BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w95 11/1 lk. 20-25
  • Wamboshimbamela oma lo “lolonga la kolo”

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Wamboshimbamela oma lo “lolonga la kolo”
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1995
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • “Ekumelu” Kayoya Etena Kakɔna?
  • Ele “Lolonga Lone” Na?
  • “Lolonga Lone la Kolo”
  • “Lolonga lone” Lambeyama
  • Etena k’aha ndala djɔ
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1995
  • Wembola W’oma Le Ambadi
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1997
  • Wôngelo waki Kristo, alembetshiyawɔ le yɛ?
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
  • “Dieli La Akambu Aso Dia Ndja”
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1999
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1995
w95 11/1 lk. 20-25

Wamboshimbamela oma lo “lolonga la kolo”

“Yee! lolonga laha la mbetawo la akanga a wendjudi, edja ndu kaandi ayumutshikala la nyu ndu ayumuyala la memakana le nyu?”​—⁠LUKA 9:⁠41.

1. (a) Kolomboka yakɔna yahomɔ tena diaso di’asui nɛ na? (b) Kakɔna kata Afundelo lo dikambo dia wanɛ wayokondja panda na?

TEKƆ lo sɛna lo nshi y’asui wa mamba. Adidimu wa nkɛtɛ, dola di’ashi, ndjala, hemɔ, ɛɔnywɛlɔ k’ɛlɛmbɛ, okandelo a wa bɔmbɛ, ata a wɔma efula​—⁠asui asɔ kâmɛ ndo akina nto efula wekɔ lo soya anto l’eleko ka 20 kɛnɛ. Koko, kem’edja nto, sui dioleki woke diayosalema. Sui diakɔna sɔ na? Toko “[fɔnu ka woke, NW] kayuya, wuhu wahatayala uma k’etatelu k’andja edja ndu kakiane, ndu wuhu wahayalaki pundju.” (Mateu 24:21) Koko, efula ka l’atei aso kokaka nongamɛ nshi yayaye y’ɔngɛnɔngɛnɔ efula! Lande na? Nɛ dia, Dui dia Nzambi hita tɛkɛtaka dikambo dia “ului a wuki w’antu waheyama mbala, uma lu wedja tshe, ndu uma lu wauhu tshe ndu uma lu weuhu w’antu tshe, ndu w’eteketa tshe . . . Vo weli wane wambuya uma lu [fɔnu ka woke, NW] . . . Vo hawuka ndjala ntu, hawuka pusa ntu . . . [Nzambi, NW] ayâkitula asoi tshe uma lu ashu awo.”​—⁠Enyelo 7:​1, 9, 14-17.

2. Ekotshamelo kakɔna ka ntondo kaki l’avɛsa w’etatelo wa lo Mateu 24, Mako 13, la Luka 21 na?

2 Ɔkɔndɔ wakasambiyama watanema lo Mateu 24:​3-22, Mako 13:​3-20, la Luka 21:​7-24 mɛnyaka woho wakalembetshiya Yeso pɔlɔfɛsi kande k’endana la “ekumelu [ka dikongɛ di’akambo, NW].”a Pɔlɔfɛsi kɛsɔ akakotshama mbala ka ntondo le dikongɛ di’akambo dia kɔlɔ di’Ase Juda diaki l’eleko ka ntondo lo Tena Diaso nɛ, dui sɔ diakayêlaka Ase Juda “[fɔnu ka woke, NW]” kaki katasalemaka ndoko lushi. Dikongɛ di’otondo di’ɛtɛmwɛlɔ kâmɛ la dia pɔlitikɛ diaki l’etshina kadiɔ lo tɛmpɛlɔ diakalanyema pondjo ndo hadiɔlɔngɔswamaki nto.

3. Lande na kahatahombe tshimbatshimba dia ndjela pɔlɔfɛsi ka Yeso ɛlɔ kɛnɛ na?

3 Tênde kakianɛ awui wakatshama yema la ntondo k’ekotshamelo ka ntondo ka pɔlɔfɛsi kɛsɔ kaki Yeso. Dui sɔ diayotokimanyiya dimɛna efula dia sho mpotɔ ekotshamelo kɔfɔnyi latɔ lo nshi yaso nyɛ. Ekotshamelo kakɔ kayotɛnya lande na ahatakoke tshimbatshimba dia sho mbɔsa tɛdikɔ kakianɛ woho wa ndjokondja panda lo fɔnu koleki woke kayokomɛ anto tshɛ.​—⁠Romo 10:​9-13; 15:4; 1 Koreto 10:11; 15:⁠58.

“Ekumelu” Kayoya Etena Kakɔna?

4, 5. (a) Lande na kakayashaka Ase Juda wa l’eleko ka ntondo T.D. wakokaka Nzambi wɔma lo pɔlɔfɛsi ka Danyele 9:​24-27 na? (b) Woho akɔna wakakotshama pɔlɔfɛsi kakɔ na?

4 Oya l’ɔnɔnyi 539 N.T.D., Danyɛlɛ, omvutshi wa Nzambi, akɛnyi ɛnɛlɔ k’akambo wakahombe ndjosalema lo “lubingu” l’ekomelo la l’atei a “bingu akumi esambeli” y’ɛnɔnyi. (Danyele 9:​24-27) “Bingu” shɔ yakatatɛ mbalema lo 455 N.T.D. lam’akakimɔ Aratashasha, Nkumekanga k’Ase Pɛrɛsiya, dikimɔ dia nyomoka osomba wa Jerusalɛma. “Lubingu” l’ekomelo lakatatɛ kam’akɛnama Mɛsiya, Yeso Kristo, etena kakandabatizama ndo kakandakitama nyuma l’ɔnɔnyi 29 T.D.b Ase Juda wa l’eleko ka ntondo T.D. wakokaka Nzambi wɔma wakahotɔ ɔlɔlɔ ɔnɛ l’etena kɛsɔ mbakakotshama pɔlɔfɛsi kaki Danyɛlɛ. Ɛnyɛlɔ oko, lo dikambo di’olui w’anto wakamɔtɛ dia ndjolonga esambishelo kaki Joani Obatizanyi l’ɔnɔnyi 29 T.D., Luka 3:15 mbutaka ɔnɛ: “Lam’aki wudja la elungamelu, ndu lam’akakanaka antu tshe l’etema awo dikambu dia Joani vati: Kana ndi keli Kristu.”

5 “Lubingu” la 70 lakahombe ndjâla ɛnɔnyi esambele wa diɛsɛ dia lânde diakakondja Ase Juda. Tatɛ oma ko ɔnɔnyi 29 T.D., ɛnɔnyi ɛsɔ wakendanaka ndo la batismu kâmɛ l’olimu waki Yeso, nyɔi kande ka ndjakimɔ oko olambo “l’atei w’etenyi otoi ka hendi ka lubingu” l’ɔnɔnyi 33 T.D., ndo ‘etenyi ka lomingu’ kekina polo ndo l’ɔnɔnyi 36 T.D. L’atei a “lobingu” lɔsɔ, paka Ase Juda wakokaka Nzambi wɔma la ambetawudi w’Ase Wedja mbaki la diaaso dia ndjâla ambeki wa Yeso wokitami. L’ɔkɔngɔ diko, l’ɔnɔnyi 70 T.D., lushi laki kombeyamaka la ntondo, alembe w’Ase Rɔmɔ wakalɔmbwama oma le Titus wakashile dikongɛ di’atɔmbɔki di’Ase Juda oshiki.​—⁠Danyele 9:​26, 27.

6. (a) Woho akɔna w’elanyelo kaki “[fɔnu, NW]” kakatatɛ l’ɔnɔnyi 66 T.D.? (b) Wa na wakakondja panda, ndo oma l’ɔkɔkɔ wa yɛdikɔ yakɔna y’ɛsadi esadi yakɔsama?

6 Ɔnkɔsɔ mbakalanyema dioho di’ɛlɔmbɛdi di’Ase Juda diakadjaka tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛmɛ mindo ndo diakɔtɔ sheke dia ndjaka Ɔn’aki Nzambi hita. Ndo abuku w’ɛkɔndɔ wa wodja w’otondo la wa kabila la kabila mbakalanyema etena kakɔ. L’ɔkɔngɔ diko, ndoko Ose Juda laki l’akoka wa sɛma nto ɔnɛ nde kokaka ndɛ lowandji kana ndjâla ɔlɔmbɛdi l’ɔtɛ wakandotɔ lo dioho kapanda. Dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ efula ko, Ase Juda wakakitama nyuma wakakakitɔna l’anto asɔ oko ɛlɔmbɛdi wa lo dioho dia nkumekanga dia vɔ “mbewoya akambo wa lɔɔka” waki Jehowa. (1 Petro 2:​9, Dyookaneelo dy’oyooyo) Lam’akadinge alembe w’Ase Rɔmɔ Jerusalɛma mbala ka ntondo, ndo kânga mbakawalanya lɛtshi la nkɛtɛ la tɛmpɛlɔ l’ɔnɔnyi 66 T.D., Akristo wakeye ɔnɛ alembe akɔ a wolo asɔ mbele “[ɛngɔ ka wɔnɔnyi kela elanyelo, NW] kakati umvutshi Danyele kemadi lu dihuli di’ekila.” Lo kitanyiya dui dia pɔlɔfɛsi diakatome Yeso, Akristo wa la Jerusalɛma la wa la Judeya wakalawɔ otsha l’akona woho wa kondja panda.​—⁠Mateu 24:​15, 16; Luka 21:​20, 21.

7, 8. “Djimbitelu” yakɔna yakasɛdingolaka Akristo, ko kakɔna kakiwɔ kombeyaka na?

7 Akristo wa kɔlamelo w’Ase Juda asɔ wakɛnyi ekotshamelo ka pɔlɔfɛsi kaki Danyɛlɛ ndo waki ɛmɛnyi w’ata wa mamba, wa ndjala, wa hemɔ, w’adidimu wa nkɛtɛ, ndo w’ɛɔnywɛlɔ k’ɛlɛmbɛ kakatatshi Yeso la ntondo oko etenyi kɛmɔtshi ka “djimbitelu . . . [ya nshi y’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo, NW].” (Mateu 24:⁠3) Ko onde Yeso akawatɛ etena shikaa kakahombe Jehowa mbisha dikongɛ sɔ dia kɔlɔ dilanya? Kema. Kɛnɛ kakandatatshi lo dikambo dia wôngelo ande oko nkumekanga lo nshi yayaye akakotshama mɛtɛ nto ndo lo kɛnɛ k’endana la “[fɔnu ka woke, NW]” ka l’eleko ka ntondo: “Keli nduku untu leya lushi lako kana unya ako, kuyanga andjelo wa l’ulungu, kuyanga Ona, paka Papa ndame.”​—⁠Mateu 24:⁠36.

8 Lo ndjela pɔlɔfɛsi kaki Danyɛlɛ, Ase Juda wakakoke kamba akumi dia mbeya etena kakahombe Yeso mɛnama oko Mɛsiya. (Danyele 9:25) Koko, vɔ kokondja ndoko datɛ di’endana la “[fɔnu ka woke, NW]” kakayoshilaka dikongɛ di’Ase Juda diakatɔmbɔkɔ oshiki. Paka l’ɔkɔngɔ w’elanyelo ka Jerusalɛma la tɛmpɛlɔ katɔ mbakawayeyaka ɔnɛ l’ɔnɔnyi 70 T.D. mbakakoke datɛ diakɔ. Koko, vɔ wakeyaka pɔlɔfɛsi ka Yeso kakandasha l’ɛtɛkɛta ɛnɛ ate: “Antu wa lolonga lone hawushila, tshikima akambu aso tshe wambushidiyama.” (Mateu 24:34) Mɛnamaka dia, woho wakambema tshɛkɛta “lolonga” olimu lanɛ tshikitana la woho wakambemayɔ olimu lo Undaki 1:4 watɛkɛta dikambo dia nɔnga yahɔna, yaya ndo yeta lo ndjela etena kɛmɔtshi.

Ele “Lolonga Lone” Na?

9. Woho akɔna walembetshiya adiksiɔnɛrɛ tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ ge·ne·aʹ?

9 Lam’akoke apɔstɔlɔ anɛi wakadjasɛ la Yeso l’Okongo w’Ɔlivɛ pɔlɔfɛsi kakinde k’endana la “nshi y’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo,” kitshimudi yakɔna yaki la tshɛkɛta “lolonga” le wɔ na? L’atei w’Evanjiliɔ, tshɛkɛta “lolonga” kadimɔma oma lo ge·ne·aʹ, tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yele adiksiɔnɛrɛ wa nshi nyɛ ndjiɔmbɔlaka ɔnkɔnɛ: “Lo [ndjela tshɛkɛta yakɔ woho weyɔ], yɔ yele lɔlɔnga l’anto woye oma le tshɛwɔ kâmɛ.” (Diksiɔnɛrɛ Greek-English Lexicon of the New Testament diaki Walter Bauer) “Ele kɛnɛ kotumbi kana kôtwe, nkumbo; . . . woho wayahɔna nɔnga y’anto lo dioho dimɔtshi . . . kana anto wa lo dioho diamɛ . . . lemba l’otondo l’anto wônga kâmɛ l’etena kɛmɔtshi, Mat. 24:34; Mako 13:30; Luka 1:48; 21:32; Fil. 2:​15, ndo dikambo dia dioho di’Ase Juda dionga l’etena kâmɛ lo woho wotshikitanyi.” (diksiɔnɛrɛ Expository Dictionary of New Testament Words diaki W. E. Vine) “Ele kɛnɛ kotumbi kana kôtwe, woho wayahɔna anto wa lo lɔlɔnga lɔmɔtshi, nkumbo; . . . lemba l’otondo l’anto wônga kâmɛ l’etena kɛmɔtshi, Mat. xxiv. 34; Mako xiii. 30; Luka i. 48 . . . tshɛkɛta yakambema olimu le dioho di’Ase Juda wasɛna kâmɛ l’etena kɛmɔtshi ndo edie ɔtɔi [lo woho wa lânde].”​—⁠Diksiɔnɛrɛ Greek-English Lexicon of the New Testament diaki J. H. Thayer.

10. (a) Olembetshiyelo akɔna wakasha ɛnɛnɛ ehende lam’akawashile Mateu 24:34 na? (b) Woho akɔna wasukɛ diksiɔnɛrɛ dimɔtshi dia teoloji kâmɛ ndo ekadimwelo ɛmɔtshi wa Bible, olembetshiyelo ɔsɔ na?

10 Omalɔkɔ, vɔ akɔ ahende, Vine la Thayer wekɔ lo shila Mateu 24:34 dia nembetshiya “lolonga lone” (he ge·ne·aʹ hauʹte) oko “olui w’anto wasɛna kâmɛ l’etena kɛmɔtshi.” Diksiɔnɛrɛ Theological Dictionary of the New Testament (1964) sukɛka olembetshiyelo ɔsɔ, ata ɔnɛ: “Woho wakakambe Yeso olimu la wotelo ‘lɔlɔnga’ mɛnyaka oyango ande waha l’okakatanu: nde kitshaka yambalo yande le anto tshɛ ndo mpotɔka ɔnɛ vɔ tshɛ watɔkɔka lo pɛkato woho ɔtɔi.” Mɛtɛ, ‘osanganelo wa lo pɛkato’ akɛnama lo wodja w’Ase Juda lam’aki Yeso eke la nkɛtɛ, woho akɔ wâmɛ mbɛnama l’andja ɔnɛ ɛlɔ kɛnɛ.c

11. (a) Ɔnɛnɛ akɔna wahomba tɔlɔmbɔla ntondo dia sho mbeya woho wa kamba olimu la he ge·ne·aʹ hauʹte? (b) Woho akɔna wakakambe ɔnɛnɛ akɔ la tshɛkɛta shɔ?

11 Mɛtɛ, wekelo weka Akristo awui asɔ nɔmbɔlaka ntondotondo tomba tawɔ lo woho wakakambe afundji w’Evanjiliɔ wakasambiyama olimu la wotelo wa lo Grɛkɛ ge·ne·aʹ hauʹte, kana “lolonga lone,” lo shila ɛtɛkɛta wa Yeso. Wotelo akɔ wakakambemaka olimu tena tshɛ lo yoho ya kɔlɔ. Ɔnkɔnɛ, Yeso akelɛ ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’Ase Juda ɔnɛ “elui, ndu diuhu dia akhuha,” ndo akatetemala la mbuta ate: elombwelo ka Ngɛhɛna kakahombe komɛ ‘lɔlɔnga lakɔ.’ (Mateu 23:​33, 36) Ko onde elombwelo kɛsɔ kakendanaka paka l’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa dungi pende? Kema. Mbala efula, ambeki waki Yeso wakawokaka nde atɛkɛta dikambo dia “lolonga lone,” akamba la tshɛkɛta yakɔ shɔ woho akɔ wâmɛ lo yɛdikɔ yambodiangana efula. Lɔlɔnga lakɔ lɔsɔ akilɔ na?

“Lolonga Lone la Kolo”

12. Woho akɔna wakɔtɔnganyiya Yeso “elui w’antu” la “lolonga lone” etena kakôlongaka ambeki ande na?

12 L’ɔnɔnyi 31 T.D., lam’akakambaka Yeso olimu ande a woke efula la Ngalileya ndo yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa Pasaka, ambeki ande wakawôke nde atɛ “elui w’antu” ate: “La na ayumufanya wa lu lolonga lone? Vo weko uku akenda wudjashi lu tuka, weta anyawo lu tokenyo vati: Shu takanyudedi pungi, ku nyu hanyonwe wenye. Shu takaledi, ku nyu hanyutshi utanda. Ne dia Joani akayi, ndi kondekaka, konokaka, ku antu wakaweti vati: Kanga edienge kendi. On’a untu akayi, ndi ndekaka, nokaka, ku vo mvutaka vati: Nyende kanga dishi la onoshi a wanu! ongenyi wa elungudi w’elambu la antu wa kolo!” Ndoko kɛnɛ kakangɛnyangɛnyaka “elui w’antu” wa kɔlɔ!​—⁠Mateu 11:​7, 16-19.

13. Lam’akinde l’ambeki ande, wa na wakate ndo wakânya Yeso ɔnɛ vɔ mbele “lolonga lone la kolo” na?

13 L’ɔkɔngɔ diko, l’ɔnɔnyi 31 T.D., lam’akakimɛ Yeso l’ambeki ande mboka lo lɔkɛndɔ lawɔ la hende l’esambishelo otsha la Ngalileya, “afundji amotshi la Afarise” wakalɔmbɛ Yeso djembetelo. Nde akawatela vɔ la “elui w’antu” waki lawɔ ate: “Wa lu lolonga la kolo la luseka watuyangaka djimbitelu. Keli hawuwasha nduku djimbitelu, tshikima djimbitelu ya umvutshi Jona. Uku aki Jona l’utema a lusi la wuki tanyi tusatu la etshu esatu; osoku mbayuyala On’a untu tanyi tusatu la etshu esatu l’atei a kete. . . . Osoku mbayuyala le wa lolonga lone la kolo.” (Mateu 12:​38-46) Mɛtɛ, “lolonga lone la kolo” mendanaka l’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ kâmɛ la “elui w’antu” wanɛ waki kompotɔ djembetelo yakakotshama lo nyɔi ka Yeso ndo lo eolwelo kande.d

14. Wanyelo akɔna wakânya Yeso Asaduka la Afarisɛ lo atui w’ambeki ande?

14 L’ɔkɔngɔ wa Pasaka ka l’ɔnɔnyi 32 T.D., lam’akɔtɔ Yeso l’ambeki ande lo lɛtshi la nkɛtɛ la la Ngalileya lelɛwɔ Mangadana, Asaduka la Afarisɛ wakɔlɔmbɛ djembetelo mbala kekina nto. Nde akâvusolɛ ate: “Wa lolonga lone la kolo ndu la luseka watuyangaka djimbitelu, keli hawuwasha nduku djimbitelu kina, paka djimbitelu ya Jona. Ku ndi akâtshiki, akatshu.” (Mateu 16:​1-4) Andjashi Nzambi wa dungi pende asɔ waki l’onongo woleki woke oko wakiwɔ ɛlɔmbɔdi l’atei w’“elui w’antu” waha la kɔlamelo wakanyema oma le Yeso, awaelɛ ate: “lolonga lone la kolo.”

15. Yema tshitshɛ la ntondo ndo l’ɔkɔngɔ w’ohilwelo ande, ohomanelo akɔna wakahomana Yeso l’ambeki ande vɔ la ‘lɔlɔnga lɔnɛ’ na?

15 Oya l’ekomelo k’olimu ande wa la Ngalileya, Yeso akelɛ olui w’antu la ambeki ande oya le nde ko akawatɛ ate: “Untu tshe l’atei a lolonga lone la luseka ndu l’akambu wa kolo layumbuka dimi la aui ami sonyi, ndu dimi, On’a untu, layuwuka sonyi.” (Mako 8:​34, 38) Omalɔkɔ, elui w’anto w’Ase Juda wa l’etena kɛsɔ waki kondjatshumoya mbâki mɛtɛ “lolonga lone la luseka ndu l’akambu wa kolo.” Nshi mɔtshi yakete, l’ɔkɔngɔ w’ohilwelo waki Yeso, nde l’ambeki ande ‘wakahomana l’olui w’anto,’ ko pami kɛmɔtshi akɔlɔmbɛ dia nde kɔnɔya ɔnande. Yeso akakaloya dui ate: “Yee! lolonga laha la mbetawo la akanga a wendjudi, edja ndu kaandi ayumutshikala la nyu ndu ayumuyala la memakana le nyu?”​—⁠Mateu 17:​14-17; Luka 9:​37-41.

16. (a) Wanyelo akɔna wakavusola Yeso lo dikambo dia “elui w’antu” la Judeya? (b) Woho akɔna wakayokomaka ‘lɔlɔnga lɔsɔ’ lo ntsha dikambo dioleki tshɛ kɔlɔ na?

16 Ondo la Judeya, l’ɔkɔngɔ wa Difɛstɔ dia Totombotombo dia l’ɔnɔnyi 32 T.D., “lam’akamotaka elui w’antu” la le Yeso, mbakandavusola wânyelo wakandawawanya ata ate: “Lolonga lone, leko lolonga la kolo! Vo watuyangaka djimbitelu, keli hawuwasha djimbitelu, tshikima djimbitelu ya Jona.” (Luka 11:29) L’ɔkɔngɔ diko, lam’akayɔtɔlaka ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ Yeso lo tuminadi, Pilato akayange mbotshungola. Ɔkɔndɔ akɔ mbutaka ɔnɛ: “Ewandji w’anɔmbɛɛdi la dikumanyi wakatɛɛ elui w’anto ɔnɛɛ: nyɔlɔmbɛ dya vɔ tocungwɛɛ Barabasɛ, kele wayake Yeeso. . . . Pilato akawambola ate: “Ko laasɔ, Yeeso leetawɔ Kristo, alanganyu dimi ncaa lande?” Vɔ cɛɛ wakakadimola vwaate: “Hanɛnde l’otamba w’aswi!” Nde akanyomowambola ate: “Ko kɔɔlɔ kakɔna koceende?” Ko vɔ wakanyomotamanya pangɔhangɔ la woolo vwate: “Hanɛnde l’otamba w’aswi!”” “Lolonga la kolo” lɔsɔ lakayangaka nyɔi ka Yeso!​—⁠Mateyo 27:​20-25, Dyookaneelo dy’oyooyo.

17. Kakɔna kakatshe amɔtshi a l’atei wa “lolonga la kolo” oma l’esambishelo kaki Petero lushi la Pɛntɛkɔsta?

17 “Lolonga laha la mbetawo la akanga a wendjudi” lɔsɔ lakasɛngiyama oma le ewandji awɔ w’ɛtɛmwɛlɔ ko oma lo dikambo sɔ, wakɛmbɛ onongo a woke lo ndjakisha Nkumadiɔndjɔ Yeso Kristo. Nshi akumi atanu l’ɔkɔngɔ, lo Pɛntɛkɔsta ka l’ɔnɔnyi 33 T.D., ambeki wakalongola nyuma k’ekila ndo wakatatɛ la tɛkɛta l’ɛtɛkɛta wotshikitanyi. Kam’akawoke mindjo, “Ului w’antu wakamote kame,” ko ɔpɔstɔlɔ Petero akawaelɛ ɔnɛ “asi Juda, ndu nyu wane wudjashi lu Jerusalema,” ata ate: “[Onto ak’ɔnɛ [Yeso] . . . Nyu nyakooyake lo mboohanɛ l’otamba w’aswi oma lee anto wa kɔɔlɔ, Dyookaneelo dy’oyooyo].” Kakɔna kakatshe ampokami amɔtshi waki lawɔ? “Vo wakanyangi wulu l’etema awo.” Ko Petero akâlɔmbɛ dia vɔ ndjatshumoya. Nde “akawatela aui akina efula, akâlaki ati: Nyuyashimbeli uma lu lolonga la kolo lone!” Oma lo dikambo sɔ, suke l’anto nunu sato “waketawo diui diandi [l’otema ɔtɔi, NW], [ndo] wakabatizama.”​—⁠Etsha 2:​6, 14, 23, 37, 40, 41.

“Lolonga lone” Lambeyama

18. Mbala tshɛ kakakambaka Yeso la tshɛkɛta “lolonga lone,” akandalangaka mbuta na?

18 Ko ele “lolonga” lakanyanyaka Yeso efula lam’akinde l’ambeki ande na? Kakɔna kakawamane fundo l’ɛtɛkɛta ande ɛnɛ w’ɔnɛ: “Wa lu lolonga lone hawushila, tshikima akambu aso tshe wambushidiyama”? Mɛtɛ, Yeso kotshikitanya woho wakandakambaka olimu la tshɛkɛta “lolonga lone,” dia mbuta dikambo di’elui w’anto wa l’etena kande kâmɛ ‘l’ɛlɔmbɔdi awɔ wa totshungu’ wakakengaka vɔ tshɛ kâmɛ, wodja w’Ase Juda. (Mateu 15:14) ‘Lɔlɔnga lɔsɔ’ lakadiɛnɛ l’asui tshɛ wakatatshi Yeso ndo wakashile oshiki lo “[fɔnu ka woke, NW]” kaheyama mbɛdikola kakakomɛ Jerusalɛma.​—⁠Mateu 24:​21, 34

19. Etena kakɔna ndo woho akɔna wakashile ‘olongo la nkɛtɛ’ ya dikongɛ di’Ase Juda oshiki?

19 L’eleko ka ntondo, Jehowa akalomboyaka Ase Juda. Wanɛ wakayatshumoya, wakayoyala la mbetawɔ lo yɛdikɔ y’eokelo ka kɛtshi kakalɔngɔsɔla Jehowa oma lo tshimbo ya Kristo, wakatombe etondo eto oma lo “[fɔnu ka woke, NW].” Oko wakatatshi Yeso, akambo w’amvutshi tshɛ wakakotshama, ko “ulungu la kete” yakakengaka dikongɛ di’akambo di’Ase Juda​—⁠wodja w’otondo, kâmɛ l’ewandji awɔ w’ɛtɛmwɛlɔ ndo tshunda diawɔ di’anto wa kɔlɔ​—⁠wakashile oshiki. Jehowa akakotsha yɛdikɔ yakandɔshi!​—⁠Mateu 24:35; ɛdika la 2 Petero 3:⁠7.

20. Dako diakɔna diambotomba kɔ̂lɔmɔ ndo di’esadi esadi di’endana l’Akristo tshɛ?

20 Ase Juda wakadje yimba lo pɔlɔfɛsi kaki Yeso wakahotɔ ɔnɛ wakashimbamela, aha oma lo pemba woho wakamba akumi dia mbeya edja kele la “lolonga” ɔtɔi kana lo ndjela adatɛ amɔtshi, “tena kana nshi,” koko lo mangana la lɔlɔnga la kɔlɔ la l’etena kawɔ ndo ntsha lolango la Nzambi l’ohetoheto tshɛ. Kânga mbele ɛtɛkɛta wa ndjihelo wa lo pɔlɔfɛsi ka Yeso wekɔ lo kotshama lo yɛdikɔ ya woke lo nshi yaso nyɛ, Akristo w’Ase Juda wa l’eleko ka ntondo waki la dia ndjela ndo dako nɛ: “Nyendaki, nyolombaki l’osengosengo dia nyu mpanda lu akambu aso tshe wayuya, la dia memala la ntundu ka On’a untu.”​—⁠Luka 21:​32-36; Etsha 1:​6-8.

21. Akambo akɔna wa shashimoya walongamɛso kem’edja nto lo nshi yayaye?

21 Ɛlɔ kɛnɛ, “lushi la wuki la [Jehowa] laya suki, lo lambusukana, lo [lekɔ lo ndjaye lowango loto, NW].” (Zefaniya 1:​14-18; Isaya 13:​9, 13) Lo ‘lushi la wonya’ wakashikikɛ Jehowa, kɛlɛ kande kayoya la shashimoya lâdiko di’ɛtɛmwɛlɔ wa l’andja ɔnɛ, lâdiko di’akambo awɔ wa pɔlitikɛ la w’ekanda, kâmɛ ndo lâdiko di’akanga a mpokutwi wakenga “lolonga la kolo la luseka” la nshi nyɛ. (Mateu 12:39; 24:36; Enyelo 7:​1-3, 9, 14) Woho akɔna wakokayɛ kondja eko lo “[fɔnu ka woke, NW]” na? Sawo diaso diayela diayokadimola lo dimbola sɔ ndo diayototɛ awui w’endana l’elongamelo ka woke kele laso lo dikambo dia nshi yayaye.

[Footnotes]

a Dia wɛ mbeya awui akina efula w’endana la pɔlɔfɛsi kɛsɔ, enda kartɛ katanema lo Tshoto y’Etangelo ya Yâta Afusa 15, 1994 (lo Falase), lɛkɛ 14, 15.

b Dia wɛ mbeya awui akina efula w’endana la “bingu” y’ɛnɔnyi, enda lo dibuku La Bible: Parole de Dieu ou des hommes diakatondja Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc lo lɛkɛ 130-2.

c Bible mɔtshi kadimolaka he ge·ne·aʹ hauʹte ka lo Mateu 24:34 ɔnkɔnɛ: “anto asɔ” (The Holy Bible in the Language of Today [1976], oma le W. F. Beck; “wodja ɔnɛ” (The New Testament​—⁠An Expanded Translation [1961], oma le K. S. Wuest); “anto anɛ” (Jewish New Testament [1979], oma le D. H. Stern).

d “Elui w’antu” waha la kɔlamelo ɛsɔ hawokoke mbɛdinyama la wa ʽam-ha·ʼaʹrets, kana “antu wa la nkɛtɛ,” wakasɛkaka ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’etako mbɔtɔnɛ lawɔ, koko Yeso “akawauki ketshi.”​—⁠Mateu 9:36; Joani 7:⁠49.

Okonde Ayokadimola Na?

◻ Kakɔna kambotêka oma l’ekotshamelo ka Danyele 9:​24-27?

◻ Woho akɔna wɔmbɔla adiksiɔnɛrɛ wa nshi nyɛ tshɛkɛta “lolonga lone” oko wakambemayɔ olimu lo Bible?

◻ Woho akɔna wakakambe Yeso olimu yoho yâmɛ la tshɛkɛta “lolonga”?

◻ Woho akɔna wakakotshama Mateu 24:​34, 35 l’eleko ka ntondo na?

[Caption]

Yeso akɛdinya “lolonga lone” l’elui w’anto w’akanga a mpokutwi

[Caption]

Paka Jehowa oto mbakeye wonya wakahombe elombwelo komɛ dikongɛ dia kɔlɔ di’Ase Juda

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto