LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w14 5/1 p. 13
  • Na‘á Ke ‘Ilo‘i?

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Na‘á Ke ‘Ilo‘i?
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2014
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • ʻOku Longomoʻui ʻa e ʻOfa Fakaefakatokouá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1991
  • Filimone mo ʻOnesema—Fāʻūtaha ʻi he Fetokouaʻaki Faka-Kalisitiané
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1998
  • Ko Paula ʻi Loma
    Ko ʻEku Tohi ʻo e Ngaahi Talanoa Faka-Tohitapú
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2014
w14 5/1 p. 13

NAʻÁ KE ʻILOʻI?

Naʻe fēfē moʻui ʻa e kau pōpulá ʻi he taimi ne pule ai ʻa Lomá?

Ko ha kahoa ʻo ha pōpula Loma mo hano fakaʻilonga

Kahoa ʻo e pōpula Loma

ʻI he ʻEmipaea Lomá, naʻe tokolahi ai ʻa e faʻahinga naʻa nau hoko ko e kau pōpula koeʻuhí ko e ikuna fakakautau pe puke fakamālohi. Ko e faʻahinga ko iá naʻe fakatau atu kinautolu pea ko e tokolahi taha naʻe ʻikai ʻaupito haʻanau toe sio ki honau ngaahi ʻapí pe fāmilí.

Naʻe tokolahi ʻa e kau pōpula naʻa nau ngāue pē ki he mate ʻi he ngaahi keliʻanga malalá, ka naʻe sai ange ʻa e faʻahinga naʻe ngāue ʻi he ngaahi fāmá mo e tauhi ʻapí. Naʻe fakamālohiʻi nai ha pōpula ke ne tui ha kahoa ukamea ʻoku tā tongitongi ai ha fakaʻilonga ko e talaʻofa ki ha pale ʻe maʻu kapau ʻe hola pea toe foki ki hono pulé. Ko e faʻahinga naʻa nau toutou feinga ke holá ʻe fakaʻilongaʻi honau laʻé ʻo faʻa ngāueʻaki ʻa e foʻi mataʻitohi ko e F ki he fugitivus (tokotaha hola).

Ko e tohi ʻa Filimone ʻi he Tohi Tapú naʻe lāulea ai ki hono fakafoki mai ʻe he ʻApositolo ko Paulá ʻa e pōpula hola ko ʻOnesema ki hono pulé ʻa Filimone. Neongo naʻe ʻi ai ʻa e totonu fakalao ʻa Filimone ke tauteaʻi mamafa ʻa ʻOnesema, ka naʻe kole ʻe Paula kia Filimone ke “talitali lelei ia,” ʻo makatuʻunga ʻi he ʻofa pea mo e kaumeʻa ofi.—Filimone 10, 11, 15-18.

Ko e hā e ʻuhinga naʻe ʻiloa ai ʻa e kau Finisiá ʻi he fakalanu vaioletí?

Murex shellfish and Tyrian purple wool

Ko Finisia, ʻa ia ʻoku fakafuofua ko Lepanoni ia ʻi he ʻaho ní, naʻe ʻiloa ʻi hono fakalanu vaioleti Taiá, ʻa ia ko e fakahingoa ki he kolo ko Taiá. Ko Tuʻi Solomone ʻo ʻIsileli ʻo e kuonga muʻá naʻe teuteu ʻaki hono temipalé ʻa e ‘filo vaioleti’ ʻa ia naʻe ngaohi ʻe ha tokotaha ngāue fakasanisani mei Taia.—2 Kalonikali 2:13, 14.

Ko e fakalanu vaioleti Taiá naʻe mahuʻinga taha ʻi hono taimí, koeʻuhi ko e konga lahi ʻo e ngāue ki he fakalanú naʻe fiemaʻu ki ai ha kau ngāue ke ngaohi ia. ʻUluakí, naʻe tānaki ʻe he kau toutaí ʻa e fingotaa lahi ʻaupito mei tahi. Ko e foʻi fingota ʻe 12,000 naʻe ngāueʻaki ki hono ngaohi mei ai ha fakalanu feʻunga ki ha tupenu ʻe taha. Hokó naʻe toʻo ʻa e ʻelili tahí mei hono ngeʻesí kae lava ke tānaki mei ai hono huhuʻa fakalanú. Naʻe fakatahaʻi ia ʻe he kau ngaohi fakalanú mo e māsima pea tauaki ia ʻi he laʻaá ʻi he ʻaho ʻe tolu. Pea faʻo leva ʻi ha fuʻu kulo lahi tāpuni ʻo haka māmālie ʻaki ʻa e tahí ʻi ha ngaahi ʻaho lahi.

Naʻe tauhi maʻu ʻe he kau Finisiá fakatouʻosi ʻa e fakamāketiʻi ʻo e fakalanu vaioleti Taiá mo ʻenau malava ke ngaohi iá ʻi he ngaahi taʻu ʻe lauingeau ʻi he fefakatauʻakí mo e pisinisí. Ko ʻenau meʻangāue ngaohi fakalanú naʻe maʻu ia ʻi he Tahi Metiteleniané ʻo aʻu atu ki he fakahihifo ʻo Cádiz ʻi Sipeini.

a Ko honau ngeʻesí ʻoku ʻinisi ʻe ua ki he tolu (5-8 cm) hono lōloá.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share