Tokambe kâmɛ la sɛtɛdi

“Khumadiondjo li, dimi latemalaka l’etangelu yanyi tshe, ndu latutshikalaka lu dihuli diami di’ulimu utshu tshe.”​—ISAYA 21:8.

1. Jehowa ndamɛ ekɔ ɔmɛnyi washikikɛ alaka akɔna wa mamba?

JEHOWA ekɔ Nzambi kele l’asangwelo a weke. Ondjelo wakatɔmbɔkɔ wakayokomaka Satana Diabolo hakoke ntsha ndoko dui ɔtɔi dia shimba ekotshamelo ka sangwelo diaki Nzambi dia mamba, dia mbetɛ lokombo Lande ekila ndo mbela Diolelo dia dimɛna efula diayɔlɔmbɔla nkɛtɛ kɛnɛ kayokadimɔ paradiso. (Mateu 6:9,10) L’ɛlɔmbwɛlɔ ka diolelo sɔ, anto wayokondja ɛtshɔkɔ mɛtɛ. Nzambi ‘mɛtɛ ayonya nyɔi pondjo pondjo, Nkumadiɔndjɔ Jehowa ayokitola asɔi tshɛ oma lo washo awɔ.’ Anto wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo wele kâmɛ wayoyala la wɔladi ndo l’ekondjelo k’efula pondjo pondjo. (Isaya 25:8; 65:17-25) Jehowa ndamɛ mbele ɔmɛnyi washikikɛ alaka asɔ wa mamba!

2. Anto akɔna wakakambe la Jehowa oko ɛmɛnyi ande?

² Koko, Otungi wa Woke ekɔ ndo l’anto wele ɛmɛnyi ande. Lo nshi yaki la ntondo ka Kristo ndja laa nkɛtɛ, ‘lemba la woke l’ɛmɛnyi,’ tatɛ oma le Abɛlɛ, wakalawɔ lowango l’ekikelo tshɛ, esangɔ efula l’atei w’ɛlɔshamelo wa mamba. Bɛnyɛlɔ diawɔ di’amɛna efula keketshaka Akristo wa kɔlamelo nshi nyɛ. Kristo Yeso mbele ɛnyɛlɔ koleki tshɛ dimɛna k’ɔmɛnyi wele la dihonga. (Heberu 11:1–12:2) Ohohɔ, ɛnyɛlɔ oko osangɔ wa komelo wakandayâtɛkɛtɛ lam’akinde la ntondo ka Pɔnsɔ Pilato. Yeso akate ate: “Dimi lakuto dia dikambu ne. Dia dikambu ne mbakamayi la kete, dia mvuta akambu wa mete.” (Joani 18:37) Tatɛ oma l’ɔnɔnyi wa 33 T.D. polo ndo l’ɔnɔnyi wa 2 000, Akristo wele l’ohetoheto wekɔ lo ndjela ɛnyɛlɔ ka Yeso ndo watetemalakɔ sambisha, ndo hawoke wɔma dia sanyɛka anto ‘akambo wa mamba waki Nzambi.’​—Etsha 2:11.

Diatɔnelo di’Ɛtɛmwɛlɔ di’oma la Babilɔna

3. Satana ngande walɔshanande l’esambishelo k’awui wa Jehowa ndo ka lolango lande?

³ Oma ko mɔmbɔkɔmbɔla, Ɔndɔshi wa woke welɛwɔ Satana Diabolo salaka tshɛ di’aha anto mbetawɔ awui wawaewoya ɛmɛnyi wa Nzambi. ‘Shaka shɔ y’oluyi . . . w’edjedja ambonganyiya anto wa lo nkɛtɛ k’otondo,’ dikambo nde ekɔ “shi kashi.” Nde ekɔ lo mbidja tshete tsho lo ta dialɔshande ‘wanɛ wakitanyiya ɛlɛmbɛ wa Nzambi,’ djekoleko lo nshi nyɛ y’ekomelo.​—Joani 8:44; Enyelo 12:9, 17.

4. Ngande wakatɔngɔ Babilɔna ka Woke?

⁴ Lâsɔ ko ambeta oko ɛnɔnyi 4 000 l’ɔkɔngɔ wa Mvula k’Elola ka lo nshi ya Nɔa, Satana akatondja Nimirɔdɛ, “mengenga ka nkudu [kaki kombokanaka] la Jehowa.” (Etatelo 10:9, 10, NW) Osomba wa woke waki Nimirɔdɛ wakawelɛka Babilɔna (kana Babɛlɛ) wakayoyalaka oko ɛsɛlɔ k’ɔtɛmwɛlɔ w’ɛdiɛngɛ. Lam’akayofukutanyaka Jehowa ɔtɛkɛta wakatɛkɛtaka wanɛ wakakaka tshoto ya Babɛlɛ, anto wa lɛkɔ wakahandjɔnɛ lo nkɛtɛ k’otondo ndo wakɛmbana l’ɔtɛmwɛlɔ ɔsɔ wa kashi. Ɔsɔku mbakayoyalaka Babilɔna kiɔkɔ ya tshunda di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo, tshunda dielɛwɔ lo dibuku di’Enyelo ɔnɛ Babilɔna ka Woke. Lo dibuku sɔ, wakatatshi di’elanyelo ka tshunda di’ɛtɛmwɛlɔ sɔ di’edjedja.​—Enyelo 17:5; 18:21.

Wodja w’Ɛmɛnyi

5. Wodja akɔna wakakongɛ Jehowa dia monga ɛmɛnyi ande, ko lande na kakandayetawɔ dia vɔ ntshɔ lo lɔhɔmbɔ?

⁵ Lâsɔ ko ambeta oko ɛnɔnyi 500 l’ɔkɔngɔ wa nshi ya Nimirɔdɛ, Jehowa akayokongɛka tokanula t’okambi ande wa kɔlamelo le Abarahama oko wodja w’Isariyɛlɛ dia vɔ monga ɛmɛnyi Ande laa nkɛtɛ. (Isaya 43:10, 12) Efula k’anto wa lo wodja ɔsɔ wakakambɛ Jehowa la kɔlamelo. Koko, l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi nkama, tokanyi ta kashi ta wedja wakasukana lawɔ takayolanyaka Isariyɛlɛ, ko wodja wakadje la Jehowa sheke wakayowoka ɔkɔngɔ ko ndjokitɛ lo tɛmɔla tozambizambi ta kashi. Diɔ diakɔ diakayoya alembe w’Ase Babilɔna, wakalɔmbwama oma le Nkumekanga Nɛbukadinɛza, l’ɔnɔnyi wa 607 N.T.D., ko ndjolanya Jerusalɛma la tɛmpɛlɔ kayɔ ndo ntɔla lemba loleki woke l’Ase Juda otsha la Babilɔna lo lɔhɔmbɔ.

6. Losango lakɔna l’ɔlɔlɔ lakewoyaka sɛtɛdi kakakitsha Jehowa, ndo etena kakɔna kakayokotshama losango lakɔ?

⁶ Lâsɔ mɛtɛ, ɔtɛmwɛlɔ wa kashi wakadje otshumba wa mamba! Koko, lowandji la Babilɔna lâdiko dia wedja ekina kombiviya edja. Ɛnɔnyi oko 200 la ntondo ka dikambo sɔ, Jehowa akatome dui ate: “Uneli ukitsha ulami. Ndi kataki akambu wayundenaka.” Losango lakɔna lakahombaka sɛtɛdi kɛsɔ mbewoyaka na? “Ambuhandjo, yee! Babilona ambuhandjo, la difanelu tshe dia ditemolatemola diawo diambatshatshema la kete.” (Isaya 21:6, 9) Ɔsɔku mbakayoyala akambo, nɛ dia, l’ɔnɔnyi wa 539 N.T.D., ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya wakayokotshama. Babilɔna, osomba wa wolo, wakayɔkɔ, ko, kombeta ndoko edja, ekambi wa Nzambi wakayokondjaka diaaso dia kalola otsha lo nkɛtɛ yawɔ ya lôtɔ.

7. (a) Wetshelo akɔna wakakondja Ase Juda oma lo dilanya diakawasha Jehowa? (b) Ase Juda wanɛ wakasɛnaka l’ɔkɔngɔ wa vɔ monga lo lɔhɔmbɔ wakayotala lo tolonga takɔna, ndo kakɔna kakayâkomɛ?

⁷ Ase Juda wanɛ wakakalola wakakondja wetshelo dia tshika ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi la w’ɛdiɛngɛ. Koko, l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula, vɔ wakayɔkɔ lo tolonga tokina. Amɔtshi wakayotala lo djonga ya filozofi y’Ase Ngirika. Akina wakayotshindja Ɔtɛkɛta wa Nzambi l’ɔkɔngɔ l’ɔtɛ wa mbekelo y’ashidi. Akina nto wakayokesama la ngandji k’otamanya ka wodja. (Mako 7:13; Etsha 5:37) Lo nshi yakayotɔ Yeso, wodja ɔsɔ wakoke ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi ɔkɔngɔ nto. Kânga mbele Ase Juda amɔtshi waketawɔka lokumu l’ɔlɔlɔ lakasambishaka Yeso, wodja lo tshɛ kawɔ kombêtawɔ ko Nzambi ndjâsɛka. (Joani 1:9-12; Etsha 2:36) Isariyɛlɛ komonga nto ɔmɛnyi wa Nzambi, ko l’ɔnɔnyi wa 70 T.D., Jerusalɛma akayolanyemaka kâmɛ la tɛmpɛlɔ kayɔ, mbala kɛsɔ oma le alembe w’Ase Rɔmɔ.​—Mateu 21:43.

8. Waa na wakayoyalaka ɛmɛnyi wa Jehowa, ndo lande na kele dako diakasha Paulo ɛmɛnyi ɛsɔ dia mbaewola diakasunganaka l’etena kɛsɔ?

⁸ L’etena kɛsɔ, ‘Isariyɛlɛ wa Nzambi’ wokengami l’Akristo wakotɔ, ndo vɔ mbaki ɔmɛnyi wa Nzambi le wedja lo nshi shɔ. (Ngalatiya 6:16) Aha la tshimbatshimba, Satana akone dia nanya wodja w’oyoyo ɔsɔ wa lo nyuma. Otsha l’ekomelo ka ntambe ka ntondo, tɔsɛngiya ta diatɔnelo takɛnama l’atei wa tshumanelo. (Enyelo 2:6, 14, 20) Lâsɔ mɛtɛ, dako dia Paulo nɛ diakasunganaka l’etena kɛsɔ: “Nyaambaale kele ndooko onto atonyonganyiyake l’ɛtɛkɛta wa lokeso ndo w’anyaanya w’oma lo eewo k’anto: eewo kakɔ k’anto kɛsɔ keekɔ la cina dyatɔ oma l’elakanyeelo w’oma lee anto, omalo woolo wa dimu dya l’anja, koko aha oma lee Kristo.”​—Kɔlɔsɛ 2:8, Dyookaneelo dy’Oyooyo.

9. Oko wakataditshi Paulo, Lokristokristo akayotɔ oma l’akambo akɔna?

⁹ L’ɔkɔngɔ wa nshi mɔtshi, filozofi y’Ase Ngirika, tokanyi t’ɛtɛmwɛlɔ w’oma la Babilɔna ndo l’ɔkɔngɔ diko ‘lomba’ l’anto lele oko wetshelo w’ehilwelo ndo wa mɔnyɔla ekanda wa Bible wakayɔtɔka l’ɛtɛmwɛlɔ w’efula ka wanɛ wakayataka ɔnɛ Akristo mbewɔ. Akayoyalaka oko ɔnkɔnɛ wakataditshi Paulo ate: “Dimi mbeyaka nti: Lam’ayumutsho, ndjaundu ya pangu yayoto l’atei anyu, yayumana limba tshe. Antu wayunela uma l’atei anyu nyame, wayutela antu akambu waha mete, dia nkutula ambeki l’okongo awo.” (Etsha 20:29, 30) Olowa wakayotomba oma l’apɔstazi ɔsɔ kana ɔsɛkɛlɔ wa mbetawɔ ka mɛtɛ ele ɛtɛmwɛlɔ welɛwɔ ɔnɛ Lokristokristo.

10. Akambo akɔna wakɛnya hwe ɔnɛ aha anto tshɛ mbakayetawɔka nɔmbwama oma le ɛtɛmwɛlɔ wa mindo wa Lokristokristo?

¹⁰ Wanɛ wakayashaka mɛtɛ l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi waki la dia ‘ndɔ ta dia wolo dia kokɛ mbetawɔ kakawasha ekilami mbala ɔtɔi lo pondjo.’ (Jude 3) Onde esambishelo k’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi ndo ka Jehowa kakahombe shila tshɛ oma laa nkɛtɛ? Bu. Lam’akayasukanaka etena k’ɔtɔmbɔki Satana l’akambo ande tshɛ nanyema, akayɛnamaka hwe ɔnɛ aha anto tshɛ mbaketawɔ nɔmbwama oma le ɛtɛmwɛlɔ wa Lokristokristo wakatakɔ mbetawɔ ka mɛtɛ. L’etenyi k’ekomelo ka ntambe ka 19, l’osomba wa Pittsburgh, lo lɛtshi la Pennsylvanie, lo wodja w’États-Unis, djui mɔtshi y’ambeki wa Bible waki l’etema wosembwe yakatɔngɔ ndo yɔ mbakayoyalaka etshina ka tshunda di’ɛmɛnyi wa Nzambi wa nshi nyɛ. Akristo asɔ wakalekaka mbewoya anto tolembetelo ta l’Afundelo tɛnya ɔnɛ ekomelo k’andja ɔnɛ kaya suke. Lo ndjela prɔfɛsiya ya lo Bible, ‘nshi y’ekomelo’ k’andja ɔnɛ yakamɛ lo 1914 ndo otombelo wa ta dia ntondo di’andja w’otondo akɛnyaka ɔnɛ nshi yakɔ yambomɛ. (Mateu 24:3, 7) Tolembetelo t’eshika tekɔ tɛnya ɔnɛ Satana nde l’ɛdiɛngɛ ande wakakadjema oma l’olongo l’ɔkɔngɔ w’ɔnɔnyi ɔsɔ. Ntambe ka 20 k’efungefunge ekɔ djembetelo ya shikaa y’olimu wakamba Satana ndo y’ekotshamelo ka djembetelo y’ɔnɛ Yeso aya owandji wa Diolelo.​—Mateu tshapita 24 la 25; Mako tshapita 13; Luka tshapita 21; Enyelo 12:10, 12.

11. Satana akandahembe ntsha, ndo ngande wakandakite tatala?

¹¹ Lo Ngɔndɔ ka Samalo k’ɔnɔnyi wa 1918, Satana akasale l’ekudukudu tshɛ dia shila ambeki wa Bible asɔ oshiki; l’etena kɛsɔ, vɔ wakasambishaka lo wedja efula. Nde akayange nto dia nanya tshunda diawɔ diâtɛkɛtɛ le lɛɛta, tshunda dielɛwɔ ɔnɛ Watch Tower Bible and Tract Society. Anangɛso wanɛ waki ɛnɔmbɔdi wa biro ka Société wakadjama lo lokanu, wakâmamatanyɛ onongo w’ɔnɛ vɔ tɔmbɔshaka anto, woho wakawamamatanyɛ Yeso lo ntambe ka ntondo. (Luka 23:2) Koko l’ɔnɔnyi wa 1919, wakayotondja anangɛso asɔ oma lo lokanu, ko vɔ wakayokondja diaaso dia tetemala l’olimu awɔ w’esambishelo. L’ɔkɔngɔ diko, lɛɛta akayâsapolaka ɔnɛ vɔ ndoko l’onongo.

“Ulami” wa sso wolo

12. Waa na wele olui wa sɛtɛdi, kana “ulami” waki Jehowa nshi nyɛ, ndo naa dionga diele lawɔ?

¹² Ɔnkɔnɛ, lam’akatatɛ “etena k’ekumelu,” Jehowa akayokitsha sɛtɛdi nto, dia mbewoyaka anto akambo wendana l’ekotshamelo k’asangwelo Ande. (Danyele 12:4; 2 Timote 3:1) Polo ndo ɛlɔ kɛnɛ, olui ɔsɔ wa sɛtɛdi, mbut’ate Akristo w’akitami w’esɔ, welamɛ ɔnɛ Isariyɛlɛ wa lo nyuma, wekɔ lo ndjaɔtɔnganyiya la kɛnɛ kakakɔndɔla Isaya lo dikambo dia sɛtɛdi ɔnɛ: ‘Nde akende ɔlɔlɔ, akake sso wolo. Ko nde akamɛ mbelɛwelɛ oko kimbwe ate: Jehowa le, lâdiko dia tshoto y’etangelo mbemalami yanyi tshɛ ndo dimi tshikalaka lo dihole diami dia djamu otsho tshɛ.’ (Isaya 21:7, 8) Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ sɛtɛdi kadja yimba l’olimu ande!

13. (a) Losango lakɔna lakewoyaka sɛtɛdi ka Jehowa? (b) Bonde kakokaso mbuta ɔnɛ Babilɔna ka Woke ambɔkɔ?

¹³ Sɛtɛdi kɛsɔ akandɛnyi na? Sɛtɛdi ka Jehowa, mbut’ate olui w’ɛmɛnyi ande, akewoya nto ɔnɛ: “Ambuhandjo, yee! Babilona ambuhandjo, la difanelu tshe dia ditemolatemola diawo diambatshatshema la kete” oma le Jehowa. (Isaya 21:9) Lo nshi yaso nyɛ, l’ɔkɔngɔ wa Ta dia Ntondo di’Andja w’Otondo, Babilɔna ka Woke, mbut’ate tshunda di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi mbakakɔ oma lo dihole diawɔ dia lowandji. (Jeremiya 50:1-3; Enyelo 14:8) Ndoko diambo dia Ta dia Woke, ɔnkɔnɛ akawadielɛka nshi shɔ, diakamɛ lo Lokristokristo. Asasɛrdɔsɛ wa lo bɛkɛ dialɔshanya wakatshutshuyaka dja lo keketshaka ɛlɔngɔlɔngɔ awɔ dia vɔ ntshɔ lo ta. Nde sɔnyi mɛtɛ! L’ɔnɔnyi wa 1919, Babilɔna ka Woke kokoka shimba Ɛmɛnyi wa Jehowa, wakawelɛka lo nshi shɔ ɔnɛ Ambeki wa Bible, dia vɔ pɛtahɛta ko ndjasha l’olimu w’esambishelo ka l’andja w’otondo, olimu wasalema polo ndo ɛlɔ kɛnɛ. (Mateu 24:14) Ɔsɔ aki djembetelo y’ɔkwɛlɔ ɔmɔtshi le Babilɔna ka Woke, oko waki etshungwelo k’Isariyɛlɛ lo ntambe ka samalo N.T.D. djembetelo y’ɔkwɛlɔ wa Babilɔna k’edjedja.

14. Jurunalɛ yakɔna yaleka kamba l’olui wa sɛtɛdi ka Jehowa, ndo ngande wakayitshɔkɔla Jehowa?

¹⁴ Olui wa sɛtɛdi kambaka lotumu lawɔ nshi tshɛ l’ohetoheto ndo la nsaki ka wolo ka ntsha kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Lo Ngɔndɔ k’Esambele k’ɔnɔnyi wa 1879, Ambeki wa Bible wakatatɛ tondja jurunalɛ yokimeyɛ nyɛ, nshi shɔ wakayielɛka ɔnɛ Tshoto y’Etangelo ya Siɔna​—Ɔkɛndji Wewoya Wôngelo wa Kristo. Tatɛ oma l’ɔnɔnyi wa 1879 polo Ngɔndɔ ka Dikumi l’Ahende 15 k’ɔnɔnyi wa 1938, ɛtɛkɛta ɛnɛ wakafundamaka lo lohoso la numɛlɔ tshɛ: “ ‘Sɛtɛdi, otsho ngande?’​—Isaya 21:11, NW.”a Aya ɛnɔnyi 120 wele Tshoto y’Etangelo yekɔ lo kɔlamɛ menda akambo weta l’andja ɔnɛ ndo tokitshimudi tawɔ tendana la prɔfɛsiya. (2 Timote 3:1-5, 13) Olui ɔsɔ wa sɛtɛdi ka Nzambi la asekawɔ ‘ɛkɔkɔ ekina’ wekɔ lo kamba la jurunalɛ nyɛ dia mbewoyaka anto l’ohetoheto tshɛ ɔnɛ kem’edja nto, lowandji la Jehowa layoyindjama lo tshimbo ya Diolelo dia Kristo. (Joani 10:16) Onde ɔmɛnyi ɔsɔ wakatshɔkɔma oma le Jehowa? Oma lo numɛlɔ ka ntondo kakatombe l’ɔnɔnyi wa 1879 la kɔpi 6 000, Tshoto y’Etangelo yambohama ɛlɔ kɛnɛ l’andja w’otondo ko yotombaka kɔpi ndekana 22 000 000 l’ɛtɛkɛta 132​—lo ɛtɛkɛta ɛsɔ, 121 wekɔ lo tomba osangɔ wâmɛ. Sunganaka mɛtɛ dia jurunalɛ y’akambo w’ɛtɛmwɛlɔ yoleki pandjɔnɛ lo nkɛtɛ k’otondo monga jurunalɛ yatombola Jehowa, lokombo la Nzambi ka mɛtɛ!

Ɛdiɛlɔ ka yema yema

15. Ɛdiɛlɔ kakɔna ka yema yema kakatatɛ la ntondo k’ɔnɔnyi wa 1914?

¹⁵ L’edja k’ɛnɔnyi oko 40 polo ndo lam’akayotatɛ lowandji la Kristo l’olongo l’ɔnɔnyi wa 1914, Ambeki wa Bible wakashile tshungɔ oma lo wetshelo efula wa Lokristokristo wele bu lo Bible, ɛnyɛlɔ oko batismu k’ana w’ashashi, wetshelo w’ɔnɛ anima havu, wetshelo wa purgatɔrio, asui wa l’infɛrnɔ kana lowenga la dja, ndo wetshelo wa Nzambi ka Losanto l’Osanto. Koko, akahombama nshi kina nto ndjêta dia tokanyi ta kɔlɔ tshɛ ndjomɔ. Oko ɛnyɛlɔ, l’ɔnɔnyi wa 1920, efula k’Ambeki wa Bible wakalɔtaka apondo waki la kurusɛ ndo la dɛmbɔ dia koso, ndo vɔ wakasalaka difɛstɔ dia Nɔɛlɛ la afɛstɔ akina w’apanganu. Koko, di’ɔtɛmwɛlɔ monga pudipudi, awadi tshɛ w’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi wakahombe shila. Ɔtɛkɛta wa Nzambi, Bible k’Ekila, mbahomba monga etshina kakɔ kâmɛ ka mbetawɔ k’Akristo ndo ka yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ. (Isaya 8:19, 20; Romo 15:4) Ekɔ kɔlɔ mbahɛ kana mbahola awui oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.​—Euhwelu k’Elembe 4:2; Enyelo 22:18, 19.

16, 17. (a) Naa kanyi ya wɛngɛngɛ yaki l’olui wa sɛtɛdi l’edja k’ɛnɔnyi akumi l’ɛmɔtshi? (b) Naa olembetshiyelo wakayoshamaka dia nɔngɔsɔla kanyi yaki lawɔ lo dikambo dia “ediakelu” la “ekoho” l’atei w’ “Edjibitu”?

¹⁶ Ɛnyɛlɔ ɔtɔi kayɛnya ohomba wa dui sɔ. L’ɔnɔnyi wa 1886, Charles Russell akatondja dibuku diakawelɛka ɔnɛ Le divin plan des âges. Dibuku sɔ diaki la kartɛ kakakakatanyaka deko dia lɔsɛnɔ l’anto la Mɔnima wa Woke wa l’Edjibito. Wakafɔnyaka ɔnɛ mɔnima ɔsɔ waki Farawɔ Khufu mbaki ekundji kana ɛkɔhɔ katawɔ l’Isaya 19:19, 20 ɔnɛ: “K’etena kako, vo wayuhikela [Jehowa] ediakelu l’atei a wudja w’Edjibitu, wayuhikela [Jehowa] ekoho l’umamu wa kete yako. To kayuyala djimbitelu la omenyi le [Jehowa] Kanga lulimbilimbi lu kete y’Edjibitu.” Diɔtɔnganelo diakɔna diakakoke monga l’asa mɔnima ɔsɔ w’ɔsɔdi la Bible na? Tênde ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi: wakataka ɔnɛ otale wa towoka tɔmɔtshi ta lo Mɔnima wa Woke ɔsɔ mɛnyaka etena k’etatelo ka ‘fɔnu ka woke’ ka lo Mateu 24:21, lo ndjela eokelo kaki lawɔ lo nshi shɔ. Ambeki wa Bible amɔtshi wakayoyasha tshɛ lo mbɛdikaka tenyi dia mɔnima ɔsɔ w’ɔsɔdi dia vɔ shikikɛ awui wele oko lushi lakawahombe mbudɛ l’olongo!

¹⁷ Mɔnima ɔsɔ wakawelɛka ɔnɛ Bible ka lo Dive wakɔsamaka la nɛmɔ efula l’edja k’ɛnɔnyi akumi l’ɛmɔtshi, polo ndo lam’akayotomba Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka Dikumi l’Ɔtɔi 15 la ya Ngɔndɔ ka Dikumi l’Ahende 1, l’ɔnɔnyi wa 1928, ko ndjɛnya hwe ɔnɛ Jehowa bu l’ohomba wa mɔnima w’ave wakahike waa Farawɔ y’apanganu ndo yaki la tolembetelo t’ɛdiɛngɛ ta diendja dia tɔɔtɔ (astrologie) dia shikikɛ awui watama lo Bible. Wakayɛnaka dia prɔfɛsiya k’Isaya kaki l’ekotshamelo ka lo nyuma. Oko l’Enyelo 11:8, “Edjibito” ekɔ didjidji di’andja wa Satana. “Ediakelo” kana dihole dia nambolɛka Jehowa elambo toholaka elambo wetawɔma walambola Akristo w’akitami w’esɔ lo nshi yewɔ oko ambetshi a mboka wa l’andja ɔnɛ. (Romo 12:1; Heberu 13:15, 16) Ekɔhɔ ka ‘l’omamu w’Edjibito’ kɛdikɛdi etshumanelo k’Akristo w’akitami w’esɔ, etshumanelo kele “ekoho la usuko w’akambu wa mete” ndo kemadi oko ɔmɛnyi l’atei w’ “Edjibitu,” mbut’ate l’atei w’andja wewɔ suke la tshika.​—1 Timote 3:15.

18. (a) Ngande watetemala Jehowa mpotola akambo le wanɛ weka Bible l’otema ɔtɔi? (b) Naka Okristo ambɛna wolo shihodia olembetshiyelo ɔmɔtshi w’Afundelo, naa dui dia lomba diahombande ntsha?

¹⁸ L’ɛnɔnyi watete, Jehowa ekɔ lo tatohotolɛ akambo wa mɛtɛ, ndo ekɔ lo tosha eokelo kamboleka ndowana k’ɔtɛkɛta ande wa prɔfɛsiya. (Tukedi 4:18) L’ɛnɔnyi ɛnɛ weeke ka mbeta, wakatokeketsha dia nyomodja yimba ɔlɔlɔ dia shihodia awui wele oko: lɔlɔnga laheta la ntondo k’ekomelo ndja, wɛɛla w’ɛkɔkɔ la mbudi, ɛngɔ ka wɔnɔnyi ndo etena kayemala ɛngɔ kakɔ lo dihole di’ekila, sheke y’oyoyo, ehilwelo ka Yeso ndo ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ ka lo dibuku di’Ezekiyele. Tena dimɔtshi, mbeyaka monga wolo dia mboka elembetshiyelo ɛsɔ w’eyoyo, koko ɛkɔkɔ watomba elembetshiyelo akɔ ndjokɛmaka hwe lo wonya wakoka. Naka Okristo ɔmɔtshi hashihodia olembetshiyelo w’oyoyo wa divɛsa dimɔtshi dimɛna, kete ayoleka dimɛna nde ndjâkitshakitsha ko mbuta oko akate omvutshi Mika ate: “Dimi layulungamelaka le [Nzambi ka] panda kami.”​—Mika 7:7.

19. Ngande wɛnya atshikadi w’akitami w’esɔ vɔ l’ɛkɔkɔ ekina dia vɔ wekɔ la dihonga diele oko dia kimbwe lo nshi nyɛ y’ekomelo na?

¹⁹ Ohɔ dia olami ‘akatatɛ mbelɛwelɛ wate kana kimbwe ate: Jehowa le, dimi latemalaka lâdiko dia tshoto y’etangelo yanyi tshɛ, ndo latotshikalaka la dihole diami dia djamu otsho tshɛ.’ (Isaya 21:8) Atshikadi w’akitami w’esɔ mɛnyaka dia vɔ wekɔ la dihonga dia ngasɔ diele oko dia kimbwe dia tondja ditshelo di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi lo sɛkɛ ndo mɛnya anto mboka k’otsha lo lotshungɔ. (Enyelo 18:2-5) Oko wewɔ ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ,’ vɔ tondjaka waa Bible, tojurunalɛ, ndo ekanda ekina lo ɛtɛkɛta efula ka mamba​—diangɔ sɔ tshɛ diekɔ ‘mbo ya ndɛ ya l’etena kasungana.’ (Mateu 24:45) Vɔ mbalɔmbɔla olimu wa tshumanya ‘lemba la woke . . . l’oma lo wedja tshɛ ndo oma lo dibila tshɛ, oma lo weho w’anto tshɛ ndo w’ɛtɛkɛta tshɛ.’ Anto asɔ ndo vɔ lawɔ wambɛdiama oma lo dikila dia Yeso di’etshungwelo ndo wekɔ l’etema wele oko wa dimbwe lam’akambɛwɔ Nzambi ‘olimu w’ekila la yanyi ndo l’otsho.’ (Enyelo 7:9, 14, 15) L’ɔnɔnyi wetshi ɔnɛ, elowa akɔna wakakondja djui ya tshitshɛ yambotshikala y’Ɛmɛnyi wa Jehowa w’akitami w’esɔ vɔ l’asekawɔ wa lo lemba la woke na? Sawo diayela diayototɛ.

[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]

Onde wɛ mbohɔka?

• Ɛmɛnyi akɔna wakakambe la Jehowa l’ɛnɔnyi wakete?

• Oma lende akatɔngɔ Babilɔna ka Woke?

• Lande na kaketawɔ Jehowa dia Jerusalɛma, osomba wa lowandji wa wodja ande w’ɛmɛnyi, nanyema l’ɔnɔnyi wa 607 N.T.D.? Ndo l’ɔnɔnyi wa 70 T.D.?

• Yimba ya ngande yakɛnɛmɔla olui wa sɛtɛdi ka Jehowa vɔ l’asekawɔ?

[Osato wa lo lɛkɛ 22]

‘Jehowa le, lâdiko dia tshoto y’etangelo mbemalami wonya tshɛ’