Ɔtɛkɛta wa Jehowa hawetaka pa

‘Ndoko dui diakate Jehowa, Nzambi kanyu, lo dikambo dianyu diahatakotshama. Awui akɔ tshɛ wakakotshama lo dikambo dianyu.’​—JASHUA 23:14.

1. Jashua akinde ndo akandasale otsha l’ekomelo ka lɔsɛnɔ lande?

NDE aki owandji w’alembe waki la wolo, la dihonga, la mbetawɔ ndo la olowanyi. Pami kɛsɔ aki kâmɛ la Mɔsɛ ndo Jehowa akɔsɔnɛ dia nde nɔmbɔla wodja w’Isariyɛlɛ oma lo oswe wa shɛnga wa wɔma efula ko mbaɔtshiya lo nkɛtɛ yakalole tɔɔ la awɛlɛ l’osanga. Otsha l’ekomelo ka lɔsɛnɔ lande, Jashua, pami kakalɛmiyamaka efula kɛsɔ akasha sawo dimɔtshi diananda otema la ntondo ka dinondo dia l’Isariyɛlɛ. Aha la tâmu, sawo sɔ diakakeketsha mbetawɔ ka wanɛ wakohokamɛ. Ndo diɔ kokaka tokeketsha sho lawɔ.

2, 3. Etena kakasawola Jashua la dinondo dia l’Isariyɛlɛ ngande waki wodja ɔsɔ, ndo kakɔna kakandawatɛ?

² Ohɔsa dia wɛ ekɔ lo mɛna awui wɔkɔndwami lo Bible anɛ: “Nshi efula yaketi uma lam’akasha [Jehowa] asi Isariyele mumuya uma le atunyi awo tshe wakâdingi. Lam’akayala Jashua usumbi a lukusumbi, ndi aketi asi Isariyele tshe: dihangamendi diawo, ete wa khumbu yawo, embadi awo la elombodi awo wa ta. Ndi akawatela ati: Dimi laya usumbi a lukusumbi.”​—Jashua 23:1, 2.

³ Jashua aki la ɛnɔnyi suke la 110 ndo nde akasɛnɛ lo etena kakasalema akambo wa diambo efula wa l’ɔkɔndɔ wa wodja waki Nzambi. Nde akɛnyi etsha wa weke waki Nzambi ndo ekotshamelo k’alaka efula waki Jehowa. Ɔnkɔnɛ, oma lo kɛnɛ tshɛ kakandɛnyi, nde akate la eshikikelo tshɛ ate: ‘Nyu mbeyaka l’etema anyu tshɛ ndo l’anima anyu tshɛ nyate: Ndoko dui diakate Jehowa, Nzambi kanyu, lo dikambo dianyu diahatakotshama. Awui akɔ tshɛ wakakotshama lo dikambo dianyu.’​—Jashua 23:14.

4. Alaka akɔna wakasha Jehowa ase Isariyɛlɛ?

⁴ Ɛtɛkɛta akɔna waki Jehowa wakakotshama lo nshi yaki Jashua la lɔsɛnɔ? Tayɔsɛdingola alaka asato wakasha Jehowa ase Isariyɛlɛ. Ntondotondo, Nzambi akâlake dia mbatshungola oma lo lɔhɔmbɔ. Dui dia hende, nde akâlake dia mbakokɛ. Dui dia sato, nde akâlake dia mbakotshɛ ehomba awɔ. Jehowa akasha ekambi ande wa nshi nyɛ alaka wa woho akɔ wâmɛ, ndo tekɔ lo mɛna ekotshamelo kawɔ lo nshi yaso nyɛ. Koko, la ntondo ka sho sɛdingola kɛnɛ kambosalɛ Jehowa ekambi ande ɛlɔ kɛnɛ, nyɛsɔ tɔsɛdingole kɛnɛ kakandasale lo nshi ya Jashua.

Jehowa akatshungola wodja ande

5, 6. Ngande wakatshungola Jehowa ase Isariyɛlɛ oma l’Edjibito, ndo dui sɔ akadiɛnya?

⁵ Jehowa akoke alelo w’ase Isariyɛlɛ etena kakiwɔ lo lɔhɔmbɔ lo Edjibito. (Etumbelu 2:23-25) Jehowa akatɛ Mɔsɛ oma lo dikombokombo diakahɛtaka dja ate: “Lambuhulo dia ndjâtshungula [wodja ami] uma l’anya w’asi Edjibitu, la mbatundja uma lu kete ku, utsha lu kete y’ololo ya wuki, lu kete yuludi too l’awele la usanga.” (Etumbelu 3:8) Aki mɛtɛ dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ efula dia mɛna woho wakakotsha Jehowa daka diande sɔ! Etena kakatone Farawɔ dia kimɔ ase Isariyɛlɛ, Mɔsɛ akawewoya dia Nzambi ayokadimola ashi wa Nilɛ dikila. Ɔtɛkɛta wa Jehowa kombeta pa. Ashi wa Nilɛ wakakadimɔ dikila. Nse ya lɔkɔ yakavu ndo anto kokoka nnɔ ashi akɔ nto. (Etumbelu 7:14-21) Farawɔ akakeketsha otema, ɔnkɔnɛ Jehowa akela asui akina divwa ndo nde akawɛnyaka la ntondo kɛnɛ kakandalangaka sala. (Etumbelu, tshapita 8-12) L’ɔkɔngɔ wa sui dia dikumi ndjaka ana wa nondo w’ase Edjibito, Farawɔ akakimɔ ase Isariyɛlɛ dia vɔ ntshɔ, ko vɔ wakatshu!​—Etumbelu 12:29-32.

⁶ Etshungwelo kɛsɔ kakasha Jehowa diaaso dia nde mbɔsa Isariyɛlɛ oko wodja ande wakandasɔnɛ. Tɔ kakatombola Jehowa Ɔnɛ lakotsha alaka ande ndo lele ɔtɛkɛta ande hetaka pondjo weteta. Tɔ kakɛnya dia Jehowa kele lâdiko dia tozambizambi tshɛ t’ase wedja. Mbetawɔ kaso keketshamaka etena kadiaso ɔkɔndɔ wendana la etshungwelo kɛsɔ. Ohokanyiya woho wakakoke anto ndjaoka lo mɛna dui sɔ! Aha la tâmu, Jashua akɛnyi dia Jehowa “keli Khum’Ulungu, umbuledi wa kete tshe.”​—Osambu 83:18.

Jehowa akakokɛ wodja ande

7. Ngande wakakokɛ Jehowa ase Isariyɛlɛ oma l’anya w’alembe waki Farawɔ?

⁷ Ko kayotota dia daka dia hende diaki Jehowa di’ɔnɛ nde ayokokɛ wodja ande? Diɔ shihodiamaka lo daka diakasha Jehowa dia mbatshungola oma lo Edjibito ndo mbaɔtshiya lo Nkɛtɛ ya daka. Tohɔ dia la kɛlɛ tshɛ, Farawɔ la alembe ande wa wolo efula ndo waki la nkama ya pusupusu wakayelana la ase Isariyɛlɛ. Aha la tâmu, pami ka lotamanya kɛsɔ akaleke monga l’eshikikelo dia wayanga munda ase Isariyɛlɛ djekoleko etena kakɛnama diele oko ase Isariyɛlɛ waya l’asa lɔkɔnga la pakahaka, mbuta ate l’asa akona la ndjale. Etena kɛsɔ, Nzambi akekɛ lonya dia kokɛ wodja ande lo kitsha dinge l’asa pango hiende shɔ. Wodjima wakonge lo wedi w’ase Edjibito ndo osase lo wedi w’ase Isariyɛlɛ. Etena kakashimbe dinge ase Edjibito dia vɔ tetemala mbayela, Mɔsɛ akasembola danga diande ndo akadikɔmɔla lo ashi ko Ndjale ka beela kakatɔna l’ahende ndo dui sɔ diakakimanyiya ase Isariyɛlɛ dia vɔ tenyanya ndo di’ase Edjibito mundama lo djonga. Jehowa akadiake alembe wa wolo waki Farawɔ tshɛ ndo akakokɛ wodja ande diaha vɔ nɛndjama.​—Etumbelu 14:19-28.

8. Ngande wakakokamɛ ase Isariyɛlɛ a) l’oswe wa shɛnga ndo b) etena kakawɔtɔ lo Nkɛtɛ ya daka?

⁸ L’ɔkɔngɔ wa vɔ tenyanya Ndjale ka beela, ase Isariyɛlɛ wakekekɔ lo nkɛtɛ yelɛ Bible ɔnɛ ‘oswe wa shɛnga wa woke ndo wa wɔma, lɛnɛ ele elui wa lɔlɛngɔ la nkoto.’ (Euhwelu k’Elembe 8:15) Jehowa akakokɛ wodja ande ndo l’oswe ɔsɔ. Ko kayotota dia ɛɔtwɛlɔ kawɔ lo Nkɛtɛ ya daka? Alembe wa wolo efula w’ase Kanana wakalɔshana la wɔ. Koko, Jehowa akatɛ Jashua ate: “Kakiane uneli, uteho Jorodana nye, we la wudja one tshe utsha lu kete yamumuwasha, vo asi Isariyele. Nduku untu ayuyala la wulu wa memala la ntundu kaye lu nshi tshe ya lumu laye. Dimi layuyalaka la ye, uku akimi la Mose; dimi halukutshika, halukoseka.” (Jashua 1:2, 5) Ɛtɛkɛta waki Jehowa ɛsɔ kombeta pa. Lo edja ka suke la ɛnɔnyi esamalo, Jashua akalɛndja nkumi ya dikanga 31 ndo akɔshi tenyi dia weke efula dia Nkɛtɛ ya daka. (Jashua 12:7-24) Ase Isariyɛlɛ totowokoka mbidja etshumba ɛsɔ otondoyalaka Jehowa kombakokɛ.

Jehowa akakotsha ehomba wa wodja ande

9, 10. Ngande wakakotsha Jehowa ehomba wa wodja ande l’oswe wa shɛnga?

⁹ Tɔsɛdingole kakianɛ daka dia sato diaki Jehowa di’ɔnɛ nde ayokotshɛ wodja ande ehomba awɔ. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa Nzambi tshungola ase Isariyɛlɛ oma lo Edjibito, nde akâlake ate: “Ulungi, dimi layunyoloshiya ma uma l’ulungu, ku antu wayutumbaka dia ntongona etenyi la lushi la lushi uku ahumbawo.” Oko wakandâlake, Nzambi akawasha “ma uma l’ulungu.” “[Lam’akadiɛnyi] asi Isariyele, vo wakambwana vati: Keku na?” Mbo ya ndɛ shɔ yaki mana, mbuta ate mma diakâlakiya Jehowa dia mbasha.​—Etumbelu 16:4, 13-15.

¹⁰ L’edja ka ɛnɔnyi 40 wakawetsha l’oswe wa shɛnga, Jehowa akakotshɛ ase Isariyɛlɛ ehomba awɔ lo mbasha mbo ya ndɛ ndo ashi wa nnɔ. Jehowa akasale diaha ahɔndɔ awɔ koma emusu ndo diaha ekolo awɔ mbidanɛ. (Euhwelu k’Elembe 8:3, 4) Jashua akɛnyi awui asɔ tshɛ. Jehowa akatshungola, akakokɛ ndo akakotsha ehomba wa wodja ande oko wakandâlake.

Woho watshungola Jehowa ekambi ande nshi nyɛ

11. Kakɔna kakatombe la Brooklyn, New York, lo 1914, ndo etena kakɔna kakakoke?

¹¹ Ko kayotota dia nshi yaso nyɛ? La pindju ka Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi 2, 1914, Charles Taze Russell, lakalɔmbɔlaka olimu w’Ambeki wa Bible lo nshi shɔ, akɔtɔ lo luudu l’olelo la lo Bɛtɛlɛ ka la Brooklyn, New York ndo akate l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ ate: “He mɔyɔ anyu!” Oma lâsɔ, la ntondo ka nde mbidjasɛ, nde akewoya la ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ ɔnɛ: “Etena k’ase Wedja kambokomɛ ndo nkumi yawɔ ya dikanga yambokoma ewo.” Etena kakakoke nto ka Jehowa Nkum’Olongo sala akambo lo wahɔ w’ekambi ande. Ndo nde akasale ngasɔ!

12. Etshungwelo kakɔna kakasalema lo 1919, ndo etombelo akɔna waki la dui sɔ?

¹² Ɛnɔnyi etanu l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ, Jehowa akatshungola ekambi ande oma lo “Babilona ka Wuki,” tshunda dia wolo dia lo andja w’otondo di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi. (Enyelo 18:2) Tɔtɔi toto l’atei aso mbakɛnyi etshungwelo ka diambo kɛsɔ. Koko, tekɔ lo mɛna hwe etombelo wakonge l’etshungwelo kɛsɔ. Jehowa akanyomoshikikɛ ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi ndo akasanganya wanɛ wakakombolaka mbɔtɛmɔla. Ɔprɔfɛta Isaya akatatshi dui sɔ ɔnɛ: “Lu nshi yayayi, ukungu wa luudu la [Jehowa] ayushikikala ladiku di’ekungu. Vo wayediama ladiku dia akuna. Ku wedja tshe wayokelaka utsha leko.”​—Isaya 2:2.

13. Ohamelo akɔna wamboyɛna l’atei w’ekambi waki Jehowa?

¹³ Ɛtɛkɛta waki Isaya ɛsɔ wakakotshama. Lo 1919, atshikadi w’akitami wakatatɛ sambisha la dihonga tshɛ lo andja w’otondo ndo dui sɔ diakedia ɔtɛmwɛlɔ waki Nzambi ka mɛtɛ lâdiko di’ekina. Akɛnama dia “ekoko ekina” wakatatɛ tshumanyema lo ɔnɔnyi 1930 l’ɛmɔtshi lo ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. (Joani 10:16) Vɔ waki ntondo nunu, ko nkama ya nunu ndo kakianɛ waya miliyɔ y’anto wasukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi! Lo ɛnɛlɔ kɛmɔtshi kakawɛnya ɔpɔstɔlɔ Joani, anto asɔ mbelamɛka ɔnɛ: “Ului a wuki w’antu waheyama mbala, [woye] uma lu wedja tshe, ndu uma lu wauhu tshe ndu uma lu weuhu w’antu tshe, ndu w’eteketa tshe.” (Enyelo 7:9) Kakɔna kamboyɛna l’edja ka lɔsɛnɔ layɛ? Ɛmɛnyi wa Jehowa waki angana la nkɛtɛ etena kakayatatɛ mbeka akambo wa mɛtɛ? Ɛlɔ kɛnɛ, wanɛ wakambɛ Jehowa waya anto ndekana 6 700 000. Lo tshungola ekambi ande oma lo Babilɔna ka Woke, Jehowa akadihola mboka dia ohamelo wa diambo wɛnaso nshi nyɛ salema lo nkɛtɛ k’otondo.

14. Etshungwelo kakɔna keke la ntondo?

¹⁴ Jehowa ayotshungola ekambi ande nto lo nshi yayaye ndo etshungwelo kɛsɔ kayendana la onto tshɛ lele la nkɛtɛ. Jehowa ayokamba la wolo ande lo yoho ya diambo dia minya wanɛ tshɛ walɔshana la nde, ndo dia tshungola ekambi ande dia mbaɔtshiya lo andja w’oyoyo lɛnɛ ayonga akambo wosembwe. Ayonga mɛtɛ dui dia dimɛna efula dia mɛna ekomelo k’akambo wa kɔlɔ ndo etatelo k’eleko koleki tshɛ ɔngɛnɔngɛnɔ ka lo ɔkɔndɔ w’anto!​—Enyelo 21:1-4.

Woho watokokɛ Jehowa nshi nyɛ

15. Lande na kele ekambi waki Jehowa wa nshi nyɛ l’ohomba w’ekokelo kande?

¹⁵ Oko wakatadiɛnyi, ase Isariyɛlɛ wa lo nshi ya Jashua waki l’ohomba w’ekokelo ka Jehowa. Onde ekambi waki Jehowa wa nshi nyɛ tshikitana la wɔ? Kema! Yeso akewola ambeki ande ɔnɛ: “Vo wayunyukimo lu asui, wayunyudiaka. Nyu nyayuhetshama lu wedja tshe ne dia lukumbu lami.” (Mateu 24:9) L’edja ka ɛnɔnyi efula, Ɛmɛnyi wa Jehowa wa lo wedja efula wakakikɛ ɔlɔshamelo ndo ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa wolo efula. Koko, mɛnamaka dia Jehowa ekɔ kâmɛ la ekambi ande. (Romo 8:31) Ɔtɛkɛta ande toshikikɛka dia ndoko ‘ehomɔ ka ta kayotshulama dia ndɔ la so,’ kayemɛ olimu wa esambishelo ka Diolelo ndo wa mbetsha anto.​—Isaya 54:17.

16. Awui akɔna wamboyɛna wamboketawoya dia Jehowa kokɛka ekambi ande?

¹⁶ Kânga mbâhetsha ase andja ɔnɛ, ekambi waki Jehowa wekɔ lo tatetemala pama. Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo tahame lo wedja 236 ndo dui sɔ mɛnyaka dia Jehowa ekɔ kâmɛ la so dia tokokɛ oma lo anya waki wanɛ wakombola todiha enyɔ kana todiaka. Onde wɛ kokaka mbohɔ nkombo ya ewandji wa pɔlitikɛ kana w’ɛtɛmwɛlɔ wa wolo wakasoya ekambi waki Nzambi wolo efula lo nshi ya lɔsɛnɔ layɛ? Kakɔna kakâkomɛ? Lende ewɔ kakianɛ? Efula ka l’atei awɔ wakadiakema, oko wakadiakema Farawɔ ka lo nshi ya Mɔsɛ la Jashua. Ko kayotota di’ekambi waki Nzambi wa nshi nyɛ wakavu la kɔlamelo? Vɔ wekɔ lo yimba yaki Jehowa. Ndoko dihole di’ekokelo diakokawɔ monga oleki lo yimba yaki Jehowa. Mbokɛmaka hwe dia lo kɛnɛ kendana l’ekokelo, ɛtɛkɛta waki Jehowa wakakotshama.

Jehowa kotshaka ehomba w’ekambi ande ɛlɔ kɛnɛ

17. Eshikikelo kakɔna kakatosha Jehowa lo dikambo dia mbo ya ndɛ ya lo nyuma?

¹⁷ Jehowa akakotsha ehomba w’ekambi ande lo oswe wa shɛnga ndo nde kotshaka ehomba awɔ ɛlɔ kɛnɛ. ‘Ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ toleshaka lo nyuma ɛlɔ kɛnɛ. (Mateu 24:45) Sho kondjaka ewo k’akambo wa mɛtɛ wa lo nyuma wakashɛma l’edja ka ntambe efula. Ondjelo akatɛ Danyɛlɛ ate: “Ushe aui ane, udihe buku la ematelu edja ndu l’etena k’ekumelu. Efula wayulawolawo lene la lene, ewu kayuyala efula.”​—Danyele 12:4.

18. Lande na kakokaso mbuta dia ewo ka mɛtɛ kaya efula nshi nyɛ?

¹⁸ Tekɔ lo nsɛna lo nshi y’ekomelo, ndo ewo ka mɛtɛ kaya efula. Lo andja w’otondo, nyuma k’ekila kambokimanyiya anto walanga akambo wa mɛtɛ dia vɔ kondja ewo k’oshika kendana la Nzambi ka mɛtɛ ndo l’asangwelo ande. Ɛlɔ kɛnɛ, taya la Bible ndo l’ekanda efula wakimanyiya anto dia vɔ shihodia akambo wa mɛtɛ wele lo Bible w’ohomba efula. Ɛnyɛlɔ, tɔsɛdingole, ɛtɛ w’awui wele lo dibuku Bible etshatɔ mɛtɛ?a L’atei wa totshapita tele lɔkɔ, mbele ndo tɔnɛ: “Kakɔna kele mɛtɛ lo dikambo dia Nzambi?,” “Lende ele wanɛ wavɔ?,” “Diolelo diaki Nzambi kɛdikɛdi na?,” ndo “Lande na katshika Nzambi asui?” Anto wakayambola ambola wa ngasɔ l’edja ka nunu di’ɛnɔnyi. Kakianɛ tambokondja ekadimwelo wa ambola asɔ. Kânga mbaki anto kombeyaka awui wele lo Bible ndo kaketshaka ase Lokristokristo wetshelo w’apɔstazi l’edja ka ntambe efula, Ɔtɛkɛta wa Nzambi wambodja otshumba, lo kotsha ehomba wa wanɛ tshɛ wakombola kambɛ Jehowa.

19. Alaka akɔna wamboyɛna ekotshamelo kawɔ, ndo kakɔna kakokayɛ mbuta l’ekomelo?

¹⁹ Aha la tâmu, oma lo kɛnɛ kambotɛna la washo aso hita, sho kokaka mbuta ɔnɛ: ‘Ndoko dui diakate Jehowa, Nzambi kaso, lo dikambo diaso diahatakotshama. Awui akɔ tshɛ wambokotshama lo dikambo diaso.’ (Jashua 23:14) Jehowa tshungolaka, kokɛka ndo kotshaka ehomba w’ekambi ande. Onde wɛ kokaka shila daka diande dimɔtshi diaki kokotshama lo etena kakandashikikɛ? Ndoko onto lakoka sala dui sɔ. La lomba tshɛ, sho ndjaɛkɛka lo Ɔtɛkɛta waki Nzambi wa mɛtɛ.

20. Lande na kakokaso monga l’elongamelo lo kɛnɛ kendana la nshi yayaye?

²⁰ Ko kayotota dikambo dia nshi yayaye? Jehowa akatotɛ dia efula ka l’atei aso kokaka monga l’elongamelo ka nsɛna lo nkɛtɛ kayokadimɔ paradiso ka dimɛna efula. Tɔtɔi ta l’atei aso toto mbele l’elongamelo ka tôlɛ la Kristo l’olongo. Oyadi elongamelo kakɔna kele laso, tekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa tshikala la kɔlamelo oko wakasale Jashua. Elongamelo kaso kayokotshama lushi lɔmɔtshi. Etena kɛsɔ, tayoka washo l’ɔkɔngɔ lo alaka tshɛ wakalake Jehowa ndo sho lawɔ tayota ɔnɛ: ‘Vɔ tshɛ wakakotshama.’

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

Onde wɛ kokaka nembetshiya?

• Jashua akɛnyi ekotshamelo ka alaka akɔna waki Jehowa?

• Alaka akɔna waki Nzambi wamboyɛna ekotshamelo kawɔ?

• Eshikikelo kakɔna kakokaso monga latɔ lo dikambo dia ɔtɛkɛta wa Nzambi?

[Osato wa lo lɛkɛ 23]

Jehowa akekɛ lonya dia tshungola wodja ande

[Osato wa lo lɛkɛ 23]

Ngande wakakokɛ Jehowa wodja ande lo Ndjale ka beela?

[Osato wa lo lɛkɛ 24]

Ngande wakakotsha Jehowa ehomba wa wodja ande l’oswe wa shɛnga?

[Osato wa lo lɛkɛ 25]

Jehowa kotshaka ehomba w’ekambi ande ɛlɔ kɛnɛ