ETENA katɛkɛtayɛ l’anto akina dikambo di’asangwelo waki Nzambi, oyadi l’ahole akina kana lo lɔyɛnga, sawo diayɛ pombaka tomba oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Kɛsɔ nɔmbaka mbala efula dia mbadia avɛsa amɔtshi oma lo Bible, ndo wadielo ɔsɔ pombaka salema dimɛna.

Tɔtɔmiya ɛtɛkɛta w’ohomba kɛdikɛdi mbadia la nsaki. Afundelo pombaka mbadiema la nsaki. Tɔshi bɛnyɛlɔ dimɔtshi. Etena kadiayɛ Osambu 37:​11, dui diayɛ pombaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’ɔtɛ wa daka diendana la wɔladi diatɛkɛtawɔ lo divɛsa nɛ. Etena kadiayɛ Enyelo 21:4 lo kɛnɛ kendana l’ekomelo k’asui ndo ka nyɔi, dui diayɛ pombaka kɛnɛmɔla lowando lele layɛ lo dikambo dia lotshungɔ la diambo efula lakatama lɔsɔ. Leeta lele lo Enyelo 18:2, 4, 5, lata dia tomba oma lo “Babilona ka Wuki,” koludi la pɛkato pombaka mbadiema la dui diɛnya dia dikambo sɔ pombaka salema aha la tshimbatshimba. Lo mɛtɛ, pombaka kɛnɛmɔla nsaki l’otema ɔtɔi, koko aha lo yoho yambotamba olelo. Nsaki kahombayɛ mɛnya nemanɛka la divɛsa dwamɛ ndo la yoho yayoyokamba ladiɔ.

Tɔtɔmiya ɛtɛkɛta w’ohomba. Naka kɔmatɛrɛ yashayɛ mendanaka paka l’etenyi kɛmɔtshi ka divɛsa, kete wɛ pombaka tɔtɔmiya paka etenyi kakɔ keto etena kadiayɛ divɛsa sɔ. Ɛnyɛlɔ, etena kadiayɛ Mateu 6:​33, wɛ hatotatɛ tɔtɔmiya etenyi kata ɔnɛ “ololo [ande]” kana ɔnɛ “diango so tshe” naka oyango ayɛ ekɔ wa nembetshiya etelo k’ɔnɛ “ntundu nyutayangi diulelu.”

Lo sawo dimɔtshi dia lo Losanganya l’Olimu, wɛ koka mɛna ɔlɔlɔ mbadia Mateo 28:19, NW. Ɛtɛkɛta akɔna wahombayɛ tɔtɔmiya na? Naka wɛ nangaka keketsha ampandjudi dia tatɛ mbeka l’anto Bible lawakawɔ, kete tɔtɔmiya etenyi kata ɔnɛ “mbetɛ anto ambeki.” Lo wedi okina, naka wɛ nangaka tɛkɛta di’ɔkɛndɛ wele l’Akristo wa sambisha wanɛ wonɔ ngelo akambo wa mɛtɛ kana keketsha apandjudi amɔtshi dia tokamba lɛnɛ ele ohomba efula, kete wɛ kokaka tɔtɔmiya etenyi kata ɔnɛ “anto wa lo wedja tshɛ.”

Mbala efula, divɛsa mbadiemaka dia kadimola wombola kana sukɛ kanyi yahetawɔ anto akina. Naka tokanyi tshɛ tele lo divɛsa tɔtɔmiyama woho akɔ wamɛ, kete ondo ampokami ayɛ hawotɛna diɔtɔnganelo diasa divɛsa dioshayɛ la wombola kana kanyi yasukɛyɛ. Dikambo diakɔ koka mbokɛma hwe le yɛ koko aha le wɔ.

Ɛnyɛlɔ, lam’adiayɛ Osambo 83:18 (NW) oma lo Bible kele la lokombo laki Nzambi lɔkɔ, naka wɛ tɔtɔmiya etelo kata ɔnɛ “Nkum’Olongo,” kete ondo ompokami ayɛ hatoshihodia dimɛna dia Nzambi ekɔ la lokombo lande hita. Wɛ pombaka tɔtɔmiya lokombo “Jehowa.” Koko, etena kakambayɛ la divɛsa diakɔ diamɛ sɔ lo sawo diatɛkɛta dikambo dia lowandji laki Jehowa, wɛ pombaka tɔtɔmiya ntondo etelo kata ɔnɛ “Nkum’Olongo.” Woho akɔ wamɛ, lam’akambayɛ la Jakoba 2:24 dia mɛnya ohomba wa monga la mbetawɔ kele l’etsha, naka wɛ tatɛ la tɔtɔmiya tshɛkɛta “nyindjamaka” lo dihole dia “etsha,” kete onto lakohokamɛ hatoka dikambo sɔ dimɛna.

Tekɔ l’ɛnyɛlɔ kekina kakoka tokimanyiya lo Romo 15:7-13. Ɔsɔ ekɔ etenyi kɛmɔtshi ka mukanda wakafundɛ Paulo etshumanelo kakakengama l’Akristo w’ase Wedja ndo l’ase Juda wa lôtɔ. Lanɛ, ɔpɔstɔlɔ ekɔ lo mbuta di’anto wa lo wedja tshɛ wekɔ lo kondja wahɔ oma l’olimu waki Kristo woho ‘w’anto tshɛ mbeya tombola Nzambi oma lo kɛtshi kande,’ koko aha ase Juda wakahema ohekele ato. Oma lâsɔ Paulo amboshila avɛsa anɛi wakotola yambola oya la diaaso sɔ diakashama le wedja. Ngande wahombayɛ mbadia avɛsa asɔ dia tɔtɔmiya oyango waki la Paulo lo yimba na? Naka wɛ ekɔ lo sɔna ditelo diahombayɛ tɔtɔmiya, kete wɛ koka tɔtɔmiya tɔtɛkɛta “wedja” lo divɛsa 9, “nyu asi wedja” lo divɛsa 10, “nyu asi wedja tshe” ndo “nyu antu tshe” lo divɛsa 11, ndo “wedja” lo divɛsa 12. Hemba mbadia Romo 15:7-13 lo tɔtɔmiya l’ahole asɔ. Naka wɛ sala ngasɔ, kete anto wayoka yoho y’ekanelo ka yimba yaki Paulo hwe ndo wayoshihodia awui akɔ esadi eto.

Toho totshikitanyi ta tɔtɔmiya. Ekɔ weho efula wakokayɛ tɔtɔmiya ɛtɛkɛta w’ohomba wa lo divɛsa. Wɛ pombaka sɔna yoho yayoyɔtɔtɔmiya lo ndjela otondo wa divɛsa diakɔ la lokongɛ lahomba sawo diayɛ mbishama. Wambotosha alako amɔtshi lanɛ l’ɛse.

Tɔtɔmiya la dui. Dikambo sɔ mendanaka la otshikitanyelo tshɛ wa dui dia kɛnɛmɔla tɔtɛkɛta t’ohomba woho wa titshikitanya la tɔtɛkɛta tokina ta l’etelo. Wɛ koka tɔtɔmiya lo tshikitanya yɛdikɔ ya dui, lo didiya kana lo dikitshakitsha. Lo ɛtɛkɛta efula, otshikitanyelo wa wondjo wa dui kimanyiyaka dia tɔtɔmiya. Koko, l’ɛtɛkɛta ɛmɔtshi, dikambo sɔ koka tshikitanya kitshimudi ya etelo. Etena kadiayɛ tɔtɛkɛta t’ohomba ɔkɔkɛ ɔkɔkɛ, dikambo sɔ mbishaka tɔtɛkɛta takɔ wotsho. Lo ɛtɛkɛta wahawakambe la wodiyelo wa dui dia tɔtɔmiya tɔtɛkɛta tɔmɔtshi, ayonga ohomba kamba la yoho kina y’ɔtɔtɔmiyelo yalɔmbama l’ɔtɛkɛta ɔsɔ dia kondja etombelo wahombama.

Diomuyelo. Wɛ koka momuya yema la ntondo kana l’ɔkɔngɔ wa mbadia etenyi k’ohomba ka lo divɛsa, kana l’ahole akɔ ahende. Naka wɛ momuya la ntondo ka mbadia lokanyi l’ohomba, kete wɛ ayemula nsaki k’ampokami ndo naka wɛ memala yema l’ɔkɔngɔ wa wɛ mbadia lokanyi lakɔ, kete lɔ layɔtɔtɔmɛ efula lo timba tawɔ. Koko, naka wɛ momuya efula kamboleka, kete ndoko lokanyi layoyɔkɛnɛmɔla.

Wohwelo. Wɛ koka tɔtɔmiya dikambo dimɔtshi naka wɛ memala yema wonya watayadia ko nyomadia tshɛkɛta kana etelo kakɔ nto. Shambo yele mbala efula dimɛna ele tokoshidiya mbadia ɔnɔngɔ ko oma lâsɔ vusola ditelo di’ohomba.

Tɔjɛstɛ. Tɔjɛstɛ ndo ɛnamelo ka woho wele elungi koka kimanyiya onto dia nde tɔtɔmiya tshɛkɛta kana tɔtɛkɛta tɔmɔtshi.

Wendjo wa dui. Lo ɛtɛkɛta ɛmɔtshi, tɔtɛkɛta koka mbala mɔtshi mbadiema la wendjo wakoka monga la shɛngiya lo kitshimudi yawɔ ndo titshikitanya la tokina. Ndo lanɛ, paka monga la yewo, djekoleko naka wɛ ekɔ lo mbadia ɛtɛkɛta wa diɔnyɔ kana wa lɔsɔkɔ.

Etena kadia onto okina avɛsa. Lam’adia onto latɛkɛta la yɛ divɛsa, nde koka tɔtɔmiya lo tɔtɛkɛta tele bu ohomba, kana mbadia aha la tɔtɔmiya kânga dihole. Akokayɛ sala lâsɔ na? Esangɔ efula, ndeka ɔlɔlɔ wɛ kɛnɛmɔla kitshimudi ya divɛsa ndo mɛnya woho wa kamba la ladiɔ. Oma lâsɔ, wɛ koka kotola yambalo y’onto mbala kakɔ ɔtɔi lo tɔtɛkɛta ta lo divɛsa tosuke lokanyi lakɔ.

EKƆ awui efula walɔmbama lam’etshaso anto akina, koko aha mbadia tsho avɛsa oma lo Bible. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafundɛ Timɔtɛ k’osekande ate: ‘Sala tshɛ dia ndjakimɔ le Nzambi oko onto lambolowana, ose olimu lahotshama sɔnyi kânga lo dikambo ɔtɔi, ndo lamanyamanya ɔtɛkɛta w’akambo wa mɛtɛ.’​—2 Tim. 2:15.

Dia sala dikambo sɔ paka mbɔtɔnganyiya woho walembetshiyaso avɛsa la kɛnɛ ketsha Bible. Dui sɔ tɔlɔmbaka dia mbidja yimba l’awui wele l’etenyi kofundami avɛsa akɔ, lo dihole dia sɔna tsho ditelo diatɔngɛnyangɛnya kana kotsha tokanyi taso hita. Oma lo tshimbo y’omvutshi Jeremiya, Jehowa akewola anto dikambo di’amvutshi wakataka ɔnɛ awui w’oma l’onyɔ waki Jehowa mbatawɔ ko tete vɔ wakataka “waenelo w’uma l’etema awo.” (Jer. 23:16) Ɔpɔstɔlɔ Paulo akewola Akristo di’aha sɔhanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi la filozofi y’anto lam’akandafunde ate: ‘Kele sho tambotona awui wa sɔnyi wa lo woshɛshɛ, la lokeso ndo hatotshikitanya ɔtɛkɛta wa Nzambi.’ Lo nshi shɔ, asondji wa wanu wa lokeso wakadjaka ashi lo wanu awɔ woho wa wanu akɔ monga efula dia vɔ kondja falanga efula. Sho hatodje lokeso l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi lo mbɔsɔhanya la tokanyi t’anto. Paulo akate ate: “Ne dia shu kema uku antu efula, wane watulanyaka diui dia [Nzambi], keli shu teko uku antu wa mete, uku wane wakatumama uma le [Nzambi], la lu ashu a [Nzambi] mbatutoteketaka le Kristu.”​—2 Koreto 2:17; 4:2.

Tena dimɔtshi, wɛ koka shila divɛsa dimɔtshi dia tɔtɔmiya tɔndɔ dimɔtshi. Bible ndola l’atɔndɔ watosha ɛlɔmbwɛlɔ ka dimɛna efula l’awui wotshikitanyi wa lo lɔsɛnɔ. (2 Tim. 3:16, 17) Wɛ la dia ndjashikikɛ dia kɛnɛmɔla dimɛna ohomba wa divɛsa dioshidiyɛ ndo aha kamba ladiɔ lo yoho ya kɔlɔ dia diɔtɔnganyiya la kɛnɛ kalangayɛ mbuta oma lo yimba yayɛ. (Osam. 91:11, 12; Mat. 4:5, 6) Ɔkɛnɛmwɛlɔ ɔsɔ la dia mbɔtɔnɛ la sangwelo diaki Jehowa, ndo l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi w’otondo.

‘Mbewoya ɔtɛkɛta w’akambo wa mɛtɛ dimɛna’ nembetshiyaka nto shihodia kɛnɛ kata Bible. Tɔ kema oko “lofimbɔ” la mbotsha anto akina wɔma. Embetsha wa l’ɛtɛmwɛlɔ wanɛ wakalɔshanaka la Yeso Kristo wakakambaka l’awui w’oma l’Afundelo, koko wakadihaka washo l’awui woleki ohomba walɔmba Nzambi, oko losembwe, kɛtshi la kɔlamelo. (Mat. 22:23, 24; 23:23, 24) Lam’akandetshaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi, Yeso akakɛnɛmɔlaka lonto laki She. Lâdiko wohetoheto waki la Yeso l’akambo wa mɛtɛ, nde aki nto la ngandji otsha le anto wakandetshaka. Sho la dia sala la wolo dia ndjela ɛnyɛlɔ kande.​—Mat. 11:28.

Ngande wakokaso ndjashikikɛ dia tekɔ lo nembetshiya divɛsa dimɛna? Wadielo wa Bible wa mbala la mbala ayotokimanyiya. Sho la dia ngɛnangɛna nto woho wakakitsha Jehowa ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ,’ mbut’ate olui w’Akristo w’akitami w’esɔ, wele oma lo tshimbo yawɔ nde mbishaka nkumbo ka lo mbetawɔ mbo ya ndɛ ya lo nyuma. Wekelo w’onto ndamɛ, wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya ndo woshelo wa kɔmatɛrɛ mbala la mbala ayotokimanyiya dia kondja wahɔ oma lo wetshelo washama oma lo tshimbo y’olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ ɔsɔ.

Naka dibuku Comment raisonner à partir des Écritures, diekɔ l’ɔtɛkɛta anyu ndo naka wɛ mbeka dia kamba ladiɔ dimɛna, kete wɛ ayokondja esadi eto ɛlɔmbwɛlɔ kele layɛ ohomba dia mbeya nembetshiya nkama y’avɛsa yakamba laso mbala la mbala l’esambishelo. Naka wɛ ekɔ lo nanga kamba l’avɛsa wahataleke kamba lawɔ, kete ndjakitshakitsha ayokotshutshuya dia sala eyangelo wahombama woho wa wɛ monga l’akoka wa nembetshiya ɔtɛkɛta w’akambo wa mɛtɛ dimɛna etena katɛkɛtayɛ.​—Tuk. 11:2.

Kɛnɛmɔla ohomba wa divɛsa lo yoho yokɛmi hwe. Lam’etshayɛ anto akina, yashikikɛ dia vɔ wekɔ lo mɛna hwe diɔtɔnganelo diasa kɛnɛ katayɛ l’avɛsa wakamba layɛ. Naka wɛ ambɔtshiya divɛsa la wombola, kete ampokami ayɛ la dia mɛna woho wakadimola divɛsa sɔ wombola akɔ. Naka wɛ ekɔ lo kamba la divɛsa dia nembetshiya dui dimɔtshi dietawɔyɛ, kete yashikikɛ di’ombeki ekɔ lo mɛna hwe nganɛ wasukɛ divɛsa dui diakɔ.

Wɛ hahombe tsho pembetɛ lo mbadia divɛsa kana tɔtɔmiya tsho ɛtɛkɛta w’ohomba wa lɔkɔ. Tohɛke di’anto efula haweye Bible ndo ondo vɔ hawoshihodia kɛnɛ katayɛ naka wɛ mbadia divɛsa ko pe. Kotola yambalo oya l’etenyi ka divɛsa kendana mbala kakɔ ɔtɔi la kɛnɛ kɔmbɔlayɛ.

Mbala efula dui sɔ nɔmbaka dia wɛ sɔtɔla ɛtɛkɛta w’ohomba, mbut’ate wɛnɛ wosukɛ awui weyɛ lo mɔmbɔla mbala kakɔ ɔtɔi. Yoho yoleki tshɛ wɔdu ele kawolaka nto lo ɛtɛkɛta wosuke lokanyi l’ohomba. Naka wɛ ekɔ lo sawola l’onto ɔtɔi, kete wɛ koka mbôka wembola wayowokimanyiya dia nde mbishola tɔtɛkɛta tosuke lokanyi. Lam’atɛkɛtawɔ la ntondo k’olui w’anto, atɛkɛtshi amɔtshi mɛnaka ɔlɔlɔ kotsha oyango awɔ lo kamba la tɔtɛkɛta tafɔna kana lo kawolaka nto lo kanyi yalembetshiyama. Koko, naka wɛ ambɔsɔna dia sala ngasɔ, kete enda ɔlɔlɔ di’aha ampokami minya yimba lo diɔtɔnganelo diele lam’asa dui diɔmbɔlayɛ la ɛtɛkɛta wa lo divɛsa.

Naka wɛ amboshidiya sɔna ɛtɛkɛta w’ohomba, kete lâsɔ mɛtɛ wɛ ambɔlɔngɔsɔla wetshelo w’oshika. Oma lâsɔ, ko wɛ kɛnɛmɔla ohomba wa divɛsa diakɔ. Onde wɛ akɔtshiyisha divɛsa lo mɛnya hwe ɔkɔkɔ wakambayɛ la diɔ? Naka eelo, kete ɛnya woho wele ɛtɛkɛta wakayaki epole ɔsɛkɛ lɔkɔ mbɔtɔnɛka la kɛnɛ kalangayɛ di’ampokami shihodia. Ɛnya hwe diɔtɔnganelo diele lasa awui asɔ. Oyadi wɛ hɔtshiyisha divɛsa lo yoho shɔ, wɛ la dia mɛnya ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wokambiyɛ ladiɔ.

Afarisɛ wakambola Yeso wombola ɔmɔtshi wakawɔsaka ɔnɛ wekɔ wolo efula, ɔnɛ: “Aha ekila dia pami nkimo wadendi lu akambu tshe?” Yeso akakadimola lo ndjela kɛnɛ kele l’Etatelu 2:24. Lembetɛ dia lanɛ nde akakotola yambalo yawɔ paka lo etenyi ɔtɔi ka divɛsa sɔ, oma lâsɔ ko nde kɛnɛmɔla ohomba adiɔ. L’ɔkɔngɔ wa nde mbatɛ dia pami la womoto wambokoma “untu otoi,” Yeso akakumiya ate: “Untu tamamitulaki kene kakamamanya [Nzambi].”​—Mat. 19:3-6.

Olembetshiyelo wa ngande wahombayɛ mbisha dia kɛnɛmɔla ohomba wa divɛsa? Weho w’anto wele l’atei w’ampokami ayɛ ndo ohomba wa sawo diayɛ mbayoshikikɛ dikambo sɔ. Oyango ayɛ wonge wa nɛndjalɛndja ndo wa sembɔ mbala kakɔ ɔtɔi lo dikambo.

Kanaka l’anto yimba oma l’Afundelo. Lo kɛnɛ kendana l’olimu w’ɔpɔstɔlɔ Paulo la Tɛsalɔnika, Etsha 17:​2, 3 totɛka dia nde ‘akakanaka l’anto yimba oma l’Afundelo.’ Okambi tshɛ wa Jehowa la dia nyanga dia monga la dikoka sɔ. Ɛnyɛlɔ, Paulo akatɛkɛta awui wendana la lɔsɛnɔ ndo l’olimu wa Yeso, lo mɛnya di’awui asɔ wambotatamaki l’Afundelo w’ase Hɛbɛru, oma lâsɔ ko nde ndjokomiya l’ɛtɛkɛta ɛnɛ wasungana ate: ‘Ɔnɛ ele Kristo, Yeso yakɔ yemi lo nyosambisha.’

Lam’akandafundɛka ase Hɛbɛru, Paulo akavusolaka awui w’oma l’Afundelo w’ase Hɛbɛru esangɔ efula. Dia tɔtɔmiya kana kɛnɛmɔla kanyi mɔtshi, mbala efula nde akasɔtɔlaka tshɛkɛta mɔtshi kana etelo kɛmɔtshi ka mondo, oma lâsɔ ko nde mbisha kitshimudi yatɔ. (Heb. 12:26, 27) L’ɔkɔndɔ wa lo Heberu tshapita 3, Paulo akate awui w’oma l’Osambu 95:7-11. Lembetɛ dia l’ɔkɔngɔ diko nde akayolembetshiyaka tenyi sato dia lo divɛsa sɔ: (1) etenyi katɛkɛta dikambo di’otema (Heb. 3:8-12), (2) kɛnɛ kalembetshiya etelo k’ɔnɛ “elo” (Heb. 3:7, 13-15; 4:6-11), ndo (3) kitshimudi ya etelo k’ɔnɛ: “Vo hawotoki lu mumuya kami” (Heb. 3:11, 18, 19; 4:1-11). Sala la wolo dia mbokoya ɛnyɛlɔ kɛsɔ lam’akɛnɛmɔlayɛ ohomba wa divɛsa.

Sɛdingola yoho ya dimɛna yakakane Yeso yimba nde l’anto oma l’Afundelo lo ndjela ɔkɔndɔ wa lo Luka 10:​25-37. Ombewi ɔmɔtshi w’Ɛlɛmbɛ akawombola ate: ‘Ombetsha, lo sala dikambo diakɔna diayomokondja lɔsɛnɔ la pondjo?’ Dia mbokadimola, ntondo Yeso akalɔmbɛ pami kɛsɔ dia nde mbisha kanyi yande lo dikambo sɔ, oma lâsɔ, Yeso akatɛtɛ l’ohomba wa sala kɛnɛ kata Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Lam’akandɛnyi dia pami kɛsɔ koshihodiaka kanyi y’ohomba shɔ dimɛna, Yeso akakotola yambalo yande lo tshɛkɛta tshɔi ya lo divɛsa sɔ, tshɛkɛta yakɔ ko ‘onyayɛ.’ Lo dihole dia nde nembetshiya tsho divɛsa sɔ, nde akakambe l’ɛnyɛlɔ dia kimanyiya onto ɔsɔ dia ndamɛ mbɔsa yɛdikɔ yasungana.

Mɛnamaka dia etena kakandakadimolaka wembola, Yeso koshilaka tsho avɛsa washa okadimwelo wokɛma hwe mbala kakɔ ɔtɔi. Nde akasɛdingolaka ndo akakɛnɛmɔla ohomba w’avɛsa asɔ lo yoho yɔtɔnɛ la wombola wakambɔmi.

Etena kakadje Asadukɛ tâmu lo dikambo di’elongamelo ka eolwelo, Yeso akaleke kotola yambalo yawɔ lo etenyi kɛmɔtshi ka lânde ka lo Etumbelu 3:⁠6. Koko nde kopembetɛ tsho lo shila awui wa lo divɛsa sɔ. Nde akakane la wɔ yimba lo divɛsa diakɔ dia mbaɛnya ɔnɛ eolwelo ekɔ etenyi kɛmɔtshi ka sangwelo diaki Nzambi.​—Mako 12:24-27.

Monga la dikoka dia kana l’anto yimba dimɛna oma l’Afundelo ayokokimanyiya efula dia wɛ koma ombetsha w’oshika.

OYADI la ntondo k’onto ɔtɔi kana k’anto efula mbatɛkɛtayɛ, kema ɔlɔlɔ wɛ fɔnya ɔnɛ nde kana vɔ wayɔngɛnangɛna sawo diayɛ paka nɛ dia wɛmɛ ekɔ lo dingɛnangɛna. Losango layɛ lekɔ ohomba, koko naka wɛ hɛnyisha hwe ohomba alɔ, kete ampokami ayɛ hawotoyasha edja lo sawo diayɛ.

Ngasɔ mbediɔ kânga le ampokami wa lo Mbalasa ka Diolelo. Naka wɛ kamba l’ɛnyɛlɔ kana la dui dimɔtshi diahawatokaka ndoko lushi, kete vɔ koka kohokamɛ. Koko, etena katɛkɛtayɛ awui wambowoshilaka la mbeya, djekoleko naka wɛ hasha wetshelo oma l’awui akɔ, kete timba tawɔ koka mbekɔ l’awui akina. Wɛ la dia mbakimanyiya dia vɔ mɛna lande na ndo ngande wakokawɔ kondja wahɔ oma lo kɛnɛ katayɛ.

Bible tokeketshaka dia tɛkɛta awui wele ohomba lo lɔsɛnɔ l’anto. (Tuk. 3:21) Jehowa akakambe la Joani Obatizanyi dia nɔmbɔla anto otsha lo “yimba [y’ohomba] y’antu w’ololo.” (Luka 1:17) Lomba lɔsɔ ndja oma lo wɔma wa mɛtɛ waki Jehowa. (Osam. 111:10) Lɔ kimanyiyaka wanɛ waliɔsa la nɛmɔ dia monga la lɔsɛnɔ la dimɛna nshi nyɛ ndo nongamɛ lɔsɛnɔ l’oshika, mbut’ate lɔsɛnɔ la pondjo la lo nshi yayaye.​—1 Tim. 4:8; 6:19.

Sawo diayɛ dionge ohomba. Dia sawo diayɛ monga ohomba, wɛ la dia kana yimba dimɛna aha paka l’awui wakawakosha dia mɔmbɔla ato koko ndo lo dikambo di’ampokami ayɛ. Kana yimba dikambo di’ɔmɔmɔ wa l’atei w’ampokami ayɛ. Vɔ kengama l’anto wasɛna vamɛ ndo la waa nkumbo. L’atei awɔ wɛ koka tana wanɛ weke akɛnda efula, wanɛ wele l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi, wanɛ waya epalanga ndo esombe w’anto. Wɛ koka tana nto wanɛ weke esadi wa ndjasha l’akambo wa mɛtɛ ndo wanɛ wakatatɛ kambɛ Jehowa la ntondo ka wɛ mbotɔ. Mbeyaka monga ko amɔtshi wambotshunda lo nyuma koko akina wakatetemala la sɛngiyama wolo oma lo waonga ndo ditshelo dimɔtshi dia l’andja ɔnɛ. Yambola wate: ‘Ngande wakoka ampokami kondja wahɔ oma l’awui wayangami tota anɛ? Ngande wakokami mbakimanyiya dia vɔ shihodia awui akɔ?’ Wɛ koka mɛna ohomba wa ndjasha le olui ɔtɔi kana ehende wa weho w’anto woshidiso la diko ango. Koko, tohɛke anto akina.

Ko ayoyotsha naka wambokosha wetshelo ɔmɔtshi w’oma lo Bible weyama dimɛna? Ngande wakokayɛ mbisha sawo sɔ lo yoho yakoka ampokami wamboshilaka monga la mbetawɔ lo wetshelo ɔsɔ kondja wahɔ oma lo sawo diayɛ na? Sala tshɛ dia keketsha mbetawɔ kawɔ lɔkɔ. Woho akɔna na? Lo kana la wɔ yimba lo tolembetelo t’oma l’Afundelo tasukɛ wetshelo ɔsɔ. Wɛ koka nto sala dia vɔ nyomoleka ngɛnangɛna wetshelo ɔsɔ w’oma lo Bible. Wɛ koka sala dui sɔ lo mbaɛnya woho wɔtɔnɛ wetshelo ɔsɔ l’akambo akina wa mɛtɛ wa lo Bible ndo la lonto laki Jehowa. Kamba la bɛnyɛlɔ di’oma l’awui weta lo lɔsɛnɔ dia mɛnya woho wele oshihodielo wa wetshelo ɔsɔ akakondjiyɛ anto wahɔ ndo akonge la shɛngiya lo yoho yawɔ ya mbɔsa nshi yayaye.

Tokongɛke dia ndjɛnya ohomba wa wetshelo ɔsɔ paka lo tɔtɛkɛta tongana toto ta l’ekomelo ka sawo diayɛ. Oma k’etatelo, sala woho w’onto tshɛ l’atei w’ampokami ayɛ ndjaoka dia dui sɔ mendanaka la nde. L’ɔkɔngɔ wa wɛ sala ngasɔ, tetemala la mɛnya woho wa kamba l’awui woleki ohomba wa lo sawo diayɛ etena katayadiɔmbɔla polo l’ekomelo.

Etena kalembetshiyayɛ dui dimɔtshi, yashikikɛ dia wɛ ekɔ lo disala lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa lo Bible. Dikambo sɔ ɛnyadiɔ na? Diɔ mɛnyaka dia wɛ pombaka nembetshiya dui sɔ la ngandji ndo ndjadja lo dihole di’ampokami ayɛ. (1 Pet. 3:8; 1 Joa. 4:8) Kânga mbakinde l’ekakatanu efula wa kandola l’etshumanelo ka la Tɛsalɔnika, ɔpɔstɔlɔ Paulo akayashikikɛ dia mbika epole ɔsɛkɛ l’awui w’ohomba wendana l’ehamelo ka lo nyuma k’anango l’akadiyɛnde w’Akristo wa lɛkɔ. Nde akayashikikɛ nto dia lo ndjela kɛnɛ kakandakɛtshanyaka la wɔ, vɔ wayolanga sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. (1 Tes. 4:1-12) Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ ka sho ndjela!

Onde oyango wa sawo diayɛ ekɔ wa keketsha anto dia vɔ ndeka ndjasha l’olimu w’esambishelo ndo wa mbetsha anto akina lokumu l’ɔlɔlɔ? Naka ngasɔ, kete keketsha anto dia ngɛnangɛna ndo dia mandola diɛsɛ sɔ. Koko, etena kâkeketshayɛ, tohɛke di’akoka wele l’anto wa ndjasha l’olimu ɔsɔ, tshikitana ndo Bible mbeyaka dikambo sɔ. (Mat. 13:23) Aha wɛ mbokiya ananyɔ di’oko vɔ wekɔ l’onongo. Heberu 10:24 tɔlɔmbaka dia sho ‘tshutshuyana lo ngandji ndo l’elimu w’ɔlɔlɔ.’ Naka tayotshutshuyana lo ngandji, kete elimu waya oma l’eyango w’ɔlɔlɔ wayoyɛnama l’ɔkɔngɔ. Lo dihole dia fundɛ anto la wolo dia kitanyiya kɛnɛ kataso, teye dia kɛnɛ kalanga Jehowa ele dia sho keketsha anto dia monga l’‘okitanyiya lo mbetawɔ.’ (Romo 16:26) Ewo ka dui sɔ, totshutshuyaka dia keketsha mbetawɔ kaso ndo k’anangɛso.

Woho wa mbewoya losango layɛ. Etena kasambishayɛ onto ɔmɔtshi, tohɛke dia mɛnya ohomba wa lokumu l’ɔlɔlɔ. Lâsɔ paka wɛ mbeya awui wayasha anto wa lo mbilo kayɛ. Ngande wakokayɛ mbeya dikambo sɔ na? Hokamɛka nsango yashawɔ lo tita sango. Oka sso l’ɛtɛ w’awui wele lo dikatshi dia ntondo dia tojurunalɛ. Sala nto la wolo dia sawola l’anto ndo shawɔ lotui etena katɛkɛtawɔ. Wɛ mbeyaka mɛna dia vɔ wekɔ lo ndɔshana l’ekakatanu wa wolo efula, ɛnyɛlɔ oko oshishelo w’olimu, ofutelo wa luudu, hemɔ, nyɔi k’ose nkumbo ɔmɔtshi, wâle w’oma l’awui wa ngala, diɛngiya di’oma le owandji ɔmɔtshi, ohandjwelo wa diwala, olamelo w’ana, ndo akambo akina. Onde Bible kokaka mbakimanyiya? Eelo.

Lam’atatɛyɛ sawola l’onto, ondo wɛ koka monga la sawo dialangayɛ sawola la nde l’ɔtɛ. Koko, naka wɛ ambɛna dia nde ekɔ l’awui akina wokiyanya, kete tengengake dia tɔlɔnganya sawo diayɛ otsha l’awui asɔ, kana mbolaka dia wɛ ndjowenda mbala kekina dia ndjolembetshiya awui efula w’ohomba. Lo mɛtɛ, sho mbewɔka dia ‘ndjatambiya l’akambo wahatende,’ koko sho ngɛnangɛnaka mbewoya anto akina alako w’ohomba efula washa Bible. (2 Tes. 3:11) Lo mɛtɛ, onto ayamba mɛtɛ dia mboka dia wɛ ayowela alako w’oma lo Bible wendana la nde.

Naka onto hɛnyi woho wendana losango laso la lɔsɛnɔ lande hita, kete vɔ koka pembola sawo esadi eto. Kânga hawotohembodi ɔtɛkɛta, naka hatowaɛnyisha ohomba wa sawo diaso, kete losango laso hatonga la shɛngiya y’efula lo nsɛnɔ yawɔ. Koko, naka sho kɛnɛmɔla ohomba wa losango laso, kete sawo diaso koka tshikitanya nsɛnɔ y’anto.

Etena kekɛ l’anto Bible, tetemala mɛnya ohomba wa kamba l’awui wekanyu. (Tuk. 4:7) Kimanyiya ambeki dia vɔ shihodia alako w’oma l’Afundelo, atɔndɔ, ndo bɛnyɛlɔ diawaɛnya woho wa kɛndakɛnda lo mboka ya Jehowa. Ka epole ɔsɛkɛ lo wahɔ wayowokondja naka vɔ sala dikambo sɔ. (Is. 48:17, 18) Kɛsɔ mbayotshutshuya ambeki dia vɔ sala etshikitanu wahombama lo nsɛnɔ yawɔ. Onɛ ngandji ka Jehowa l’etema awɔ ndo nsaki ka ngɛnyangɛnya otema ande ndo sala woho wa etema awɔ hita mbatshutshuya dia kitanyiya alako w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.