LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • g01 1/8 p. 20-21
  • Ngaahi Meʻamoʻui Puna ʻo e Lolotó

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ngaahi Meʻamoʻui Puna ʻo e Lolotó
  • ʻĀ Hake!—2001
ʻĀ Hake!—2001
g01 1/8 p. 20-21

Ngaahi Meʻamoʻui Puna ʻo e Lolotó

ʻOKU nau moulu fakaholomamata holo ʻi he ngaahi tahi matāfangá pea takatakai holo ʻi he ngaahi ʻotu motu ʻo tahí. ʻOku lava ke ʻilo kinautolu ʻi he ngaahi loloto ʻo e ngaahi ʻōsení, tatau ai pē pe ʻoku momoko pe māfana, pea aʻu ki he ngaahi anovai mo e ngaahi vaitafe. Ko e hā kinautolu? Ko e ngaahi mēmipa kinautolu ʻo e fāmili ʻo e faí, ko e ngaahi meʻamoʻui ʻo e lolotó ʻoku hā hangē ʻoku nau puná!

ʻOku ʻikai fiemaʻu ia ke ke hoko ko ha tokotaha uku loloto pe ko ha tokotaha toutai ka ke toki fiefia ʻi he puna fakaʻofoʻofa ʻa e faí, pea ʻoku ʻikai foki fiemaʻu ia ke ke ʻi ha vai. Hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi mai ʻe Bart, ko ha tangata paiolosī ʻo e tahí, ko e kau ʻeva matātahí ʻoku nau faʻa mamata ki he ʻasi ʻa e fanga faí ʻoku nau puna ʻo mavahe mei he tahí.

ʻOku ʻi ai ʻa e ngaahi faʻahinga ʻe laui ngeau ʻo e faí, ʻo faai mei he lahi ko e laui senitimitá ʻo aʻu ki he laui mita lahi. ʻE lava ke ke sio ki heʻenau faitatau ki honau kāinga ko e ʻangá. Ko e fua ʻo e faí, ʻi he ʻikai hangē ko e lahi taha ʻo e ika kehé, ʻoku fakatouʻiaʻi ia ʻi loto ʻi he sino ʻo e ika fefiné. Ko e sikeití, ko e ngaahi mēmipa ia ʻo e fāmili ʻo e faí, ʻoku nau fakatō mai ʻa e fua kuo fakatouʻiá, lolotonga ia ko e fua ʻo e fanga fai kehé ʻoku fofoaʻi ia ʻi loto ʻi he ika fefiné pea ʻoku fanauʻi moʻui mai ʻa e ʻuhikí​—ko e ngaahi tatau iiki ia ʻo ʻenau mātuʻá.

ʻOku kau ʻi he fai ʻiloʻi tahá ʻa e fanga fai-fotó, ʻa ia ʻokú nau maʻu ʻa e sino taʻehui ʻoku faʻuʻaki ʻa e niuniu, mo honau kaponga ʻi he ongo tafaʻakí ʻoku falō mei he ʻulú ki he tefito ʻo e hikú. Ko e fanga fai-fotó ʻoku fōtunga fakataimani pe fuopotopoto, pe ʻoku nau fotunga nai hangē ha lofa mo hano hikú. Ko e lafalafa ko ia honau sinó ʻoku mātuʻaki siʻi ai haʻane fakafeʻatungia ki he vaí. Ko e ngaueue ko ia honau kapongá hangē ʻoku peaú ʻokú ne fakamafeia ai kinautolu ke nau moulu holo ʻi he tahí ʻo hangē ʻoku nau puna taʻengaué. ʻI he taimi ʻoku ʻikai ke nau kakau aí, ʻoku tākoto leva ʻa e fanga faí ʻo puli ʻi he takele ʻoneʻoné.

Ko e ongo mata ʻo e fanga fai-fotó ʻoku tuʻu ia ʻi ʻolunga ʻi honau ʻulú, lolotonga ia ko honau ngutú ʻoku ʻi lalo. Ko kinautolú ʻoku nau nifo fefeka mo kaungao mālohi, ʻa ia ʻoku nau malava ai ke ngungu ʻa e ngaahi ngeʻesi fingotá. Ko e ʻuhinga eni ʻoku ʻikai talitali lelei ai kinautolu ʻoka nau ka ʻasi ʻi he feituʻu tauhiʻanga tofé, he ko e fingotá ko e meʻakai ia ʻoku nau manako aí. Ko e fanga fai-fotó ʻoku kai ia ʻe he tangatá pea ʻoku faʻa ngāueʻaki ʻi he taimi ʻe niʻihi ko e fetongi ʻo e folé ʻi he ngaahi founga feimeʻatokoní.

Ko honau hingoa makehe ko ia ko e fai-fotó ko e haʻu ia mei he ngaahi tala kona ʻi he tafaʻaki ki ʻolunga honau hiku lōloá. ʻOku malava ʻe he hikú ke ne fakatupu ha huhu langa, mo kona kapau ʻe fai ha molo he faí, ngaohikoviʻi, pe ko hano fakahohaʻasi ʻe he filí. ʻOku faʻa motu loloto ʻa e ngaahi talá ʻi ha lavea, ʻo ʻai ai kinautolu ke faingataʻa ke toʻo, pea ʻe lava ke nau fakatupunga ha ulufia lahi kapau heʻikai faitoʻo fakalelei e laveá. Ka faifai ange kuo huhu koe ʻe ha fai, fufulu fakaʻāuliliki ʻa e tuʻuʻanga laveá ʻaki ha vai​—tahi kapau ʻoku ʻikai ha vai. ʻI he vave tahá, unu e laveá ʻi ha vai vela, ʻi he vela taha te ke lava ʻo makātakiʻí. ʻOku tāmateʻi ʻe he vai velá ʻa e koná pea fakanonga ʻa e langá. ʻAlu leva ki he toketaá ʻoua ʻe toe toloi.

Neongo ko honau hiku talatalá te ne fakahūhū nai ha manavahē ʻiate koe, ko e fanga fai-fotó ʻi hono fakalūkufuá ʻoku ʻikai ke nau ʻiteʻita pea ʻoku nau faʻa ngāueʻaki pē honau hikú ʻi he taimi ʻoku fakahohaʻasi ai kinautolú. Ko Bart, ʻa ia naʻe lave ki ai ʻi he kamata ʻo e kupú, naʻá ne ʻiloʻi ʻoku mātuʻaki anga-lelei ʻaupito ʻa e fanga fai-fotó ʻi he taimi naʻá ne kakau holo ai mo hono uaifí fakataha mo kinautolu ʻi he ʻOtu Motu Keimení ʻi ha feituʻu fakalotofonua ʻoku faʻa kumi kai holo ai ʻa e fanga fai-foto anga-leleí. ʻOkú ne fakamatala ʻo pehē: “Naʻá ma tūʻulutui ʻi he takelé, ʻi ha loloto ko e mita nai ʻe 5. ʻI he taimi naʻá ma kamata ke fafanga ai kinautolú, naʻe ʻātakai kimaua ʻe he fanga fai-fotó! Naʻe toko 30 nai pe 40 ʻa e fanga fai-fotó ʻi he lalahi kehekehe ʻa ia naʻa nau haʻohaʻo takai ʻia kimauá. ʻI heʻenau fakasio meʻakaí, naʻe kamata ʻa e fanga fai-fotó mei homa tuí ʻo ʻalu hake ʻi muʻa pea faai hifo ʻi homa tuʻá pea fakalaka hake ʻi homa ʻulú, ʻo mau kakakakau māmālie fakataha mo nau fakalave mai ke maʻu naʻa mo ha kiʻi momoʻi meʻakai. Naʻe fakaofo ʻa e anga-ngofua ʻa e ngaahi meʻamoʻui fakaʻofoʻofá ni. Ne aʻu ʻo nau tuku ke ma milimili honau keté ʻi heʻenau fakalaka hake ʻia kimauá.” Naʻe pehē ʻe Bart ko e fanga fai ko ení kuo nau hoko ʻo fuʻu lalata ʻaupito he ko e ngaahi taʻu kotoa naʻe kakau fakataha holo ai ʻa e kakaí mo kinautolú, kuo teʻeki ke lēkooti kuo nau ʻohofi ha taha.

Ko e faʻahinga ko ia ʻo kitautolu ʻoku ʻikai ko e kau taukei ukú ʻe lava ke tau fiefia ʻi he fanga fai ʻi he tahi mamaha angé pe ʻi he ngaahi tauhiʻanga ika takatakai he māmaní. Ko e ngaahi tauhiʻanga ika lahi ʻoku ʻi ai ha fanga kiʻi anovai fakalalave ʻoku ʻi ai ʻa e fanga fai-foto, ka ko honau talatalá kuo ʻosi toʻo ia naʻa hoko ha fakatuʻutāmaki. ʻOku pehē ʻe Ron Hardy, ʻa ia ʻoku ʻaʻana ʻa e Gulf World ʻi he Kolo Panamaá ʻi Fololita: “Ko e taha ʻo e fakatātā lelei taha ʻo e malava ʻo hono fakahāhā ʻo e monumanu moʻuí ko ʻemau anovai fakalalave ʻo e fai-fotó. ʻOku hā ʻoku manavahē ʻa e kakaí ʻi he fanga fai-fotó​—meimei hangē ha mahakí—ka ke sio ange mai ʻi he liliu ʻenau fakakaukaú ʻi he taimi ʻoku nau ʻilo ai ʻa e ngaahi foʻi moʻoní mei heʻemau fakamatalá! Hili haʻanau ala ki ha fai, ʻoku kamata leva ke nau manumanumelieʻia ʻi he fakaholomamata mo e fakaʻofoʻofa ʻo e faí. Ko hono moʻoní, kuo liʻaki ʻe he niʻihi ia ʻa e fakaʻaliʻali ʻa e tolofiní, ʻa ia ʻoku hoko mai peé, koeʻuhí pē ke hokohoko atu ʻenau felāveʻiʻaki mo e fanga fai-fotó.”

Mahalo koeʻuhí kuó ke ako eni he taimí ni ha meʻa fekauʻaki mo e fanga faí, kuo fakasiʻisiʻi ai hoʻo manavaheé. Kae kehe, manatuʻi ʻoku nau faʻa toi kinautolu ʻi he takele ʻoneʻone ʻo e tahi ʻoku mamaha mo māfaná. Ko ia lolotonga haʻo aʻa ʻi he ngaahi feituʻu peheé, fakatolopī ho vaʻē ʻo ʻoua ʻe hiki. ʻI he foungá ni te ke fakatokanga ai ki he fanga faí ʻa hoʻo fakaofiofi atú peá ke hao ai mei haʻo molo ʻi ha fai pea te ke ongoʻi nai ai ʻa e huhu ʻa e meʻamoʻui fakaʻofoʻofa ʻoku puna ko eni ʻo e lolotó.

[Fakatātā ʻi he peesi 20]

Fai-fotó

[Fakatātā ʻi he peesi 20]

ʻOku hā ʻoku manavahē ʻa e kakaí ʻi he fanga fai-fotó, ka ʻoku maliu ʻenau fakakaukaú ʻi he taimi ʻoku nau ʻilo ai ʻa e ngaahi foʻi moʻoni fekauʻaki mo kinautolú

[Fakatātā ʻi he peesi 21]

Fai manitā

[Maʻuʻanga]

©Francois Gohier/ Photo Researchers

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share