Wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’awui efula wa nsala l’olimu wa Nzambi
JEHOWA nangaka dia wɛ ndjala l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Osam. 100:2) Oko weyɛ okambi ande ɔmɔtshi, wɛ lawɔ ekɔ l’awui efula wa nsala l’olimu ande. Ondo wɛ komonga l’olimu efula wa nsala etena kakayayakimɔ le Nzambi, koko kakianɛ ɛkɛndɛ wa l’emunyi ndo wa lo nyuma waya la yɛ mbeyaka kôkiya dia wɛ aya la wotsho efula. Wɛ mbeyaka ndjaɛndja onongo naka wɛ hayosala akambo tshɛ walangayɛ nsala. Ngande wakokayɛ monga la wɛdimo ndo nama ‘ɔngɛnɔngɛnɔ wa Jehowa’?—Neh. 8:10.
Oko wasɛnayɛ lo tena dia wolo ndo weyɛ lo pomana la ekakatanu efula, wɛ pombaka ndjakongɛ dimɛna. Lo dikambo sɔ, alako amɔtshi waki ɔpɔstɔlɔ Paulo wakasambiyama wekɔ ohomba efula. Nde akalake ate: “Nyewo ololo uku [akɛndakɛndanyu], aha uku dinginya, keli uku akanga a yimba. Nyuyatshungweli etena, ne dia nshi nye yeko kolo.”—Ef. 5:15, 16.
Lo ndjela dako di’ohomba sɔ, ngande wakokayɛ nkotsha eyango wa shikaa ndo monga la wɛdimo lo kɛnɛ kendana la wekelo w’onto ndamɛ, okotshelo w’ehomba w’ase nkumbo kayɛ, esambishelo, elimu wa l’emunyi ndo lo awui akina w’ohomba?
Onde wɛ mbohɔka ɔngɛnɔngɛnɔ waki la yɛ etena kakayayakimɔ le Nzambi ndo kakayabatizama? Ɔngɛnɔngɛnɔ ndjaka lo nkondja ewo kendana la Jehowa ndo l’asangwelo ande. Mbeyaka monga ko wɛ aketsha ngɔndɔ efula dia nsala wekelo wa l’etete dia nkondja ewo ka ngasɔ ndo ɔngɛnɔngɛnɔ. Aha wenya wa wetshetsha mbakayetsha. Wekelo ɔsɔ wakatshikitanya lɔsɛnɔ layɛ lo yoho ya dimɛna efula.
Dia nama ɔngɛnɔngɛnɔ ayɛ, ekɔ ohomba ntetemala ndjalesha lo nyuma. Naka ekɔ wolo le yɛ dia ntana etena ka mbadiaka ndo mbekaka Bible, kete sɛdingola ekongelo kayɛ. Naka wɛ mbɔsaka kânga minitɛ ngana tsho lo lushi dia mbekaka ndo kanaka yimba l’awui akɔ, kete dui sɔ diayoleka kosukanya la Jehowa ndo aha la tâmu, diɔ diayoleka mfudia ɔngɛnɔngɛnɔ ayɛ.
Ekambi efula waki Nzambi kokaka ntshungola etena ka nsala elimu w’ohomba oma lo wenya wetshawɔ lo akambo wele bu ohomba. Yambola wɛmɛ ɔnɛ: ‘Wenya engana wetshami lo wadielo wa tojurnalɛ t’ase andja ɔnɛ, lo menda televiziɔ, lo mpokamɛ mishiki kana lo tɔkɛnyɔ?’ Akambo asɔ kokaka kosha ɔngɛnɔngɛnɔ, koko paka naka wɛ mboyasha lɔkɔ la wɛdimo. (1 Tim. 4:8) Naka wɛ ambɛna dia wɛ ekɔ l’okakatanu lo yoho yakambayɛ la wenya ayɛ, kete wɛ kokaka ntshikitanya ekongelo kayɛ.
Adam lele l’ana asato ndo lele ekumanyi ekɔ lo nembetshiya kɛnɛ kakôkimanyiya lo mbuta ate: “Dimi salaka la wolo dia monga la lɔsɛnɔ l’ɔsɛlɛngɛ. Dimi mbewɔka tɔkɛnyɔ tambɔsɛ wenya efula ndo diangɔ dialɔmba dia dimi didjaka yimba efula. Kɛsɔ halembetshiya dia lɔsɛnɔ la ndjahombia mbasɛnami, koko dimi ndjashaka lo tɔkɛnyɔ taha kawotake.”
Nkana yimba lo etombelo w’ɛlɔlɔ wele la tɛdikɔ tayɛ kokaka kofudiɛ ɔngɛnɔngɛnɔ ndo kokimanyiya dia ntetemala mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, Mariusz ekumanyi kele l’ana asato mbutaka ate: “Etena kakamatatɛ mbeka Bible, dimi lakɛnaka akambo la sso di’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kendana la nshi yayaye. Lakatetemala mpomana la ekakatanu tena la tena ndo efula l’atei awɔ, Jehowa oto mbêya. Koko diɛsɛ oma l’osukɔ ande, lekɔ lo nongamɛ nshi yayaye l’ɔngɛnɔngɛnɔ.”
L’ɛnyɛlɔ ka Mariusz, mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ hanyɛ onto ekiyanu tshɛ wele la nde. Koko dui sɔ kokaka mbokimanyiya dia ndjaoka dimɛna ndo ndɔshana dimɛna la ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ. Sho mbadiaka lo Bible ɔnɛ: “Nshi y’omenyi fono tshe yatuyalaka kolo. Keli one leli la utema w’ongenongeno, atuyalaka la dambu diahashili.” (Tuk. 15:15) Kana yimba nto ndo lo ngandji kamboshilaka Nzambi kôka. Okanelo wa yimba wa ngasɔ kokaka nkeketsha ngandji kawokayɛ ndo mfudia ɔngɛnɔngɛnɔ ayɛ.—Mat. 22:37.
Mbidja Jehowa ndo wahɔ ande lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ fudiaka ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo nkumbo. Nkɛnɛmɔla waonga w’Okristo kitshakitshaka ewanu ndo kimanyiyaka dia ase nkumbo monga kâmɛ ndo la diɔtɔnganelo dia ma ma. Ɔnkɔnɛ, nkumbo kayɛ kayoyala dihole dia wɔladi wa mɛtɛ ndo kayoyala kâmɛ.—Osam. 133:1.
Ndjasha lo elimu wa lo nyuma oko nkumbo mbishaka nto ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ. Mariusz mbutaka ate: “Dimi ngɛnangɛnaka wenya wetshaso kâmɛ oko nkumbo. Wadɛmi sukɛkami efula. Nde mongaka wonya tshɛ suke la mi, oyadi l’olimu w’esambishelo kana lo wɔmbɛlɔ wa Mbalasa ka nsanganya ya weke ndo nde tshindɛkami etena katshɔmi lo tshumanelo dikina dia tosha asawo naka nde ekɔ l’etena ka nsala dikambo sɔ. Dui sɔ keketshakami.”
Afundelo mbidjangɛka Akristo dia vɔ nkotsha ehomba wa l’emunyi wa nkumbo yawɔ. (1 Tim. 5:8) Koko naka olimu ayɛ wa l’emunyi kɔsɛka wenya efula ndo kɔlɛndjaka efula, kete vɔ kokaka koshishɛ ɔngɛnɔngɛnɔ wele la yɛ l’olimu wa Nzambi. Lɔmba Jehowa lo kɛnɛ kendana la dikambo sɔ. (Osam. 55:22) Anto amɔtshi wakɛnyi ɔnɛ dia mbetsha Diolelo diaki Nzambi lo dihole dia ntondo, vɔ wakahombe ntshikitanya olimu awɔ. Ndoko Okristo wahomba mbetawɔ dia olimu wawɔsɛ wenya efula mboshimba dia nde ndjasha lo akambo wa lo nyuma woleki ohomba.—Tuk. 22:3.
Wɛ mbeyaka mɛna ohomba mfunda ɛlɔlɔ ndo kɔlɔ tshɛ yele l’olimu wasangoyayɛ nkamba kana weyɛ lo nkamba. Kema kɔlɔ monga l’olimu w’ɔlɔlɔ ndo wele la difuto di’ɔlɔlɔ. Ko onde olimu wakambayɛ nshi nyɛ kokimanyiyaka dia nkeketsha lonyuma la nkumbo kayɛ? Sɛdingola akambo tshɛ dimɛna dimɛna ndo ɔsa yɛdikɔ yetsha diɔtɔnganelo diasayɛ la Jehowa lo dihole dia ntondo.
Naka olimu wakambayɛ hawokosha diaaso dia wɛ mpama lo nyuma, kete wɛ pombaka nyanga olimu okina. Akristo efula wakasale etshikitanu wa weke dia vɔ nkondja diaaso dia ndjashaka lo akambo wa lo nyuma. Ɔnangɛso ɔmɔtshi lele lo wodja wa Pologne ekɔ lo mbuta ate: “Mbala kɛmɔtshi, lakɛnyi dia dui ɔtɔi diakamahombe nsala ele mumɔ oma lo kɔpanyi kakamakambaka nɛ dia mbala efula dimi lakandaka nkɛndɔ efula yendana la olimu. Dimi komongaka la wenya efula wa ndjasha dimɛna lo akambo wa lo nyuma ndo wendana la nkumbo kami.” Ɛlɔ kɛnɛ, nde oyasɛnyaka oma l’olimu wahawɔsɛ wenya efula ndo wahɔlɛndja demba efula.
Yala l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo nkimanyiya anto akina
Yeso akate dia “mbisha ambuleka nungula [ɔngɛnɔngɛnɔ].” (Etsha 20:35) Akristo wekɔ la waaso efula wa mɛnya lokaho lawɔ. Mbala mɔtshi, mɔnɛmɔnɛ onto la wangasanu, mbosha mɔyɔ lo anya kana mbosha losaka l’otema ɔtɔi l’olimu ɔmɔtshi wa teokrasi wokambinde, mbeyaka nyosha nyu akɔ ahende ɔngɛnɔngɛnɔ.
Ɔpɔstɔlɔ Paulo akakeketsha wanyande Akristo ate: ‘Nyosambe anto wambɔkɔmɔ, nyosuke wanɛ wele wɛɔdu.’ (1 Tes. 5:14) Anto wambɔkɔmɔ kokaka ndjaoka dia vɔ kema l’akoka wa ndɔshana la ekakatanu wele la wɔ la wolo awɔ hita. Shi wɛ kokaka nkimanyiya anto asɔ? Naka wɛ ambɛna dia ɔnanyɔ ɔmɔtshi amboshisha ɔngɛnɔngɛnɔ ande l’olimu wa Jehowa, kete sala la wolo dia mbokeketsha. Nsala ngasɔ ayokokeketsha ndo wɛ. Ekɔ ekakatanu ɛmɔtshi wele ndoko onto lakoka mbakandola. Koko wɛ kokaka mbɛnya kɛtshi kawokayɛ l’otema ɔtɔi ndo mbokeketsha dia nde ndjaɛkɛ l’osukɔ wa pondjo waki Jehowa. Wanɛ wasala ngasɔ hawotshamaki sɔnyi pondjo.—Osam. 27:10; Is. 59:1.
Dikambo dikina dia shikaa diakokaso nsala ele nɔmba onto lɛnaso oko amboshisha ɔngɛnɔngɛnɔ ande dia nde totshindɛ l’esambishelo. Etena kakatome Yeso ambeki ande 70, nde akâtome “ahendi ahendi.” (Luka 10:1) Shi ondo wɛ mbetawɔka dia yoho yakasale Yeso akakimanyiya anto ahende ahende asɔ dia vɔ nkeketshana lam’asawɔ? Onde wɛ kokaka nkamba la ɛnyɛlɔ kɛsɔ dia nkimanyiya anto amɔtshi dia vɔ nyomonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ waki la wɔ ntondo?
Ɛlɔ kɛnɛ, lɔsɛnɔ lambolola tɔɔ l’ekakatanu. Koko Paulo akatokeketsha ate: “Nyongenangenaki le Khumadiondjo tena tshe. Dimi lambunyutela ntu nti: Nyongenangenaki!” (Fil. 4:4) Lam’ele wɛ mbokaka Nzambi ngandji, mbokitanyiyaka ndo wɛ ekɔ lo ntetemala nkamba olimu wakandakosha l’ohetoheto, lɔsɛnɔ layɛ lekɔ l’oyango. Dui sɔ koshaka ɔngɛnɔngɛnɔ. Kɛnɛ koleki ele, Jehowa kokimanyiyaka dia wɛ ndɔshana la tɔsɛngiya ndo la ekakatanu wele la yɛ.—Romo 2:6, 7.
La washo wa mbetawɔ, sho shihodiaka dia tamboleka nsukana la andja w’oyoyo wakatolake Jehowa. Ande ɛtshɔkɔ ndo ɛkɔkɔ wa monga la ɔngɛnɔngɛnɔ wayotela andja akɔ lee! (Osam. 37:34) Ɔnkɔnɛ, sho kokaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo aha mbahola washo lo ɛtshɔkɔ watosha Jehowa oma ko etena kɛnɛ. Lâsɔ, sho kokaka ‘nkambɛ Jehowa l’ɔngɛnɔngɛnɔ.’—Osam. 100:2.
[Diagramɛ dia lo lɛkɛ 8]
(Dia mbeya awui tshɛ enda l’okanda)
Dia nama ɔngɛnɔngɛnɔ ayɛ, ekɔ ohomba wɛ ntshikitanya yoho yakahanyayɛ wenya ayɛ
TƆKƐNYƆ
LUUDU ndo ƐKƐNDƐ WA LO NKUMBO
OLIMU
NSANGANYA Y’AKRISTO
WEKELO W’ONTO NDAMƐ
ESAMBISHELO
[Esato wa lo lɛkɛ 10]
Onde wɛ ekɔ l’akoka wa nkimanyiya anto akina dia vɔ nyomonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ awɔ?