Nkumbo ya weke yele kâmɛ l’olimu wa Nzambi
OMEMBI W’ESAMBU AKAFUNDE ATE: “ANA WEKO USHASHA UMA LE [JEHOWA], EE, ELUA W’UMA L’UTEMA WEKO DIFUTO DI’UMA LE NDI. UKU PITU LU ANYA WA MINGINGA KA WULU, OSOKU MBELI ANA W’OLONGO A PAMI. ONE LELI LA [MPATA K]ULUDI TOO LA PITU NYE, ELI LA ONGENONGENO.”—OSAMBU 127:3-5.
EELO, ana kokaka monga ɔtshɔkɔ w’oma le Jehowa. Ndo, oko atɔngɛnangɛnaka mengenga lam’eyande woho wa tɔlɔnganya pito lo mpata kande, ngasɔ mbangɛnangɛna ambutshi lam’alɔmbɔlawɔ anawɔ lo mboka katɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo.—Mateu 7:14.
Lo nshi y’edjedja, mbala efula, nkumbo y’ekambi a Nzambi mbakalodjaka ‘mpata’ yawɔ tɔɔ l’ana. Ɛnyɛlɔ, ohokanyiya nshi yakiwɔ lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito: ‘Ase Isariyɛlɛ waki la diwutshi, wakafulanela efula, wakakokanela lo nkɛtɛ ndo wakatatɛkɔyaka ndjâla la wolo. Vɔ wakalole lo nkɛtɛ yakɔ.’ (Etumbelu 1:7) Naka sho mbɛdika lofulo l’Ase Isariyɛlɛ wakatshu l’Edjibito la wanɛ wakatombe oma lɛkɔ, tayɛna dia nkumbo yakote lo yɛdikɔ ya l’atei atei yaki l’ana dikumi!
L’ɔkɔngɔ, Yeso akayôla lo nkumbo kakoka anto efula mɛna ɛlɔ kɛnɛ ɔnɛ kekɔ woke. Yeso aki ɔna l’enondo, koko Yɔsɛfu la Mariya waki l’ana akina anɛi w’apami ndo amɔtshi wa wamato. (Mateu 13:54-56) Lokema l’ana waki lawɔ asɔ mɛnyaka bonde kakakoke Mariya la Yɔsɛfu monɛ oma la Jerusalɛma dia kalola aha la mbeya ɔnɛ Yeso bu l’olui awɔ.—Luka 2:42-46.
Nkumbo ya weke ɛlɔ kɛnɛ
Ɛlɔ kɛnɛ, Akristo efula wɔsaka tɛdikɔ di’aha monga la nkumbo ya weke efula l’ɔtɛ w’akambo wa lo nyuma, w’ekondjelo, wa tshunda ndo ɛkɔkɔ ekina. Koko, l’ahole efula, anto nangaka monga paka la nkumbo ya weke. Jurunalɛ La situation des enfants dans le monde 1997 mbutaka ɔnɛ l’Afrika wa lo sudɛ-Sahara mbaleka anto mbota. Lɛkɔ, womoto lotshi lo yɛdikɔ ya l’atei atei ekɔ l’ana asamalo.
Ekɔ pâ efula le ambutshi w’Akristo wele la nkumbo ya weke dia vɔ mbodia anawɔ woho wa vɔ nanga Jehowa, koko efula mbidjaka olimu ɔsɔ. Dia ntsha ngasɔ, nkumbo pombaka monga kâmɛ l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Ɛtɛkɛta wakatɛ ɔpɔstɔlɔ Paulo Ase Kɔrɛtɔ mendanaka ndo la nkumbo y’Akristo ya nshi nyɛ. Nde akafunde ate: ‘Anyaso, dimi lambonyɔsɛngasɛnga . . . dia nyu tshɛ mvuta dui ɔtɔi, di’aha nyu mbatana, kele dia nyu ndowanyema kâmɛ lo yimba ndu lo tokanyi.’ (1 Koreto 1:10) Ngande wakoka kâmɛ ka ngasɔ monga na?
Ambutshi pombaka monga anto wele la lonyuma l’ɔlɔlɔ
Dui dimɔtshi dioleki ohomba ele: ambutshi pombaka monga anto wayakimɔ tshɛ le Nzambi. Tende kɛnɛ kakatɛ Mɔsɛ Ase Isariyɛlɛ: ‘Isariyɛlɛ le! nyoke. Jehowa , Nzambi kaso, ndamɛ kele Jehowa. Olange Jehowa, Nzambi kayɛ, l’otema ayɛ tshɛ, l’anima ayɛ tshɛ, ndo la wolo ayɛ tshɛ. Awui anɛ wamomokodjangela ɛlɔ, wayale l’otema ayɛ. Kowakɔkɔmiyake anayɛ, kowatelakewɔ lam’odjashiyɛ lo luudu layɛ, ndo lam’atayakɛndakɛnda lo mboka, lam’etamiyɛ, ndo lam’etɔyɛ.’—Euhwelu k’Elembe 6:4-7.
Lembetɛ dia Mɔsɛ akatɛtɛ ɔnɛ ɛlɛmbɛ wa Nzambi pombaka monga ‘l’etema’ w’ambutshi. L’ɔkɔngɔ mbotoyonga ambutshi la saki ka ndakanyaka anawɔ awui wa lo nyuma tena la tena. Mɛtɛ, naka ambutshi wekɔ nge lo nyuma, kete vɔ wayolomɔlomɔka dia ndakanya anawɔ akambo wa lo nyuma.
Di’onto monga la lonyuma l’ɔlɔlɔ ndo nanga Jehowa l’otema ande tshɛ, nde la dia mbadiaka, kanaka yimba, ndo kitanyiyaka Dui dia Nzambi tena tshɛ. Omembi w’esambu akafunde ɔnɛ onto latɔngɛnangɛnaka lo ɛlɛmbɛ wa Jehowa ndo latowâdiaka “la yanyi ndu l’utshu” ayonga ‘oko otamba wakawonɛ lasuke l’ɛkɛdi w’ashi, watɔtɔkaka elua awɔ lo deko diawɔ. Ndoko dikatshi diawɔ diatɔlɛngɛlaka. Lo akambo tshɛ watshande nde atɔngɔnaka.’—Osambu 1:2, 3.
Oko watɔtɔkaka osongo elua naka wekɔ lo mbotɛ ashi tena tshɛ, woho akɔ mbatɔ nkumbo kalɛ lo nyuma wonya tshɛ elua w’ɔlɔlɔ dia tombola Jehowa. Ɛnyɛlɔ oko, nkumbo kaki Uwadiegwu, ladjasɛ l’Afrika wa l’Edjelo ka wonya. Kânga mbele Uwadiegwu la wadiɛnde wekɔ l’ana enanɛi, vɔ akɔ ahende wekɔ ambatshi mboka wa pondjo, mbut’ate, Ɛmɛnyi wa Jehowa wakamba lo tena tshɛ. Nde ate: “Aya ɛnɔnyi ndekana 20 wele nkumbo kaso lo mbeka Bible kâmɛ mbala la mbala. Sho takalakanya ana Dui dia Nzambi lâsɔ ko weke totshitshɛ, aha paka lo wonya wekaso kâmɛ lo nkumbo koko ndo lam’eso l’esambishelo la lo tena dikina. Anaso tshɛ wekɔ apandjudi wa lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo, paka yana ya kose yele l’ɛnɔnyi esamalo mbahatabatizama.”
Nyokambake l’olui
Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Oma lo lomba, katokamaka luudu.’ (Tukedi 24:3) L’atei a nkumbo, lomba la ngasɔ konyaka anto lo kamba l’olui. Papa mbele “owandji” wa nkumbo; nde mbakasɔnama le Nzambi dia monga ɔtɛ wa nkumbo. (1 Koreto 11:3) Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde lo wolo wa nyuma k’ekila dia tɛtɛ ohomba w’ɔkɛndɛ ɔsɔ w’owandji ate: ‘Naka onto hombe wanɛ wotɔ la nde [la diangɔ dia l’emunyi ndo dia lo nyuma], djekaleka wa lo nkumbo kande, nde ambotona mbetawɔ kande, ndo amboleka onto lahetawɔ kɔlɔ.’—1 Timote 5:8.
Lo ndjela dako sɔ di’oma lo Dui dia Nzambi, waomi w’Akristo la dia kotsha ehomba wa lo nyuma wa wadiɛwɔ. Naka wadi wekɔ lo diɛnɛ wonya tshɛ l’elimu wa la ngelo, kete lonyuma lawɔ hatonga dimɛna. Lo wodja ɔmɔtshi wa l’Afrika, Okristo ɔmɔtshi waki eke ka batizama akatoyakiyanya le dikumanyi dia l’etshumanelo kawɔ ɔnɛ wadiɛnde hadje yimba l’akambo wa lo nyuma. Dikumanyi diakolake ɔnɛ: wadɛ ekɔ l’ohomba w’ekimanyielo k’oshika. Ɔnkɔnɛ, omi akatatɛ mbôkimanyiya la ntumu ya la ngelo. Nde akôkimanyiyaka ndo dia nde ndeka mbeya mbadia Bible ndo fudia ewo kande. Wadiɛnde akahame ndo kakianɛ nkumbo k’otondo kaya kâmɛ l’olimu wa Nzambi.
Ndo waa papa lawɔ la dia ndjashaka tshɛ dia lonyuma l’anawɔ. Paulo akafunde ate: ‘Nyu washe, tanyotshake ananyu nkɛlɛ, kele nyowaodia l’ohokwelo ndo lo wetshelo wa Jehowa.’ (Efeso 6:4) Lam’ayela ambutshi dako sɔ di’aha mbotsha anawɔ nkɛlɛ, kamɛ ndo nɛ dia mbâlakanya, ana ndjaokaka ɔnɛ wekɔ mɛtɛ l’atei a nkumbo. Lâsɔ ana wayokimanyiyana ndo wayokeketshana l’asawɔ dia kotsha eyango wa lo nyuma.
Dia kamba olimu wa l’olui, ambutshi pombaka mbishaka ana ɛkɛndɛ etena kakokawɔ mbâkotsha. Papa kɛmɔtshi, ekumanyi k’Okristo kele l’ana 11, memɔka la yosose dia têki Bible l’efula kawɔ la ntondo ka nde ntshɔ l’olimu. L’ɔkɔngɔ a wanɛ wa nondo nongola batismu, vɔ wakayokimanyiyaka akosɛwɔ, vɔ la wɔ, lo mbâlakanyaka Bible. Papa nɔmbɔlaka ndo mandolaka weolo awɔ. Asamalo l’atei awɔ wambobatizama, ndo akina wekɔ lo tayele oyango ɔsɔ.
Sawolaka dimɛna ndo mongaka l’eyango wamɛ
Dia nkumbo monga kâmɛ, pombaka vɔ sawolaka dimɛna ndo monga l’eyango wamɛ wa lo nyuma. Gordon, ekumanyi k’Okristo kadjasɛ la Nigéria, ekɔ l’ana esambele. L’enondo ɛnɔnyi 27 ndo la kose ɛnɔnyi 11. Asamalo l’atei awɔ wekɔ ambatshi mboka oko ambutshi awɔ. Ɔnɛ la kose leke ka batizama hetsha l’olimu wa mbetɛ anto ambeki l’ɔnɔngɔ w’ambutshi ande la nondo diande. Ana ahende wa nondo wekɔ ekambi w’olimu l’atei w’etshumanelo.
Gordon ndamɛ mbakekaka l’ɔm’ɔmɔ a l’atei awɔ Bible. Ndo nto, nkumbo kawɔ kekɔ l’ekongelo ka dimɛna ka wekelo wa Bible. Pindju tshɛ vɔ nsanganaka dia sɛdingola divɛsa dia Bible ko l’ɔkɔngɔ nɔngɔsɔla nsanganya ya l’etshumanelo.
Oyango ɔmɔtshi wakawayadjɛ lo nkumbo ele w’onto l’onto mbadiaka asawo tshɛ wa lo Tshoto y’Etangelo la Réveillez-vous! Nshi nyɛ wambokotsha ndo walelo wa Bible wa lushi la lushi l’ekongelo kawɔ. Lam’asawolawɔ awui wadiawɔ, vɔ keketshanaka l’asawɔ dia tetemala lo yoho shɔ.
Wekelo wa Bible wa lomingu la lomingu wakashikikɛma dimɛna efula ko ndoko onto lona tshima vɔ mbôhola—onto tshɛ kongɛka wekelo akɔ l’asolo lokoloko. L’edja k’ɛnɔnyi, vɔ ndjatshikitanyaka awui wa mbeka, woho wa mbeka, ndo edja ka wekelo wa lo nkumbo lo ndjela ɛnɔnyi l’ehomba w’ana. Nkumbo kambokakatana l’ekambi ekina wa Nzambi wa kɔlamelo, ndo dui sɔ diambonga la wahɔ efula le ana.
Vɔ ntshaka akambo kâmɛ lo nkumbo ndo mbetshaka wenya kâmɛ lo tɔkɛnyɔ. Mbala ɔtɔi lo lomingu, vɔ kɛnyaka tɔkɛnyɔ “lo nkumbo la dikɔlɔ” oko: mbuta awui wa mbɔdjana, memba kembo, mbuta toshimu ndo tɔkɛnyɔ tokina. Tena dimɔtshi vɔ ntshɔka tɔsɛnya washo lo dibongo kana l’ahole akina.
Nyoyaɛkɛke le Jehowa
L’atei w’anto wotshiso asɔ, ndoko laheye ɔnɛ ekɔ wolo efula dia mbodia nkumbo ka woke. Okristo ɔmɔtshi akate ate: “monga ombutshi w’ɔlɔlɔ w’ana enanɛi ekɔ pâ efula. Pombaka monga la lokema la mbo ya ndɛ ya l’emunyi la ya lo nyuma dia mbâkokɛ; paka dimi kamba wolo ko kondja falanga efula yokokimi kotsha ehomba awɔ. Ana wa nondo waya l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi, ndo vɔ akɔ enanɛi wekɔ lo mbɔtɔ kalasa. Dimi mbeyaka dia wetshelo wa lo nyuma ekɔ ohomba, koko anami amɔtshi wekɔ mpokotoi ndo ehedia. Vɔ nyangiyakami, koko dimi mbeyaka nte: tena dimɔtshi dimi totshaka akambo wanyangiya Jehowa koko nde dimanyiyakami. Ɔnkɔnɛ, dimi pombaka tetemala la mbangola la lotutsha tshɛ edja ndo lam’ayowokalola lo mboka k’ɔlɔlɔ.
“Lekɔ lo pemba ndjela ɛnyɛlɔ ka Jehowa lo woho wende la lotutsha le so nɛ dia nde nangaka onto tshɛ kadimula otema. Lekɔ lo mbeka la nkumbo kami, ndo anami amɔtshi wekɔ lo ntsha tshɛ dia batizama. Hayaɛkɛ lo wolo ami dimɛ dia kondja etombelo w’ɔlɔlɔ; wolo ami oto hotsha ndoko di’ɔlɔ. Dimi pembaka dia ndjasukanya le Jehowa lo dɔmbɛlɔ ndo ndjela kɛnɛ kata yokedi nyɛ: ‘Ɛkamake Jehowa l’otema ayɛ tshɛ, tɛkamake yimba yayɛ hita. Owetawɔke lo akambo ayɛ tshɛ, ko nde ayokɔlɔngɔswɛla mboka yayɛ.’ Jehowa ayokimanyiya dia dimi mbodia anami.”—Tukedi 3:5, 6.
Tɔlɛmbake!
Tena dimɔtshi, ndakanya ana mbeyaka mɛnama oko lotumu la kombo, koko tɔlɛmbake! Tetemala! Naka anayɛ hawotshe kɛnɛ kawatɛyɛ kakianɛ, vɔ mbeyaka ndjokitsha l’ɔkɔngɔ. Aha ɛlɔ la lui mbayôla ɔna ko monga Okristo watɔ elowa wa nyuma.—Ngalatiya 5:22, 23.
L’otema a wa Monica, ladjasɛ la Kenya, wakotɔ ana dikumi. Nde ate: “Ambutshi ami wakatetsha Bible lâsɔ ko têke tɔkɛndakɛnda. Papa akalangaka mbeka la so ekanda w’Akristo lomingu tshɛ. Nshi ya wekelo yakatshikitanaka l’ɔtɛ w’olimu wakandakambaka. Mbala mɔtshi, ndjaka nde totana takɛnya wonya wayandaye oma l’olimu ko nde totɛ dia sho mbɔtɔ lo luudu l’ɔkɔngɔ a taahe totanu dia mbeka Bible. L’ɔkɔngɔ a wekelo aso wa Bible, nde akatokeketshaka dia sho mboka wembola kana kɛtshanya oseka dikambo tshɛ.
“Nde akayashikikɛka dia kana tekɔ lo mɛngɔla l’ana woka Nzambi wɔma. Papa akatshɔka tena la tena la kalasa dia tombola embetsha nganɛ wele lɔkɛwɔ laso. Lushi lɔmɔtshi, wakatowotɛ ɔnɛ nondo diami sato di’apami wakalɔ l’ana akina w’apami ndo ɔnɛ vɔ tongaka ɛtɛ wolo tena dimɔtshi. Papa akawasha dilanya l’ɔtɛ wa lɔkɛwɔ lawɔ la kɔlɔ, koko nde akadjasɛ la wɔ ko mbâlembetshiya l’ekimanyielo k’Afundelo bonde kahombawɔ monga la lɔkɛwɔ langɛnyangɛnya Nzambi.
“Ambutshi aso wakatɛnya wahɔ waya oma lo mbɔtɔ nsanganya lo talɔngɔsɔlaki la so nsanganya ntondo. Wakatolowanya dia koma ekambi lo pembaka asawo la ngelo. Takatshindɛka ambutshi aso l’esambishelo oma ko tɔkɛndakɛnda.
“Ɛlɔ kɛnɛ, nondo diami dihende di’apami wekɔ ambatshi mboka wa lânde, akadiyɛmi, ɔnɛ lôlemi ekɔ ombatshi mboka wa pondjo, ndo okina lele enondo le mi tshukama, ele ndo l’ana ekɔ Ɔmɛnyi wele l’ohetoheto. Akoshɛmi ahende wa wamato, ɔnɛ ɛnɔnyi 18 okina ɛnɔnyi 16, wekɔ apandjudi wambobatizama. Wanɛ w’apami ahende w’akoshe weke totshitshɛ wekɔ lo ndowanyema. Aya ɛnɔnyi esato mbemi lo kamba lo Bɛtɛlɛ ka la Kenya k’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Dimi nangaka ndo ngɛnangɛnaka ambutshi ami nɛ dia vɔ wekɔ la lonyuma l’ɔlɔlɔ; vɔ toshaka ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ.”
Oyadi ana angana wele layɛ, tohekɔke mbâkimanyiya dia vɔ ndjela mboka ka lɔsɛnɔ la pondjo. Lam’ayɔtshɔkɔla Jehowa weolo ayɛ, wɛ ayota ɛtɛkɛta ɛnɛ w’ɔpɔstɔlɔ Joani wakandate lo dikambo di’ana ande wa lo nyuma ɔnɛ: ‘Dimi kema l’ɔngɛnɔngɛnɔ okina woleki wɔnɛ wa mboka ɔnɛ anami watɔkɛndakɛndaka lo mɛtɛ.’—3 Joani 4.