BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w98 10/1 lk. 18
  • Tɔlɔmbɛ Okundji lo Yoho Yakoka

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Tɔlɔmbɛ Okundji lo Yoho Yakoka
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1998
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Bible Mbishaka Alako Wasungana
  • Akɔna Ahomɛ Ntolo dia Nɔmba Okundji na?
  • Paka Mbalaka Akambo oko Akristo
  • Bɛnyɛlɔ dia Wanɛ Wakalɔmbɛ Okundji lo Yoho Yakoka
  • Ɛlɔlɔ Waya lo Nɔmba Okundji lo Yoho Yakoka
  • Onde wɛ akeyaka?
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2022
  • Yâlɔngɔsɔla dia monga la diwala di’oshika
    Sheke y’ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo nkumbo
  • Ɔkɛndɛ wa nɛmɔ waki la amato l’atei w’ekambi wa Nzambi wa lo nshi ya ntondo
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1995
  • Woho wa mbidjasɛ l’akilo
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2010
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1998
w98 10/1 lk. 18

Tɔlɔmbɛ Okundji lo Yoho Yakoka

OYADI ɛlɔ kɛnɛ kana lo nshi yakafundamaka Bible, l’ahole amɔtshi, vɔ nɔmbaka pami dia nde mbala wadiɛnde okundji la ntondo ka mbotshuka. Jakɔbɔ akatɛ Labana, okilande wa pami ate: “Dimi layukukambela ulimu deku esambeli lu dimba dia on’aye la kushi.” (Etatelu 29:18) Lam’ele Jakɔbɔ akalangaka Rashɛlɛ efula, nde akalake dia kimɔ okundji w’efula wɛdimi la difuto di’ɛnɔnyi esambele w’olimu! Labana aketawɔ okundji akɔ koko akakese Jakɔbɔ nɛ dia nde akawosha ntondo Lea, ɔnande l’enondo. Tatɛ oma l’etena kɛsɔ, edjaselo kaki Jakɔbɔ la Labana kakalana. (Etatelu 31:41) Woho wakaleke Labana ndjasha lo diangɔ dia l’emunyi akayôshishɛka nɛmɔ lo washo w’anande a wamato. Vɔ wakayambola vate: ‘Onde, aha tekɔ oko angɛndangɛnda lo washo ande dikambo nde akatosondja, ko nde ekɔ lo tetemala ndɛ okundji wakatakɔ?’​—⁠Etatelu 31:⁠15.

Lonyangu ko, l’andja wa nshi nyɛ wambolola la mposa ka lomoombo, ambutshi efula waya oko Labana. Ndo akina ndeka ndo Labana kɔlɔ. Oko wata jurunalɛ mɔtshi ya l’Afrika, “ambutshi efula w’apami wa lokaki nɔmbaka okundji w’efula” l’alemba w’anawɔ. Wola ekɔ dui dikina diasokoya ambutshi amɔtshi dia vɔ mbɔsaka anawɔ a wamato oko ɛtɛkɔ ka falanga kahomba shidiya ekakatanu awɔ.a

Ambutshi amɔtshi tshindjatshindjaka awala w’anawɔ nɛ dia vɔ kongɛka paka apami wayoyowâla okundji w’efula. Dikambo sɔ kokaka tondja ekakatanu wa wolo efula. Jurunalistɛ mɔtshi ya l’Afrika w’Ehotwelo ka wonya akafunde ate: “Esekaseka ndawɔka l’apami, nd’ɛlɔngɔlɔngɔ ndawɔka l’amato naka akilawɔ wambâhika okundji w’efula wahawakoke kondja.” Ɔlɔmbɛlɔ w’okundji wa la tshambandeko konyaka wanɛ walanga tshukana lo loseka. Lâdiko dia lâsɔ, ɛlɔngɔ w’apami ɛmɔtshi mbɔtɔka abasa polo lo wudi dia tshuka wadi. Ose Afrique du sud lakamba olimu wa mbekaka nsɛnɔ y’anto ate: “Ambutshi tawolekɔnyake. Aha nɔmbaka okundji wamboleka efula. Atshukanyi w’eyoyo wekɔ l’ohomba wa diangɔ dia sɛnaka la lushi la lushi . . . Ko lâsɔ, lande na mbamanɛ kutakuta yakɔ tshɛ na?”

Ngande wakoka ambutshi w’Akristo mɛnya ɔnɛ vɔ memalaka lo wɛdimo etena kalɔmbawɔ okundji l’alemba w’anawɔ na? Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ dui dia kana yimba ɔlɔlɔ nɛ dia Bible todjangɛka ɔnɛ: ‘Dionga dianyu di’ɔlɔlɔ dieyami le anto tshɛ.’​—⁠Filipi 4:⁠5.

Bible Mbishaka Alako Wasungana

Onde ambutshi pombaka nɔmba okundji kana kema? Ɔsɔ ekɔ yɛdikɔ y’onto l’onto. Ko naka wambolanga mbokana l’okilo awɔ di’okundji wahombande mbala wadiɛnde, kete diokanelo diakɔ pombaka mbɔtɔnganɛ l’awui wa lo Bible. Dui dia Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Tanyuyalaki la saki ka [“falanga,” NW].” (Heberu 13:⁠5) Naka ombutshi wele Okristo hayedi dui sɔ wonya watshukanyande ɔnande, kete nde kema ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ. Apami wele l’ɛkɛndɛ l’etshumanelo k’Akristo pombaka memala ‘lo wɛdimo,’ aha ndjala ‘anangi wa falanga’ kana ‘wanɛ watone dia kondja falanga lo lokeso.’ (1 Timote 3:​3, 8) Okristo walɔmba okundji la lokaki tshɛ lo yoho ya tshambandeko kokaka ndo mbitshanyema oma l’atei w’etshumanelo naka nde hayatshumuyisha.​—⁠1 Koreto 5:​11, 13; 6:​9, 10.

Lo menda ekakatanu waya oma lo ngandji k’otamanya ka falanga, lo wedja efula lɛɛta akashikikɛ lofulo la falanga lahahombe onto ndekanya dia mbala wadi. Oko ɛnyɛlɔ, ɔlɛmbɛ ɔmɔtshi wa la Togo, wodja wa l’Afrika wa l’Edjelo ka Wonya, mbutaka ɔnɛ: onto kokaka “mbala wadi okundji lo kimɔ etondo wa mbo, kana falanga, kana mbo la falanga osangɔ ɔtɔi.” Ɔlɛmbɛ akɔ kotshaka nto ɔnɛ: “Oyadi kakɔna tshɛ, okundji hakoke ndekana 10000F CFA (kana dɔlara 20 y’Ase Amerika).” Bible kɔkɔmiyaka Akristo mbala la mbala dia vɔ kitanyiyaka ɛlɛmbɛ wa lɛɛta. (Tito 3:⁠1) Oyadi kânga lɛɛta haleke tɛtɛɛ lo dikambo di’ɔlɛmbɛ wa woho ɔsɔ, Okristo wa mɛtɛ la dia kitanyiya ɔlɛmbɛ akɔ. Ngasɔ mbayondongaka la nkum’otema k’ɔlɔlɔ lo washo wa Nzambi ndo honga oko dive di’otakanya le anto akina.​—⁠Romo 13:​1, 5; 1 Koreto 10:​32, 33.

Akɔna Ahomɛ Ntolo dia Nɔmba Okundji na?

Lo bɛkɛ dimɔtshi, woho wokanawɔ oshinga w’okundji hɔtɔnɛ la dui dimɔtshi dialɔmba Bible. Lo ndjela Bible, ombutshi a pami mbele l’ɔkɛndɛ wa kɛnɛ keta lo luudu lande. (1 Koreto 11:3; Kolosai 3:​18, 20) Omalɔkɔ, wanɛ wele l’ɛkɛndɛ l’etshumanelo pombaka ndjâla apami ‘walɔmbɔla anawɔ la nkumbo yawɔ dimɛna efula.’​—⁠1 Timote 3:⁠12.

Koko, mbeyaka monga ko lo waoho kana lo dibila dimɔtshi, wekɔ la mbekelo k’ambutshi w’apami mbishaka anangɛwɔ kana ewotɔ awɔ ɔkɛndɛ wa tshukanya anawɔ, ko ewotɔ ɛsɔ ndjahɛka dɔmbalɔmba dikina lâdiko. Ɔsɔ ekɔ tshondo y’ohemba lo nkumbo y’Akristo. L’ɔtɛ wa mbekelo shɔ, ambutshi amɔtshi w’apami mbetawɔka di’ewotɔ awɔ wele apanganu nɔmba okundji lo tshambandeko. Mbala mɔtshi, mbekelo kɛsɔ ndjokonyaka esekaseka wele Akristo dia vɔ tshukana l’apanganu. Dui sɔ hɔtɔnɛ la dako di’ɔnɛ Akristo pombaka tshukana ‘paka lo Nkumandiɔndjɔ.’ (1 Koreto 7:39) Ombutshi wa pami washa ewotɔ ande w’apanganu dikimɔ dia vɔ mbɔsa tɛdikɔ tɛnama ɔnɛ tekɔ wâle lo lonyuma l’anande, hɔ̂sama oko onto ‘lalɔmbɔla wa lo luudu lande dimɛna efula.’​—⁠1 Timote 3:⁠4.

Oko lo dikambo diaki tshɛso Abarahama lakokaka Nzambi wɔma, kakɔna kahomba tshama naka ombutshi a pami w’Okristo hahomɛ ntolo ndamɛ dia shikikɛ lofulo la mbo yahombawɔ mbala ɔnande na? (Etatelu 24:​2-4) Naka nde ambosha onto okina ɔkɛndɛ wa tshukanya ɔnande, kete ombutshi a pami wele Okristo la dia ndjashikikɛ di’owotɔ ande ɔsɔ ayoyela awui wa lo Bible wendana la dikambo sɔ. Lâdiko dia lâsɔ, la ntondo ka shikikɛ oshinga w’okundji, ambutshi wele Akristo la dia kana yimba ɔlɔlɔ lo dikambo sɔ ndo aha mbeta la mbekelo ya lo lɛtshi lawɔ la nkɛtɛ wedi ko nɔmba okundji la tshambandeko.​—⁠Tukedi 22:⁠3.

Paka Mbalaka Akambo oko Akristo

Bible halange otako ‘l’ofunu a diangɔ diele la so.’ (1 Joani 2:16; Tukedi 21:⁠4) Koko, ngasɔ mbasala anto amɔtshi l’atei w’etshumanelo k’Akristo lam’atshukanyawɔ anawɔ. Amɔtshi ndjelaka ase andja ɔnɛ ko tondjaka etako awɔ lo sɛkɛ lo funa okundji w’efula wadiwɔ ɔnawɔ. Lo wedi okina, filialɛ kɛmɔtshi kaki la Société Watch Tower ka l’Afrika kɔndɔlaka ɔnɛ: “Apami amɔtshi hawɔshi wadiɛwɔ la nɛmɔ nɛ dia nkumbo kawɔ kɔnɔmba okundji w’efula, ko vɔ mbɔsaka wadiɛwɔ oko ɛngɔ k’anyanya kɛdimi la mbudi oshinga.”

Akristo amɔtshi wakalɔmbɛ okundji efula oma lo lokaki lawɔ ko dui sɔ diakayongaka l’etombelo wa kandji efula. Ɛnyɛlɔ, tɔshi alapɔlɔ ɔnɛ w’oma lo filialɛ kɛmɔtshi kaki la Société Watch Tower: “Ekɔ wolo heyama di’anangɛso w’enyemba tshuka wadi, kana akadiyɛso kondja waomi. Dui sɔ mbidiyaka lofulo l’anto watshanyema oma l’atei w’etshumanelo l’ɔtɛ wa loseka. Anangɛso amɔtshi tshɔka atotshima paunyi kana diyama diahombawɔ ndjosondja ko ndjokondja falanga ya tshuka wadi. Vɔ mbeyaka ntsha ɔnɔnyi w’otondo, ɛnɔnyi ehende kana ndekana l’afuku akɔ w’ayama, ko lonyuma lawɔ ndjɔ̂laka nɛ dia wambotshika sangana l’anangɛwɔ ndo l’etshumanelo.”

Dia mbewɔ etombelo wa kandji wa ngasɔ, ambutshi wele Akristo pombaka mbokoya anto wambotshunda wɔɔngɔ l’atei w’etshumanelo. Kânga mbaki ɔpɔstɔlɔ Paulo onyemba, nde akɛnyaka yimba y’ɔlɔlɔ lo lɔngɛnyi laki l’asande l’anyande ambetawudi. Nde akewɔka mbahɛ anto akina wotsho la wolo. (Etsha 20:33) Diakɔ diahomba mbokoya ambutshi w’Akristo ɛnyɛlɔ kande k’ɔlɔlɔ kɛsɔ lam’alɔmbawɔ akilawɔ okundji. Mɛtɛ, Paulo akasambiyama oma le Nzambi lam’akandafunde ate: “Anaaleengo, nyu cɛɛ nyombokoya. Sho takasha ɛɛnyɛɛlɔ; laasɔ aya nyu mbokoyaka anɛ wookoya ɛɛnyɛlɔ [kaso].”​—⁠Filipɔ 3:​17, Dyookaneelo dy’oyooyo.

Bɛnyɛlɔ dia Wanɛ Wakalɔmbɛ Okundji lo Yoho Yakoka

Ambutshi efula w’Akristo wakasha ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo nɔmba okundji lo yoho yakoka. Tɔshi ɛnyɛlɔ kaki Yɔsɛfu la Mae a wadiɛnde,b esambisha wa lo tena tshɛ. Vɔ wekɔ lo disɛnga dimɔtshi dia Salomon, lɛnɛ ele dikambo di’okundji tondjaka ekakatanu efula. Dia mbewɔ ekakatanu wa ngasɔ, Yɔsɛfu la Mae wakɛnyi ɔlɔlɔ di’Ɛlɛna w’ɔnawɔ tshukama lo disɛnga dikina diosukanyi la wɔ. Ngasɔ mbakawatshe ndo l’ɔnawɔ okina la womoto le, Ɛsta. Yɔsɛfu aketawɔ dia Petero k’okilande kimɔ okundji wɛdimi l’akoka ande. Lam’akawawombola lande na akandalɔmbɛ okundji yema tshitshɛ ngasɔ, Yɔsɛfu akakadimola ate: “Dimi konanga mbahɛ okilami wotsho lâdiko dia tshuka, nɛ dia nde ekɔ ombatshi mboka.”

Ndo Ɛmɛnyi wa Jehowa efula wa l’Afrika mbakasha ɛnyɛlɔ k’anto wâla akambo lo yoho yakoka. L’ahole amɔtshi, ewotɔ w’osekaseka wayanga tshukama tolongamɛka tena efula dia kondja falanga y’efula oko odiha luudu la ntondo ka vɔ ndjôkana mbo ngana yahomba okilawɔ kimɔ. Lâdiko dia lâsɔ, dia pami shikikɛ ɔnɛ womoto ɔnɛ aya wadiɛmi, nde pombaka mbetawɔ ɔnɛ nde ayotshukɛ k’osa wadiɛnde wadi.

Koko, Kossi nde la wadiɛnde Mara kotsha ngasɔ. Omendji ɔmɔtshi weteta w’Ɛmɛnyi wa Jehowa mala tshuka ɔnawɔ le Bekoko. La ntondo ka nde mbôtshuka, ewotɔ wakadjɛ ambutshi wa Bekoko londjo la mamba dia vɔ mbidiya oshinga w’okundji ɔnɛ kele kawoyokahanyi. Koko, Kossi la Mara wakatone la wolo awɔ tshɛ. Vamɛ wakasawola l’okilawɔ, wakɔ̂lɔmbɛ paka tshenyi ya dikuta ya tshitshɛ lo demba di’ɔnawɔ ko vɔ mbâkaloyɛ etenyi ka l’ahende dia vɔ nɔngɔsɔla difɛstɔ diawɔ dia diwala.

Ɛnyɛlɔ kekina ka lo wodja akɔ wâmɛ ele kaki osekaseka ɔmɔtshi w’Ɔmɛnyi, lokombo lande Itongo lakahombe tshukana la Sanze, Okristo w’ohetoheto efula. Ntondotondo, ambutshi ande wakalɔmbɛ omambedi ande okundji lo yoho yasungana. Koko ewotɔ awɔ ekina wakahike dia paka nde mbidiya lofulo la mbo. Wakasanya wolo efula ko akɛnamaka di’oko ewotɔ ɛsɔ wayokondja falanga yakawahike. Kânga mbaki Itongo kanga diki, nde akemala akɔshi ɔtɛkɛta la dilɛmiɛlɔ tshɛ ko akate ate nde ayotshukana paka la Sanze, oko akawokana ntondo. Ko nde akate la dihonga tshɛ: “Mbi ke” (kitshimudi ate: “amboshila”) ko nde akadjasɛ. Sambeko ka nyango lele Okristo akasange lande lolemi. Osanyi wakahembɔ, ko vɔ wakatshukana lo ndjela kɛnɛ kakawalɔmbɛ pami ntondo.

Ambutshi w’ɛlɔlɔ w’Akristo ndjâkiyanyaka lo dikambo dikina dioleki ohomba oleki ndjangonya l’okundji wayɔkɔ ɔnawɔ. Pami kɛmɔtshi k’Ose Cameroun ate: “Okilami wa omoto akambutɛka mbala tshɛ kakatasawolaka ɔnɛ okundji wahombami mbosha, dimi pombaka kamba lawɔ dia kotshaka ehomba w’ɔnande.” Ambutshi walanga anawɔ ndjashaka nto lo dikambo dia lonyuma lawɔ. Oko ɛnyɛlɔ, Farai la Rudo, wekɔ lo Zimbabwe ndo vɔ mbetshaka wenya efula l’olimu wa sambishaka lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi. Kânga mbahawɔ la difuto, vɔ wakatshukanya anawɔ ahende wa amato le apami wakakimɔ okundji wahɛdimi la wɔnɛ wokɔlɔmbaka anto tshɛ. Lande na na? Vɔ wakalange anawɔ kondja ɛlɔlɔ watomba oma lo diwala dia l’anto woka Jehowa ngandji ka mɛtɛ. Vate: “Kɛnɛ kakatɛnaka oko dui dioleki ohomba ele lonyuma l’anaso la l’akilaso.” Kɛsɔ mbakombolaso! Akristo wayakiyanya dikambo di’ɔlɔlɔ wa lo nyuma ndo wa l’emunyi w’anawɔ wotshukami wekɔ mɛtɛ anto wahomba mandɔma efula.

Ɛlɔlɔ Waya lo Nɔmba Okundji lo Yoho Yakoka

Yɔsɛfu la Mae, Ase Disɛnga dia Salomon wakatshɔkwama oma l’ɔlɔlɔ wakawatshe wa tshukanya anawɔ lo yoho yasungana. Ɔnkɔsɔ, akilawɔ kɔmbɔtɔ abasa. Dui sɔ akakimanyiya anawɔ la waomɛwɔ dia tetemala la kamba olimu awɔ wa lo tena tshɛ wa dianganya losango la Diolelo ɛnɔnyi efula. Wonya wôhɔ Yɔsɛfu kɛnɛ kakete, nde mbutaka ate: “Yɛdikɔ yakamɔshi la nkumbo kami yambotela ɛtshɔkɔ efula. Lo mɛtɛ, mbala mɔtshi, wanɛ wahahotɔ kɛnɛ kakatatshe wakatɔsɛngiyaka efula, koko nkum’otema kami hambisha ɛkɔmɔ ndo lekɔ lo ngɛnangɛna lam’ɛnami anami wele nge ndo wasalasala l’olimu waki Jehowa. Vɔ lawɔ wekɔ lo mboka ɔlɔ, ndo dimi la wadɛmi tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mamba.”

Wahɔ okina nto ele diokanelo di’ɔlɔlɔ diekɔ l’asa nkumbo yakɔ hiende. Oko ɛnyɛlɔ, Zondai la Sibusiso wekɔ lo kamba oko andjashi wa la lolango lo filialɛ kaki la Société Watch Tower ka la Zimbabwe, waadiɛwɔ wekɔ enondo la koshe. Dakarai, okilawɔ wa pami ekɔ okambi wa lo tena tshɛ waha la difuto. Lam’akawokanaka oshinga w’okundji, nde akawatɛ ate: nyombisha tshɛ kele lanyu. Zondai la Sibusiso vate: “Sho nangaka okilaso wa pami hakoke, ndo tayotshaka tshɛ dia mbôkimanyiya lam’ende lo dihombo.”

Eelo, naka sho nɔmba okundji lo yoho yakoka, kete tayokimanyiya dia nkumbo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Oko ɛnyɛlɔ, hatotodja wanɛ wêke katshukana l’abasa, koko tayowakimanyiya dia vɔ mbekesanɛ la lɔsɛnɔ lawɔ l’anto wambotshukana. Dui sɔ diakakimanyiya anto efula weke katshukana dia vɔ mbesa eweso wa lo nyuma wele oko: kamba olimu w’esambishelo wa lo tena tshɛ wakambaso l’osalosalo tshɛ dia mbetɛ anto ambeki. Dui sɔ mbishaka Jehowa Nzambi ka ngandji, ndo Otungi wa diwala nɛmɔ di’efula.​—⁠Mateu 24:14; 28:​19, 20.

L’ahole amɔtshi vɔ mɔnyɔlaka womoto l’ambutshi ande naka hawowadi okundji w’efula. Omalɔkɔ, otako la ngandji ka lokumu tshutshuyaka nkumbo mɔtshi dia vɔ pika okundji w’efula. Nkumbo kɛmɔtshi ka la Lagos, lo wodja wa Nigeria kakakumiya anto ewo. Dele, omaki ɔnawɔ ate:

“Nkumbo ka wadiɛmi kɔnɔmbami dɔmbalɔmba diatowɔlɔmbaka l’okundji lo ndjela mbekelo y’ashidi, ɛnyɛlɔ oko osombelo w’ahɔndɔ w’oshinga wolo efula. Kânga lam’akakimɔ ambutshi ami okundji lo demba di’ɔnawɔ, ɔnɛ lakɔshi ɔtɛkɛta oma lo lɛɛkɛ lawɔ akambola ate: ‘Nyu nangaka mbɔsa ɔna womoto ɔnɛ oko wadi kana oko ɔnanyu?’ Ko nkumbo kami wakakadimola kâmɛ vate: ‘Sho nangaka mbɔ̂sa oko ɔnaso.’ Ko wonyakɔ, vɔ wakatokaloya okundji wakatatɔlɛ tshɛ ko divɔlɔpɛ diakɔ.

“Polo nd’ɛlɔ, dimi lekɔ la lowando efula le nkumbo ka wadiɛmi lo woho wakawetawɔ diwala diaso. Kɛnɛ kakawatshe akakimanyiya dia dimi mbaɔsa la nɛmɔ di’efula. Lonyuma lawɔ akakimanyiya dia dimi mbaɔsa oko ewotɔ ami wa kasuke. Dui sɔ diaki ndo la shɛngiya lo yoho yɔsami wadiɛmi. Lakatatɛ mbɔ̂ngɛnangɛna nto lo yoho kina lo menda kɛnɛ kakatotshɛ nkumbo kawɔ. Lam’asanyaso, halange fudia osanyi akɔ. Kam’ohɔmi oma lo nkumbo kakɔna kotumbinde, dimi minyaka dikambo diakɔ yimba.

“Nkumbo kami la kande mbokanaka woho wanyanya. Ɛlɔ kɛnɛ, diwala diaso diaya ɛnɔnyi ehende, koko, papa atomɛkɔ akilami weshasha la mbo ya ndɛ.”

[Footnotes]

a Lo bɛkɛ dimɔtshi, awui tshikitanaka. Womoto mbâla pami okundji.

b Takatshikitanya nkombo.

[Caption]

[Footnotes]

[Caption]

[Box]

WAKAKALOYA OKUNDJI WAKAKƆ ƆNAWƆ

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto