Ke Ka Ntlha Yang Fa Batho Ba Ba Siameng Ba Boga?
E NE e le ka ngwaga wa 1914, lefatshe le ne le le mo ntweng. Ka tshoganyetso fela, typhus e ne ya tshwara batho mo kampeng ya batshwarwa ba ntwa kwa Serbia. Mme seo e ne e le tshimologo fela. Bolwetsi jo bo tshabegang jono bo ne jwa tshwara le baagi ba lefelo leo mme mo lobakeng lwa dikgwedi di le thataro fela ke fa bo setse bo bolaile ba le 150 000. Mo maemong ao a nako ya ntwa le mo nakong eo ya fa go ne go lwelwa diphetogo kwa Russia, typhus e ne ya bolaya batho ba le dimilione di le tharo. O tla bo o nepile fa o ka konela ka gore bangwe ba batho ba bantsi ba ba suleng bao e ne e le batho ba ba siameng le bamalapa a bone.
Seno ke sekao se le sengwe fela sa matlhotlhapelo a a welang batho. Wena ka bowena o ka tswa o kile wa boga ka ntlha ya fa mongwe yo o mo ratang a ne a tshwarwa ke bolwetsi bongwe, a tlhagelwa ke kotsi, le matlhotlhapelo a mofuta ope fela. O tshwanetse wa bo o tshwenyega thata fa motho yo o siameng a utlwa botlhoko jwa ditlhabi tsa bolwetsi bongwe jo bo sa foleng. O tshwanetse wa bo o utlwa botlhoko fela thata fa motho yo o siameng—gongwe monna wa lelapa yo o dirang ka natla—a swa mo kotsing. Bohutsana jo bo utlwiwang ke bao ba swetsweng ke bangwe bo dira gore pelo ya gago e nne botlhoko ka ntlha ya bone.
Batho ba bantsi ba ikutlwa gore motho yo o dirang dilo tse di molemo ga aa tshwanela go boga. Bangwe ebile ba leba go boga jaaka bosupi jwa gore motho yo o diragaletsweng ke sengwe yoo ke modirabosula. Eno ke kgang e banna bangwe ba bararo ba ba neng ba tshela dingwaga di le 3 600 tse di fetileng ba neng ba ganetsana ka yone. Ba ne ba tshela ka nako ya fa monna yo o siameng Jobe a ne a tshela. A re boeleng kwa motlheng wa bone jaaka fa re simolola go batla karabo ya potso eno e e reng, Ke ka ntlha yang fa batho ba ba siameng ba boga?
Kafa Jobe A Neng A Boga ka Teng
Jobe o ne a boga ka tsela e e ka se kang ya tlhalosiwa ka ntlha ya ditlhabi le bolwetsi ka nako ya fa a ne a etetswe ke bao go neng go ka twe ke ditsala tsa gagwe tse tharo. O ne a swetswe ke bana ba gagwe ba ba lesome ebile o ne a latlhegetswe ke dithoto tsotlhe tsa gagwe. Batho ba ba kileng ba bo ba ne ba tseela Jobe kwa godimo ba ne ba mo ila. Le eleng le mosadi wa gagwe o ne a mo tlhanogetse mme a mmolelela gore a roge Modimo mme a swe.—Yobe 1:1–2:13; 19:13-19.
Ba ba neng ba etetse Jobe bano ba ne ba leba kafa a neng a boga ka teng ba sa bue sepe ka malatsi a le supa le masigo a teng. Morago ga foo, yo mongwe wa bone o ne a mo pega molato wa gore o tshwanetse a bo a kile a itshwara ka tsela nngwe e e sa siamang e go lebegang a ne a e otlhaelwa. “Kea go rapèla,” go ne ga bolela Elifase: “U tlo u gakologèlwè, go re, e mañ eo o kileñ a nyèlèla a sena molato? kgotsa bathōkgami ba kile ba kgaolwa kae? Kaha nna ke bonyeñ ka gōna, ke go re, Ba ba lemañ boikèpō, me ba yala bosenyi, ba tla ba rōbe yōna hèla. Ba tla ba nyèlèdiwe ke go hema ga Modimo, ba lailwe ke cubutlō ea bogale yoa ōna.”—Yobe 4:7-9.
Ka jalo, Elifase o ne a tatalala ka gore Modimo o ne o otlhaela Jobe maleo a gagwe. Gompieno le gone bangwe ba tatalala ka gore matlhotlhapelo a a diregang ke ditiro tse Modimo o di dirang go otlhaela batho go dira tshiamololo. Mme lefa go ntse jalo Jehofa o ne a sa otlhaele Jobe go dira ditiro tse di sa siamang. Re itse seno gonne Modimo o ne wa raya Elifase moragonyana wa re: “Bocarara yoa me bo gu tuketse, le ditsala tsa gago tse pedi: gonne ga loa bua se se siameñ ka ga me, yaka Yobe motlhanka oa me a buile.”—Yobe 42:7.
Modimo Ga O Molato
Gompieno, dimilione tsa batho—go akaretsa le batho ba bantsi ba ba siameng—ba humanegile tota ebile ba setse ba tla bolawa ke tlala. Batho ba bantsi ba utlwa botlhoko tota mme ba pega Modimo molato wa go bo ba boga. Mme lefa go ntse jalo ga a a tshwanela go pegwa molato ka ntlha ya leuba. Ebile tota, ke ene Yoo a nayang batho dijo.—Pesalema 65:9.
Bogagapa, bopelotshetlha, le dilo tse di bakiwang ke batho di ka nna tsa thibela gore dijo di se ka tsa isiwa kwa bathong ba ba tshwerweng ke tlala. Ntwa ke nngwe ya dilo tseo di bakang leuba. Ka sekai, The World Book Encyclopedia e bolela jaana: “Ntwa e ka baka leuba fa balemi ba bantsi ba tshwanela go tlogela masimo mme e nne masole. Mo mabakeng a mangwe, masole a ne a baka leuba ka boomo fela go dira gore mmaba wa bone a ineele. Masole a senya dijo tse di bolokilweng le dijalo tse di tlhogang mme ba thiba ditsela tseo mmaba wa bone a bonang dijo ka tsone. Dilo tse ba neng ba di dira tseno go thiba ditsela di ne tsa dira gore kgaolo ya Biafra e se ka ya kgona go amogela dijo tse di rometsweng ka nako ya Ntwa ya Selegae ya Nigeria (1967-70). Go ne ga nna le leuba, mme go lebega Ba-Biafra ba feta milione o le mongwe ba ne ba bolawa ke tlala.”
Batho ba bantsi ba ne ba pega Modimo molato ka phoso segolobogolo ka nako ya Ntwa ya Lefatshe II, ka nako ya fa batho ba ba siameng ba ne ba boga le go swa. Lefa go ntse jalo, batho ba roba melao ya Modimo ka go ilana le go lwa le ba bangwe. Ka nako ya fa Jesu Keresete a ne a bodiwa gore ke taolo efe e e neng e le “tlhōgō ea cōna cotlhe,” o ne a araba jaana: “Ea tlhōgō ke e, Utlwa wèna Iseraela; Yehofa Modimo oa rona, Yehofa o moñwe hèla: Gapè, U ratè Yehofa Modimo oa gago ka pelo eotlhe ea gago, le ka mōea otlhe oa gago, le ka tlhaloganyō eotlhe ea gago, le ka thata eotlhe ea gago. Ea bobedi ke e, U ratè moñwe ka wèna yaka u ithata. Ga go na taolō epè e e hetañ cōna tse.”—Mareko 12:28-31.
Fa batho ba tlola melao ya Modimo ka go bolaya bontsintsi jwa batho, a go na le motho yo a ka mo pegang molato ka tshwanelo fa seo se felela ka gore bangwe ba boge? Fa motsadi a bolelela bana gore ba se ka ba lwa mme ba itlhokomolosa kgakololo eo ya gagwe e e molemo, a o na le molato fa ba gobala? Modimo ga a na molato fa batho ba boga ka gonne ba tlola melao ya gagwe ya bomodimo fela jaaka motsadi a sena molato.
Le mororo go boga go nna teng fa melao ya ga Jehofa e itlhokomolosiwa, Bibela ga e bolele gore matlhotlhapelo ka kakaretso ke ditiro tse Modimo o di diretseng go otlhaya baikepi. Ka nako ya fa batho ba babedi ba ntlha ba ne ba leofa, ba ne ba latlhegelwa ke go segofadiwa le go sirelediwa ke ene ka tsela e e kgethegileng. Kwantle ga mo mabakeng a Modimo o neng wa tsenelela mo go one gore boikaelelo jwa ga Jehofa bo kgone go fitlhelelwa, seo se ileng sa nna sa diragalela batho letsatsi le letsatsi se ile sa laolwa ke molaomotheo ono wa Dikwalo: “Go siana ga go heñwe ke ba ba lobelō, leha e le ntwa ke ba ba thata, leha e le diyō ke ba ba botlhale, leha e le khumō ke batho ba ba nañ le tlhaloganyō, leha e le botsalanō ke batho ba ba dicwiriri; me ba dihalèlwe botlhe ke motlha le bowèlō.”—Moreri 9:11.
Batho Ba Ba Siameng le Ba Ba Sa Siamang Ba Boga Botlhe
Totatota, batho ba ba siameng mmogo le ba ba sa siamang ba boga ka ntlha ya boleo jo ba bo ruileng le bosaitekanelang. (Baroma 5:12) Ka sekai, batho ba ba molemo le baikepi ka go tshwana ba tlhaselwa ke malwetsi a a botlhoko botlhe. Mokeresete yo o ikanyegang Timotheo o ne a tlhaselwa ke ‘makoa a mantsi.’ (1 Timotheo 5:23) Fa moaposetoloi Paulo a ne a umaka “mutlwa mo nameñ,” a ka tswa a ne a bolela kaga malwetsi a mmele. (2 Bakorintha 12:7-9) Le eleng mo batlhankeng ba gagwe ba ba ikanyegang, Modimo ga o tlose makoa a ba a ruileng mo batsading ba bone kana go tshabelwa ga bone ke go tsenwa ke malwetsi.
Batho ba ba ratang Modimo ba ka nna ba boga ka ntlha ya go dira ditshwetso tse di phoso kana ka ntlha ya go palelwa ga bone ke go dirisa kgakololo ya Dikwalo ka dinako dingwe. Ka sekai: Motho yo o tlolang molao wa Modimo a bo a nyalana le motho yo o sa dumeleng a ka nna a nna le mathata a lenyalo a a ka bong a ne a a tila. (Duteronome 7:3, 4; 1 Bakorintha 7:39) Fa Mokeresete a sa je dijo tse di nang le dikotla sentle ebile a sa ikhutse ka tsela e e lekaneng, a ka nna a boga gonne a sentse boitekanelo jwa gagwe.
Re ka boga thata mo maikutlong fa re ineela mo makoeng a rona re bo re dira boitshwaro jo bo phoso. Boaka jo Kgosi Dafide a neng a bo dira le Bathesheba bo ne jwa dira gore a boge tota. (Pesalema 51) O ne a tshwenyega thata mo maikutlong fa a ne a leka go bipa phoso e a e dirileng. “E rile ke didimetse,” o ne a bolela jalo, “marapō a me a ōnala ka go bōkōlèla ga me ka letsatsi yeotlhe. . . . Loñōla loa me loa hetoga yaka ekete kōmèlèlō ea selemō.” (Pesalema 32:3, 4) Botlhoko jo a neng a bo utlwa ka ntlha ya diphoso tsa gagwe bo ne jwa fetsa nonofo ya ga Dafide jaaka fa setlhare se ka nna sa latlhegelwa ke bongola jwa sone ka nako ya komelelo kana mo mogoteng wa selemo. Go lebega a ne a boga mo tlhaloganyong le mo mmeleng. Mme lefa go ntse jalo Pesalema 32 e bontsha gore go boga go go ntseng jalo go ka emisiwa fa motho a ikwatlhaya a bolela boleo jwa gagwe mme Modimo o mo itshwarela.—Diane 28:13.
Batho ba ba bosula gantsi ba boga ka ntlha ya go latelela tsela ya boitsholo jo bo maswe jwa tlhakanelodikobo mme eseng ka go bo Modimo o otlhaya motho. Herode yo Mogolo o ne a tsenwa ke malwetsi a mantsintsi ka ntlha ya mekgwa e e maswe. Mo malatsing a gagwe a bofelo, Herode “o ne a tlhaselwa ke dilo tse di maswemaswe tota,” go ne ga bolela jalo raditiragalo wa Mojuda Josephus. “O ne a rata thata go ingwaya, mala a gagwe a ne a tletse dintho, le dirwe tsa gagwe tsa bonna di ne di tletse dintho ebile di na le diboko. O ne a leka go alafa go palelwa ga gagwe go hema le go gonagana ga mesifa ya gagwe ka go tlhapa mo metsweding ya metsi a a bolelo kwa Callirrhoe. . . . Herode jaanong o ne a utlwa botlhoko fela thata mo a neng a leka go ipolaya mme o ne a thibelwa ke ntsalae.”—Josephus: The Essential Writings, e e ranotsweng le go rulaganngwa ke Paul L. Maier.
Go kgomarela melao ya Modimo go sireletsa kgatlhanong le dilo tse di tshwanang le malwetsi a a tsenang motho ka tlhakanelodikobo. Lefa go ntse jalo, ke ka ntlha yang fa batho ba ba molemo ba ba batlang gore a ba amogele ba lebega ba boga thata jaana?
Lebaka la go Bo Batho Ba Ba Ineetseng mo Modimong ba Boga
Lebaka le legolo la go bo batho ba ba ineetseng mo Modimong ba boga ke gore ba siame. Seno se supiwa mo kgannyeng ya morwa tlhogo ya lotso Jakobe ebong Josefa. Le mororo mosadi wa ga Potifaro a ne a tlhola a kopa Josefa gore a tlhakanele dikobo nae, o ne a mmotsa jaana: “Bosula yo bogolo yo, ke ka bo diha yañ, ke leohèla Modimo?” (Genesise 39:9) Seno se ne sa dira gore a tsenngwe mo kgolegelong a sena molato, mme Josefa o ne a boga gonne a ne a thokgame.
Mme lefa go ntse jalo ke ka ntlha yang fa Modimo o letla batlhanka ba gagwe ba ba ikanyegang gore ba boge? Karabo e bonwa mo kgannyeng eo e neng ya tsosiwa ke moengele wa motsuolodi ebong Satane Diabolo. Kgang eno e ama go thokgama mo Modimong. Re itse seno jang? Gonne seno se ne sa bontshiwa mo kgannyeng e e neng ya umakiwa kwa pelenyana ga seno ya ga Jobe yo o siameng.
Jehofa o ne a botsa Satane jaana kwa kokoanong ya barwa ba Modimo ba baengele: “A u nntse u tlhokometse motlhanka oa me Yobe? ka gonne ga go na monna opè eo o chwanañ naè mo lehatshiñ, e le monna eo o itekanetseñ, eo o siameng, motho eo o boihañ Modimo, me a tshaba boshula.” Karabo ya ga Diabolo e supa tota gore go ne go ganetsanwa gore a batho ba ne ba tla thokgama mo go Jehofa fa ba lekwa. Satane o ne a gatelela gore Jobe o ne a direla Modimo ka ntlha ya dilo tse di bonalang tse a neng a segofaditswe ka tsone eseng ka go bo a mo rata. Morago ga foo Satane o ne a bolela jaana: “A u ko u ntshè seatla sa gago yana, me u amè cotlhe tse [Jobe] o nañ nacō, me o tla gu itatola mo matlhoñ a gago.” Jehofa o ne a araba jaana: “Bōna, dilō cotlhe tse o nañ nacō di mo thateñ ea gago; ha e se èna hèla sebele, u se ka ua ntshetsa èna seatla.”—Yobe 1:6-12.
Go sa kgathalesege dilo tsotlhe tse Satane a neng a kgona go di dira, Jobe o ne a nna a ntse a siame mme o ne a itshupa gore o direla Jehofa gonne a mo rata. Eleruri, Jobe o ne a bolelela bao ba neng ba mo pega molato a re: “A go nnè kgakala le nna ha nka lo siamisa: ga nkètla ke itlosa thōkgamō ea me, go ba ke tla ke shwa.” (Yobe 27:5) Ee, batho ba ba ntseng jalo ba ba bolokang bothokgami ba ile ba iketleetsa go boga ka ntlha ya tshiamo. (1 Petere 4:14-16) Bibela e re bolelela ka ba le bantsi bao ba ileng ba rata Modimo tota mme ba ile ba tshela matshelo a bone ba dira tshiamo go mo tlotlomatsa le go supa gore Satane o maaka fa a re a ka kgona go faposa batho botlhe gore ba se ka ba direla Jehofa. Motho mongwe le mongwe yo o bogang gonne a thokgame mo Modimong a ka itumelela go supa gore Diabolo o maaka le gore o itumedisa pelo ya ga Jehofa.—Diane 27:11.
Ga se gore Modimo ga o amege fa batlhanka ba gagwe ba ba siameng ba boga. Mopesalema Dafide o ne a bolela jaana: “Yehofa o tshegetsa botlhe ba ba wañ, o topalatsa botlhe ba ba ōbameñ.” (Pesalema 145:14) Bao ba ineetseng mo go Jehofa ba ka nna ba bo ba sena maatla a a lekaneng a go itshokela mathata a botshelo le pogiso e e ba tlhagelang jaaka batho ba gagwe. Mme lefa go ntse jalo Modimo o a ba nonotsha le go ba tshegetsa ebile o ba naya botlhale jo ba bo tlhokang gore ba kgone go itshokela diteko tsotlhe tsa bone. (Pesalema 121:1-3; Yakobe 1:5, 6) Fa babogisi ba ka bolaya bangwe ba batlhanka ba ba ikanyegang ba ga Jehofa, ba na le tsholofelo e ba e newang ke Modimo ya gore ba tla tsosiwa mo baswing. (Yohane 5:28, 29; Ditihō 24:15) Le eleng go fitlha mo selekanyong seo, Modimo a ka kgona go tlosa se se bakilweng ke go boga go go diragalelang bao ba mo ratang. O ne a khutlisa kafa Jobe a neng a boga ka teng mme o ne a segofatsa monna yo o siameng yoo fela thata. Mme re ka tlhomamisega gore Jehofa ga a kitla a latlha batho ba gagwe mo motlheng ono wa rona.—Yobe 42:12-16; Pesalema 94:14.
Go Boga go Tla Tloga go Fela!
Ka jalo, he, mongwe le mongwe o boga gonne a ruile bosaitekanelang mmogo le go bo a tshela mo tsamaisong e e boikepo eno ya dilo. Batho ba ba ineetseng mo Modimong le bone ba ka lebelela gore ba tla boga gonne ba ipoloka ba thokgame mo go Jehofa. (2 Timotheo 3:12) Mme lefa go ntse jalo ba ka itumela, ka go bo Modimo o tla tloga o khutlisa dikeledi, loso, bohutsana, selelo, le botlhoko. Moaposetoloi Johane o ne a kwala jaana kaga seno:
“Me ka bōna legodimo ye lesha le lehatshe ye lesha; gonne legodimo ya ntlha le hetile, le lehatshe ya pele, le lewatlè ga le tlhole le leeō. Me ka bōna motse o o boitshèpō, Yerusalema o mosha, o hologa mo legodimoñ o cwa kwa Modimoñ, o etleedicwe yaka monyadwi eo o kgabetseñ monna oa gagwè. Me ka utlwa lencwe ye legolo le cwa mo setuloñ sa bogosi, le re, Bōnañ, boagō yoa Modimo bo mo bathuñ, me o tla aga nabō, me ba tla nna batho ba ōna, le Modimo ka osi o tla nna nabō, me o tla nna Modimo oa bōnè; Me o tla phimola dikeledi cotlhe mo matlhoñ a bōnè; me ga go ketla go tlhōla go le losho; le gōna ga go ketla go tlhōla go le bohutsana, leha e le selelō, leha e le botlhoko: dilō tsa pele di hetetse rure. Me eo o dutseñ mo setuloñ sa bogosi, a re, Bōnañ, dilō cotlhe ke di diha sesha. Me a re, Kwala: gonne mahoko a, a boikañō, le boamarure.”—Tshenolō 21:1-5.
Moaposetoloi Petere o ne a bolela ka tsela e e tshwanang jaana: “Rona, kaha poleloñ ea [ga Jehofa Modimo] ea choloheco, re lebeletse magodimo a masha, le lehatshe ye lesha, a go tla agañ tshiamō mo go aōna.” (2 Petere 3:13) Abo go na le dilo tse dikgolo jang ne tse di tla tlogang di tla! O ka nna le tshiamelo e e itumedisang ya go tshela mo lefatsheng la paradaise. (Luke 23:43) Ka gone, se letle go boga ga motlha wa jaanong gore go go utlwise botlhoko. Go na le moo, lebelela go bona dilo tse di molemo mo isagweng. Solofela le go ikanya lefatshe le lesha la Modimo le le setseng le le gaufi thata. Latelela tsela e Jehofa Modimo a e ratang, mme o ka tshelela ruri mo lefatsheng le le senang go boga.
[Setshwantsho mo go tsebe 4]
Jobe o ne a nna a tshela ka tsela e e itumedisang Modimo le mororo a ne a boga
[Setshwantsho mo go tsebe 7]
O ka tshela mo lefatsheng le le senang pogo
[Motswedi wa Setshwantsho mo go tsebe 3]
Collier’s Photographic History of the European War