SAWO DIA WEKELO 25
OSAMBO 96 Dibuku dia Nzambi diekɔ ɛngɔ ka nɛmɔ
Wetshelo wakokaso nkondja oma l’ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ—Etenyi 2
“Nde akatshɔkɔla onto l’onto la ɔtshɔkɔ wɛdimi la nde.”—ETA. 49:28.
KƐNƐ KAYOTEKA
Wetshelo w’ohomba wakokaso nkondja oma l’ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ otsha le anande enanɛi.
1. Ɛtɛkɛta akɔna w’ekomelo wa Jakɔbɔ wayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?
ANA wa Jakɔbɔ wambotshumana kaamɛ lalende ndo wekɔ lo mpokamɛ la yambalo tshɛ woho watshɔkɔlande ɔmɔmɔ la l’atei awɔ. Oko wakatadiɛnyi lo sawo dietshi, Jakɔbɔ akatɛ Rubɛna, Simɛyɔna, Lɛwi ndo Juda awui wakiwɔ ondo konongamɛka. Ɔnkɔnɛ, vɔ wakahombe ndjambola kɛnɛ kayotɛ Jakɔbɔ anande akina enanɛi. Nyɛsɔ tende wetshelo wakokaso nkondja oma l’ɛtɛkɛta wakandatɛ Zebuluna, Isakara, Danɛ, Ngada, Ashɛrɛ, Nafɛtali, Yɔsɛfu ndo Bɛnjamina.a
ZEBULUNA
2. Kakɔna kakatɛ Jakɔbɔ Zebuluna ndo ngande wakakotshama ɛtɛkɛta ɛsɔ? (Etatelo 49:13) (Enda ndo kiombo.)
2 Adia Etatelo 49:13. Jakɔbɔ akɛnya dia dioho dia Zebuluna diakahombe mbidjasɛ l’omamu wa ndjale otsha lo nɔrdɛ ka Nkɛtɛ ya Daka. Ɛnɔnyi ndekana 200 l’ɔkɔngɔ, dioho dia Zebuluna diakalongola ɛtshi ka nkɛtɛ k’okitɔ kaki lam’asa Ndjale ka Ngalileya la Ndjale ka Mediteraneya. Mɔsɛ akate prɔfɛsiya lo dikambo dia Zebuluna ate: “Zebuluna le, ɔngɛnangɛnake lam’ayoyotombaka.” (Eoh. 33:18) Ondo kɛsɔ akakoke monga wɔdu le dioho dia Zebuluna dia minda okanda nɛ dia vɔ waki lam’asa ndjale hiende. Lo weho akɔ tshɛ, tokanula ta Zebuluna taki l’ɔkɔkɔ wa monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ.
3. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia ngɛnangɛnaka la kɛnɛ kele la so?
3 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Tekɔ l’ɛkɔkɔ wa monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ oyadi lɛnɛ odjashiso kana yoho ya lɔsɛnɔ lakɔna lele la so. Dia sho ntetemala monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, sho pombaka ngɛnangɛnaka la kɛnɛ kele la so. (Os. 16:6; 24:5) Tena dimɔtshi, sho koka nshisha ɔngɛnɔngɛnɔ aso esadi eto naka sho mbika washo lo kɛnɛ keso bu la tɔ lo dihole dia ngɛnangɛna la diangɔ di’amɛna diele la so. Laasɔ, tokanyiyake diangɔ di’amɛna diele la so ndo tɔngɛnɛngɛnɛ la diɔ.—Ngal. 6:4.
ISAKARA
4. Kakɔna kakatɛ Jakɔbɔ Isakara ndo ngande wakakotshama ɛtɛkɛta ɛsɔ? (Etatelo 49:14, 15) (Enda ndo kiombo.)
4 Adia Etatelo 49:14, 15. Jakɔbɔ akandola Isakara lo woho wakandakambaka olimu wa wolo lo mbɛdika la mponda kele la weka wa wolo, nyama kɛmba eshikɔ wa wotsho efula. Jakɔbɔ akate nto dia Isakara akahombe nongola ɛtshi ka nkɛtɛ ka dimɛna efula. Lo yoho yɔtɔnɛ l’ɛtɛkɛta wa Jakɔbɔ, tokanula ta Isakara takalongola ɛtshi ka nkɛtɛ ka dimɛna ndo k’ɛtɛtɔ sukana l’ɔkɛdi wa Jɔrdana. (Jas. 19:22) Aha la taamu, vɔ wakakambaka olimu wa wolo dia nkamba ɛtshi kawɔ ka nkɛtɛ ndo vɔ wakakambaka nto olimu wa wolo lo wahɔ w’anto akina. (1 Nku. 4:7, 17) Ɛnyɛlɔ, dioho dia Isakara diaki suke dia mbisha lonya l’ata wakalɔmaka lo wodja, ɛnyɛlɔ oko nɛ diakalɔmaka l’etena ka Shushi Baraka ndo Dɛbɔra omvutshi wa womoto.—Emb. 5:15
5. Lande na kahombaso ndjaketembola dia monga anto wakamba olimu wa wolo?
5 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Jehowa mbɔsaka la nɛmɔ olimu wa wolo wakambaso l’olimu ande paka oko wakandɔsɛ la nɛmɔ olimu wa wolo wakakambaka dioho dia Isakara. (Ond. 2:24) Tɔshi ɛnyɛlɔ k’anangɛso wakamba olimu wa wolo dia nkokɛ etshumanelo. (1 Tim. 3:1) Anangɛso asɔ hawɔlɔ ta dia mɛtɛ mɛtɛ koko vɔ pombaka nsala la wolo dia nkokɛ ekambi wa Nzambi oma lo waale wa lo nyuma. (1 Kɔr. 5:1, 5; Judɛ 17-23) Vɔ kambaka nto olimu wa wolo dia nɔngɔsɔla ndo mbisha asawo wayokeketsha etshumanelo.—1 Tim. 5:17.
DANƐ
6. Ɔkɛndɛ akɔna wakalongola dioho dia Danɛ? (Etatelo 49:17, 18) (Enda ndo kiombo.)
6 Adia Etatelo 49:17, 18. Jakɔbɔ akɛdika Danɛ la oloyi walɔshana la nyama ya weke, ɛnyɛlɔ oko falasa kakambawɔ la tɔ lo ta ndo ombahemi atɔ. Dioho dia Danɛ diaki la dihonga ndo diakalangaka ndɔshana l’atunyi wakalangaka ndɔsha wodja w’Isariyɛlɛ. Lam’akawatatshɔka otsha lo Nkɛtɛ ya Daka, dioho dia Danɛ diakakokɛ wodja w’otondo lo monga “l’ɔkɔngɔ w’elui tshɛ.” (Wal. 10:25) Kaanga mbele anto akina kokoka mɛna kɛnɛ kakasalaka dioho dia Danɛ l’ɔkɔngɔ awɔ, ɔkɛndɛ wa dioho dia Danɛ waki ohomba efula.
7. Ngande wakokaso ndjaoka lo ɔkɛndɛ tshɛ wakokaso nongola l’olimu wa Jehowa.
7 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Onde wɛ atakambaka olimu ɔmɔtshi wɛnama oko anto akina hawowodje yimba? Ondo wɛ akasha lonya l’osolelo ndo l’ɔlɔngɔswɛlɔ wa Mbalasa ka Diolelo, akayakimɔ la lolango dia nkamba lo losanganya la woke, la rɛjɔ kana akakambe elimu ekina. Naka ngasɔ, kete djɔki! Tohɛke dia Jehowa mɛnaka ndo mbɔsaka la nɛmɔ kɛnɛ tshɛ kasalayɛ l’olimu ande. Ndo nde ngɛnangɛnaka efula etena kokambɛyɛ aha la nyanga dia anto kotombola koko l’ɔtɛ walangayɛ mɛnya ngandji k’efula kawokayɛ.—Mat. 6:1-4.
NGADA
8. Lande na kakinde wɔdu le atunyi w’ase Isariyɛlɛ dia ndɔsha dioho dia Ngada? (Eta. 49:19) (Enda ndo kiombo.)
8 Adia Etatelo 49:19. Jakɔbɔ akatatshi di’olui wa dengalenga wayɔlɔsha Ngada. Ɛnɔnyi ndekana nkama hiende l’ɔkɔngɔ, dioho dia Ngada diakayolongolaka ɛtshi kawɔ k’okitɔ lo wedi wa ɛstɛ k’okidi wa Jɔrdana. Ɛtshi kakɔ ka nkɛtɛ kaki sukana la wedja w’atunyi awɔ, laasɔ atunyi w’oma lo wedja ɛsɔ wakakokaka mbaɔtwɛ la ta aha l’okakatanu. Koko, aseka Ngada wakalangaka mbidjasɛ lɛkɔ nɛ dia lɛkɔ aki ɛtshi ka nkɛtɛ ka dimɛna efula kakawakokaka nonga dongalonga diawɔ. (Wal. 32:1, 5) Aseka Ngada waki mɛtɛ la dihonga efula. Laadiko dia laasɔ, vɔ waki l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayowakimanyiya dia vɔ mamɛ ɛtshi kawɔ ka nkɛtɛ kakawasha Nzambi oma le elui wa dengalenga. Vɔ wakatome ndo asɔlayi awɔ l’edja k’ɛnɔnyi efula dia tokimanyiya waoho akina l’oyango wa vɔ mbɔsa ɛtshi ka Nkɛtɛ ya Daka kele lo owɛstɛ wa Jɔrdana. (Wal. 32:16-19) Vɔ waki l’eshikikelo dia Jehowa ayokokɛ wadɛwɔ ndo anawɔ etena kaki apami akɔ lo ta. Jehowa akawatshɔkɔla l’ɔtɛ wa dihonga ndo yimba yawɔ ya ndjahondja.—Jas. 22:1-4.
9. Ngande wele ndjaɛkɛ le Jehowa mongaka la shɛngiya l’ɛsɔnwɛlɔ aso?
9 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Dia kambɛ Jehowa etena kahomanaso l’ekakatanu, sho pombaka ntetemala ndjaɛkɛ le nde. (Os. 37:3) Anto efula ɛlɔ kɛnɛ mɛnyaka dia vɔ ndjaɛkɛka le Jehowa lo ndjahondja dia nsukɛ prɔjɛ ya wokelo, lo ntshɔ dia tokamba lɛnɛ ewɔ l’ohomba efula w’apandjudi kana lo mɛmba ɛkɛndɛ ekina. Vɔ salaka ngasɔ nɛ dia vɔ wekɔ l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayowakokɛ.—Os. 23:1.
ASHƐRƐ
10. Kakɔna kaki aseka Ashɛrɛ komonga l’akoka wa nsala? (Etatelo 49:20) (Enda ndo kiombo.)
10 Adia Etatelo 49:20. Jakɔbɔ akatatshi dia dioho di’Ashɛrɛ diayɔngɔna ndo kɛsɔ mbakasalema. Ɛtshi ka nkɛtɛ ka Ashɛrɛ kaki la bɛtshi dimɔtshi diakaleke ɛtɛtɔ l’atei wa bɛtshi dia nkɛtɛ diakaleke ɛtɛtɔ lo Isariyɛlɛ w’otondo. (Eoh. 33:24) Tɔ kaki nto l’omamu wa ndjale ka Mediteraneya ndo lɔkɔ mbakatanemaka dibongo diakaleke ɔngɔnyi di’amundji w’okanda di’ase Finikiya dia la Sidɔna. Koko, dioho di’Ashɛrɛ komonga l’akoka wa mbitshanya ase Kanana oma lo ɛtshi kakɔ ka nkɛtɛ. (Emb. 1:31, 32) Shɛngiya ya kɔlɔ y’ase Kanana mbidja ndo ɔngɔnyi w’aseka Ashɛrɛ mbakasale ondo diaha vɔ monga l’ohetoheto w’efula l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Ɛnyɛlɔ, etena kakalɔmbɛ Shushi Baraka ase Isariyɛlɛ dia vɔ mbakimanyiya dia ndɔshana l’atunyi w’oma la Kanana, dioho dia Ashɛrɛ diakatone mbakimanyiya. Etombelo waki la dui sɔ ele, vɔ kɔmɛna awui wa diambo wakasale Jehowa dia nkimanyiya ase Isariyɛlɛ dia mbidja otshumba “l’omamu w’ashi wa Mengido.” (Emb. 5:19-21) Dioho dia Ashɛrɛ diakakoke mboka nsɔnyi etena kakawoke Baraka nde la Dɛbɔra wayembe osambo wa lotombo wakasambiyama waki l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Ashɛrɛ akadjasɛ wodjasɛdjasɛ l’omamu wa ndjale.”—Emb. 5:17.
11. Lande na kakokaso monga la wɛdimo lo kɛnɛ kendana la lomombo?
11 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Sho nangaka mbisha Jehowa kɛnɛ koleki dimɛna le so. Dia nsala ngasɔ, sho pombaka ntona kanyi yele l’andja ɔnɛ lo dikambo dia lomombo ndo dia ɔngɔnyi. (Tok. 18:11) Sho salaka la wolo dia monga la wɛdimo lo kɛnɛ kendana la falanga. (Ond. 7:12; Hɛb. 13:5) Sho hatetawɔ di’oweso wa lomombo la l’emunyi toshimba dia ntetemala kambɛ Nzambi. Lo dihole dia nsala ngasɔ, sho salaka kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala lo dikambo dia Jehowa, teya dia naka sho ntshikala la kɔlamelo kete Jehowa ayotofuta lo tosha lɔsɛnɔ la dimɛna efula lo nshi yayaye.—Os. 4:8.
NAFƐTALI
12. Ngande wakakotshama ɛtɛkɛta wa Jakɔbɔ wakandatɛ Nafɛtali? (Etatelo 49:21) (Enda ndo kiombo.)
12 Adia Etatelo 49:21. “Ɛtɛkɛta w’amɛna” wakate Jakɔbɔ lanɛ koka mendana la woho wakatɛkɛtaka Yeso l’olimu ande w’esambishelo. Yeso lakeyamaka oma lo wetshelo ande wa dimɛna, aketɛ Kapɛrnauma ka l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka Nafɛtali ‘osomba ande.’ (Mat. 4:13; 9:1; Jni. 7:46) Isaya akatatshi lo dikambo dia Yeso ate aseka Zebuluna ndo aseka Nafɛtali wayɛna “osase wa woke.” (Isa. 9:1, 2) Yeso aki “osase wa mɛtɛ wangamulɛ weho w’anto tshɛ” oma lo wetshelo ande.—Jni. 1:9.
13. Ngande wakokaso ndjashikikɛ dia ɛtɛkɛta aso ngɛnyangɛnyaka Jehowa?
13 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Jehowa mbidjaka yimba lo kɛnɛ kataso ndo lo woho wakitaso. Ngande wakokaso mbutaka “ɛtɛkɛta w’amɛna” wangɛnyangɛnya Jehowa? Lo mbutaka mɛtɛ. (Os. 15:1, 2) Sho koka nkeketsha anto akina oma lo kɛnɛ kataso lo mongaka suke dia mbawandola koko aha lo mbikaka washo lo wandja awɔ. (Ɛf. 4:29) Ndo sho kokaka ndjadjɛ oyango wa ndeka monga l’akoka wa tatshiya sawo diakoka tokimanyiya dia mbasambisha.
YƆSƐFU
14. Ngande wakakotshama ɛtɛkɛta wa Jakɔbɔ le Yɔsɛfu? (Etatelo 49:22, 26) (Enda ndo kiombo.)
14 Adia Etatelo 49:22, 26. Jakɔbɔ akakoke monga l’ofunu lo dikambo dia Yɔsɛfu nɛ dia nde aki “ɔnɛ lakawakakitola l’anango.” Jakɔbɔ akawelɛ ɔnɛ: “Lokonɔ l’osongo watɔ elowa.” Jakɔbɔ aki osongo ndo Yɔsɛfu aki lokonɔ lande. Yɔsɛfu mbaki ɔna enondo la Rashɛlɛ wadi aki Jakɔbɔ lakandalekaka nanga. Jakɔbɔ akate dia Yɔsɛfu akahombe nongola okitɔ w’ɔna enondo mbala hiende oleki ana akina lo dihole dia Rubɛna laki ɔna Lea l’enondo. (Eta. 48:5, 6; 1 Ɛk. 5:1, 2) Prɔfɛsiya kɛsɔ kakakotshama etena kakakome ana ahende wa Yɔsɛfu, Efrayimɛ nde la Manase waoho ahende wa l’Isariyɛlɛ ndo kakawakite ɛtshi kawɔ ka nkɛtɛ.—Eta. 49:25; Jas. 14:4.
15. Kakɔna kakasale Yɔsɛfu etena kakawosalɛka akambo waha la losembwe?
15 Jakɔbɔ akate nto dia amboki w’eta ‘wakooke Yɔsɛfu mpito ndo vɔ wakatetemala mbohetsha efula.’ (Eta. 49:23) Anto asɔ mendanaka l’anango wakawokaka kandjema ndo wakosalɛka akambo l’esehe wakookonya dia nde nsowa efula. Koko, Yɔsɛfu kopetsha anango kana mbidja Jehowa mananu l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakokomɛ. Oko wakate Jakɔbɔ: “Ota [wa Yɔsɛfu] wakatshikala lo dihole diawɔ ndo anya ande wakatetemala monga wolo ndo l’osalosalo.” (Eta. 49:24) Yɔsɛfu akayaɛkɛ le Jehowa lo tena dia paa ndo nde kokomɛ tsho lo dimanyiya anango koko nde akaasalɛ akambo l’ɔlɔlɔ tshɛ. (Eta. 47:11, 12) Yɔsɛfu akatshike di’ehemba mbokonya onto la dimɛna. (Os. 105:17-19) Etombelo waki la dui sɔ ele, Jehowa akayokambaka la nde dia nsala akambo efula w’amɛna.
16. Ngande wakoka ɛnyɛlɔ ka Yɔsɛfu tokimanyiya etena keso l’ehemba?
16 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Tatetawɔke pondjo di’ehemba toshishɛ ngandji kokaso Jehowa ndo asekaso atɛmɔdi. Tohɔ dia Jehowa koka tolowanya kaanga etena katenyanyaso tena dia wolo. (Hɛb. 12:7, nɔtɛ.) Olowanyelo ɔsɔ koka tokimanyiya dia nkɛnɛmɔla waonga w’Okristo wele oko kɛtshi ndo edimanyelo. (Hɛb. 12:11) Jehowa ayotofuta l’ɔtɛ w’ekikelo kaso oko wakandasale la Yɔsɛfu.
BƐNJAMINA
17. Ngande wakakotshama ɛtɛkɛta waki Jakɔbɔ le Bɛnjamina? (Etatelo 49:27) (Enda ndo kiombo.)
17 Adia Etatelo 49:27. Jakɔbɔ akatatshi dia aseka Bɛnjamina wayonga la wolo wa ndɔ ta oko laondo. (Emb. 20:15, 16; 1 Ɛk. 12:2) Nkumekanga ka ntondo k’Isariyɛlɛ Saolo, aki oma lo dioho dia Bɛnjamina. Nde aki ɔndɔshi wa ta wa wolo wakalɔshaka ase Filistiya. (1 Sam. 9:15-17, 21) Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ, nkumekanga ka womoto Ɛsta nde la Mɔrɔdɛkai waki oma lo dioho dia Bɛnjamina, wakakokɛ wodja w’Isariyɛlɛ diaha vɔ ndjakema.—Ɛsta 2:5-7; 8:3; 10:3.
18. Ngande wakokaso mbokoya kɔlamelo yaki la dioho dia Bɛnjamina?
18 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja? Aha la taamu, aseka Bɛnjamina waki l’ofunu lo mɛna di’onto ɔmɔtshi oma lo dioho diawɔ ambɔsɔnama dia monga nkumekanga dia nkotsha ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya. Koko, lam’akayɔsanaka Jehowa Davidɛ laki lo dioho dia Juda oko nkumekanga, aseka Bɛnjamina wakasukɛ otshikitanu ɔsɔ. (2 Sam. 3:17-19) Ɛnɔnyi akumi l’ɔkɔngɔ etena kakatɔmbɔkɔ waoho akina, dioho dia Bɛnjamina diakatshikala la kɔlamelo le Juda ndo le nkumekanga kakasɔnama oma le Jehowa. (1 Nku. 11:31, 32; 12:19, 21) Nyɛsɔ sho lawɔ tosuke la kɔlamelo tshɛ wanɛ wasɔna Jehowa dia nɔmbɔla ekambi ande ɛlɔ kɛnɛ.—1 Tɛs. 5:12.
19. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ?
19 Sho koka nkondja wetshelo oma l’ɛtɛkɛta w’ekomelo wa Jakɔbɔ. Mɛna woho wakakotshama ɛtɛkɛta ɛsɔ keketshaka mbetawɔ kaso lo ndjaɛkɛ l’Ɔtɛkɛta wa Jehowa wa prɔfɛsiya. Ndo nsɛdingola dimɛna dimɛna woho wakatshɔkwama ana wa Jakɔbɔ tokimanyiyaka dia mɛna woho wakokaso ngɛnyangɛnya Jehowa.
OSAMBO 128 Tokikɛ edja ndo l’ekomelo
a L’ɔkɔngɔ wa Jakɔbɔ ntshɔkɔla anande wa nondo, mbuta ate: Rubɛna, Simɛyɔna, Lɛwi ndo Juda, nde akayɔtshɔkɔlaka anande akina enanɛi aha la ndjela woho wakawayahɔnaka.