.” (Etsha 15:​28, 29) Ɔsɔku mbakatshungɔ Akristo wa ntondo oma l’ɔlɛmbɛ wa mbahema ohekele ndo oma l’akambo akina wakahikaka Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Omalɔkɔ, Paulo akakoke mbutɛ Akristo w’Ase Ngalatiya ate: “Kristu akatutshungula dia shu ndjala la ndjadjasela.”​—⁠Ngalatiya 5:⁠1.

Osase l’Atei w’Evanjiliyɔ

10. Naa angadimu amɔtshi w’osase wakakɛnɛmɔlama l’Evanjiliyɔ waki Mateu na?

¹⁰ Tamu kema dia, evanjiliyɔ waki Mateu wakafundama oya l’ɔnɔnyi 41 T.D. wekɔ l’angadimu efula w’osase lo dikambo di’ɔlɔlɔ w’ambadi awɔ. Lo mbaɛdika, aha ambeki tshɛ waki Yeso wa l’eleko ka ntondo mbakalonge Yeso vɔamɛ lam’akandɔmbɔlaka wetshelo ande. Lo woho wa lânde, Evanjiliyɔ waki Mateu shikikɛka ɔnɛ: Diolelo mbaki ɔtɛ a dui w’esambishelo kaki Yeso. Ande efula kakatɛtɛ Yeso di’ohomba wa ndjâla la tokanyi t’ɔlɔlɔ lee! Ande angadimu w’osase waki lo Dako diande dia l’Okongo, lo wɛɛla ande (ɛnyɛlɔ oko wɛnɛ wakakɔndwama lo tshapita 13), ndo pɔlɔfɛsi kande ka woke katanema lo tshapita 24 la 25 lee! Esase ɛsɔ wɔkɔndwami l’Evanjiliyɔ waki Mateu wakatombe sɛkɛ lo dikambo di’Akristo wa l’eleko ka ntondo wakafundama suke l’ɛnɔnyi enanɛi eto l’ɔkɔngɔ wa Pɛntɛkɔsta ka l’ɔnɔnyi 33 T.D.

11. Kakɔna kakokaso mbuta lo dikambo dia kɛnɛ kele l’Evanjiliyɔ waki Luka la Mako na?

¹¹ Suke l’ɛnɔnyi 15 l’ɔkɔngɔ, Luka akayofundaka Evanjiliyɔ ande. Kânga mbele efula k’awui wa lɔkɔ fɔnaka l’ɔkɔndɔ waki Mateu, % 59 y’akambo akina mbahema lâdiko awɔ. Luka akakɔndɔla ahindo asamalo l’atei w’ahindo waki Yeso ndo akatɛkɛta dia wɛla Ande oleki afundji akina w’Evanjiliyɔ mbala hiende. Mɛnamaka di’oko yema y’ɛnɔnyi tshitshɛ tsho l’ɔkɔngɔ, Mako akayofundaka Evanjiliyɔ ande, aka epole ɔsɛkɛ lo woho waki Yeso Kristo pami la lokombo ndo osadi w’ahindo. Kânga mbakakɔndɔlaka Mako awui wakate Mateo la Luka la ntondo, nde akakɔndɔla wɛla ɔmɔtshi wakiwɔ konimola. Lo wɛla akɔ ɔsɔ, Yeso akɛdinya Diolelo diaki Nzambi la lɔtɔngɔ lakonɛma, lakatombe ndo mbola, ndo lakayɔtɔ elowa yema yema.a​—⁠Mako 4:​26-29.

12. Polo ndo lo yɛdikɔ yakɔna yakaye osase oma lo tshimbo y’Evanjiliyɔ waki Joani na?

¹² L’ɔkɔngɔ diko, Evanjiliyɔ waki Joani wakayofundamaka l’ɔkɔngɔ wa Mako funda wakinde ambolekana ɛnɔnyi 30 l’ɛmɔtshi. Ande efula k’osase wakangamula Joani lo dikambo di’olimu waki Yeso, djekoleko l’akambo w’endana la lɔsɛnɔ laki Lande ntondo l’olongo lee! Paka Joani oto mbakɔndɔla dikambo di’eolwelo kaki Lazaro, ndo ndamɛ oto mbatosha elembetshiyelo w’amɛna wakandatɛ apɔstɔlɔ ande wa kɔlamelo kâmɛ ndo dɔmbɛlɔ diande di’oma ka tshina di’otema diakandasale l’otsho wakandakahema, oko wakɔndwamadiɔ lo tshapita 13 polo 17. Mɛtɛ, vɔ mbutaka ɔnɛ: % 92 y’akambo wa l’Evanjiliyɔ waki Joani tshikitana la wa l’Evanjiliyɔ ekina tshɛ.

Angadimu w’Osase lo Mikanda wa Paulo

13. Lande na kele anto amɔtshi wakɔshi mukanda wakafundɛ Paulo Ase Rɔmɔ ɔnɛ Evanjiliyɔ mbakiwɔ na?

¹³ Ɔpɔstɔlɔ Paulo akakambema olimu lo woho wa lânde dia mbela Akristo wakasɛnaka lo nshi y’apɔstɔlɔ angadimu wa mɛtɛ. Ɛnyɛlɔ oko mukanda wakafundɛ Paulo Ase Rɔmɔ oya l’ɔnɔnyi 56 T.D.​—⁠suke l’etena kakɔ kâmɛ kakafunde Luka Evanjiliyɔ ande. Lo mukanda akɔ, Paulo ekɔ lo mbika epole ɔsɛkɛ lo dikambo di’ɔnɛ losembwe mbɔsamaka oko etombelo w’oma lo ngandji ka mamba ka Nzambi ndo oma lo tshimbo ya mbetawɔ kaso le Yeso Kristo. Ɔtɛtɛlɔ wasala Paulo lo dikambo di’endana la lokumu l’ɔlɔlɔ akakonya anto amɔtshi dia mbɔsa mukanda ande w’otsha le Ase Rɔmɔ oko Evanjiliyɔ wa tanu.

14-16. (a) Lo mukanda ande wa ntondo otsha le Akristo wa la Kɔrɛtɔ, osase akɔna wakangamula Paulo lo dikambo di’ohomba wa monga kâmɛ na? (b) Osase akɔna okina wa lâdiko w’endana la lɔkɛwɔ watanema lo Kɔrɛtɔ ka Ntondo na?

¹⁴ Paulo akafunde lo kɛnɛ k’endana l’akambo amɔtshi wakakiyanyaka Akristo wa la Kɔrɛtɔ. Mukanda wakandafundɛ Ase Kɔrɛtɔ wekɔ l’alako efula wakasambiyama wakakundjiyɛ Akristo wahɔ polo ndo ɛlɔ kɛnɛ. Ka ntondo, nde akasha Ase Kɔrɛtɔ osase lo dikambo dia munga kakawasalaka dia tombolaka anto amɔtshi a weke. Ɔpɔstɔlɔ akawangola, awatɛ la dihonga tshɛ ate: “Anyasu, dimi lambunyosengasenga lu lukumbu la Khumesu Jesu Kristu, dia nyu tshe mvuta diui otoi, diaha nyu mbatana, keli dia nyu nduwanyema lu yimba ndu lu tukanyi kame.”​—⁠1 Koreto 1:​10-15.

¹⁵ Monanyi ka mamba kaketawɔmaka l’etshumanelo k’Akristo wa la Kɔrɛtɔ. L’etshumanelo kɛsɔ, pami kɛmɔtshi akɔshi wadi she, ko akatshe ‘woho wa monanyi kaki kosalemaka kânga l’atei w’ase wedja.’ Paulo akafunde l’ɔlɔlɔ tshɛ ate: “Nyunya untu a kolo oso uma l’atei anyu.” (1 Koreto 5:​1, 11-13) Ɔsɔ dui di’oyoyo le etshumanelo k’Akristo​—⁠wotshanyelo w’onto oma l’atei w’etshumanelo. Dui dikina diakahombaka etshumanelo ka la Kɔrɛtɔ kondja osase akendanaka la dikambo di’ɔnɛ: anto amɔtshi a l’atei atɔ wakafundaka anangɛwɔ wa lo nyuma lo tuminadi ta l’andja ɔnɛ woho wa kandola ekakatanu. Paulo akâshimbe la dihonga tshɛ di’aha vɔ ntsha ɔsɔku.​—⁠1 Koreto 6:​5-8.

¹⁶ Dikambo dikina nto diakasoyaka etshumanelo ka la Kɔrɛtɔ diakendanaka l’awui wa dieyanelo. Lo 1 Koreto tshapita 7, Paulo akɛnya ɔnɛ: lo menda edelo k’akambo wa monanyi, ndeka ɔlɔlɔ le pami tshɛ dia nde monga la wadiɛnde hita ndo dia omoto tshɛ monga l’omɛnde hita. Paulo akɛnya nto ɔnɛ: kânga mbele enyemba w’anto kokaka kambela Jehowa la yambalo tshɛ, aha anto tshɛ mbele la losha l’onyemba. Ndo, naka omoto ɔmɔtshi ambovusha omi, nde kokaka nyomotshukama l’onto lalangande koko “[paka lo, NW] Khumadiondjo.”​—⁠1 Koreto 7:⁠39.

17. Osase akɔna wakangamula Paulo lo dikambo dia wetshelo wa eolwelo na?

¹⁷ Ande angadimu w’osase wakangamula Nkumadiɔndjɔ oma lo tshimbo ya Paulo lo dikambo di’eolwelo lee! Akristo w’akitami wayolɔ la woho akɔna wa demba na? Paulo akafunde ate: “Kambunema dimba ku dimba; kambulwama dimba dia [n]yuma.” Ndoko alemba w’emunyi wayɔsama otsha l’olongo, nɛ dia “Umunyi la dikila haweyi nkita diulelu dia [Nzambi, NW].” Paulo akakotsha ate: aha akitami tshɛ mbayolala djɔ lo nyɔi koko ate: lo wôngelo wa Yeso, amɔtshi wayolɔ dia lɔsɛnɔ laha l’ekomelo oko kamula ka sso kam’avɔwɔ.​—⁠1 Koreto 15:​43-53.

18. Osase akɔna w’endana la nshi yayaye watanema lo mukanda wa ntondo waki Paulo otsha le Ase Tɛsalɔnika na?

¹⁸ Lo mukanda wakandafundɛ Akristo wa la Tɛsalɔnika, Paulo akangamula osase lo dikambo di’akambo wayaye. Lushi la Jehowa lakahombe ndja oko ovi l’otsho. Paulo akalembetshiya nto ate: “Lam’ata antu vati: Eko ki la lutui tshitshi, ku elanyelu ka shashimuya kayuya le wo, uku atuyakaka lono le umuntu leli la diemi; vo hawuhanda nduku yema.”​—⁠1 Tesalonika 5:​2, 3.

19, 20. Angadimu akɔna w’osase wakalongola Akristo wa la Jerusalɛma ndo la Judeya lo mukanda wakafundela Paulo Ase Hɛbɛru?

¹⁹ Lo fundɛ Ase Heberu mukanda ande, Paulo akatomɛ Akristo wa ntondo wa la Jerusalɛma ndo wa la Judeya angadimu w’osase. Ande woho wakandɛnya la dihonga tshɛ ɔnɛ dikongɛ di’ɔtɛmwɛlɔ w’Akristo ndeka nɛ diaki lo nshi ya Mɔsɛ etale lee! Lo dihole dia ndjela Ɛlɛmbɛ wakashama oma le andjelo, Akristo wekɔ la mbetawɔ lo panda kakatɛkɛtama mbala ka ntondo oma lo tshimbo y’Ɔna Nzambi, ɔnɛ loleki andjelo asɔ wa tɛmba sango fua lo fua. (Heberu 2:​2-4) Mɔsɛ aki paka kapita keto lo luudu la Nzambi. Koko Yeso Kristo mbalɔmbɔla luudu l’otondo. Kristo ekɔ ɔlɔmbɛdi a woke oko Mɛlɛkizɛdɛkɛ, ekɔ lo mbɔsa dihole dia woke efula oleki nɛ di’ɛlɔmbɛdi wa dioho di’Arɔna. Paulo akakɛnɛmɔla nto ɔnɛ: Ase Isariyɛlɛ kombidja dia mbɔtɔ lo mumuya ka Nzambi nɛ dia vɔ komonga la mbetawɔ ndo l’okitanyiya, koko Akristo mbɔtɔka lɔkɔ dikambo dia kɔlamelo ndo okitanyiya awɔ.​—⁠Heberu 3:1 polo 4:⁠11.

²⁰ L’ɔkɔngɔ wa lâsɔ nto, sheke y’oyoyo ndeka sheke y’Ɛlɛmbɛ fua lo fua. Oko akadiewɔma edja k’ɛnɔnyi 600 la ntondo lo Jeremiya 31:​31-34, wanɛ wele l’atei wa sheke y’oyoyo wekɔ l’ɛlɛmbɛ wa Nzambi wofundami l’etema awɔ ndo vɔ kondjaka edimanyielo ka mɛtɛ ka pɛkato yawɔ. Lo dihole dia ndjâla l’ɔlɔmbɛdi wa lâdiko wahomba nambolaka elambo ɔnɔnyi tshɛ lo dikambo dia pɛkato yande ndo y’anto akina, Akristo wekɔ l’Ɔlɔmbɛdi awɔ wa Lâdiko, Yeso Kristo, ɔnɛ laha la pɛkato ndo lakalambola olambo wa pɛkato mbala kakɔ ɔtɔi lo pondjo. Lo dihole dia nde mbɔtɔ lo dihole di’ekila diakasalema l’anya w’anto woho wa tokimɔ olambo ande, nde akɔtɔ l’olongo dia tɛnama la ntondo ka Jehowa ndamɛ. Lâdiko dia lâsɔ, nyama yakalambɔmaka la tshina dia sheke y’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ kokokaka minya pɛkato tshɛ, kana elambo akɔ takiwɔ la dia kimɔmaka ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi. Koko, olambo wa Kristo wakakimɔma mbala kâmɛ lo pondjo, minyaka pɛkato tshɛ. Awui asɔ tshɛ ngamulaka osase lo tɛmpɛlɔ ka woke ka lo nyuma, lo sɛkɛ dia tɛmpɛlɔ, lɛnɛ akamba atshikadi w’akitami kâmɛ la “ekoko ekina” olimu ɛlɔ kɛnɛ.​—⁠Joani 10:16; Heberu 9:​24-28.

21. Kakɔna kɛnya sawo nɛ lo dikambo di’ekotshamelo k’Osambu 97:11 la Tukedi 4:18 lo nshi y’apɔstɔlɔ na?

²¹ Dihole aya bu dia shila diɛnyɛlɔ dikina efula, ɛnyɛlɔ oko angadimu w’osase watanema lo mikanda wakafunde Petero ndo wa lo mikanda w’ombeki Jakɔba la Judɛ. Koko, diɛnyɛlɔ diomiso la shila diambokoka tɛnya ɔnɛ: Osambu 97:11 la Tukedi 4:18 waki l’ekotshamelo ka mamba lo nshi y’apɔstɔlɔ. Mɛtɛ kakatatɛ la pama oma lo adjidji ayɔ oya l’ekotshamelo ndo akambo wa shikâ.​—⁠Ngalatiya 3:​23-25; 4:​21-26.

22. Kakɔna kakatombe l’ɔkɔngɔ wa nyɔi k’apɔstɔlɔ, ndo kakɔna kayɛnya sawo diayela na?

²² L’ɔkɔngɔ wa nyɔi k’apɔstɔlɔ wa Yeso ndo w’etatelo ka wangunelo w’oma lo mbetawɔ ka mɛtɛ kakatama edja la ntondo, osase wa mɛtɛ wakayongamulaka yema tshitshɛ tsho. (2 Tesalonika 2:​1-11) Koko, lo ndjela daka diakalake Yeso, l’ɔkɔngɔ wa deko efula, Nkumi akayokalolaka ndo akayotana “[ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ, NW]” asha “antu wa [lo] luudu landi” mma dia vɔ ndɛ l’etena kahombama. Etombelo wakayala ko, Yeso Kristo akayokitsha ɔhɔmbɔ ɔsɔ “ladiku dia diango diandi tshe.” (Mateu 24:​44-47) Angadimu akɔna w’osase wakayele na? Dui sɔ mbayotosawola lo sawo diayela.

[Footnote]

Onde Wɛ Mbohɔka?

◻ Afundelo akɔna wa Bible wɛnya ɔnɛ: ohotwelo w’akambo wa mɛtɛ ndjaka yema yema na?

◻ Naa angadimu amɔtshi w’osase wakakɔndwama lo dibuku di’Etsha?

◻ Osase akɔna watanema l’atei w’Evanjiliyɔ na?

◻ Angadimu akɔna w’osase watanaso lo mikanda wa Paulo na?