SAWO DIA WEKELO 40
L’ɛnyɛlɔ ka Petero, wɛ koka ntetemala kambɛ Jehowa
“Nkumadiɔndjɔ, mɔ oma lalemi, nɛ dia dimi lekɔ otshi wa pɛkato.”—LUKA 5:8.
OSAMBO 38 Nde ayokokeketsha
AWUI WAYƆTƐKƐTAMAa
1. Ngande wakayaoke Petero l’ɔkɔngɔ wa Yeso mbokimanyiya dia nde minda nse lo yoho ya dihindo?
PETERO aketsha otsho w’otondo aha la minda kaanga lose ɔtɔi. Dui dia diambo ko, Yeso ambowotɛ ate: “Nyomɔtɔla waato otsha lo dingunda kele nyoke ɛtɛyi anyu l’ashi.” (Luka 5:4) Petero ambodja taamu dia nde hatonda ndooko lose, koko nde ambosala oko wambowɔlɔmba. Ɛtɛyi wambodinda l’ashi ndo wambotatɛ mbatɛ la wotsho wa nse. Dia nshikikɛ dia nde oma la mɛna dihindo dimɔtshi, Petero la wanɛ wakakambaka la nde “wakaambe woho w’anyanya.” Petero akaambe lo mbuta ɔnɛ: “Nkumadiɔndjɔ, mɔ oma lalemi, nɛ dia dimi lekɔ otshi wa pɛkato.” (Luka 5:6-9) Ondo Petero akayaokaka dia nde hasungana monga la ntondo ka Yeso.
2. Lande na kele ekɔ tshondo y’ekimanyielo le so dia nsɛdingola ɛnyɛlɔ ka Petero?
2 Petero aki la shadiya, mbuta ate nde “aki otshi wa pɛkato.” Afundelo mɛnyaka dia lo ntena dimɔtshi nde akate ndo akasale awui wakandayonyangaka l’ɔkɔngɔ. Onde ndo wɛ mbatoyaokaka ntena dimɔtshi ngasɔ? Onde wɛ ekɔ lo ndɔshana la dui dimɔtshi diendana la lonto layɛ? Onde aya edja efula katetemalayɛ ndɔshana la nsaki ka nsala pɛkato? Naka ngasɔ mbediɔ, kete wɛ koka nyomonga l’elongamelo lo mbeka ɛnyɛlɔ ka Petero. Lo ngande? Tokanyiya dui nɛ: Jehowa akakoke minya wandja wa Petero esadi eto oma lo Bible. Koko vɔ wekɔ ndo la wetshelo wakasambiyama lo dikambo diaso. (2 Tim. 3:16, 17) Mbeka akambo efula wendana la pami kɛsɔ kaki la wɛɔdu la nsaki yele oko yaso, koka tokimanyiya dia mɛna dia Jehowa halongamɛ dia sho monga kokele. Nde nangaka dia sho ntetemala, mbuta ate nsala tshɛ kaanga beso la wɛɔdu.
3. Lande na kahombaso ntetemala?
3 Lande na kele ekɔ ohomba sho ntetemala kambɛ Jehowa? Yokedi mɔtshi mbutaka ɔnɛ: “Oko watetemalaso nsala dui dimɔtshi mbayotoyalowanya lɔkɔ.” Ɛnyɛlɔ: Ompomi wa mishiki mbeyaka mbɔsa ɛnɔnyi efula dia nde ndjaekesanyiya dimɛna dimɛna la ehomɔ kande. Koko l’etena kɛsɔ, nde mbeyaka mpoma la wandja efula, koko naka nde ntetemala la mpoma, kete nde ayoyalowanya. Kaanga naka nde aya ompomi wa mishiki wa mana mana nde koka ntena dimɔtshi nsala wandja. Koko nde hahekɔ. Nde tetemalaka nkamba la tɔ dia ndjalowanya. Woho akɔ waamɛ mbele, kaanga l’ɔkɔngɔ wa sho ndjaoka dia tambotondoya wɔdu ɔmɔtshi, sho mbeyaka nyomokalolɛ wandja akɔ. Koko tayotetemala nkamba la wolo dia nkotsha oyango aso. Sho tshɛ mbutaka ndo salaka akambo amɔtshi wayotonyangaka l’ɔkɔngɔ; koko naka hatohekwe, kete Jehowa ayotokimanyiya dia sho ntetemala mpama. (1 Pe. 5:10) Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka woho wakatetemala Petero. Kɛtshi kakawɛnya Yeso kaanga mbakinde la wandja koka totshutshuya dia sho ntetemala kambɛ Jehowa.
EKAKATANU WA PETERO NDO ƐTSHƆKƆ WAKANDAKONDJA
Ngande wayoyosala naka wɛ ambohomana la dui diakɔ diaamɛ diakahomana la Petero? (Enda odingɔ 4)
4. Okowofundamidiɔ lo Luka 5:5-10, ngande wakayaɛnya Petero ndamɛ, ko kakɔna kakoshikikɛ Yeso?
4 Afundelo hawote lande na kakayaɛnya Petero oko “otshi wa pɛkato” kana pɛkato kakɔna kaki lo wɔɔngɔ ande. (Adia Luka 5:5-10.) Koko ondo nde akasale wandja amɔtshi wa weke. Yeso akeye dia Petero aki la wɔma, ondo nɛ dia Petero akayaoke dia nde komonga onto ɔlɔlɔ l’efula. Yeso akeyaka nto dia Petero akakokaka ntetemala ntshikala la kɔlamelo. Ɔnkɔnɛ Yeso akatɛ Petero la ngandji tshɛ ɔnɛ “takoka wɔma.” Woho wakayaɛkɛ Yeso le Petero aki la shɛngiya lo lɔsɛnɔ lande l’otondo. Petero nde la Andɛlɛ w’ɔnango wakayotshikaka olimu awɔ wa minda nse ko wakayokomaka ambeki wa Mɛsiya wa lo ntena tshɛ, yɛdikɔ yakayakonyaka l’ɛtshɔkɔ wa diambo.—Makɔ 1:16-18.
5. Ngande wakatshɔkɔma Petero l’ɔtɛ wakinde kombetawɔ dia nsaki ya kɔlɔ mboshimba dia nde ndjela Yeso?
5 Petero akɛnyi awui efula wa diambo lo nkoma ombeki wa Kristo. Nde akɛnyi Yeso akɔnɔla hemɔ, atondja ɛdiɛngɛ, ndo olola kaanga edo.b (Mat. 8:14-17; Makɔ 5:37, 41, 42) Petero akɛnyi nto ɛnɛlɔ ka diambo ka woho wayonga Yeso l’ɔkɛndɛ ande wa Nkumekanga ka Diolelo dia Nzambi, dui diakahombe monga la shɛngiya y’efula le nde. Petero kombohɛ dui sɔ. (Makɔ 9:1-8; 2 Pe. 1:16-18) Eelo, Petero akɛnyi akambo wakinde konongamɛ otondonga nde kokoma ombeki wa Yeso. Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wakandahombe monga la wɔ lo woho wakinde kombetawɔ dia nsaki ya kɔlɔ yaki la nde mbokonya dia nde nshisha ɛtshɔkɔ ɛsɔ lee!
6. Onde Petero akatondoya wɛɔdu ande aha la ntshimbatshimba? Lembetshiya.
6 Oyadi kɛnɛ kakandɛnyi kana kakandoke, Petero akatetemala ndɔshana la wɛɔdu ande. Tɔsɛdingola bɛnyɛlɔ dimɔtshi. Etena kakalembetshiyaka Yeso woho wahombande nsowa ndo mvɔ dia nkotsha prɔfɛsiya ka lo Bible, Petero akohangwɛ. (Makɔ 8:31-33) Mbala la mbala, Petero ndo apɔstɔlɔ akina wakawanaka dia mbeya akɔna akaleke woke l’atei awɔ. (Makɔ 9:33, 34) L’otsho w’ekomelo wa lo ntondo ka nyɔi ka Yeso, Petero akahembola pami kɛmɔtshi toyi. (Jni. 18:10) L’otsho akɔ waamɛ, Petero akandama la wɔma ndo akanguna mbala shato ɔngɛnyi ande wakandeyaka, mbuta ate Yeso. (Makɔ 14:66-72) Dui sɔ diakakonya Petero dia ndela efula.—Mat. 26:75.
7. Diaaso diakɔna diakakondja Petero l’ɔkɔngɔ wa eolwelo ka Yeso?
7 Yeso kopekɔ ɔpɔstɔlɔ ande wakakɔmɔ ɔsɔ. L’ɔkɔngɔ wa Yeso mbolɔ, nde akasha Petero diaaso dia nde nyomoshikikɛ ngandji kande. Yeso akalɔmbɛ Petero dia nde nkamba l’okitshakitsha tshɛ oko onami w’ɛkɔkɔ ande. (Jni. 21:15-17) Petero aketawɔ dui sɔ. Nde aki la Jɛrusalɛma lo lushi la Pɛtɛkɔsta ndo nde aki l’atei wa wanɛ wakalongola nyuma k’ekila ntondo.
8. Naa munga ka woke kakasale Petero l’Atiyɔka?
8 Kaanga l’ɔkɔngɔ wa nde nkoma Okristo w’okitami, Petero akahombe ndɔshana la wɛɔdu ande. Lo 36 T.D., Petero aki lawɔ etena kakasɔnama Kɔnɛliyo laki ose Wodja waki kominya mpota nyuma k’ekila, ɔsɔ aki djembetelo yɛnya hwe dia “Nzambi keema la shɔnɔdi” ndo ase Wedja wakakoke monga l’atei w’etshumanelo k’Akristo. (Ets. 10:34, 44, 45) Oma laasɔ, Petero akatatɛ ndɛ kaamɛ l’ase Wedja, dui diakinde kokoka pondjo disala ntondo. (Ngal. 2:12) Koko, Akristo amɔtshi w’ase Juda wakayaokaka di’ase Juda ndo ase Wedja takawakokaka ndɛ kaamɛ. Etena kakaye amɔtshi waki l’ekanelo ka ngasɔ l’Atiyɔka, Petero akatshike ndɛ kaamɛ l’anango w’ase Wedja, ondo l’ɔtɛ wa wɔma wakandokaka Akristo w’ase Juda. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akɛnyi yimba ya dungi pende shɔ ko akahangwɛ Petero l’atei w’anto. (Ngal. 2:13, 14) Kaanga mbakinde la wandja asɔ, Petero akatetemala. Kakɔna kakokimanyiya?
KAKƆNA KAKAKIMANYIYA PETERO DIA NTETEMALA?
9. Ngande watɔtɔmiya Joani 6:68, 69 kɔlamelo ya Petero?
9 Petero aki la kɔlamelo; nde kombetawɔ dia kaanga dui ɔtɔi mbokonya dia ntshika kambɛ Jehowa lo pondjo. Nde akɛnya kɔlamelo shɔ lo diaaso dimɔtshi etena kakate Yeso dui dimɔtshi diaki ambeki ande koshihodia. (Adia Joani 6:68, 69.) Aha la vɔ nkonga dia nyanga elembetshielo, ambeki efula wakatshike ndjela Yeso. Koko aha Petero. Nde aketawɔ dia paka Yeso mbaki “l’ɛtɛkɛta wa lɔsɛnɔ la pondjo.”
Lande na kakeketshamayɛ lo woho wakayaɛkɛka Yeso le Petero? (Enda odingɔ 10)
10. Ngande wakɛnya Yeso wɛkamu ande le Petero? (Enda ndo osato.)
10 Yeso kotshika Petero. L’otsho w’ekomelo wa lɔsɛnɔ lande lanɛ la nkɛtɛ, Yeso akeyaka dia Petero ndo apɔstɔlɔ akina wayowotshika. Koko, aki l’eshikikelo dia Petero ayokalola ndo ayotetemala ntshikala la kɔlamelo. (Luka 22:31, 32) Yeso akashihodia dia “otema nangaka koko demba mbele wɔdu.” (Makɔ 14:38) Laasɔ, kaanga l’ɔkɔngɔ wa Petero manguna dia nde haweye, Yeso kopekɔ ɔpɔstɔlɔ ande ɔsɔ. L’ɔkɔngɔ wa eolwelo kande ondo Yeso akɛnama le Petero, mbuta ate etena kaki Petero ndamɛ. (Makɔ 16:7; Luka 24:34; 1 Kɔr. 15:5) Ande woho wakahombe dui sɔ nkeketsha ɔpɔstɔlɔ wakakɔmɔ ɔsɔ lee!
11. Ngande wakashikikɛ Yeso Petero dia Jehowa ayowosukɛ?
11 Yeso akashikikɛ Petero dia Jehowa ayowosukɛ. Yeso lakolɔ akasha Petero nde la apɔstɔlɔ ande akina dihindo dikina dia wondelo wa nse. (Jni. 21:4-6) Aha la taamu dihindo sɔ diakashikikɛ Petero dia Jehowa kokaka esadi eto nkotsha ehomba ande wa lo demba. Ondo ɔpɔstɔlɔ akɔ akohɔ ɛtɛkɛta wa Yeso wɛnya dia Jehowa ayokotsha ehomba wa wanɛ “watetemala nyanga ntondotondo Diolelo.” (Mat. 6:33) Lo yoho yɔtɔnɛ la dui sɔ, Petero aketɛ olimu w’esambishelo, koko aha olimu wa minda nse, dui diande dioleki ohomba. Nde akasambisha la dihonga tshɛ lo lushi la Pɛntɛkɔsta ka lo 33 T.D., ndo kɛsɔ akakimanyiya nunu di’anto dia mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ. (Ets. 2:14, 37-41) Oma laasɔ, nde akakimanyiya ndo ase Samariya ndo ase Wedja dia mbetawɔ Kristo. (Ets. 8:14-17; 10:44-48) Jehowa mɛtɛ akakambe la Petero lo yoho ya diambo dia mbela weho w’anto tshɛ oya l’etshumanelo.
WETSHELO AKƆNA WAKONDJASO?
12. Lo ntetemala nama ɛnyɛlɔ ka Petero lo wɔɔngɔ, kakɔna kahombaso mbohɔka etena kalɔshanaso la wɛɔdu ɛmɔtshi wamboka edio?
12 Jehowa koka tokimanyiya dia sho ntetemala mbokambɛ. Dui sɔ mbeyaka monga tshondo ya ta lo yoho ya laande naka tekɔ lo ndɔshana la wɔdu ɔmɔtshi wambokaka edio. Lo ntena dimɔtshi, wɛɔdu aso ɛsɔ mbeyaka mɛnama dia wekɔ wolo efula oleki wɛnɛ wakalɔshanaka la Petero. Koko Jehowa koka tosha wolo waha mpekɔ. (Os. 94:17-19) Ɛnyɛlɔ, ɔnangɛso ɔmɔtshi akayasha lo dieyanelo dia lam’asa pami la pami kana womoto la womoto l’edja k’ɛnɔnyi efula la ntondo ka nde ndjeka akambo wa mɛtɛ. Nde akɔshi yɛdikɔ ya nde ntshikitanya yoho yande ya lɔsɛnɔ shɔ ndo oma laasɔ nsɛna lo ndjela atɔndɔ wa lo Bible. Koko, ntena la ntena nde akalɔshanaka la nsaki ya kɔlɔ shɔ. Kakɔna kakokimanyiya dia ntetemala? Nde nembetshiyaka ɔnɛ: “Jehowa toshaka wolo.” Nde kotshaka ɔnɛ: “L’ekimanyielo ka nyuma ka Jehowa . . . , lakeke dia kokaka [ntetemala] nsɛna lo yoho yangɛnyangɛnya Jehowa . . . Jehowa ekɔ l’akoka wa nkamba la mi kaanga la ntondo ka wandja ami, nde tetemalaka mbishami wolo.”
Horst Henschel akatatɛ olimu ande wa lo ntena tshɛ lo Ngɔndɔ ka ntondo 1, 1950. Onde wɛ fɔnyaka dia nde akanyange lo woho wokambinde la lɔsɛnɔ lande l’olimu wa Jehowa? (Enda odingɔ 13, 15)d
13. Ngande wakokaso mbokoya ɛnyɛlɔ ka Petero, oko wofundamidiɔ lo Etsha 4:13, 29, 31? (Enda ndo osato.)
13 Oko wakatadiɛnyi, Petero akasale wandja efula nɛ dia nde aki la wɔma w’onto. Koko lo nɔmba dia monga la dihonga, Petero akasale akambo la dihonga tshɛ. (Adia Etsha 4:13, 29, 31.) Sho la wɔ nto koka minya wɔma aso. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakakomɛ Horst, ɔnangɛso ɔmɔtshi l’ɔlɔngɔlɔngɔ lakadjasɛka l’Allemagne etena kakalɔmaka Ta dia hende dia l’andja w’otondo. L’etena kɛsɔ anto wakalɔmbamaka dia nkamba la yoho mɔtshi ya mɔyɔ wa laande wa Heil Hitler wakalembetshiyaka ɔnɛ: “Hitler ayotoshimbɛ!” Kaanga mbakeyaka Horst dia mbisha mɔyɔ wa ngasɔ aki kɔlɔ, ntena dimɔtshi nde akashaka mɔyɔ ɔsɔ l’ɔtɛ wa wɔma w’embetsha ande ndo w’asekande wa la kalasa. Lo dihole dia mbohangwɛ, ambutshi waki Horst wakalɔmbɛ kaamɛ la nde dia Jehowa mbosha dihonga. L’ekimanyielo k’ambutshi ande ndo la wɛkamu ande le Jehowa, Horst akayokondjaka wolo wa nde ntshikala nge. L’ɔkɔngɔ diko, nde akayotaka ɔnɛ: “Jehowa kotshikami ndo nde kokalɛmi pondjo.”c
14. Ngande wakoka anami w’ɛkɔkɔ nshikikɛ wanɛ wambɔkɔmɔ?
14 Jehowa ndo Yeso hawototshikaki pondjo. L’ɔkɔngɔ wa Petero manguna Yeso, nde akayɔsaka yɛdikɔ y’ohomba efula. Onde nde akahombe ntshika kana akahombe ntetemala oko ombeki wa Kristo? Yeso akasɛngasɛnga Jehowa diaha mbetawɔ ka Petero mbɔla. Yeso akatɛ Petero dikambo dia dɔmbɛlɔ sɔ ndo nde akayaɛkɛ le Petero ɔnɛ nde ayonga l’akoka wa nkeketsha anango. (Luka 22:31, 32) Ande woho wakahombe dui sɔ mbohola Petero ɛtɛkɛta wa Yeso lee! Etena kalangaso mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi y’ohomba lo lɔsɛnɔ laso, Jehowa mbeyaka nkamba la anami w’ɛkɔkɔ dia toshikikɛ ɔnɛ tekɔ l’ohomba wa sho ntetemala ntshikala la kɔlamelo. (Ɛf. 4:8, 11) Paul lele ekumanyi kɛmɔtshi kambokamba edja efula pembaka dia mbisha esambelo ka ngasɔ. Nde nɔmbaka wanɛ wayaoka diele oko wambɔkɔmɔ dia vɔ nkanyiya woho wakaakotola Jehowa ntondo oya l’akambo wa mɛtɛ. Oma laasɔ, nde mbashikikɛka dia ngandji ka kɔlamelo ka Jehowa hatowokonya dia Nde mbatshika. Nde komiyaka ɔnɛ: “Lakɛnyi wanɛ wambɔkɔmɔ efula watetemala l’ekimanyielo kaya oma le Jehowa.”
15. Ngande wɛnya ɛnyɛlɔ ka Petero nde la Horst mɛtɛ katanema lo Mateo 6:33?
15 Oko wakakotshɛ Jehowa Petero ehomba ande wa l’emunyi ndo apɔstɔlɔ akina, Nde ayokotsha ehomba aso wa l’emunyi etena ketɛso olimu aso w’esambishelo lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yaso. (Mat. 6:33) L’ɔkɔngɔ wa Ta dia hende dia l’andja w’otondo, Horst, lakatatɛkɛtshi diande l’etatelo, akɔshi olimu w’ombatshi mboka. Koko nde aki la woola efula ndo aki la taamu lo woho wayondokoka ndjasɛnya ndo ntetemala olimu wa lo ntena tshɛ. Kakɔna kakandahombe nsala? Nde akɔshi yɛdikɔ ya mbidja Jehowa l’ohemba, lo mbetsha lomingu l’otondo l’esambishelo lo wembwelo w’omendji w’otshimbedi. L’ekomelo ka lomingu, nde akanandema efula etena kakawosha omendji w’otshimbedi divɛlɔpɛ diakinde kombeyaka oma le onto akɔna. Divɛlɔpɛ sɔ diaki la falanga efula yakakoke mbokimanyiya l’olimu ande w’ombatshi mboka l’edja ka ngɔndɔ efula. Horst akɔshi woshasha ɔsɔ oko djembetelo yɛnya dia Jehowa ayowosukɛ. Nde aketsha lɔsɛnɔ l’otondo lo mbetshaka wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo.—Mal. 3:10.
16. Lande na kele ekɔ ohomba sho mbeka ɛnyɛlɔ ka Petero ndo kɛnɛ kakandafunde lo mikanda ande?
16 Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wakahombe monga la Petero woho waki Yeso komangana la nde, oko wakandalɔmbɛ etena kɛmɔtshi lee! Kristo akatetemala ndowanya Petero dia nde monga ɔpɔstɔlɔ wa kɔlamelo ndo monga ɛnyɛlɔ ka diambo efula le Akristo. Ɔkɔndɔ w’olowanyelo ɔsɔ wekɔ la wetshelo w’ohomba efula wakoka monga la wahɔ le so sho tshɛ. Petero akakahana wetshelo ande ɛmɔtshi ɛsɔ lo mikanda ehende wakandafundɛ tshumanelo dia lo ntambe ka ntondo diele kakianɛ etenyi kɛmɔtshi ka lo Bible. Lo sawo diayela, tayɔkɛtshanya waohwelo angana w’oma lo mikanda ɛsɔ ndo woho wakokaso nkamba la wɔ ɛlɔ kɛnɛ.
OSAMBO 126 Tɔsɛnake, totshikale nge ndo tonge la wolo
a Sawo nɛ diakafundama dia nshikikɛ wanɛ walɔshana la wɛɔdu ɛmɔtshi dia vɔ kokaka ntondoya dia ntetemala oko ekambi wa kɔlamelo wa Jehowa.
b Avɛsa efula woshilami lo sawo nɛ ndja oma lo Evanjiliɔ wa Makɔ. Ondo nde akafunde awui wakandoke oma le Petero, ɔnɛ lakɛnyi la wosha ande awui akɔ.
c Enda ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ wa Horst Henschel, wele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Affermi par la fidélité de ma famille,” watanema lo Emɔ!, ka Ngɔndɔ ka hende 22, 1998 lo Falase.
d ELEMBETSHIELO W’OSATO : Oko wadiɛnaso l’osato ɔnɛ, ambutshi wa Horst Henschel wakalɔmbaka kaamɛ la nde ndo wakakeketsha yɛdikɔ yande ya ntshikala nge.