Lonya la Jehowa bu mondo

1. Ngande wakɛnya Mɔsɛ wɛkamu ande le Jehowa etena kakandalɔmbɔla ana w’ase Isariyɛlɛ oma lo wodja w’Edjibito?

MƆSƐ ekɔ ɔmɔtshi l’atei w’anto wɔtɛkɛtami lo dibuku dia Hɛbɛru wakɛnya mbetawɔ kawɔ le Jehowa. (Hɛb. 3:​2-5; 11:​23-25) Nde akɛnya mbetawɔ etena kakandalɔmbɔla ana w’ase Isariyɛlɛ oma l’Edjibito otsha lo nkɛtɛ ya Daka. Nde akatone mbotshama wɔma oma le Farawɔ l’alembe ande. Lo ndjaɛkɛ le Jehowa, nde akalɔmbɔla ana w’ase Isariyɛlɛ dia ntenyanya Ndjale ka Beela ndo oma laasɔ, l’oswe wa shɛnga. (Hɛb. 11:​27-29) Ase Isariyɛlɛ efula wakashisha wɛkamu awɔ lo dikoka dia Jehowa dia mbakokɛ, koko Mɔsɛ akatetemala ndjaɛkɛ le Nzambi. Mbetawɔ ka Mɔsɛ kɔɔndjɛkayɛka nɛ dia Nzambi akawasha mbo ya ndɛ lo dihindo ndo ashi wa nnɔ dia nkimanyiya wodja ande l’oswe wa shɛnga.a—Eto. 15:​22-25; Os. 78:​23-25.

2. Lande na kakambola Nzambi Mɔsɛ ate: “Onde lonya la Jehowa lekɔ mondo”? (Walelo 11:​21-23)

² Koko kaanga mbakinde la mbetawɔ ka wolo, ɔnɔnyi ɔtɔi l’ɔkɔngɔ wa Jehowa ndesha ase Isariyɛlɛ lo dihindo, Mɔsɛ akambola Jehowa dia kana nde ekɔ l’akoka wa mbisha wodja ande onatshi. Mɔsɛ kokoka mbeya woho wakakoke Jehowa mbisha miliyɔ y’anto waki l’oswe wa shɛnga onatshi wakawahombe ndɛ ndo ndota. Diakɔ diakawokadimola Jehowa ate: “Onde lonya la Jehowa lekɔ mondo?” (Adia Walelo 11:​21-23.) Lanɛ, etelo k’ɔnɛ “lonya la Jehowa” mendanaka la nyuma k’ekila ka Nzambi kana wolo ande wa nsala akambo. Ndo nto, Jehowa akambola Mɔsɛ ate: ‘Onde dimi hakoke nsala dui tshɛ diakamate dia nsala?’

3. Lande na kele kɛnɛ kakakomɛ Mɔsɛ l’ase Isariyɛlɛ kekɔ ohomba leso ɛlɔ kɛnɛ?

³ Onde wɛ atayambolaka dia kana Jehowa ayokotsha ehomba ayɛ wa lo demba ndo wa nkumbo kayɛ? Naka ngasɔ, kete nyɛsɔ tɔsɛdingole kɛnɛ kakakomɛ Mɔsɛ la ase Isariyɛlɛ wakashisha wɛkamu awɔ lo dikoka dia Nzambi dia mbakimanyiya. Atɔndɔ wa lo Bible wayotokimanyiya dia mfudia wɛkamu aso w’ɔnɛ lonya la Jehowa bu mondo.

KONDJA WETSHELO OMA LE MƆSƐ NDO ASE ISARIYƐLƐ

4. Lande na kakatatɛ ase Isariyɛlɛ efula monga la taamu lo dikoka dia Jehowa dia mbakotshɛ ehomba awɔ?

⁴ Tɔsɛdingole dikambo nɛ: Wodja w’Isariyɛlɛ ndo “anto akina efula wakasɔhana la wɔ” waki komonga ase Isariyɛlɛ waki efula l’oswe wa shɛnga etena kakawatatshɔka oma l’Edjibito otsha lo Nkɛtɛ ya Daka. (Eto. 12:38; Eoh. 8:15) Olui w’anto wakasɔhana la wɔ ɔsɔ wakalɛmbɛ olelo wa Mana ndo ase Isariyɛlɛ efula wakayele lokolo lawɔ. (Wal. 11:​4-6) Anto wakatatɛ nkombola kɛnɛ kakawalɛka l’Edjibito. Lam’ele anto wakatatɛ ndelɛ Mɔsɛ, nde akatatɛ ndjambola dia kana nde akakoke mbatanɛ onatshi koko nde kombeya dihole diakandakoke mbatanɛ onatshi akɔ.—Wal. 11:​13, 14.

5-6. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo shɛngiya yaki l’olui w’anto le ase Isariyɛlɛ amɔtshi?

⁵ Anto amɔtshi waki komonga ase Isariyɛlɛ komonga nto la lowando lo kɛnɛ kakaasalɛka Jehowa ndo ase Isariyɛlɛ amɔtshi wakayotatɛka monga la dionga sɔ. Sho lawɔ koka sɛngiyama oma le anto amɔtshi wele bu la lowando lo kɛnɛ katosha Jehowa. Dui sɔ koka tokomɛ naka sho nkombola kɛnɛ kaki la so ntondo kana nkombola kɛnɛ kele l’anto akina. Koko, tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ naka sho ngɛnangɛna la kɛnɛ kele la so oyadi akambo akɔna tshɛ watokomɛ.

⁶ Ase Isariyɛlɛ wakahombe mbohɔ dia Nzambi akaashikikɛ dia lam’ayowokoma lo Nkɛtɛ ya Daka, vɔ wayɔngɛnangɛna la diangɔ efula dia l’emunyi. Daka sɔ diakahombe kotshama lo Nkɛtɛ ya Daka, koko aha l’etena kakawatekekɔka l’oswe wa shɛnga. Woho akɔ waamɛ mbele, lo dihole dia sho mbika washo lo kɛnɛ kele sho bu la tɔ lo dikongɛ nɛ di’akambo, ayoleka dimɛna sho ndjasha l’alaka watolaka Jehowa l’andja w’oyoyo. Sho koka nto nkana yimba la avɛsa wakoka tokimanyiya dia mfudia wɛkamu aso le Jehowa.

7. Lande na kakokaso monga l’eshikikelo dia lonya la Jehowa bu mondo?

⁷ Koko, wɛ mbeyaka ndjambola lande na kakambola Nzambi Mɔsɛ ate: “Onde lonya la Jehowa lekɔ mondo?” Jehowa akakoke nkimanyiya Mɔsɛ dia nkanyiya aha tsho lo wolo wele la lonya lande, koko ndo lo dikoka diele la nde dia nkotsha kɛnɛ katande. Nzambi akakoke mbisha ana w’ase Isariyɛlɛ onatshi lo yoho y’efula kaanga mbakawɔɔtɔmbɔkwɛ l’oswe wa shɛnga. Nzambi akɛnya wolo ande la “lonya la wolo ndo la lonya losembwe tɔɔ.” (Os. 136:​11, 12) Laasɔ etena keso l’ehemba, hatohombe monga la taamu ɔnɛ lonya la Jehowa layotosukɛ l’onto ndo l’onto.—Os. 138:​6, 7.

8. Ngande wakokaso mbewɔ diaha nsala munga kakɔ kaamɛ kakasale anto efula waki l’oswe wa shɛnga? (Enda ndo osato.)

⁸ Jehowa akasale paka kɛnɛ kakandalake; nde akatomɛ wodja ande toloho t’efula. Koko ase Isariyɛlɛ kɔmɛnya lowando lo dihindo dia Nzambi sɔ. Lo dihole dia vɔ monga la lowando, amɔtshi l’atei awɔ wakatatɛ monga la lokaki. Lam’ele vɔ wakonge la lokaki, vɔ wakatindaka woho w’anyanya la yanyi ndo l’otsho. Jehowa akonge la nkɛlɛ efula otsha le “anto waki la lodjo l’efula,” ndo nde akawasha dilanya. (Wal. 11:​31-34) Sho koka nkondja wetshelo oma l’ɛnyɛlɔ kɛnɛ. Sho pombaka monga la yewo diaha mbokoya ase lokaki asɔ. Oyadi tekɔ ose ɔngɔnyi kana ose woola, sho pombaka ndjaombɛ “diangɔ dia nɛmɔ l’olongo” lo monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa nde la Yeso. (Mat. 6:​19, 20; Luka 16:9) Etena kasalaso ngasɔ, sho koka monga l’eshikikelo dia Jehowa ayokotsha ehomba aso.

9. Lande na kahombaso monga l’eshikikelo l’osukɔ wa Jehowa?

⁹ Jehowa ekɔ lo nsembola lonya lande dia nkimanyiya anto ande ɛlɔ kɛnɛ. Koko, kɛsɔ halembetshiya dia hatotohombaka diangɔ dia l’emunyi kana mboka ndjala.b Jehowa hatotokalɛ. Nde ayotosukɛ l’oseka ohemba tshɛ. Sho koka nembetshiya mɛtɛ ka dikambo sɔ lo nsɛdingola akambo ahende wakoka tokimanyiya dia mɛnya wɛkamu aso le Jehowa dia nde ayosembola lonya lande dia nkotsha ehomba aso wa lo demba. 1) Etena keso l’ekakatanu wendana l’ekondjelo, 2) etena kakongɛso awui wendana l’ehomba aso wa lo demba wa lo nshi yayaye.

ETENA KESO L’EKAKATANU WENDANA L’EKONDJELO

10. Ekakatanu akɔna wendana l’ekondjelo wakoka mpomana la so?

¹⁰ Oko wataleke nsukana ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo, sho koka nongamɛ di’ekakatanu wendana l’ekondjelo wayotalekaka ntshɔ otsha lo kɔlɔ. Awui wa pɔlitikɛ, ɔlɔshamelo w’oma le lɛɛta, mpokoso y’oma lo diangɔ diakatongama, kana hemɔ yasambemɛ koka tokonya l’awui wakiso konongamɛ kana lo oshishelo w’olimu, wa kɛnɛ kele laso, kana wa luudu laso. Sho koka ntana olimu lo dihole dieso, kana olimu watɔlɔmba dia monɔ la nkumbo kaso otsha lo dihole dikina l’oyango wa kotshaka ehomba awɔ. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ tɛɛnya dia sho ndjaɛkɛka lo lonya la Jehowa?

11. Kakɔna kakoka kokimanyiya dia ndɔshana l’ekakatanu wendana l’ekondjelo? (Luka 12:​29-31)

¹¹ Dikambo dia ntondo ndo nna dia ntondo diahombayɛ ntakola ele mbutɛ Jehowa ehomba ayɛ. (Tok. 16:3) Lɔmbande dia kosha lomba lele layɛ ohomba dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna ndo wɔladi wa l’etei k’otema dia mbewɔ “ndjakiyanya” lo dikambo di’okakatanu ayɛ. (Adia Luka 12:​29-31.) Lɔmbande dia kokimanyiya dia wɛ ngɛnangɛna la kɛnɛ kele la yɛ oyadi ehomba wa ngande wele la yɛ lo lɔsɛnɔ. (1 Tim. 6:​7, 8) Sala eyangelo l’ekanda aso dia mɛna kɛnɛ kahombayɛ nsala dia ntondoya ekakatanu wendana l’ekondjelo. Anto efula wakakondja wahɔ l’asawo watanema lo jw.org wɛnya kɛnɛ kahombaso nsala dia ndɔshana l’ekakatanu wendana l’ekondjelo.

12. Ambola akɔna wakoka nkimanyiya Okristo dia nde mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna lo nkumbo kande?

¹² Anto amɔtshi wakahembama dia nkamba elimu wakonya dia mangana etale la nkumbo yawɔ, koko ɔsɔ komonga yɛdikɔ ya lomba. La ntondo ka mbetawɔ olimu ɔmɔtshi w’oyoyo, sɛdingola aha tsho kɛnɛ kayoyokondjaka oma lɔkɔ, koko ndo etombelo wayonga l’olimu ɔsɔ lo lonyuma layɛ. (Luka 14:28) Yambola wate: ‘Ngande wayonga diwala diaso naka dimi mbetawɔ mangana la olonganyi ami? Shɛngiya yakɔna yayonga l’olimu ɔsɔ lo wɔtwɛlɔ ami wa nsanganya ndo l’olimu ami w’esambishelo?’ Naka wɛ wekɔ l’ana, kete wɛ koka nto ndjaoka dimbola di’ohomba nɛ: ‘Ngande wayomodia anami “lo ohokwelo ndo lo alako wa Jehowa” naka dimi bu kaamɛ la wɔ?’ (Ɛf. 6:4) Etawɔ nɔmbwama la yimba ya Nzambi koko aha y’ase nkumbo, kana y’angɛnyi ayɛ wahalɛmiya atɔndɔ wa lo Bible.c Tony, ladjasɛ lo ɛstɛ k’Asie, akahembama dia tokamba olimu ɔmɔtshi lo wodja okina wakandahombaka nkondja falanga efula. Koko, l’ɔkɔngɔ wa nɔmba lo dikambo sɔ ndo nkɛtshanya la wadɛnde, nde akɔshi yɛdikɔ yaha nkamba olimu ɔsɔ ndo nkitshakitsha adepasɛ wa nkumbo kande. Etena kendande l’ɔkɔngɔ, Tony mbutaka ate: “Laki la diɛsɛ dia laande dia nkimanyiya anto efula dia vɔ mbeya Jehowa ndo anami wekɔ l’osalosalo lo akambo wa mɛtɛ. Nkumbo kaso kambeya dia naka sho nkamba la Mateo 6:33 lo lɔsɛnɔ laso, kete Jehowa ayokotshaka ehomba aso.”

ETENA KAKONGƐSO AWUI WENDANA L’EHOMBA ASO WA LO DEMBA WA LO NSHI YAYAYE

13. Kakɔna kakokaso nsala oma ko kakianɛ dia ndjokotshaka ehomba aso etena kayotonga esombe?

¹³ Sho koka nto mɛnya wɛkamu aso le Jehowa etena kakongɛso akambo amɔtshi wakoka ndjotokomɛ etena kayotonga esombe. Bible tokeketshaka dia mombaka yema ya dikuta yayoyotokimanyiya dia ndjokotshaka ehomba aso wa lo demba lo nshi yayaye. (Tok. 6:​6-11) Ekɔ dui dia lomba naka sho mombaka yema ya dikuta dia ndjokamba la diɔ lo nshi yayaye. Akuta koka tokokɛ l’etena kɛmɔtshi. (Ond. 7:12) Koko, sho pombaka mbewɔ di’aha mbetɛ oyango wa lomombo la l’emunyi dui dioleki ohomba lo lɔsɛnɔ laso.

14. Lande na kahombaso nkana yimba la Hɛbɛru 13:5 etena kakongɛso awui wendana l’ehomba aso wa lo nshi yayaye?

¹⁴ Yeso akakambe la wɛɛla w’onto ɔmɔtshi lakayamɔtshɛ ekundji aha la monga “ɔngɔnyi lo washo wa Nzambi.” (Luka 12:​16-21) Ndooko onto leya kɛnɛ kayowokomɛ loyi. (Tok. 23:​4, 5; Jak. 4:​13-15) Oko weso ambeki wa Kristo, sho tshɛ pomanaka l’ekakatanu ɛmɔtshi shikaa. Yeso akate dia sho pombaka monga suke dia ‘mboka’ diangɔ diaso ɔkɔngɔ l’oyango wa monga ambeki ande. (Luka 14:33) Kɛsɔ mbakasale Akristo wa lo ntambe ka ntondo wakasɛnaka la Juda l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ. (Hɛb. 10:34) Lo nshi yaso nyɛ, anangɛso l’akadiyɛso efula wekɔ lo nshisha diangɔ dia l’emunyi ndo elimu awɔ l’ɔtɛ wahawalange nsukɛ awui wa pɔlitikɛ. (Ɛny. 13:​16, 17) Kakɔna kawakimanyiya dia nsala dui sɔ? Vɔ ndjaɛkɛka lo daka dia Jehowa diata ɔnɛ: “Dimi hakotshikaki ndo hakokalɛki pondjo.” (Adia Hɛbɛru 13:5.) Sho salaka kɛnɛ keso l’akoka dia ndjakongɛ lo kɛnɛ kendana l’ehomba aso wa lo nshi yayaye, ndo naka awui wahatalongame wambotokomɛ, sho ndjaɛkɛka l’osukɔ wa Jehowa.

15. Ekanelo ka yimba kakɔna ka la wɛdimo kahomba ambutshi w’Akristo monga la tɔ etena kodiawɔ anawɔ? (Enda ndo osato.)

¹⁵ L’ahole amɔtshi, nkumbo efula mbotaka ana l’oyango wa vɔ ndjowakokɛ etena kayowonga esombe. Lo yoho shɔ mbɔɔsama ana oko okanga w’osombe. Bible mbutaka di’ambutshi pombaka kotshaka ehomba w’anawɔ. (2 Kɔr. 12:14) Diakɔ diele, ambutshi efula wayonga l’ohomba w’ekimanyielo ka shikaa etena kayowonga esombe ndo ana efula wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia nkotsha ɔkɛndɛ ɔsɔ. (1 Tim. 5:4) Koko, ambutshi w’Akristo mbeyaka dia ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ haye paka lo mbodia anawɔ dia vɔ ndjokotsha ehomba awɔ, koko vɔ ndjaaka lo mbakimanyiya dia vɔ ndjokoma ekambi wa Jehowa.—3 Jni. 4.

16. Ngande walɔngɔsɔla ambutshi anawɔ dia vɔ ndjaakotshɛka ehomba awɔ wa l’emunyi? (Ɛfɛsɔ 4:28)

¹⁶ Oma l’ɛnyɛlɔ kayɛ, etsha anayɛ woho wa vɔ ndjaɛkɛ le Jehowa etena kawakimanyiyayɛ dia vɔ nkotsha ehomba awɔ. Oma ko etena kekewɔ akɛnda, ɛnyawɔ ohomba wa nkamba wolo. (Tok. 29:21; adia Ɛfɛsɔ 4:28.) Etena katawole, kimanyiyawɔ dia vɔ mbidja yimba lo kalasa. Ambutshi w’Akristo salaka eyangelo ndo kambaka l’atɔndɔ wa lo Bible dia nkimanyiya anawɔ dia vɔ nkamba la kɛnɛ kekawɔ la lomba tshɛ. Kɛsɔ kayosha anawɔ akoka wa ndjaasukɛ ndo nkondja diaaso dia ndjashaka efula l’olimu w’esambishelo.

17. Kakɔna kambotoyashikikɛ?

¹⁷ Ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo mbidjaka yimba l’akoka awɔ ndo lo nsaki yawɔ l’oyango wa nkotsha ehomba awɔ wa lo demba. Tekɔ l’ohomba wa ndeka ndjaɛkɛ le Jehowa nɛ dia ekomelo k’andja ɔnɛ kamboleka nsukana. Koko oyadi kɛnɛ tshɛ kayotomba, nyɛsɔ toyashikikɛ dia ndjaɛkɛ le Jehowa teya dia nde ayokamba la wolo ande dia tokotshɛ ehomba aso wa lo demba. Sho koka monga l’eshikikelo dia lonya lande la wolo ndo losembwe tɔɔ, hatonga pondjo mondo dia tokotshɛ ehomba aso.