Mathata A go Ja—Ke Eng Se se Ka Thusang?

FA MORWADIO a na le bothata jwa go ja, o tshwanetse a thusiwa. O se ka wa busetsa dilo kwa morago o ipolelela gore bothata jono bo tla nyelela ka bojone. Bothata jwa go ja ke bolwetse jo bo raraaneng, jwa mo mmeleng le mo maikutlong.

Legale, baitse ba dirisa mekgwa e le mentsintsi e e tlhakanyang tlhogo go alafa malwetse a a amanang le mathata a go ja. Bangwe ba akantsha gore motho a fiwe ditlhare. Ba bangwe ba akantsha gore a alafiwe mo tlhaloganyong. Ba le bantsi ba bolela gore fa mekgwa eno e ka dirisiwa mmogo ka bobedi jwa yone e ka thusa thata. Go tswa foo go na le mokgwa wa go buisana le ba lelapa, o bangwe ba bolelang gore o botlhokwa thata segolobogolo fa molwetse a sa ntse a nna mo gae.a

Le mororo baitse ba ka nna ba dirisa mekgwa e e farologaneng go baakanya bothata jono, bontsi jwa bone bobotlana ba dumalana mo ntlheng e le nngwe: Mathata a go ja ga a amane le dijo fela. A re sekasekeng dingwe tsa dilo tse dikgolo tse gantsi di tlhokang go tlhokomelwa fa go thusiwa motho yo o tshwerweng ke bolwetse jwa anorexia le jwa bulimia gore a fole.

Go Leba Mmele ka Tsela e e Lekalekaneng

Mosadi mongwe o ne a bolela jaana: “Ke ne ka tlogela go tlhola ke reka dimakasine tsa feshene fa ke ne ke le dingwaga di le 24. Go itshwantsha le dimotlelara go ile ga nkama fela thata e bile e le ka tsela e e sa siamang.” Jaaka go setse go builwe, metswedi ya tshedimosetso e ka senya tsela e mosetsana a lebang bontle ka yone. Ee ruri, mmaagwe mosetsana mongwe yo o nang le bothata jwa go ja o bua ka “tsela e makwalodikgang a rona le dimakasine le diphasalatso tsa thelebishene di buang ka teng di sa fetse ka go nna mosesasesanyane.” O bolela jaana: “Nna le morwadiake re rata go nna basesane, mme re akanya gore tsela e batho ba tlhaselwang ka teng, e dira gore jaanong go nne selo se se botlhokwa thata mo botshelong, e nne sone se se tlang kwa pele ga tse dingwe tsotlhe.” Go phepafetse gore e le gore motho a fole mo bothateng jono jwa go ja, a ka nna a tshwanelwa ke go amogela ditumelo tse disha malebana le gore ke eng se se dirang gore motho a nne montle ka tsela ya mmatota.

Baebele e ka thusa mo ntlheng eno. Moaposetoloi wa Mokeresete Petere o ne a kwala jaana: “A mokgabo wa lona e se ka ya nna o e leng wa go loga moriri loetse kafa ntle le wa go rwala mekgabiso ya gouta kgotsa wa go apara diaparo tsa kafa ntle, mme a e nne motho wa sephiri wa pelo mo diaparong tse di sa senyegeng tsa moya o o didimetseng le o o bori, tse e leng tsa botlhokwa jo bogolo mo matlhong a Modimo.”—1 Petere 3:3, 4.

Petere o bolela gore re tshwanetse go amega thata ka dinonofo tse di ka fa teng go feta bokafantle. Ee ruri, Baebele e re tlhomamisetsa jaana: “Jehofa ga a bone jaaka motho a bona; gonne motho o leba bokafantle, mme Jehofa o leba pelo.” (1 Samuele 16:7) Seno se a gomotsa, ka gonne le fa re ka se fetole dikarolo dingwe tsa mebele ya rona, ka metlha re ka tokafatsa botho jwa rona.—Baefeso 4:22-24.

E re ka mathata a go ja a ka nna a gola thata fa motho a sa itlotle, o ka nna wa tlhoka go ela tlhoko tsela e o itebang ka yone jaaka motho. Ke boammaaruri gore Baebele e re bolelela gore re se ka ra ikgopola go feta kafa go tlhokegang ka gone. (Baroma 12:3) Mme gape e re bolelela gore tota le thaga e le nngwe fela e botlhokwa mo matlhong a Modimo, e oketsa jaana: “Lo botlhokwa go feta dithaga di le dintsi.” (Luke 12:6, 7) Ka jalo Baebele e ka go thusa gore o itlotle ka tsela e e tshwanetseng. Anaanela mmele wa gago, mme o tla o tlhokomela.—Bapisa Baefeso 5:29.

Mme go tweng fa e le gore tota go tlhokega gore o fokotse mmele? Gongwe go ja ka tsela e e tshwanetseng mmogo le go nna le thulaganyo ya go itshidila mmele go ka thusa. Baebele e bolela gore “thapiso ya mmele e tswela mosola,” tota le fa e le ka selekanyo se sennye. (1 Timotheo 4:8) Mme le ka motlha o se ka wa tsentshiwa ke boima jwa mmele wa gago. Patlisiso nngwe e ne ya konela jaana malebana le tebego ya mmele: “Gongwe tsela e e botlhale thata ke go itshidila mmele ka metlha—le go itsaya ka tsela e o leng ka yone go na le go leka go itira montle ka tsela e e gagametseng thata, e o ipeetseng yone.” Mosadi mongwe wa dingwaga tse 33 kwa United States o ne a fitlhela seo se thusa. “Ke dirisitse molao o le mongwe fela o o motlhofo,” o bolela jalo. “Berekela mo go tokafatseng dilo tse o ka kgonang go di fetola, mme o se ka wa senya nako o tshwenyegile ka tse dingwe.”

Fa o leba botshelo ka tsela e e siameng o bo o kopanya seno le go ja ka tsela e e tshwanetseng le go nna le thulaganyo e e molemo ya go itshidila mmele, go ka direga gore dikilogerama dipe fela tse di tlhokang go tswa di ka tswa.

Go Batla ‘Tsala ya Boammaaruri’

Fa Moporofesa James Pennebaker a sena go ithuta batho ba le mmalwa ba ba tshwerweng ke bulimia, o ne a konela ka gore, gantsi mokgwa ono wa go ipolaisa dijo ba bo ba di tlhatsa morago o ne wa pateletsa basadi bano gore ba tshele mofuta wa botshelo jo ba bangwe ba sa bo itseng. O bolela jaana: “Mo e batlileng e nna mongwe le mongwe wa bone o ne a bolela gore go tsaya lobaka lo loleele thata e bile go tlhokega boiteko jo bogolo gore a fitlhele ditsala tsa gagwe le ba losika mekgwa e a jang ka yone. Botlhe ba ne ba tshela ka maaka mme ba ne ba sa rate seo.”

Ka gone, kgato ya konokono ya gore motho a fole ke go bua ka gone. Batho ba ba tshwerweng ke anorexia le bulimia ba tshwanetse gore ba bue ka bothata jono. Mme ba ka bolelela mang? Seane sa Baebele se bolela jaana: “Tsala [ya boammaaruri, NW] e rata motho ka metlha yotlhe, le morwa rra motho o tsaletswe motlha wa pitlagano.” (Diane 17:17) ‘Tsala eo ya boammaaruri’ e ka nna motsadi kana motho yo mongwe yo o godileng. Gape ba bangwe ba ile ba bona go tlhokega gore ba bolelele mongwe yo o nang le boitemogelo mo go alafeng batho ba ba nang le mathata a go ja.

Basupi ba ga Jehofa ba na le thuso e nngwe gape—bagolwane ba phuthego. Banna bano ba ka nna “jaaka boipoteletso mo phefong, le boitekeletso mo ledimong; jaaka dinoka tsa metsi mo sekakeng, jaaka moriti wa lefika le legolo mo nageng e e lapisang.” (Isaia 32:2) Ke boammaaruri gore bagolwane ga se dingaka, ka jalo mo godimo ga kgakololo ya bone e e mosola, o sa ntse o ka tlhoka go alafiwa ke ngaka. Le fa go ntse jalo, banna bano ba ba tshwanelegang mo semoyeng ba ka go tshegetsa ka tsela e e molemo gore o fole.b—Jakobe 5:14, 15.

Le fa go ntse jalo, motho yo mogolo yo o ka mo tshepang fela thata ke Mmopi wa gago. Mopesalema o ne a kwala jaana: “Latlhela morwalo wa gago mo go Jehofa, mme o tlaa go kokotletsa; ga a ketla a leseletsa mosiami gope go tshikinngwa.” (Pesalema 55:22) Ee, Jehofa Modimo o kgatlhegela bana ba gagwe ba ba mo lefatsheng. Ka jalo o se ka wa lesa go mo rapela fa o na le dilo tse di go tlhobaetsang fela thata. Petere o re tlhagisa jaana: “Latlhela[ng] tlhobaelo yotlhe ya lona mo go one, ka gonne o a lo kgathalela.”—1 Petere 5:7.

Fa go Tlhokega Gore o Robadiwe Kwa Bookelong

Go robadiwa kwa bookelong ka bogone ga go reye gore o tla fola. Le fa go ntse jalo, fa mosetsana a tlhaela dikotla ka ntlha ya bolwetse jo bo mo gateletseng jwa anorexia, go ka nna ga tlhokega gore a tlhokomelwe ka tsela e e kgethegileng. Gone ke boammaaruri gore ga go motlhofo gore motsadi a tseye kgato eno. Akanya ka Emily, yo morwadie a neng a tshwanelwa ke go robadiwa kwa bookelong fa ‘ene mmogo le rona re ne re sa tlhole re kgona go itshokela botshelo,’ jaaka Emily a bolela. O oketsa jaana: “Go mo isa kwa bookelong, a lela, e ne e le kgato e e boima e nkileng ka e tsaya, letsatsi le le bosula thata le nkileng ka nna le lone.” Go ne go ntse jalo le ka Elaine, yo le ene a neng a tshwanelwa ke go isa morwadie gore a robadiwe kwa bookelong. O bolela jaana: “Ke akanya gore nako e e maswe thata e ke e gakologelwang ke fa a ne a le kwa bookelong mme a gana go ja mme ba ne ba tshwanelwa ke go mo jesa ka dipeipe. Ke ne ke akanya gore ba ne ba dira se se kgatlhanong le thato ya gagwe.”

Go robadiwa kwa bookelong e ka nna ya se ka ya bo e le selo se se monate, mme mo mabakeng mangwe go ka nna ga tlhokega. Mo go ba le bantsi ba ba nang le mathata a go ja, go ba bulela tsela e e isang kwa goreng ba fole. Emily o bolela jaana ka morwadie: “O ne a tlhoka go robadiwa kwa bookelong. Go robadiwa kwa bookelong ke gone go go mo thusitseng gore a simolole go fola.”

Go Tshela Kwantle ga Mathata A go Ja

Jaaka karolo ya go fola, batho ba ba tshwerweng ke anorexia kana bulimia ba tlhoka go ithuta go tshela kwantle ga bothata jwa go ja. Seno se ka nna boima. Ka sekai, Kim o lekanyetsa gore fa a ne a sa ntse a tshwerwe ke anorexia, o ne a fokotsega ka dikilogerama di le 18 mo dikgweding di le lesome. Le fa go ntse jalo, go oketsega ka dikilogerama di le 16 go ne ga mo tsaya dingwaga di le robonngwe! Kim o bolela jaana: “Le fa gone go ne go le boima, ke ne ka ithuta ka iketlo go ja sentle gape, ke sa nnele go bala gore ke jele dikalori [di-kilojoule] tse kae tsa dijo, ke sa nnele go kala dijo tsa me, ke sa je dijo tse di ‘siametseng mmele’ fela, ke sa tshoge fa ke sa itse gore dijo kana phuding di na le eng, kana ke sa je fela disalate kwa diresetšhurenteng.”

Mme gore Kim a fole go ne go tlhokega sengwe gape. O bolela jaana: “Ke ne ka ithuta go lemoga le go tlhalosa maikutlo a me ka go bua e seng ka ditiro kana ka mekgwa ya go ja. Go lemoga ditsela tse disha tsa go leba le go rarabolola dikgotlhang le ba bangwe go ile ga dira gore ke nne le botsalano jo bo gaufi thata le ditsala tsa me le ba lelapa.”

Go phepafetse gore ke kgwetlho gore motho a fole fa a na le bothata jwa go ja, mme kgabagare o solegelwa molemo ke boiteko jo a bo dirileng. Se ke sone se Jean, yo o umakilweng mo setlhogong sa ntlha sa metseletsele eno, a se dumelang. O bolela jaana: “Go boela gape mo bothateng jwa go ja go ka tshwana le go boela kwa phaposaneng ya kgolegelo e e dirilweng ka konkereite fa o sena go gololwa ka nakwana.”

Fa e le gore o ka rata go bona tshedimosetso e e oketsegileng kana o ka rata mongwe a go etela kwa legaeng la gago go tla go ithuta Baebele le wena mahala, tsweetswee kwalela Watch Tower, Private Bag X2067, Krugersdorp, 1740, South Africa, kana kwa atereseng e e tshwanetseng e e mo lenaaneng le le mo tsebeng ya 5.

[Dintlha tse di kwa tlase]

[Lebokoso mo go tsebe 31]

Go Thaya Motheo wa go Fola

KE ENG se o tshwanetseng go se dira fa o belaela gore morwadio o na le bothata jwa go ja? Kwantle ga pelaelo, o ka se itlhokomolose seemo seno. Mme o ka simolola jang go tlotla ka kgang eno? “Ka dinako tse dingwe go ka thusa go mmotsa ka tlhamalalo, mme gantsi a ka dira gore o utlwe e kete o motho a thula lomota,” go bolela jalo mokwadi e bong Michael Riera.

Ka lebaka leno, go mo atamela ka tsela e e bonolo go ka nna molemo fela thata. Riera o akantsha jaana: “Fa o bua le morwadio, o tshwanetse a tlhaloganya le go utlwa gore ga o mo pege molato wa phoso nngwe e a e dirileng. Fa o ka dira gore maemo a nne ka tsela eno, basha ba le bantsi ba tla go tshepa, mme ba ikutlwe ba wetse pelo fa ba na le wena. Batsadi bangwe ba ile ba atlega ka gore ba kwalele mosha wa bone yo o mo dingwageng tsa bolesome makwalo ba mmolelela gore ba amegile ka ene le gore ba tla mo ema nokeng. Go tswa foo, fa ba setse ba buisana, motheo o a bo o theilwe.”

[Lebokoso mo go tsebe 32]

Kgwetlho e e Lebaneng Batsadi

BATSADI ba lebane le dikgwetlho di le dintsi fa ba na le ngwana yo o nang le bothata jwa go ja. Rre mongwe o ne a bolela jaana: “O tshwanetse wa bo o nonofile e bile o ititeile sehuba. O bona ngwana wa gago a ntse a senyega o mo lebile.”

Fa o na le ngwana yo o nang le bothata jwa go ja, o ka lebelela gore ka dinako tse dingwe o tla ikutlwa o betisiwa pelo ke botlhogoethata jwa gagwe. Mme nna pelotelele. O se ka wa tlogela go mmontsha lorato. Emily, yo morwadie a neng a tshwerwe ke an­orexia, o dumela gore seno se ne se se motlhofo ka metlha. Le fa go ntse jalo, o bolela jaana: “Ka metlha ke ne ke leka go mo tshwara; ke ne ke leka go mo tlamparela; ke ne ke leka go mo atla. . . . Ke ne ka akanya gore fa nka tlogela go mo kgatlhegela le go mmontsha lorato, re ne re ka se tlhole re ikutlwa re atamelane gape.”

Tsela e nngwe e e molemolemo ya go thusa ngwana wa gago yo o nang le bothata jwa go ja gore a fole ke go buisana le ene. Ka go dira jalo, o tshwanetse go mo reetsa thata go na le go bua thata. Mme o leke ka natla gore o se ka wa mo kgaupetsa ka mafoko a a jaaka, “Seo ga se boammaaruri” kana, “Ga o a tshwanela go ikutlwa ka tsela eo.” Ee ruri, o se ka wa ‘thibela go gala ga mohumanegi tsebe ya gago.’ (Diane 21:13) Fa go na le puisano e e bulegileng, mosha a ka nna le koo a tla yang gone fa a le mo tlalelong mme a ka nna a se ka a itlhophela go dirisa mekgwa e e sa siamang ya go ja.

[Ditshwantsho mo go tsebe 30]

Go tlhokega bopelotelele, go tlhaloganya, le lorato lo logolo go thusa batho ba ba nang le mathata a go ja