Ngaahi Fehuʻi mei he Kau Lautohí
Ko e hā ʻa e lahi ʻe ngāueʻaki ai ki he kau Kalisitiane ʻi he ʻaho ní ʻa e ngaahi fakangatangata ki he mali mo e kāingá ʻa ia naʻe fokotuʻu ʻi he Lao ʻa Mōsesé?
Ko e Lao naʻe ʻoange ʻe Sihova ki he puleʻanga ʻo ʻIsilelí ʻoku ʻikai ke ʻomai ai ha fakaikiiki ʻo fekauʻaki mo e ngaahi kātoanga malí mo hono ngaahi foungá. Kae kehe, ʻokú ne fokotuʻu mai ʻa e ngaahi fakataputapui ki ha ngaahi vahaʻangatae fakaemali pau. Ko e fakatātaá, ʻi he Livitiko 18:6-20 (PM), ʻoku tau maʻu ai ha fakahokohoko ʻoku tapui ai ʻa e ngaahi fehokotaki fakasino ʻoku kau ki ai ha “kaiga mooni.” ʻOku aʻu ʻa e foʻi konga tohi ia ko iá ki ha fakaikiiki lahi ʻo fakaeʻa ai ʻa e ngaahi kāinga fakakakanó kuo pau ke ʻoua te nau fehokotaki fakasino ʻiate kinautolu. Ko e moʻoni, ʻoku ʻikai ke ʻi he malumalu ʻo e Lao ʻa Mōsesé ʻa e kau Kalisitiané, pe haʻisia ʻi hono ngaahi tuʻutuʻuní. (Efeso 2:15; Kolose 2:14) Naʻa mo ia, ʻoku ʻikai ʻuhinga ia ko e kau Kalisitiané ʻe lava ke nau tukunoaʻi pē ʻa e meʻá ni ʻi he taimi ʻoku fili ai pe ko hai ke mali mo iá. ʻOku ʻi ai ha ngaahi ʻuhinga ki he ʻuhinga ʻoku peheni aí.
Ke kamataʻaki, ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi lao fakamāmani ʻokú ne puleʻi ʻa e mali ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi kāinga ofí, pea ʻoku mātuʻaki moʻuaʻaki ʻe he kau Kalisitiané ke talangofua ki he ngaahi lao ʻo e fonua ʻoku nau nofo aí. (Mātiu 22:21; Loma 13:1, NW) Ko hono moʻoní, ko e ngaahi lao peheé ʻoku kehekehe ʻi he feituʻu ki he feituʻu. Ko e lahi taha ʻo e ngaahi lao fakaeonopooni ʻo e faʻahinga lao ko ʻení ʻoku fakatuʻunga tefito ia ʻi he ngaahi vakai fakakēnisí. Ko ha moʻoniʻi meʻa moʻoni ia ko e mali ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi kāinga ofi fakakakanó ʻoku meimei ke fakaeʻa atu ai ha kiʻi tama ki he ngaahi mele pea mo e ngaahi mahaki fakakēnisi. ʻI he ʻuhingá ni pea koeʻuhi ko ʻenau “anganofo ki he ngaahi mafai māʻolunga angé,” ko e kau Kalisitiane ʻoku hū atu ki he malí ʻoku nau talangofua ki he ngaahi lao fakaemali fakalotofonuá.
Pea ʻoku ʻi ai leva mo e tuʻunga pe ko e hā ʻa e meʻa ʻoku tali pea mo e meʻa ʻoku ʻikai tali ʻi he feituʻu ko ia ʻokú te nofo aí. ʻOku meimei ko e sivilaise kotoa pē ʻoku ʻi ai ʻene ngaahi tuʻutuʻuni mo e ngaahi anga fakafonua ʻoku tapui ai ʻa e mali ʻi he vahaʻa ʻo e kakai ko ia ʻoku nau fehokotaki vāofi ʻi he totó, ʻo faʻa vakai ki he ngaahi haʻi peheé ko e hia fakamalaʻia pea ʻoku tapui ai ia. Neongo ko e ngaahi vahaʻangatae pau ʻoku tapuí ʻoku kehekehe lahi nai ia ʻi he ngaahi sivilaise kehekehe, “ʻi hono fakalūkufuá, ko e ofi ange ʻa e vahaʻangatae fakakēnisi ʻo ha ongo meʻa ʻe toko ua, ko e mālohi ange ia mo e mamafa ange ʻo e tapu ʻoku taʻofi mo fakalotosiʻiʻi ai ʻa e fehokotaki fakasino ʻi hona vahaʻá,” ko e lau ia ʻa e The Encyclopædia Britannica. Ko ia, neongo ʻoku ʻikai ke fakahoko ha hia fakamalaʻia, ʻoku ʻikai fiemaʻu ki he kau Kalisitiané ke ngāue ʻo taʻetokaʻi fakaʻaufuli ʻa e ngaahi anga fakafonuá pe ko e ngaahi ongoʻi totonu ʻa e feituʻú, koeʻuhi ke ʻoua ʻe ʻomai ai ha luma ki he fakatahaʻanga Kalisitiané pe ki he huafa ʻo e ʻOtuá.—2 Kolinito 6:3.
ʻOua naʻa tukunoaʻi hotau konisēnisi kuo foaki mai ʻe he ʻOtuá. Ko e kakai kotoa pē ʻoku fanauʻi mai mo ha ongoʻi ʻo e tonú mo e halá, leleí mo e koví. (Loma 2:15) ʻOku tala ʻe honau konisēnisí kiate kinautolu ʻa e meʻa ʻoku totonu mo feʻungá mo e meʻa ʻoku taʻefakanatula mo fakamamahí, tuku kehe kapau kuo mioʻi pe tāmateʻi ia ʻe he ngaahi tōʻonga fakakeheʻí. Naʻe lave ʻa Sihova ki he moʻoniʻi meʻa ko ʻení ʻi he taimi naʻá ne ʻoange ai ki he kau ʻIsilelí ʻene lao ʻo fakahalaiaʻi ai ʻa e mali ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi kāinga ofi fakakakanó. ʻOku tau lau: “ʻE ʻikai te mou fai ʻo hange ko e fai ʻa e fonua ko Isipite, ʻa ia naʻa mou nofo ai, pea ʻe ʻikai te mou fai ʻo hange ko e fai ʻa e fonua ko Kenani, ʻa ia ʻoku taki kimoutolu ki ai: pea ʻe ʻikai te mou fou ʻi heʻenau ngaahi tuʻutuʻuni.” (Livitiko 18:3) ʻOku koloaʻaki ʻe he kau Kalisitiané honau konisēnisi makatuʻunga ʻi he Tohitapú pea ʻoku ʻikai te nau fakaʻatā ia ke hoko ʻo maumauʻi ʻe he ongoʻi ʻa e ngaahi puleʻangá ʻa ia kuo mioʻi fekauʻaki mo e tonú mo e halá.—Efeso 4:17-19.
Ko ia, ko e hā ʻoku malava ke tau fakaʻosiʻakí? Neongo ʻoku ʻikai ke ʻi he malumalu ʻo e Lao ʻa Mōsesé ʻa e kau Kalisitiané, ʻoku tala mahino ʻe honau konisēnisí kiate kinautolu ko e mali ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi kāinga ofi fakakakanó—hangē ko e tamai mo e ʻofefine, faʻē mo e foha, tuongaʻane mo e tuofefiné—ʻoku tapui fakaʻaufuli ia ʻi he feohiʻanga Kalisitiané.a ʻI he tupulaki lahi ange ʻa e vahaʻangatae fakaetotó, ʻoku lāuʻilo ʻa e kau Kalisitiané ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi lao mo e ngaahi tuʻutuʻuni ʻoku puleʻi ʻaki ʻa e mali fakalaó pea ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi tuʻunga ʻoku ala tali fakasōsiale mo fakasivilaise. Kuo pau ke fai ha tokanga lelei ki he ngaahi meʻá ni koeʻuhi ke malava ke tau fai ai ki he tuʻutuʻuni Fakatohitapu: “Ke lauʻi lelei ʻa e mali ʻe he kakai kotoa pe.”—Hepelu 13:4.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Ki ha fakamatala fakaikiiki ki he tuʻunga-leá, kātaki ʻo sio ki he kupu “Ngaahi Mali mo e Kāinga Ofí—ʻOku Totonu ke Fēfē ʻa e Vakai Ki Ai ʻa e Kau Kalisitiané?” ʻi he Watchtower, Maʻasi 15, 1978, peesi 25-26.