BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w08 5/15 lk. 21-25
  • Tohame lo nyuma lo ndjela ɛnyɛlɔ kaki Paulo

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Tohame lo nyuma lo ndjela ɛnyɛlɔ kaki Paulo
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Paulo aki la mbekelo ka mbekaka mbala la mbala
  • Saulo akeke dia mboka anto ngandji
  • Woho wakayaɔsaka Paulo
  • ‘Tosake esakelo ka lowango la etete’ dia kondja lɔsɛnɔ
  • “Dimi keema la onongo wa dikila di’onto kaanga ɔtɔi”
    ‘Sambisha dimɛna dimɛna’ akambo wendana la Diolelo dia Nzambi
  • Etshumanelo “kakonge l’etena ka wɔladi”
    ‘Sambisha dimɛna dimɛna’ akambo wendana la Diolelo dia Nzambi
  • Onga la dihonga, Jehowa ekɔ Okimanyedi ayɛ
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2020
  • ‘Sambisha dimɛna dimɛna’
    ‘Sambisha dimɛna dimɛna’ akambo wendana la Diolelo dia Nzambi
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
w08 5/15 lk. 21-25

Tohame lo nyuma lo ndjela ɛnyɛlɔ kaki Paulo

“Dimi lakalo ta di’ololo, lambushidiya esakelu ka luwangu, lakalami mbetawo.”​—2 TIM. 4:7.

1, 2. Etshikitanu akɔna wakasale Saulo k’ose Taraso ndo olimu akɔna w’ohomba wakandayokambaka?

SAULO k’ose Taraso aki pami kaki la yimba ndo kakɔsaka tɛdikɔ. Koko, nde ‘akakɛndakɛndaka lo ndjela nsaki yande ya demba.’ (Ef. 2:3) L’ɔkɔngɔ diko, nde akayota dia nde aki “otenganyi, la usuyanyi, la utshanedi a kolo.”​—1 Tim. 1:13.

2 Lo etena kɛmɔtshi, Saulo akayosalaka etshikitanu wa weke lo lɔsɛnɔ lande. Nde akatshike yoho yande ya lɔsɛnɔ y’edjedja ndo akasale la wolo ‘diaha nyanga wahɔ ande hita koko wahɔ w’anto efula.’ (1 Kor. 10:33) Nde akayokoma onto ɔlɔlɔ ndo akayonga la ngandji otsha le anto wakandahɛnyahɛnyaka ntondo. (Adia 1 Tesalonika 2:7, 8.) Nde akakotsha ate: “Uma lu lukumu l’ololo mbakawambete ukambi alo, uku ushasha wa ngandji ka mamba ka [Nzambi] kakawambisha uku ulimu wa wulu andi. Dimi ako luleki ekilami tshe nkitakita, kakawasha ngandji kene ka mamba dia nsambisha asi wedja ongonyi wa Kristu waheyama mbedika.”​—Ef. 3:7, 8.

3. Ɛlɔlɔ akɔna wayotokondja lo mbeka mikanda ndo ɔkɔndɔ wendana la olimu waki Paulo?

3 Saulo lakelamɛka nto ɔnɛ Paulo akasale ehamelo wa weke lo awui wa lo nyuma. (Etsha 13:9) Yoho mɔtshi yakokaso pama esadi esadi lo akambo wa mɛtɛ ele lo mbeka mikanda wakafunde Paulo ndo ɔkɔndɔ wendana la olimu ande ndo oma lâsɔ mbokoya mbetawɔ kande. (Adia 1 Koreto 11:1; Heberu 13:7.) Nyɛsɔ tende woho wele sala dikambo sɔ ayototshutshuya dia monga la mbekelo ka mbekaka mbala la mbala, dia mboka anto ngandji ka mɛtɛ ndo monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo dikambo diaso shoamɛ.

Paulo aki la mbekelo ka mbekaka mbala la mbala

4, 5. Wahɔ akɔna wakakondja Paulo oma lo wekelo w’onto ndamɛ?

4 Oko wakinde Ofarisɛ waketshama ‘Ɛlɛmbɛ wa waa tshɛnde dimɛna dimɛna oma le Ngamaliyɛlɛ,’ Paulo aki la yema ya ewo ka Afundelo. (Etsha 22:1-3; Fil. 3:4-6) L’ɔkɔngɔ wa batismu kande, nde ‘akatshu otsha l’Arabiya,’ l’oswe wa Suriya kana ondo lo dihole dimɔtshi dia ki lo disɛnga dia Arabiya dia nde tokana yimba dimɛna. (Ngal. 1:17) Ondo Paulo akalange kana yimba la avɛsa wɛnya dia Yeso mbaki Mɛsiya. Ndo nto, Paulo akalange ndjalɔngɔsɔla di’olimu waki la ntondo kande. (Adia Etsha 9:15, 16, 20, 22.) Paulo akɔshi etena ka kana yimba lo akambo wa lo nyuma.

5 Ewo ndo eokelo ka Afundelo kakakondja Paulo oma lo wekelo ande w’onto ndamɛ akokonya ombetsha wa manamana. Ɛnyɛlɔ, lo shinangɔnga ka la Atiyɔka wa la Pisidiya, Paulo akashile avɛsa ndekana atanu wa lo Afundelo wa lo Hɛbɛru dia mɛnya dia Yeso mbaki Mɛsiya. Paulo akatɛkɛta nto akambo wele lo efundelo w’ekila mbala efula. Tokanyi tande t’oma lo Bible taketawoya anto, diakɔ diele “asi Juda efula la embetawudi wa dikambu di’asi Juda wakayi le Paulu la Baranaba” dia ndjeka akambo akina efula. (Etsha 13:14-44) Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ, etena kakaye olui ɔmɔtshi w’ase Juda wakasɛnaka la Rɔma lo dihole diakandadjasɛka, Paulo akâlembetshiya akambo “umaka pindju edja ndu la dikolo; akawatela dia diulelu dia [Nzambi]; akawaenya dikambu dia Jesu, uma l’elembe a Mose ndu uma l’aui w’amvutshi.”​—Etsha 28:17, 22, 23.

6. Kakɔna kakimanyiya Paulo dia nde tshikala nge lo nyuma etena kakandahomanaka la ehemba?

6 Etena kakandahomanaka la ehemba, Paulo akatetemalaka la sɛdingola Afundelo ndo nde akakondja wolo oma lo losango lakasambiyama lele lɔkɔ. (Heb. 4:12) Etena kakinde lo lokanu la Rɔma la ntondo ka vɔ mbodiaka, Paulo akalɔmbɛ Timɔtɛ dia ndja la ‘wɛɔmbɔ’ ndo la “abuku wa dikuhu.” (2 Tim. 4:13) Ondo diangɔ sɔ diaki tenyi dimɔtshi di’oma lo Afundelo wa lo Hɛbɛru wakakambaka la Paulo lo wekelo ande wa lotshimola. Ewo ka Afundelo kakakondja Paulo oma lo mbekelo kaki lande ka mbekaka Bible mbala la mbala kaki ohomba efula le nde dia nde tshikala nge lo nyuma.

7. Shila ɛlɔlɔ wakokayɛ kondja oma lo wekelo wa Bible wa mbala la mbala.

7 Wekelo wa Bible wa mbala la mbala kâmɛ ndo okanelo wa yimba wa dimɛna ayotokimanyiya dia sho pama lo nyuma. (Heb. 5:12-14) Lo kɛnɛ kendana la nɛmɔ diele la Ɔtɛkɛta wa Nzambi, omembi w’esambo akembe ate: “Olembe uma l’unyo aye ambuleka tenyi dia paunyi la fesa nunu nunu ololo le mi. Elembe aye mbatumbishaka yimba yuleki ya atunyi ami, ne dia elembe ako watuyalaka la mi tena tshe. Dimi latushimbaka ekulu ami uma lu mbuka tshe ya kolo, dia dimi nama aui aye.” (Osam. 119:72, 98, 101) Onde wɛ ekɔ la mbekelo ka mbekaka Bible mbala la mbala? Onde wɛ amboyalɔngɔsɔla dikambo dia ɛkɛndɛ wendana la olimu waki Nzambi wakoka monga layɛ lo nshi yayaye lo mbadiaka Bible lushi la lushi ndo lo kanaka yimba la kɛnɛ kadiayɛ?

Saulo akeke dia mboka anto ngandji

8. Dionga diakɔna diaki la Saulo otsha le anto waki komonga l’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda?

8 La ntondo ka nde koma Okristo, Saulo aki la ohetoheto lo ɔtɛmwɛlɔ ande, koko nde kondekaka ndjakiyanya dikambo di’anto waki komonga l’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda. (Etsha 26:4, 5) Nde akendaka ndo aketawɔ di’ase Juda amɔtshi mboka Stɛfano ave. Ondo woho wakandɛnyi dui sɔ, akakonya Saulo dia nde fɔnya ɔnɛ nde aki la shadiya ya pɛnyahɛnya Akristo ndo ondo nde akɔshi dia Stɛfano akakoke mɛtɛ ndjakema. (Etsha 6:8-14; 7:54–8:1) Ɔkɔndɔ wakasambiyama mbutaka ɔnɛ: “Saulu akalanya Ekelizia. Ndi akoto lu luudu la luudu, akakutula apami la amantu, akawadji lu lukanu.” (Etsha 8:3) Nde ‘akakome polo lo mbahɛnyahɛnya ndo lo esomba ekina.’​—Etsha 26:11.

9. Dui diakɔna diakayokonya Saulo dia nde nyomɔsɛdingola yoho yakandasalɛka anto akambo?

9 Etena kakɛnama Nkumadiɔndjɔ Yeso le nde, Saulo akatatshɔka otsha la Damasɛkɛ dia tonda ambeki waki Kristo. Ongamwelo w’osase wa lo dihindo waki Ɔna Nzambi akakonya Saulo tshungu ndo nde aki l’ohomba w’ekimanyielo k’anto akina. L’etena kakayokambaka Jehowa la Ananiya dia nde kimanyiya Saulo dia nde mɛna nto, dionga diande otsha le anto diakatshikitana lo pondjo. (Etsha 9:1-30) L’ɔkɔngɔ wa nde koma ombeki waki Kristo, nde akasale la wolo dia nsɛna dimɛna la anto tshɛ lo ɛnyɛlɔ kaki Yeso. Kɛsɔ nembetshiyaka minya awui wa ngala ndo dia “mbidjase la antu tshe ki.”​—Adia Romo 12:17-21.

10, 11. Ngande wakɛnya Paulo ngandji ka mɛtɛ kakandokaka anto?

10 Paulo kokomɛ tsho lo nsɛna la anto akina lo wɔladi. Nde akalange mbaɛnya ngandji ka mɛtɛ ndo olimu ande w’Okristo akawosha diaaso dia nde sala dikambo sɔ. Lo lɔkɛndɔ lande la ntondo la misiɔnɛrɛ, nde akasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ lo Asie Mineure. Kânga mbakandahomana la ɔlɔshamelo wa wolo, Paulo la asekande wakakimanyiya akanga a memakana dia vɔ koma Akristo. Vɔ wakayembola nto Lustɛra ndo Ikɔniyo kânga mbele atunyi wa lo esomba ɛsɔ wakayange dia ndjaka Paulo.​—Etsha 13:1-3; 14:1-7, 19-23.

11 L’ɔkɔngɔ diko, Paulo nde l’asekande wakayange anto wakoka la Filipi osomba ɔmɔtshi wa la Makɛdɔniya. Ludiya ombetawudi ɔmɔtshi w’ose wodja akahokamɛ lokumu l’ɔlɔlɔ ndo akakome Okristo. Ewandji wa lɛɛta wakakɔmɔla Paulo la Silasi eshingɔ ndo wakawadje lo lokanu. Koko, Paulo akasambisha onami wa lokanu ndo etombelo wakonge ele nde la nkumbo kande wakabatizama oko atɛmɔdi waki Jehowa.​—Etsha 16:11-34.

12. Kakɔna kakatshutshuya Saulo laki osoyanyi dia nde koma ɔpɔstɔlɔ wa ngandji waki Yeso Kristo?

12 Lande na kakayɔtɔ Saulo lo ɔtɛmwɛlɔ w’anto wakandahɛnyahɛnyaka ntondo? Kakɔna kakatshutshuya pami kaki osoyanyi kɛsɔ dia nde koma ɔpɔstɔlɔ w’ɔlɔlɔ ndo wa ngandji waketawɔ mbidja lɔsɛnɔ lande lo wâle di’anto akina mbeka akambo wa mɛtɛ wendana la Nzambi ndo la Kristo? Paulo ndamɛ akalembetshiya ate: “[Nzambi], one . . . lakambeti lu ngandji kandi ka mamba, dia ndi mbishwelami On’andi.” (Ngal. 1:15, 16) Paulo akafundɛ Timɔtɛ ate: “[Lakokama] ketshi, dia Jesu Kristu enya antu memakana kandi tshe l’utema ami, dimi lâleki, dia dimi ndjala djimbitelu le wane wayuwetawo, dia vo nkundja lumu la pundju.” (1 Tim. 1:16) Woho wakadimanyiya Jehowa Paulo ndo wakandawoke ngandji ka mamba ndo kɛtshi akôtshutshuya dia nde mboka anto akina ngandji lo mbasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ.

13. Kakɔna kahomba totshutshuya dia sho mboka anto akina ngandji, ndo ngande wakokaso sala dui sɔ?

13 Woho akɔ wâmɛ mbele, Jehowa todimanyiyaka pɛkato la munga yaso. (Osam. 103:8-14) Omembi w’esambo akambola ate: “[Jehowa], utunduyala we ali efula ka kolo, we Khumadiondjo, akona ututshikala?” (Osam. 130:3) Otondoyala aha kɛtshi kaki Nzambi, tshike ndoko onto la l’atei aso lotokoka monga la diɛsɛ dia kamba olimu w’ekila kana monga l’elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo. Nzambi tokaka sho tshɛ ngandji ka mamba. Ɔnkɔnɛ, lo ɛnyɛlɔ kaki Paulo, sho pombaka monga la nsaki ka fudia ngandji kokaso anto akina lo mbasambisha, lo mbaetsha akambo wa mɛtɛ ndo lo keketsha asekaso ambetawudi.​—Adia Etsha 14:21-23.

14. Ngande wakokaso pamia olimu aso w’esambishelo?

14 Paulo akalangaka pama dia koma osambisha wa manamana wa lokumu l’ɔlɔlɔ ndo ɛnyɛlɔ kaki Yeso kakananda otema ande. L’atei wa toho takɛnyaka Ɔna Nzambi ngandji k’efula kakandokaka anto mbaki ndo olimu w’esambishelo. Yeso akate ate: “Diango dia dinela dieko efula, keli ekambi mbeli tshitshe. Okone nyolombe Khumadiondjo, kanga dinela, keli ndi atumi ekambi lu dinela diandi.” (Mat. 9:35-38) Paulo akasale akambo lo yoho yɔtɔnɛ la alɔmbɛlɔ tshɛ wakandasalaka dia nyomokondja ekambi ekina lo monga okambi w’ohetoheto. Ko kayotota dikambo diayɛ? Onde wɛ hakoke nyomolowanya akoka ayɛ wa sambisha? Kana onde wɛ koka ndeka ndjasha lo olimu w’esambishelo ka Diolelo, ondo lo ndjalɔngɔsɔla dia monga ombatshi mboka? Nyɛsɔ tɛnya ngandji ka mɛtɛ kokaso anto akina lo mbakimanyiya dia vɔ kondja ‘ɔtɛkɛta washa lɔsɛnɔ.’​—Fil. 2:16.

Woho wakayaɔsaka Paulo

15. Ngande wakayaɔsaka Paulo lo ndjaɛdika la asekande Akristo?

15 Oko wakinde okambi w’Okristo, Paulo akatotshikɛ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo yoho kina. Kânga mbakandakondja waɛsɛ efula lo etshumanelo k’Akristo, Paulo akeyaka dia nde kokoka kondja ɛtshɔkɔ ɛsɔ ndo di’ɔnɛ nde kombakondja l’ɔtɛ w’akoka ande. Nde akeyaka dia ɛtshɔkɔ wakandakondja waki djembetelo ya ngandji ka mamba kaki Nzambi. Paulo akeyaka dia Akristo akina waki nto ekambi wa tomanamana wa lokumu l’ɔlɔlɔ. Kânga mbakinde la dihole dia lânde l’atei w’ekambi waki Nzambi, nde aki l’okitshakitsha.​—Adia 1 Koreto 15:9-11.

16. Ngande wakɛnya Paulo okitshakitsha lam’akatombe dikambo diendana la wahemelo w’ohekele?

16 Tɔsɛdingole woho wakakandola Paulo dikambo diakatombe lo osomba wa Atiyɔka wa la Suriya. Akristo amɔtshi wa l’etshumanelo kaki lɛkɔ kombetawɔ yɛdikɔ yakɔsama yendana la wahemelo w’ohekele. (Etsha 14:26–15:2) Lam’ele Paulo akasɔnama dia sambisha ase Wedja waki kombahema ohekele, nde akakoke fɔnya dia nde aki manyi lo akambo wendana la anto waki komonga ase Juda ndo lâsɔ nde aki l’akoka tshɛ wa kandola dikambo sɔ. (Adia Ngalatiya 2:8, 9.) Koko, etena kakɛnama dia welo wakandadje kokandola dikambo sɔ, la okitshakitsha tshɛ nde akatshu la dikambo diakɔ otsha le olui walɔmbɔla la Jerusalɛma dia vɔ todisɛdingola. Nde akakambe la olui ɔsɔ dimɛna etena kakawahokamɛka dui sɔ, kakawɔshi yɛdikɔ ndo kakawôtome dia nde tewoya tshumanelo yɛdikɔ shɔ. (Etsha 15:22-31) Omalɔkɔ, Paulo ‘akasha ɛnyɛlɔ lo kɛnɛ kendana la nɛmiya’ asekande ekambi.​—Romo 12:10b.

17, 18. a) Dionga diakɔna diakayonga la Paulo otsha le anto wa lo tshumanelo? b) Kakɔna katetsha kɛnɛ kakasale dikumanyi dia l’Ɛfɛsɔ etena kakakakitɔna Paulo la wɔ?

17 Paulo laki l’okitshakitsha kondjânganya la anango la akadiyɛnde wa lo tshumanelo. Koko, nde akakambaka kâmɛ la wɔ. L’ekomelo ka mukanda wakandafundɛ ase Rɔma, nde akasha anto ndekana 20 mɔyɔ lo shila nkombo yawɔ. Afundelo hawɔtɛkɛta dikambo dia efula ka l’atei awɔ dihole dikina ndo anto angana ato mbaki la ɛkɛndɛ l’etshumanelo. Koko, vɔ waki ekambi waki Jehowa wa kɔlamelo ndo Paulo akawaokaka ngandji efula.​—Romo 16:1-16.

18 Okitshakitsha ndo lɔngɛnyi laki la Paulo akakeketsha tshumanelo. L’ɔkɔngɔ wa nde pomana la dikumanyi di’oma l’Ɛfɛsɔ mbala k’ekomelo, vɔ “wakakhumbatela Paulu lu kingu, wakanonana la ndi. Vo wakaleki nyanga, ne dia diui diakandawatela ati: Hanyuyena elundji kami ntu.” Totowokoka sala ngasɔ otondonga onto lakatatshɔka ɔsɔ aki onto la lotamanya.​—Etsha 20:37, 38.

19. Ngande wakokaso mɛnya ‘yimba ya okitshakitsha’ otsha le asekaso Akristo?

19 Lo ɛnyɛlɔ ka Paulo, anto tshɛ wakombola pama lo nyuma pombaka kɛnɛmɔla dionga di’okitshakitsha. Nde akakeketsha asekande Akristo diaha vɔ ntsha “dikambu la utshanu kana la ndjatumbula, keli la ndjakitshakitsha ka yimba. Untu l’untu akani ati: Ukina kundeki ololo.” (Fil. 2:3) Ngande wakokaso kitanyiya dako sɔ? Yoho mɔtshi ele lo kamba kâmɛ la dikumanyi dia lo etshumanelo kaso ndo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kawɔ ndo lo sukɛ tɛdikɔ tɔsawɔ tendana la awui wa dombo. (Adia Heberu 13:17.) Yoho kina ele lo mbɔsaka anangɛso la akadiyɛso wa lo etshumanelo la nɛmɔ di’efula. Mbala efula tshumanelo di’ekambi waki Jehowa kengama la anto w’oma lo wedja, waoho, nkoho y’alemba ndo mbekelo yotshikitanyi. Shi lâsɔ sho pombaka mbeka woho wa salɛka anto tshɛ akambo la ngandji ndo aha la shɔnɔdi oko wakasale Paulo? (Etsha 17:26; Romo 12:10a) Sho keketshamaka dia ‘nongɔna oko wakatolongola Kristo dia lotombo laki Nzambi.’​—Romo 15:7.

‘Tosake esakelo ka lowango la etete’ dia kondja lɔsɛnɔ

20, 21. Kakɔna kayotokimanyiya dia sho shidiya esakelo kaso ka lowango dia kondja lɔsɛnɔ?

20 Lɔsɛnɔ l’Okristo kokaka mbɛdikama la lɔkɛndɔ l’otale. Paulo akafunde ate: “Lambushidiya esakelu ka luwangu, lakalami mbetawo. Okone wambunkitshiya dembo dia kusu di’akambu w’ololo, diayumbisha Khumadiondjo, umbadi w’ololo, lushi lako. Ndi humbishadio dime, keli ndu wane tshe wakalangi mena enelo kandi.”​—2 Tim. 4:7, 8.

21 Ndjela ɛnyɛlɔ kaki Paulo ayotokimanyiya dia sho shidiya esakelo kaso ka lowango dia sho kondja lɔsɛnɔ la pondjo. (Heb. 12:1) Kɛnɛ koleki tshɛ ohomba ele, sho pombaka tetemala pama lo nyuma lo monga la mbekelo ka dimɛna ka salaka wekelo w’onto ndamɛ mbala la mbala, lo monga la ngandji k’efula otsha le anto ndo lo monga l’okitshakitsha.

Ngande wayoyokadimola?

• Wahɔ akɔna wakakondja Paulo oma lo wekelo w’onto ndamɛ w’Afundelo wa mbala la mbala?

• Lande na kele ngandji k’efula ekɔ ohomba efula le Akristo wa mɛtɛ?

• Waonga akɔna wayokokimanyiya dia wɛ salɛka anto akina akambo aha la shɔnɔdi?

• Ngande wakoka ɛnyɛlɔ kaki Paulo kokimanyiya dia wɛ kamba kâmɛ la dikumanyi dia lo etshumanelo kanyu?

[Osato wa lo lɛkɛ 23]

Kondja ekeketshelo oma lo Afundelo oko wakakondja Paulo

[Osato wa lo lɛkɛ 24]

Ɛnya ngandji kokayɛ anto akina lo mbasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ

[Osato wa lo lɛkɛ 25]

Onde wɛ mbeyaka kɛnɛ kakakonya Paulo dia nde nangema oma le anango?

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto