Onde wɛ mbetawɔka dia Nzambi tɛkɛtaka la yɛ lushi tshɛ?
MBALA ngana yatoyaendaka lo talatala? Efula ka l’atei aso salaka dikambo sɔ lushi tshɛ, mbala mɔtshi esangɔ efula lo lushi. Lande na? Nɛ dia sho ndjakiyanyaka dikambo di’ɛnamelo kaso.
Wadielo wa Bible kokaka mbɛdikama la woho wayaendaso lo talatala. (Jakoba 1:23-25) Losango lele l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi lekɔ la wolo wa tokimanyiya dia sho ndjaeya eso. Lɔ ‘nyɔngɔmɛka polo ndo lo kakitola anima la yimba.’ (Heberu 4:12) L’ɛtɛkɛta ekina, lɔ kakitolaka woho wɛnamaso la woho w’onto weso mɛtɛ. Oko wele talatala, lɔ tɛnyaka ahole wahombaso sala etshikitanu.
Bible hatɛnya tsho ahole wahombaso sala etshikitanu, koko tɔ tokimanyiyaka nto dia sala etshikitanu akɔ. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Efundelu tshe k’uma le [Nzambi] keko ololo mbetsha antu, la mbalaka, la mbaewula, la mbaekiya lu akambu w’ololo.” (2 Timote 3:16, 17) Tolembete dia l’ɛlɔlɔ ɛnɛi wele lo divɛsa sɔ, esato l’atei awɔ ndaka, mbewola ndo mbekiya nɔmbaka dia sho sala etshikitanu lo dionga ndo l’etsha aso. Oko walangaso mendaka mbala la mbala lo talatala dia ndjashikikɛ dia ɛnamelo kaso kekɔ dimɛna, woho akɔ wâmɛ mbahombaso mbadiaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi, Bible lushi la lushi!
Etena kakandasɔnɛ Jashua dia nde nɔmbɔla wodja wa Isariyɛlɛ, Jehowa Nzambi akawotɛ ate: “Aui w’uma lu buku ne di’elembe, tawumoki uma l’unyo aye. Ukanaki la wo yimba ndu la yanyi ndu l’utshu, dia we nkitanyia aui tshe wufundami loko. Osoku mbayuyuluwanya elimu aye ndu mbayuyuhumo lukulu l’olo lu akambu tshe wayuyutshaka.” (Jashua 1:8) Eelo, dia ndowanya olimu ande, Jashua akahombe mbadiaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi “la yanyi ndu l’utshu,” mbuta ate mbala la mbala.
Woho akɔ wâmɛ mbele, Osambu wa ntondo mɛnyaka ɛlɔlɔ waya lo mbadiaka Bible mbala la mbala etena katawɔ ɔnɛ: “Untu lahayeli kanyi y’antu wa kolo, lahemala lu mbuka k’atshi wa kolo, ndu lahadjase l’ului w’amonyodi, eli la otshoko. Keli ndi atongenangenaka lu elembe wa [Jehowa]; atukanaka yimba dia elembe ako ndu la yanyi ndu l’utshu. Ndi eli uku utamba wakawune lasuki l’ekedi w’ashi, watotokaka elua awo lu deku diawo. Nduku dikatshi diawo diatolengelaka. Lu akambu tshe watshandi, ndi atongonaka.” (Osambu 1:1-3) Lo mɛtɛ, sho nangaka monga oko onto ɔsɔ.
Anto efula wekɔ la mbekelo ka mbadiaka Bible lushi la lushi. Etena kakawambola Okristo ɔmɔtshi waya l’ɛnɔnyi oko akumi asamalo, lande na kadiande Bible lushi la lushi, nde akate ate: “Naka dimi nɔmbaka Nzambi mbala efula lo lushi ndo nongamɛka dia nde mpokamɛmi, lande na kahamohôkamɛ lo mbadiaka Ɔtɛkɛta ande lushi la lushi? Naka sho nangaka monga ɔngɛnyi w’oshika w’onto ɔmɔtshi, kete sho pombaka sawolaka la nde.” Kɛnɛ kakandate kɛsɔ kekɔ mɛtɛ. Mbadiaka Bible ekɔ oko mpokamɛka Nzambi nɛ dia lɔkɔ sho mbeyaka tokanyi tande l’akambo wotshikitanyi.
Woho wakokayɛ tondoya okakatanu
Ondo wɛ ambosalaka ekongelo ka mbadiaka Bible. Onde wɛ ambadiaka Bible oma l’etatelo polo l’ekomelo? Ɔsɔ mbele yoho yoleki dimɛna ya mbekesanɛ l’awui wele lɔkɔ. Anto amɔtshi wakahembe dia mbadia Bible k’otondo, koko vɔ wakayotshikaka wadielo akɔ. Onde okakatanu ɔsɔ mbele la yɛ? Kakɔna kakokayɛ sala dia kotsha oyango ayɛ wa mbadia Bible k’otondo? Lande na kahayayele alako ahende anɛ?
Dja wadielo wa Bible l’awui wasalayɛ lushi la lushi. Lushi tshɛ, sɔnaka etena kayoyoleka monga suke dia mbadia Bible. Ndo nto, sala la wolo dia ndjadia lushi lokina naka dikambo dimɔtshi diakakoshimbe dia wɛ sala wadielo akɔ lo wonya wakayakongɛ. Naka l’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wɛ bu l’akoka wa mbadia Bible lo wonya wakombolayɛ, kete sɔna wonya okina diaha wɛ mbetsha lushi l’otondo aha la mbadia Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Lo yoho shɔ, wɛ ayokoya ɛnyɛlɔ kaki ase Bɛrɔya w’edjedja. Lo dikambo diawɔ, Bible totɛka dia vɔ “waketawo diui l’uhetu: wakayangiayangia la lushi la lushi lu afundelu, kana akambu ane mete kewo.”—Etsha 17:11, sho mbɛnganyisha alɛta ango.
Onga l’oyango ɔmɔtshi wa shikaa lo yimba. Ɛnyɛlɔ, naka wɛ mbadiaka totshapita tosato kana totanu t’oma lo Bible lushi tshɛ, kete wɛ ayonga l’akoka wa mbadia Bible k’otondo l’edja k’ɔnɔnyi ɔtɔi. Ekongelo kele lo akatshi wayela mɛnyaka woho wakokayɛ sala dikambo sɔ. Lande na kahayadjɛ oyango wa ndjela ekongelo kakɔ? Funda l’ɛse ka “Datɛ,” wonya wayoyadiaka totshapita tɔmɔtshi. Oma lâsɔ, sɛdingolaka tenyi diadayɛ l’ekimanyielo ka kiombo. Sala ngasɔ ayokokimanyiya dia wɛ tetemala la wadielo ayɛ.
Naka wɛ ambadia Bible k’otondo, lande na kahayakalolɛ nto? Wɛ kokaka kamba l’ekongelo kakɔ kâmɛ dia mbadiaka Bible ɔnɔnyi tshɛ ondo lo tatɛka mbala tshɛ la etenyi kekina. Kana naka wɛ nangaka mbadiaka Bible ɔkɔkɛ ɔkɔkɛ, kete wɛ kokaka mbɔsaka nshi hiende kana shato dia shidiya wadielo w’etenyi kɛmɔtshi.
Etena tshɛ kadiayɛ Bible, wɛ ayoshola awui w’eyoyo wendana la lɔsɛnɔ layɛ, awui weyɛ atɛnaka ntondo. Lande na? Nɛ dia ‘awui wa l’andja ɔnɛ wekɔ lo tatshikitana,’ ndo nsɛnɔ yaso la awui wele la so wekɔ lo tatetemala tshikitana nto. (1 Koreto 7:31) Yashikikɛ dia ndjaendaka lushi tshɛ lo talatala k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, Bible. Lo sala ngasɔ, wɛ ayetawɔ dia Nzambi ekɔ lo tɛkɛta la yɛ lushi tshɛ.—Osambu 16:8.
[Osato wa lo lɛkɛ 22]
Onde wɛ kokaka ndjaombɛ etena ka mbadiaka Bible lushi tshɛ?
[Tablo/Esato wa lo lɛkɛ 23-26]
(Dia mbeya awui tshɛ enda l’okanda)
1
Ekongelo ka wadielo wa Bible
ALAKO. Funda adatɛ wamboyokongɛ dia mbadia totshapita tshɛ toshilami. Fatola etenyi tshɛ kamboyadia. Wɛ koka mbadia abuku wa lo Bible lo woho wɔlɔngamiwɔ kana lo ndjela woho wosanganyemiwɔ l’elui. Naka wɛ mbadiaka etenyi ka totshapita kɛnyami lushi tshɛ, kete wɛ ayokoka shidiya mbadia Bible l’edja k’ɔnɔnyi ɔtɔi.
◆ Tenyi diele la yikɔ ya BEELA tɛkɛtaka dia diɔtɔnganelo diaki lam’asa Nzambi l’ase Isariyɛlɛ.
● Tenyi diele la yikɔ ya BULE mɛnyaka ɔkɔndɔ wa woho wakayahamaka etshumanelo k’Akristo.
2
EFUNDELO WA MƆSƐ
DATƐ TSHAPITA □✔
/ ETATELU 1-3 □
/ 4-7 □
/ 8-11 □
/ ◆ 12-15 □
/ ◆ 16-18 □
/ ◆ 19-22 □
/ ◆ 23-24 □
/ ◆ 25-27 □
/ ◆ 28-30 □
/ ◆ 31-32 □
/ ◆ 33-34 □
/ ◆ 35-37 □
/ ◆ 38-40 □
/ ◆ 41-42 □
/ ◆ 43-45 □
/ ◆ 46-48 □
/ ◆ 49-50 □
/ ETUMBELU ◆ 1-4 □
/ ◆ 5-7 □
/ ◆ 8-10 □
/ ◆ 11-13 □
/ ◆ 14-15 □
/ ◆ 16-18 □
/ ◆ 19-21 □
/ 22-25 □
/ 26-28 □
/ 29-30 □
/ ◆ 31-33 □
/ ◆ 34-35 □
/ 36-38 □
/ 39-40 □
/ AKAMBU W’ASI LEWI 1-4 □
/ 5-7 □
/ 8-10 □
/ 11-13 □
/ 14-15 □
/ 16-18 □
/ 19-21 □
/ 22-23 □
/ 24-25 □
/ 26-27 □
/ WALELU 1-3 □
/ 4-6 □
/ 7-9 □
/ ◆ 10-12 □
/ ◆ 13-15 □
/ ◆ 16-18 □
/ ◆ 19-21 □
/ ◆ 22-24 □
/ ◆ 25-27 □
/ 28-30 □
/ ◆ 31-32 □
/ ◆ 33-36 □
/ EUHWELU K’ELEMBE 1-2 □
/ ◆ 3-4 □
/ 5-7 □
/ 8-10 □
/ 11-13 □
3
/ 14-16 □
/ ◆ 17-19 □
/ 20-22 □
/ 23-26 □
/ 27-28 □
/ ◆ 29-31 □
/ ◆ 32 □
/ ◆ 33-34 □
ASE ISARIYƐLƐ WAMBƆTƆ LO NKƐTƐ YA DAKA
DATƐ TSHAPITA □✔
/ JASHUA ◆ 1-4 □
/ ◆ 5-7 □
/ ◆ 8-9 □
/ ◆ 10-12 □
/ ◆ 13-15 □
/ ◆ 16-18 □
/ ◆ 19-21 □
/ ◆ 22-24 □
/ EMBADI ◆ 1-2 □
/ ◆ 3-5 □
/ ◆ 6-7 □
/ ◆ 8-9 □
/ ◆ 10-11 □
/ ◆ 12-13 □
/ ◆ 14-16 □
/ ◆ 17-19 □
/ ◆ 20-21 □
/ RUTA ◆ 1-4 □
ETENA KAKOLƐKA NKUMI YA DIKANGA L’ISARIYƐLƐ
DATƐ TSHAPITA □✔
/ 1 SAMUELE ◆ 1-2 □
/ ◆ 3-6 □
/ ◆ 7-9 □
/ ◆ 10-12 □
/ ◆ 13-14 □
/ ◆ 15-16 □
/ ◆ 17-18 □
/ ◆ 19-21 □
/ ◆ 22-24 □
/ ◆ 25-27 □
/ ◆ 28-31 □
/ 2 SAMUELE ◆ 1-2 □
/ ◆ 3-5 □
/ ◆ 6-8 □
/ ◆ 9-12 □
/ ◆ 13-14 □
/ ◆ 15-16 □
/ ◆ 17-18 □
/ ◆ 19-20 □
/ ◆ 21-22 □
/ ◆ 23-24 □
/ 1 KHUMI YA DIKANGA ◆ 1-2 □
/ ◆ 3-5 □
/ ◆ 6-7 □
/ ◆ 8 □
/ ◆ 9-10 □
/ ◆ 11-12 □
4
/ 1 KHUMI YA DIKANGA (Et. 2) ◆ 13-14 □
/ ◆ 15-17 □
/ ◆ 18-19 □
/ ◆ 20-21 □
/ ◆ 22 □
/ 2 KHUMI YA DIKANGA ◆ 1-3 □
/ ◆ 4-5 □
/ ◆ 6-8 □
/ ◆ 9-10 □
/ ◆ 11-13 □
/ ◆ 14-15 □
/ ◆ 16-17 □
/ ◆ 18-19 □
/ ◆ 20-22 □
/ ◆ 23-25 □
/ 1 EKONDO 1-2 □
/ 3-5 □
/ 6-7 □
/ 8-10 □
/ 11-12 □
/ 13-15 □
/ 16-17 □
/ 18-20 □
/ 21-23 □
/ 24-26 □
/ 27-29 □
/ 2 EKONDO 1-3 □
/ 4-6 □
/ 7-9 □
/ 10-14 □
/ 15-18 □
/ 19-22 □
/ 23-25 □
/ 26-28 □
/ 29-30 □
/ 31-33 □
/ 34-36 □
ASE JUDA WAMBOKALOLA OMA LO LƆHƆMBƆ
DATƐ TSHAPITA □✔
/ EZERA ◆ 1-3 □
/ ◆ 4-7 □
/ ◆ 8-10 □
/ NEHEMIYA ◆ 1-3 □
/ ◆ 4-6 □
/ ◆ 7-8 □
/ ◆ 9-10 □
/ ◆ 11-13 □
/ ESTA ◆ 1-4 □
/ ◆ 5-10 □
EFUNDELO WA MƆSƐ
DATƐ TSHAPITA □✔
/ JOBO 1-5 □
/ 6-9 □
/ 10-14 □
/ 15-18 □
/ 19-20 □
5
/ 21-24 □
/ 25-29 □
/ 30-31 □
/ 32-34 □
/ 35-38 □
/ 39-42 □
ABUKU W’ESAMBO NDO ƐTƐKƐTA WA LOMBA
DATƐ TSHAPITA □✔
/ ESAMBU 1-8 □
/ 9-16 □
/ 17-19 □
/ 20-25 □
/ 26-31 □
/ 32-35 □
/ 36-38 □
/ 39-42 □
/ 43-47 □
/ 48-52 □
/ 53-58 □
/ 59-64 □
/ 65-68 □
/ 69-72 □
/ 73-77 □
/ 78-79 □
/ 80-86 □
/ 87-90 □
/ 91-96 □
/ 97-103 □
/ 104-105 □
/ 106-108 □
/ 109-115 □
/ 116-119:63 □
/ 119:64-176 □
/ 120-129 □
/ 130-138 □
/ 139-144 □
/ 145-150 □
/ TUKEDI 1-4 □
/ 5-8 □
/ 9-12 □
/ 13-16 □
/ 17-19 □
/ 20-22 □
/ 23-27 □
/ 28-31 □
/ UNDAKI 1-4 □
/ 5-8 □
/ 9-12 □
/ LIMBU LASOLOMONA 1-8 □
APRƆFƐTA
DATƐ TSHAPITA □✔
/ ISAYA 1-4 □
/ 5-7 □
/ 8-10 □
6
/ ISAYA (Et. 2) 11-14 □
/ 15-19 □
/ 20-24 □
/ 25-28 □
/ 29-31 □
/ 32-35 □
/ 36-37 □
/ 38-40 □
/ 41-43 □
/ 44-47 □
/ 48-50 □
/ 51-55 □
/ 56-58 □
/ 59-62 □
/ 63-66 □
/ JEREMIYA 1-3 □
/ 4-5 □
/ 6-7 □
/ 8-10 □
/ 11-13 □
/ 14-16 □
/ 17-20 □
/ 21-23 □
/ 24-26 □
/ 27-29 □
/ 30-31 □
/ 32-33 □
/ 34-36 □
/ 37-39 □
/ 40-42 □
/ 43-44 □
/ 45-48 □
/ 49-50 □
/ 51-52 □
/ DELU DIA JEREMIYA 1-2 □
/ 3-5 □
/ EZEKIYELE 1-3 □
/ 4-6 □
/ 7-9 □
/ 10-12 □
/ 13-15 □
/ 16 □
/ 17-18 □
/ 19-21 □
/ 22-23 □
/ 24-26 □
/ 27-28 □
/ 29-31 □
/ 32-33 □
/ 34-36 □
/ 37-38 □
/ 39-40 □
/ 41-43 □
/ 44-45 □
/ 46-48 □
/ DANYELE 1-2 □
/ 3-4 □
/ 5-7 □
/ 8-10 □
/ 11-12 □
7
/ HOSEA 1-7 □
/ 8-14 □
/ JOELE 1-3 □
/ AMOSE 1-5 □
/ 6-9 □
/ MIKA 1-7 □
/ ZEKARIYA 1-7 □
/ 8-11 □
/ 12-14 □
/ MALAKI 1-4 □
ƐKƆNDƆ WA LƆSƐNƆ LAKI YESO NDO OLIMU ANDE
DATƐ TSHAPITA □✔
/ MATEU 1-4 □
/ 5-7 □
/ 8-10 □
/ 11-13 □
/ 14-17 □
/ 18-20 □
/ 21-23 □
/ 24-25 □
/ 26 □
/ 27-28 □
/ MAKO ● 1-3 □
/ ● 4-5 □
/ ● 6-8 □
/ ● 9-10 □
/ ● 11-13 □
/ ● 14-16 □
/ LUKA 1-2 □
/ 3-5 □
/ 6-7 □
/ 8-9 □
/ 10-11 □
/ 12-13 □
/ 14-17 □
/ 18-19 □
/ 20-22 □
/ 23-24 □
/ JOANI 1-3 □
/ 4-5 □
/ 6-7 □
/ 8-9 □
/ 10-12 □
/ 13-15 □
/ 16-18 □
/ 19-21 □
OHAMELO WA ETSHUMANELO K’AKRISTO
DATƐ TSHAPITA □✔
/ ETSHA ● 1-3 □
/ ● 4-6 □
/ ● 7-8 □
/ ● 9-11 □
8
/ ETSHA (Et. 2) ● 12-14 □
/ ● 15-16 □
/ ● 17-19 □
/ ● 20-21 □
/ ● 22-23 □
/ ● 24-26 □
/ ● 27-28 □
MIKANDA WAKI PAULO
DATƐ TSHAPITA □✔
/ ROMO 1-3 □
/ 4-7 □
/ 8-11 □
/ 12-16 □
/ 1 KORETO 1-6 □
/ 7-10 □
/ 11-14 □
/ 15-16 □
/ 2 KORETO 1-6 □
/ 7-10 □
/ 11-13 □
/ NGALATIYA 1-6 □
/ EFESO 1-6 □
/ FILIPI 1-4 □
/ KOLOSAI 1-4 □
/ 1 TESALONIKA 1-5 □
/ 2 TESALONIKA 1-3 □
/ 1 TIMOTE 1-6 □
/ 2 TIMOTE 1-4 □
/ HEBERU 1-6 □
/ 7-10 □
/ 11-13 □
EFUNDELO WA APƆSTƆLƆ NDO AMBEKI AKINA
DATƐ TSHAPITA □✔
/ JAKOBA 1-5 □
/ 1 PETERO 1-5 □
/ 2 PETERO 1-3 □
/ 1 JOANI 1-5 □
/ ENYELO 1-4 □
/ 5-9 □
/ 10-14 □
/ 15-18 □
/ 19-22 □
Ntondo, hembola l’oshidi ɔnɛ
Oma lâsɔ, sanganya akatshi akɔ ahende