Ɔtɛkɛta wa Jehowa wekɔ la lɔsɛnɔ
Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Enyelo—Etenyi I
ETENA kakinde lo lokanu lo disɛnga dia Patmɔsɛ, ɔpɔstɔlɔ w’osombe Joani akalongola waɛnɛlɔ 16. Lo waɛnɛlɔ asɔ, Joani akɛnyi kɛnɛ kakotsha Jehowa Nzambi nde la Yeso Kristo lo lushi la Nkumadiɔndjɔ lakatatɛ lam’akashikikɛma Diolelo diaki Nzambi lo 1914 ndo layokomɛ lam’ayokomɛ Diolelo dia Kristo di’ɛnɔnyi kinunu. Dibuku dia Enyelo diakafundama oma le Joani oya lo 96 T.D. diekɔ la ɔkɔndɔ wa diambo efula wa waɛnɛlɔ asɔ.
Nyɛsɔ tɔsɛdingole akambo w’ohomba w’oma lo Enyelo 1:1–12:17, totshapita tele la waɛnɛlɔ esambele wa ntondo wakalongola Joani. Waɛnɛlɔ asɔ wekɔ ohomba le so nɛ dia vɔ mbɔtɔnɛka la kɛnɛ kele lo salema lo andja ɔnɛ nshi nyɛ ndo vɔ mɛnyaka woho wele kema edja Jehowa ayanga mbɔsa yɛdikɔ. Anto wadia ɛkɔndɔ wa waɛnɛlɔ asɔ la mbetawɔ keketshamaka mɛtɛ.—Heb. 4:12.
“ONA-OKOKO” AMBODIHOLA TOLEMBETELO TOSAMALO L’ATEI WA TOLEMBETELO ESAMBELE
Ntondotondo, Joani akɛnyi Yeso Kristo lo lotombo ndo akalongola losango lakandahombe ‘mfunda lo wɔɔmbɔ wa dibuku ndo litoma lo tshumanelo esambele.’ (Eny. 1:10, 11) Oma lâsɔ, nde akɛnyi ɛnɛlɔ kendana la kiti ka Diolelo la dihole diatɔ dia l’olongo. Lo lonya l’omi la Ɔnɛ lakadjasɛ lo kiti ka Diolelo mbaki wɔɔmbɔ wa dibuku wakamatema la tolembetelo esambele. Ɔnɛ ‘lakakoke dihola wɔɔmbɔ wa dibuku ɔsɔ’ aki paka “Tambwe ka wudja wa Juda,” kana “Ona-Okoko . . . [l]aki la seki esambeli, la ashu esambeli.”—Eny. 4:2; 5:1, 2, 5, 6.
Ɛnɛlɔ ka sato mɛnyaka kɛnɛ kakatombe etena kakadihola “Ona-Okoko” tolembetelo tosamalo ta ntondo lo ɔmɔmɔ. Etena kakandadihola djembetelo ya samalo, didimu dia nkɛtɛ diakasalema ndo lushi la nkɛlɛ ka woke lakakoke. (Eny. 6:1, 12, 17) Koko, ɛnɛlɔ kayela mɛnyaka ‘andjelo anɛi wokime mpɛpɛ nyɛi ya la nkɛtɛ’ edja ndo anto 144 000 wamboshila mbidjama djembetelo. “Ului a wuki” wa wanɛ wahadjama djembetelo wakɛnama “wemadi la ntundu ka kiti ka diulelu ka Ona-Okoko.”—Eny. 7:1, 9.
Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:
1:4; 3:1; 4:5; 5:6—Etelo k’ɔnɛ “nyuma esambeli” ɛnyatɔ? Lofulo la esambele nembetshiyaka kɛnɛ kele kokele lo washo wa Nzambi. Ɔnkɔnɛ, losango lakawatomɛ ‘tshumanelo esambele’ mendanaka la ekambi tshɛ waki Nzambi wambotshumanyema lo tshumanelo ndekana 100 000 dia lo andja w’otondo. (Eny. 1:11, 20) Lam’ele Jehowa mbishaka nyuma k’ekila lo ndjela kɛnɛ kalangande kotsha, etelo k’ɔnɛ “nyuma esambeli” mɛnyaka olimu tshɛ wakambatɔ dia mbisha wanɛ wadja yimba l’awui wa prɔfɛsiya eokelo ndo ɛtshɔkɔ. Mɛnamaka dia dibuku dia Enyelo diekɔ lo tɛkɛta akambo esambele wotshikitanyi. Lanɛ, lofulo la esambele nembetshiyaka kɛnɛ kele kokele, ɔnkɔnɛ dibuku dia Enyelo tɛkɛtaka dia woho ‘wayoshidiyama’ ‘sheke y’ekila yaki Nzambi.’—Eny. 10:7.
1:8, 17—Ditelo di’ɔnɛ “Alafa la Omenga” ndo “etatelu ndu ekumelu” mendanaka la onto akɔna? Titrɛ ka “Alafa la Omenga” mendanaka la Jehowa ndo mɛnyaka dia ndoko nzambi kanga wolo tshɛ kaki la ntondo kande ndo kayonga l’ɔkɔngɔ ande. Nde ekɔ “etatelu ndu ekumelu.” (Eny. 21:6; 22:13) Kânga mbelamɛ Jehowa ɔnɛ “la ntundu ndu la ndjihelu” lo Enyelo 22:13 dia mɛnya ɔnɛ ndoko laki la ntondo kande kana layonga l’ɔkɔngɔ ande, awui wodingi tshapita ya ntondo ya Enyelo mɛnyaka dia titrɛ ka “la ntundu ndu la ndjihelu” lɔtɛkɛtshiwɔ lo tshapita shɔ mendanaka la Yeso Kristo. Nde mbaki onto la ntondo lakolwama lo lɔsɛnɔ lahavu oko etongami ka lo nyuma ndo onto la ndjihelo lakolwama oma le Jehowa ndamɛ.—Kol. 1:18.
2:7—‘Paradiso kaki Nzambi’ kɛdikɛdi na? Lam’ele Akristo w’akitami mbakawatɛka ɛtɛkɛta ɛsɔ, paradiso katɛkɛtawɔ lanɛ pombaka mendana la paradiso ka l’olongo, mbuta ate ɛnamelo kaki Nzambi ndamɛ. Akitami wa kɔlamelo wayonga la diɛsɛ dia ndɛ lo “utamba a lumu.” Vɔ wayonga la eongelo kahavu.—1 Kor. 15:53.
3:7—Etena kakɔna kakalongola Yeso “sapi ka Davidi,” ndo ngande wakandakambe la tɔ? L’ɔkɔngɔ wa batismu kande lo 29 T.D., Yeso akakome Nkumekanga kakasɔnama lo ɔlɔndji wa Davidi. Koko, Yeso konongola sapi ka Davidi la ntondo k’ɔnɔnyi 33 T.D. etena kakandambiyama lo lonya l’omi laki Nzambi l’olongo. Lɛkɔ, nde akakondja lotshungɔ tshɛ lendana la Diolelo diaki Davidi. Tatɛ oma l’etena kɛsɔ, Yeso akakambe la sapi kɛsɔ dia mbisha waɛsɛ wendana la Diolelo. Lo 1919, Yeso akasha ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ “sapi ka Davidi” lo kitsha olui ɔsɔ w’ɔhɔmbɔ “ladiku dia diango diandi tshe.”—Is. 22:22; Mat. 24:45, 47.
3:12—Kakɔna kalembetshiya “lukumbu l’uyuyu” laki Yeso? Lokombo lɔsɔ mendanaka la dihole ndo waɛsɛ w’eyoyo wakalongola Yeso. (Fil. 2:9-11) Kânga mbele ndoko onto leya lokombo lɔsɔ oko walieya Yeso, nde lifundaka l’alemba w’anango wa kɔlamelo wele l’olongo lo mbâkonya dia vɔ monga la diɔtɔnganelo dia ma ma lam’asawɔ la nde. (Eny. 19:12) Vɔ lawɔ nongolaka waɛsɛ amɔtshi wa lânde wakasha Jehowa Yeso.
Wetshelo le so:
1:3. Lam’ele ‘etena kakashikikɛma [ka Nzambi ndanya andja waki Satana] kambosukana,’ ekɔ ohomba efula shihodia losango la lo dibuku dia Enyelo ndo sala akambo lo yoho yɔtɔnɛ la losango lakɔ.
3:17, 18. Dia monga ɔngɔnyi lo nyuma, sho pombaka somba “paunyi yakawalongosola la dja” oma le Yeso. Mbuta ate, sho pombaka sala la wolo dia monga ɛngɔnyi lo elimu w’ɛlɔlɔ. (1 Tim. 6:17-19) Sho pombaka nto ndɔta “ahondo wa wema,” wɛnya dia tekɔ ambeki waki Yeso ndo kamba la “iso ka mbidja lu ashu,” ɛnyɛlɔ oko alako watomba oma lo Tshoto y’Etangelo ndo sho monga la shɛnɔdi ya lo nyuma.—Eny. 19:8.
7:13, 14. Dikumanyi 24 diekɔ didjidji dia akitami 144 000 lo lotombo lawɔ la l’olongo lɛnɛ akambawɔ aha tsho oko nkumi ya dikanga, koko ndo oko ɛlɔmbɛdi. Vɔ wakɛdikama la ɛlɔmbɛdi wa l’Isariyɛlɛ w’edjedja wele nkumekanga Davidi akâkahanya lo elui 24. Ekumanyi kɛmɔtshi l’atei wa dikumanyi sɔ mbakalembetshiya Joani olui a woke. Omalɔkɔ, ondo eolwelo k’Akristo w’akitami kakahombe tatɛ la ntondo ka 1935. Lande na kataso ngasɔ? Nɛ dia l’ɔnɔnyi ɔsɔ mbakeyama shikaa olui a woke le ekambi w’akitami waki Nzambi wa lanɛ la nkɛtɛ.—Luka 22:28-30; Eny. 4:4; 7:9.
ODIHWELO WA DJEMBETELO Y’ESAMBELE AMBOKONYA DIA MPONGE ESAMBELE MBIDAMA
Ɔna-Ɔkɔkɔ akadihola djembetelo y’esambele. Andjelo esambele wakalongola mponge esambele. Andjelo asamalo wakade mponge yawɔ lo mbewoya nsango y’elombwelo le “etenyi ka satu” k’anto, mbuta ate Lokristokristo. (Eny. 8:1, 2, 7-12; 9:15, 18) Kɛsɔ mbakɛnyi Joani lo ɛnɛlɔ ka tanu. Lo ɛnɛlɔ kakayele, Joani akale wɔɔmbɔ wa dibuku wa tshitshɛ ndo akɛdika tɛmpɛlɔ. L’ɔkɔngɔ wa mponge k’esambele, awui wa wolo wakokɛma wata ɔnɛ: “Diulelu dia la kete nye diambuyala dia Khumesu, la dia Kristu kandi.”—Eny. 10:10; 11:1, 15.
Ɛnɛlɔ k’esambele kotshaka kɛnɛ kotami lo Enyelo 11:15, 17. Djembetelo ya woke yakɛnama l’olongo. Womoto la l’olongo akote ɔna pami. Diabolo akakadjema oma l’olongo. Nde akoke womoto la l’olongo nkɛlɛ ko “akatshu dia ntolosha an’andi wakatshikala ta.”—Eny. 12:1, 5, 9, 17.
Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:
8:1-5—Lande na kakayala ki l’olongo ndo kakɔna kakayoholoyama la nkɛtɛ? Ki ka didjidji kakonge l’olongo dia “dombelo di’ekilami” wa la nkɛtɛ mbokɛma. Dui sɔ diakasalema l’ekomelo ka ta dia ntondo dia lo andja w’otondo. Akristo w’akitami kombidɛ l’olongo l’ekomelo ka Tena di’ase Wedja oko wakalongamɛka efula ka l’atei awɔ. Vɔ wakahomana la ekakatanu efula lo nshi ya ta. Ɛlɔ kɛnɛ vɔ nɔmbaka l’etete tshɛ dia kondja ɛlɔmbwɛlɔ. Dia kadimola lo alɔmbɛlɔ awɔ, ondjelo akaholoya oya la nkɛtɛ dja ya didjidji yakakimanyiya Akristo w’akitami dia mpɛtahɛta lo nyuma. Kânga mbakiwɔ yema tshitshɛ, vɔ wakatatɛ l’olimu w’esambishelo wa lo andja w’otondo wakendanaka la Diolelo diaki Nzambi, lâsɔ aki oko wakadje dja lo Lokristokristo. Ɛhɛmwɛlɔ w’oma lo Bible wakashama, akambo wa mɛtɛ w’oma l’Afundelo wakalembetshiyama ndo atshina w’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wakasutshasutshama la didimu dia nkɛtɛ.
8:6-12; 9:1, 13; 11:15—Etena kakɔna kakalɔngɔswama andjelo esambele dia mbuda mponge yawɔ ndo etena kakɔna ndo ngande wakokɛma wendjo wa mponge? Woho wakawayalɔngɔsɔla dia mbuda mponge esambele akendanaka nto la mbisha anto wa l’olui wa Joani wa la nkɛtɛ wakanyomɔhɛtahɛta oma ko 1919 polo 1922 ɛlɔmbwɛlɔ. Akitami asɔ wakanyomoyokongɛka olimu w’esambishelo ndo wa mbika mvudu ya lɛnɛ akambema elimu akɔ. (Eny. 12:13, 14) Wendjo wa mponge nembetshiyaka woho wewoya ekambi waki Nzambi wakamba kâmɛ la andjelo dombwelo diaki Jehowa otsha le andja ɔnɛ waki Satana aha la mboka wɔma. Dui sɔ diakatatɛ lo losanganya la woke lakasalema la Cedar Point, Ohio, lo 1922 ndo diayotetemala polo lo fɔnu ka woke.
8:13; 9:12; 11:14—Lo yoho yakɔna yele mponge shato y’ekomelo yekɔ lo mbewoya “fono”? Etena kɛnɛ kele mponge nyɛi ya ntondo yekɔ lo tondja eongelo ka kɔlɔ ka lo nyuma ka Lokristokrito sɛkɛ, mponge shato y’ekomelo yekɔ fɔnu nɛ dia yɔ mendanaka l’akambo amɔtshi wa shikaa. Mponge ka tanu mendanaka la otshungwelo w’ekambi waki Nzambi lo 1919 oma lo “difuku diaha l’ekumelu,” mbuta ate woho wakawayotshika kamba olimu w’esambishelo ko ndjotatɛ ndjasha nto aha la mpekɔ l’olimu akɔ waya oko tshondotondo ya sui le Lokristokristo. (Eny. 9:1) Mponge ka samalo mendanaka la ɔkɛndɛ woleki woke wa ombahemi wa falasa ndo la esambishelo ka lo andja w’otondo kakatatɛ lo 1922. Mponge k’ekomelo mendanaka la eotwelo ka Diolelo diaki Mɛsiya.
Wetshelo le so:
9:10, 19. Ɛtɛkɛta w’oma lo Bible wele lo ekanda waki ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ wekɔ la losango lakɔta anto. (Mat. 24:45) Losango lɔsɔ mbɛdikamaka la wela w’ɛndjɔ wele la “wanga wa kutu” ndo la falasa yele “wela ayo waki uku elui.” Lande na? Nɛ dia ekanda ɛsɔ mbewolaka anto “dia lushi l’esombweyo ka [Jehowa].” (Is. 61:2) Nyɛsɔ tonge la dihonga ndo la ohetoheto l’okahanyelo wa ekanda ɛsɔ.
9:20, 21. Akanga wa memakana efula wasɛna lo wedja welɛwɔ ɔnɛ wedja w’apanganu mbetawɔka dimɛna losango lasambishaso. Koko, sho hatolongamɛ dia lemba la woke l’anto l’oma lo Lokristokristo welɛwɔ ɔnɛ “antu akina” wayokadimola etema. Koko, sho tetemalaka sambisha.
12:15, 16. “Kete,” mbuta ate akongɛ wa lo dikongɛ diaki Satana kana mandji yalɔmbɔla lo wedja efula, kaketawɔ lotshungɔ laso l’ɔtɛmwɛlɔ. Tatɛ l’ɛnɔnyi 1940, mandji shɔ “yakamene ndjali ka wuki [k’ɛhɛnyɔhɛnyɔ] kakahongola ului a wuki uma l’unyo awo.” Lo mɛtɛ, naka Jehowa ambolanga sala dui sɔ, kete nde koka sɛngiya mandji y’ana w’anto dia yɔ kotsha lolango lande. Diɔ diakɔ diata Tukedi 21:1 ɔnɛ: “Utema wa khum’ekanga weli okedi w’ashi lu lunya la [Jehowa]. Ndi atôlombolaka lu dihuli tshe dialangandi.” Dikambo sɔ pombaka keketsha mbetawɔ kaso le Nzambi.