Toyangiayangiake ‘akambo woshami etale waki Nzambi’

‘Nyuma nyangiayangiaka akambo tshɛ, kânga akambo woshami etale waki Nzambi.’​—1 KORETO 2:10.

1. Naa akambo wa mɛtɛ amɔtshi wangɛnyangɛnya ambeki wa Bible w’eyoyo?

EFULA ka l’atei aso kokaka mbohɔ ɔngɛnɔngɛnɔ waki laso mbala ka ntondo kakateke akambo wa mɛtɛ. Sho takeye lande na kele lokombo laki Jehowa lekɔ ohomba, lande na katshikande asui, lande na katshɔ anto amɔtshi l’olongo ndo elongamelo kele l’anto wa kɔlamelo lo nshi yayaye. Ondo takasɛdingola awui akɔ ntondo lo Bible, koko sho kombaeyaka, nɛ dia wakashɛma le so oko wediɔ mɛtɛ le efula k’anto nshi nyɛ. Taki oko onto lele l’etei k’ashi lasɛdingola diangɔ diele lɔkɔ. Naka nde hongi la ehomɔ kɛmɔtshi kakoka mbokimanyiya dia nde mɛna dimɛna dimɛna, kete nde hokoka mɛna dimɛna dimɛna diangɔ di’elangala efula diele k’ɛse k’ashi. Koko naka onto ayɔlɔta ɛngɔ kɛmɔtshi kakimanyiya onto dia mɛna dimɛna dimɛna kɛnɛ kele l’ɛse k’ashi, ɛnyɛlɔ oko akalashi walɔtawɔ l’ashi, kete nde ayɔngɛnangɛna dia mɛna mbala kande ka ntondo diangɔ di’elangala diele l’ɛse k’ashi, nse, tosese toleki totshitshɛ ta lo ndjale tele oko alɛmbɔlɛmbɔ, ndo ditongami dikina di’amɛna efula. Woho akɔ wâmɛ mbele, etena kakatatɛ onto ɔmɔtshi tokimanyiya dia sho shihodia Afundelo, mbakatatatɛ shihodia yema ‘akambo woshami etale waki Nzambi.’​—1 Koreto 2:8-10.

2. Lande na kakokaso tetemala monga la ɔngɛnɔngɛnɔ waya oma lo mbeka Ɔtɛkɛta wa Nzambi?

² Onde sho pombaka komɛ tsho lo monga la ewo ka lahahɛ ka wetshelo w’etatelo wa lo Bible? Etelo k’ɔnɛ ‘akambo woshami etale waki Nzambi’ mendanaka ndo la oshihodielo wa lomba laki Nzambi lakasholɛ nyuma k’ekila Akristo, koko aha anto akina. (1 Koreto 2:7) Lomba laki Jehowa kema la elelo ndo sho kokaka kondja ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula lo sɛdingola mboka yande. Sho hateyaki pondjo dui tshɛ diendana la mboka ya lomba yaki Nzambi. Sho kokaka tetemala monga la ɔngɛnɔngɛnɔ waki laso ntondo lam’akatatatɛ mbeka wetshelo w’etatelo wa lo Bible naka sho tetemala nyangiayangia ‘akambo woshami etale waki Nzambi’ aha la mpekɔ.

3. Lande na kahombaso shihodia ɛkɔkɔ watotshutshuya dia mbetawɔ kɛnɛ ketawɔso?

³ Lande na kahombaso shihodia ‘akambo woshami etale’ asɔ? Shihodia aha paka kɛnɛ ketawɔso keto, koko ndo lande na kakietawɔso, mbuta ate ɛkɔkɔ watotshutshuya dia kietawɔ keketshaka mbetawɔ ndo elongamelo kaso. Afundelo totɛka dia sho kamba la ‘dikoka diaso di’ekanelo ka yimba’ dia sho ‘mbeya lolango laki Nzambi l’ɔlɔlɔ, latɔ̂ngɛnyangɛnyaka ndo la kokele.’ (Romo 12:1, 2) Shihodia lande na katɔlɔmba Jehowa dia sho nsɛna lo yoho mɔtshi keketshaka yɛdikɔ yakatɔshi ya mbokitanyiyaka. Ɔnkɔnɛ, ewo ka ‘akambo woshami etale’ koka tokeketsha dia shika tanga la ntondo ka kɛnɛ kakoka totshutshuya dia sala awui wa kɔlɔ ndo ewo kakɔ koka totshutshuya dia sho monga ‘l’ohetoheto l’elimu w’ɔlɔlɔ.’​—Tito 2:14.

4. Wekelo wa Bible nembetshiyaka na?

⁴ Wekelo wekɔ ohomba efula dia shihodia akambo woshami etale. Koko, wekelo tshikitana la wadielo wa lahahɛ. Wekelo nembetshiyaka sɛdingola la yambalo y’efula kɛnɛ kadiaso dia mɛna woho wɔtɔnɛtɔ la kɛnɛ kamboteyaka. (2 Timote 1:13) Vɔ tokimanyiyaka dia sho shihodia ɛkɔkɔ wa kɛnɛ kotami. Etena kekaso Bible, sho pombaka nto kana yimba lo woho wakokaso kamba la kɛnɛ kekaso dia mbɔsa tɛdikɔ ta lomba ndo dia kimanyiya anto akina. Ndo nto, lam’ele ‘Afundelo tshɛ wakasambiyama oma le Nzambi ndo wekɔ ohomba,’ wekelo aso pombaka mendana la “aui tshe watumba uma l’unyo wa [Jehowa].” (2 Timote 3:16, 17; Mateu 4:4) Wekelo wa Bible kokaka nɔmba onto dia mbidja welo efula! Koko vɔ kokaka mbisha onto ɔngɛnɔngɛnɔ ndo oshihodielo wa ‘akambo woshami etale waki Nzambi’ kema wolo efula.

Jehowa kimanyiyaka anto w’okitshakitsha dia vɔ mbâshihodia

5. Waa na wakoka shihodia ‘akambo woshami etale waki Nzambi’?

⁵ Oyadi sho komonga la yimba y’efula la kalasa ndo sho kema la mbekelo ka mbekaka, tatɔfɔnyake dia hatokoke shihodia ‘akambo woshami etale waki Nzambi.’ Etena kakakambaka Yeso olimu ande la nkɛtɛ, Jehowa akashɛ ambewi wa mikanda ndo akanga a tomba wa l’andja ɔnɛ sangwelo Diande. Koko Nde akadisholɛ anto k’anto ndo waki kombeka mukanda efula, mbuta ate wanɛ waketawɔ l’okitshakitsha tshɛ dia mbetshama oma le okambi waki Nzambi. Vɔ waki oko ana w’ashashi lo mbaɛdika la ambewi wa mikanda asɔ. (Mateu 11:25; Etsha 4:13) Lo dikambo dia “akambu wakalongoswela [Nzambi] wane wûlanga,” ɔpɔstɔlɔ Paulo akafundɛ asekande ambetawudi ate: ‘Nzambi akatɛnyawɔ oma le nyuma kande, nɛ dia nyuma atoyangiayangiaka akambo tshɛ, ɛɛ, ndo akambo woshami etale waki Nzambi.’​—1 Koreto 2:9, 10.

6. Kakɔna kalembetshiya 1 Koreto 2:10?

⁶ Ngande wayangiayangia nyuma ka Nzambi ‘akambo tshɛ, ɛɛ, ndo akambo woshami etale waki Nzambi?’ Lo dihole dia mbisha Okristo tshɛ ɛnɛlɔ kande hita k’akambo wa mɛtɛ, Jehowa kambaka la nyuma kande dia nɔmbɔla okongamelo ande. Okongamelo akɔ mbasha ekambi waki Nzambi wele kâmɛ eokelo k’awui wa lo Bible. (Etsha 20:28; Efeso 4:3-6) Tshumanelo tshɛ dia lo andja w’otondo diekɔ la ekongelo ka woho wâmɛ ka wekelo wa Bible. Lo edja k’ɛnɔnyi, tshumanelo diambɔsɛdingola wetshelo wa weho la weho wa lo Bible. Nyuma k’ekila kimanyiyaka anto lo tshimbo y’etshumanelo dia vɔ monga la dionga diahombama dia shihodia ‘akambo woshami etale waki Nzambi.’​—Etsha 5:32.

‘Akambo woshami etale waki Nzambi’ mendanaka la awui akɔna?

7. Lande na kahashihodia anto efula ‘akambo woshami etale waki Nzambi’?

⁷ Hatohombe fɔnya dia weho akɔ tshɛ ‘akambo woshami etale’ wekɔ wolo shihodia. Ewo ka ‘akambo woshami etale waki Nzambi’ kakashɛma le anto efula, aha nɛ dia ekɔ wolo dia anto kondja lomba laki Nzambi, koko nɛ dia Satana ekɔ lo tshutshuya anto dia vɔ tona ekimanyielo kasha Jehowa lo tshimbo y’okongamelo Ande.​—2 Koreto 4:3, 4.

8. Lo tshapita ya sato ya mukanda ande le ase Ɛfɛsɔ, Paulo akatɛkɛta di’akambo akɔna woshami etale?

⁸ Tshapita ya sato ya mukanda wakafundɛ Paulo ase Ɛfɛsɔ mɛnyaka dia ‘akambo woshami etale waki Nzambi’ mendanaka la akambo efula wa mɛtɛ wele ekambi efula waki Jehowa mbashihodiaka dimɛna, ɛnyɛlɔ oko: ɔnɛ lele Kanula ya daka, woho wasɔnama anto wele l’elongamelo ka ntshɔ l’olongo oma l’atei w’anto, ndo Diolelo diaki Mɛsiya. Paulo akafunde ɔnɛ: ‘Lo nɔnga nkina, sheke shɔ kombeyama le ana w’anto oko wamboyeyama kakianɛ le atomami ande w’ekila ndo aprɔfɛta oma le nyuma. Nyeye nyate: ase wedja wakahombe monga ekitɔ, bɛkɛ dia demba ndo anongodi wa daka oma le Kristo Yeso kâmɛ la so.’ Paulo akate dia nde akalongola ɔkɛndɛ wa ‘mɛnya anto woho wokongɛmi sheke y’ekila, sheke yele oma ko mɔmbɔkɔmbɔla yakashɛma le Nzambi.’​—Efeso 3:5-9.

9. Lande na kele ekɔ diɛsɛ dia shihodia ‘akambo woshami etale waki Nzambi’?

⁹ Paulo akalembetshiya nto dia lolango laki Nzambi ele dia ndo ‘anto wa lo ahole wa l’olongo wakoke mbeya woke woke wa lomba laki Nzambi oma lo tshimbo y’etshumanelo.’ (Efeso 3:10) Andjelo kondjaka wahɔ lo sɛdingola ndo lo shihodia lomba laki Jehowa lɛnama oma lo woho wakɛndakɛndande la etshumanelo k’Akristo. Ande diɛsɛ diele laso dia shihodia akambo wele la wahɔ ndo le andjelo lee! (1 Petero 1:10-12) Oma lâsɔ, Paulo akate dia sho pombaka sala la wolo dia sho ‘la ekilami tshɛ shihodia ɔnkɔnɛ wele wekeke, otale, dongolongo ndo ɔhɔngɔ’ wa mbetawɔ ka Okristo. (Efeso 3:11, 18) Kakianɛ, nyɛsɔ tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dimɔtshi di’akambo woshami etale diakoka fudia eokelo kaso.

Bɛnyɛlɔ di’akambo woshami etale

10, 11. Lo ndjela Afundelo, etena kakɔna kakakome Yeso etenyi ka ntondo ka “kanula” ya “umuntu” laki Nzambi la l’olongo?

¹⁰ Sho mbeyaka dia Yeso kele etenyi ka ntondo ka ‘kanula’ ya “umuntu” laki Nzambi la l’olongo lɔtɛkɛtshiwɔ lo Etatelu 3:15. Dia fudia eokelo kaso, sho mbeyaka ndjambola ɔnɛ: ‘Etena kakɔna kakakome Yeso Kanula ya daka? Onde la ntondo ka nde ndja la nkɛtɛ, etena kakandotɔ oko onto lanɛ la nkɛtɛ, lo batismu kande, ko kana lam’akandolwama?’

¹¹ Nzambi akalake dia etenyi ka l’olongo k’okongamelo ande kelamɛ lo prɔfɛsiya kɛsɔ ɔnɛ “umutu” lakinde, akahombe mbota kanula yakahombe ndjominola olui l’ɔtɛ. Koko, ɛnɔnyi nunu wakete wele womoto laki Nzambi ɔsɔ kotondja kanula yakakoke ndanya Satana ndo elimu ande. Omalɔkɔ, prɔfɛsiya k’Isaya mbêlɛka ɔnɛ “ekumba” ndo womoto “leli la lunyangu l’utema.” (Isaya 54:1, 5, 6) L’edjedja ka wonya, Yeso akayotɔka la Bɛtɛlɛhɛma. Koko, paka l’ɔkɔngɔ wa batismu kande, etena kakandotɔ le nyuma dia koma ɔnaki Nzambi la lo nyuma, mbakate Jehowa ɔnɛ: “On’ami la ngandji one.” (Mateu 3:17; Joani 3:3) L’ekomelo, etenyi ka ntondo ka “kanula” ya womoto kakayoyatondjaka sɛkɛ. L’ɔkɔngɔ diko, ndo ambeki waki Yeso wakakitama nyuma ndo wakotɔ le nyuma k’ekila. “Umuntu” laki Jehowa lakayaokaka edja efula oko “ekumba, laki kumbuta ona,” akakoke mɛtɛ ‘mbuda ekoko w’ɔngɛnɔngɛnɔ.’​—Isaya 54:1; Ngalatiya 3:29.

12, 13. Avɛsa akɔna wɛnya di’Akristo w’akitami tshɛ wele la nkɛtɛ mbakenga ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’?

¹² Ɛnyɛlɔ ka hende k’akambo woshami etale wakatosholɛ Nzambi mendanaka la sangwelo diande dia sɔna anto 144 000 oma l’atei w’anto. (Enyelo 14:1, 4) Sho mbetawɔka wetshelo w’ɔnɛ Akristo w’akitami tshɛ, oyadi etena kakɔna kasɛnawɔ la nkɛtɛ, mbakenga ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ,’ ndo Yeso akate dia ɔhɔmbɔ ɔsɔ mbele l’ɔkɛndɛ wa mbisha anto wa lo luudu lande “mbu ya nde” lo tena diahombama. (Mateu 24:45) Avɛsa akɔna wa lo Bible wɛnya dia eokelo kɛsɔ kekɔ dimɛna? Onde Yeso akatɛkɛtaka dikambo di’Okristo tshɛ wakeketsha anango la mbo ya ndɛ ya lo nyuma?

¹³ Nzambi akatɛ wodja w’Isariyɛlɛ ɔnɛ: “Emenyi ami mbenyu . . . Nyu nyeli ekambi ami wakamasonola.” (Isaya 43:10) Koko lo Nisana 11 ka lo ɔnɔnyi 33 tena diaso nɛ, Yeso akatɛ ɛnɔmbɔdi wa lo Isariyɛlɛ dia Nzambi akakasha wodja awɔ diaha vɔ monga nto ekambi ande. Nde akate ate: “Wayunyokosola diulelu dia [Nzambi], ku wayudisha wudja watotokaka elua adio.” Yeso akatɛ olui w’anto ɔnɛ: “Enda, wambunyutshikela khumbu kanyu anyanya.” (Mateu 21:43; 23:38, sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Kânga mbakiwɔ ɔhɔmbɔ waki Jehowa, nkumbo k’Isariyɛlɛ komonga la kɔlamelo ndo la kɛsɔ. (Isaya 29:13, 14) Yema l’ɔkɔngɔ ko lushi lakɔ lɔsɔ, etena kakambola Yeso ɔnɛ: ‘Ele ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ?’, nde akambolaka aha la tâmu ɔnɛ: ‘Wodja akɔna wele la kɛsɔ wayɔhɛna Isariyɛlɛ dia monga ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo waki Nzambi?’ Ɔpɔstɔlɔ Petero akakadimola lo dimbola sɔ etena kakandatɛ etshumanelo k’akitami w’Akristo ɔnɛ: “Nyu nyeko . . . wudja w’ekila, antu wa [Nzambi] ndame.” (1 Petero 1:4; 2:9, sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Wodja wa lo nyuma ɔsɔ, mbuta ate “Isariyele wa [Nzambi],” wakakome ɔhɔmbɔ w’oyoyo waki Jehowa. (Ngalatiya 6:16) Oko wakakengaka anto tshɛ wa lo Isariyɛlɛ w’edjedja ‘okambi’ ɔtɔi, woho akɔ wâmɛ mbele Akristo tshɛ w’akitami weke la nkɛtɛ wekɔ lo kenga ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ oyadi etena kakɔna kasɛnawɔ. Tekɔ mɛtɛ la diɛsɛ dia nongola “mbu ya nde” lo tshimbo y’ɔhɔmbɔ waki Nzambi ɔsɔ!

Wekelo w’onto ndamɛ kokaka mbisha onto ɔngɛnɔngɛnɔ

14. Lande na kele wekelo wa Bible mbishaka onto ɔngɛnɔngɛnɔ efula oleki wadielo w’anyanya?

¹⁴ Shi sho mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kongaso la eokelo k’oyoyo k’Afundelo, nɛ dia dui sɔ keketshaka mbetawɔ kaso? Diakɔ diele, wekelo wa Bible kokaka mbisha onto ɔngɛnɔngɛnɔ oleki wadielo w’anyanya. Omalɔkɔ, etena kadiayɛ ekanda w’Akristo, yambola wate: ‘Ngande wotshikitanyi eokelo kɛnɛ la kɛnɛ kaki lami ntondo lo dikambo nɛ? Naa avɛsa kana tokanyi tokina takokami kamba latɔ dia nyomosukɛ kɛnɛ kotami lo sawo nɛ?’ Naka nɔmbamaka dia nyomosala eyangelo, kete funda dimbola dialangayɛ kondja okadimwelo ndo kodidje lo wekelo ayɛ wa mbala kayaye.

15. Wekelo w’awui akɔna wakoka tosha ɔngɛnɔngɛnɔ, ndo ngande wakokawɔ tokondjiyɛ wahɔ wa pondjo?

¹⁵ Wekelo w’awui akɔna wakoka kosha ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo monga la eokelo k’oyoyo? Ɔsɛdingwelo w’oshika wa toseke totshikitanyi takadje Nzambi l’anto dikambo dia wahɔ awɔ fudiaka eokelo kaso k’akambo wa mɛtɛ. Wɛ kokaka keketsha mbetawɔ kayɛ oma lo wekelo wa prɔfɛsiya yendana la Yeso Kristo kana oma lo ɔsɛdingwelo wa divɛsa la divɛsa wa dibuku dimɔtshi dia prɔfɛsiya dia lo Bible. Wɛ kokaka nto keketsha mbetawɔ kayɛ oma lo ovuswelo w’ɔkɔndɔ w’Ɛmɛnyi wa Jehowa wa nshi nyɛ lo kamba la dibuku Les Témoins de Jéhovah : Prédicateurs du Royaume de Dieu, naka dibuku diakɔ diekɔ l’ɔtɛkɛta anyu.a Ndo ovuswelo wa “Ambola w’oma le ambadi” wakatombe lo Tshoto y’Etangelo wayotokimanyiya mɛtɛ dia sho shihodia avɛsa amɔtshi dimɛna. Toleke kotola yambalo yaso lo yoho yakawakane l’anto yimba dia ndjokoma l’okadimwelo ɔmɔtshi woshawɔ. Kɛsɔ ayotokimanyiya dia mbekiya ‘akoka aso w’ekanelo ka yimba’ ndo dia sho monga la shɛnɔdi. (Heberu 5:14) Etena kekaso, tofundake akambo w’ohomba lo Bible kaso kana lo dikatshi dimɔtshi, nɛ dia dui sɔ diayotokondjiyɛ ndo sho ndo wanɛ wayotokoka kimanyiya wahɔ wa pondjo.

Tokimanyiya akɛnda dia vɔ ngɛnangɛna wekelo wa Bible

16. Ngande wakokanyu kimanyiya akɛnda dia vɔ ngɛnangɛna wekelo wa Bible?

¹⁶ Ambutshi koka sala la wolo dia kimanyiya anawɔ dia vɔ monga la nsaki k’akambo wa lo nyuma. Tanyɔnyɔlake akoka wele l’ana wa shihodia akambo woshami etale. Naka nyambosha ana w’akɛnda awui amɔtshi wa vɔ tosala eyangelo dia ndjalɔngɔsɔla dikambo dia wekelo wa Bible wa lo nkumbo, kete nyu kokaka mbambola wetshelo wakawakondjisha oma lɔkɔ. Lo wekelo wa lo nkumbo, nyu kokaka nto sala la wɔ wɛnyɛlɔ dia mbakimanyiya dia vɔ mbeya woho wa mamɛ mbetawɔ kawɔ ndo mɛnya dia kɛnɛ kakawawaetsha kekɔ mɛtɛ. Ndo nto, nyu kokaka kamba la biukubuku ‘ Voyez le bon pays, ’b dia mbaetsha ahole watɛkɛtama lo Bible ndo dia mbaɛnya lo biukubuku yakɔ ahole wakete akambo watɛkɛtama lo wadielo anyu wa Bible wa lomingu la lomingu.

17. Lande na kahombaso monga la wɛdimo lo wekelo aso wa Bible w’onto ndamɛ?

¹⁷ Wekelo wa Bible w’onto ndamɛ kokaka monga dimɛna efula ndo kokaka keketsha mbetawɔ, koko paka menda dimɛna diaha eyangelo ekina ndjotomanɛ wenya wakatakongɛ dia nɔngɔsɔlaka nsanganya ya l’etshumanelo. Nsanganya yekɔ yoho kina yatetsha Jehowa lo tshimbo ya ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ.’ Koko, eyangelo ekina mbeyaka tokimanyiya dia sho mbishaka kɔmatɛrɛ y’amɛna, ɛnyɛlɔ lo Wekelo wa dibuku wa l’etshumanelo kana lo akambo w’ohomba w’oma lo wadielo wa Bible wa lomingu la lomingu wasalema lo Kalasa k’olimu wa teokrasi.

18. Lande na kele ekɔ ohomba efula mbidja welo dia mbeka ‘akambo woshami etale waki Nzambi’?

¹⁸ Wekelo wa lotshimola w’onto ndamɛ w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi kokaka tokimanyiya dia sho ndjasukanya la Jehowa. Lo mɛnya ohomba wa wekelo wa ngasɔ, Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Lomba latokokɛka onto oko watokokɛka falanga onto. Koko, wahɔ wa ewo ele lomba shimbɛka lɔsɛnɔ l’onto lele lalɔ.’ (Undaki 7:12) Ɔnkɔnɛ, welo wadjaso dia fudia eokelo kaso k’akambo wa lo nyuma kema anyanya. Bible ndakaka wanɛ watetemala nyangiayangia ɔnɛ: ‘Nyayokondja ewo k’oshika ka Nzambi.’​—Tukedi 2:4, 5.

[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]

Onde wɛ âkohɔ?

• ‘Akambo woshami etale waki Nzambi’ mendanaka la awui akɔna?

• Lande na kahombaso tetemala mbeka akambo woshami etale?

• Lande na kakoka Akristo tshɛ kondja ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo shihodia ‘akambo woshami etale waki Nzambi’?

• Ngande wakokaso ndeka kondja wahɔ oma lo ‘akambo woshami etale waki Nzambi’?

[Osato wa lo lɛkɛ 28]

Etena kakɔna kakakome Yeso Kanula yakalakema?

[Osato wa lo lɛkɛ 31]

Ambutshi kokaka mbisha anawɔ awui amɔtshi wa vɔ sala eyangelo dia ndjalɔngɔsɔla dikambo dia wekelo wa lo nkumbo