MEI HOTAU KUOHILÍ
Naʻe Tokoniʻi ʻe he “Tulama ʻIuliká” ʻa e Tokolahi Ke Nau Maʻu ʻa e Moʻoni Fakatohitapú
“ʻIULIKÁ!” Ko e foʻi lea ʻe taha ko iá ʻoku ʻuhingá “kuó u maʻu ia!” Lolotonga ʻa e fetulituliʻi ki he koulá ʻi he senituli hono 19 ʻi Kalefōnia, U.S.A., ko e kalanga ko ení naʻe lava ke fanongo ki ai ʻi he taimi naʻe tau ai ʻa e tokotaha kelí ʻi he koulá. Kae kehe, naʻe maʻu ʻe Charles Taze Russell mo hono kaungā Ako Tohi Tapú ha meʻa naʻe mahuʻinga mamaʻo ange ia—ko e moʻoni Fakatohitapú. Pea naʻa nau vēkeveke ke vahevahe ia mo e niʻihi kehé.
ʻI he faʻahitaʻu māfana ʻo e 1914, ko e laui miliona ʻi he ngaahi kolo lalahí naʻa nau fakatahataha ki he “Tulama-ʻAta ʻo e Fakatupú,” ko ha faiva houa ʻe valu naʻe faʻu ʻe he Kautaha Ako Tohi Tapu Fakavahaʻapuleʻanga (I.B.S.A.). Ko hono fakatātā ngaʻunu fakaofó, ngaahi silaiti fakalanu fakaʻofoʻofá, fakamatala fakamānakó mo e ngaahi fasi mālié, naʻe ʻave ai ʻe he silaiti makatuʻunga Fakatohitapu ko ení ʻa e kau mamatá mei he fakatupú ʻo haʻu ai ʻi he hisitōlia ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻo aʻu ai ki he ngataʻanga ʻo e Pule Taʻu ʻe Afe ʻa Sīsū Kalaisí.—Fkh. 20:4.a
Kae fēfē ʻa e faʻahinga naʻa nau nofo ʻi he fanga kiʻi kolo īkí mo e ngaahi feituʻu ʻutá? Koeʻuhí ke ʻoua ʻe tō mei ai ʻa e faʻahinga ʻoku nau fiekaia ki he moʻoní, ʻi ʻAokosi 1914 naʻe tukuange mai ai ʻe he I.B.S.A. ʻa e “Tulama ʻIuliká”—ko ha konga nounou ʻo e “Tulama-ʻAta” ʻoku toʻo mei ai ʻa e ngaahi konga faivá. Naʻe ʻi ai ʻa e kalasi ʻe tolu ke fili mei ai, ʻoku ala maʻu taki taha ia ʻi he ngaahi lea lahi: Ko e seti “ʻIulika X” naʻe ʻi ai kotoa ʻa e fakamatala naʻe hikí mo e fasí. Ko e seti “ʻIulika Y” naʻe ʻi ai kotoa ʻa e ngaahi hikí fakataha mo e ngaahi silaiti fakalanu fakaʻofoʻofá. Pea ko e “Tulama Fāmili ʻIuliká,” naʻe fakataumuʻa ia ke ngāueʻaki ʻi ʻapi, naʻe filifili ai ʻa e fakamatala mo e ngaahi hiva. Naʻe toe maʻu mo e naunau kalamafoni mo e naunau hulu maʻamaʻa.
Ko ha mīsini hulu silaiti naʻe ngāueʻaki ke huluʻi ʻaki ʻa e ngaahi silaiti fakalanú
ʻI he ʻikai fiemaʻu ha mīsini hulu filimí pe ko ha fuʻu lā lahi, naʻe malava ke ʻave ʻe he Kau Ako Tohi Tapú ʻa e silaiti taʻetotongi ko ení ki he ngaahi kolo ki ʻutá, ʻo aʻu ai ki he ngaahi feituʻu ngāue foʻoú mo e pōpoaki ʻo e Puleʻangá. Ko e seti “ʻIulika X” leʻo ʻataʻatā peé naʻe lava ke hulu ia ʻi he ʻaho pe poʻuli. Ko e mīsini hulu silaiti “ʻIulika Y” ʻe lava ke ngāueʻaki ia ʻo ʻikai ha ʻuhila kae ngāueʻaki ʻa e kasa kāpaí. “ʻE lava ke mau hulu ʻa e ngaahi silaiti ko ení ʻi ha meimei feituʻu pē,” ko e lau ia ʻa ha līpooti ʻi he Watch Tower faka-Finilaní. He moʻoni ē ko ia!
ʻI he ʻikai totongi ha ngaahi fale faiva lalahí, naʻe faʻa maʻu ʻe he Kau Ako Tohi Tapu fakapotopotó ʻa e ngaahi fale taʻetotongi, hangē ko e ngaahi loki ako, ngaahi fale hopo, ngaahi tauʻanga lēlue pea naʻa mo e ngaahi loki talanoa. Ko e lahi tahá naʻe huluʻi ia ʻi tuʻa, ʻi ha “lā” naʻe ngaohi mei ha fuʻu tupenu hina ʻo tautau ʻi he tafaʻaki ʻo ha fale tukuʻanga uite. Naʻe tohi ʻa Anthony Hambuch: “Naʻe fokotuʻu ʻe he kau fāmá ha kiʻi sitētiume ʻi honau ngaahi fāmá, ʻo faʻu mo e ngaahi sea ʻakau lahi ʻa ia ʻe lava ke tangutu ai ʻa e kakaí ʻo fiefia ʻi he polokalamá.” Naʻe ngāueʻaki ʻe he timi “ʻIuliká” ha saliote toho hoosi ki heʻenau naunaú, ʻū kató, mo e meʻa ki he kemí mo e feimeʻatokoní.
Naʻe tupu ʻa e kau fanongo “ʻIuliká” mei he tokosiʻi ki he lauingeau. ʻI he ʻIunaite Seteté, naʻe sio ʻa e toko 400 ʻi hono huluʻi ia ʻi ha fale ako ʻi ha kolo naʻe toko 150. ʻI he ngaahi feituʻu kehé, naʻe lue mo foki ʻa e niʻihi ʻo taki maile ʻe nima (kilomita ʻe 8) ke sio ʻi he “Tulama ʻIuliká.” ʻI Suēteni, ko e kaungāʻapi ʻo Charlotte Ahlberg naʻa nau fakataha ʻi hono kiʻi falé pea “naʻe maongo moʻoni” kia kinautolu ʻa ʻenau fanongo ki he ngaahi hikí. Naʻe haʻu ʻa e toko 1,500 nai ki hano huluʻi ʻe taha ʻi ha kiʻi kolo keliʻanga koula tuʻu mavahe ʻi ʻAositelēlia. Naʻe līpooti ʻe he Watch Tower ʻo pehē ʻi he ngaahi ʻapiakó mo e ngaahi kolisí, “naʻe fakaʻofoʻofaʻia ʻa e kau palōfesá mo e fānau akó ʻi he ngaahi fakatātaá pea ʻi heʻetau ngaahi lēkooti kalamafoni fakaofó.” Naʻe manakoa ʻa e “Tulama ʻIuliká” naʻa mo e ngaahi feituʻu naʻe ʻi ai ʻa e ngaahi fale faivá.
TŌ ʻA E NGAAHI TENGA ʻO E MOʻONÍ
Ko e “Tulama ʻIuliká” naʻe hoko ko ha meʻangāue ʻaonga ʻi he “Kalasi Ako Lahi Ange,” ʻa ia naʻe fekauʻi atu ai mei he ngaahi kalasi Ako Tohi Tapú ha kau malanga ke nau kamata ha ngaahi kalasi ako foʻou. Ko e tokolahi naʻa nau mamata ʻi he “Tulama ʻIuliká” ʻoku faingataʻa ke fakapapauʻi. Ko e ngaahi seti “Tulama” lahi naʻe toutou ngāueʻaki. Ka, ʻi he 1915 ko e timi pē ʻe 14 ʻi he ngaahi timi “Tulama” ʻe 86 naʻe līpooti maʻu peé. ʻI he loto-mamahi ʻi he ʻikai kakato ʻa e ngaahi fiká, ko e moʻoni ko e fakamatala fakanounou ʻi he ngataʻanga ʻo e taʻú naʻe fakahaaʻi ai naʻe laka hake ʻi he taha milioná naʻa nau mamata ʻi he “Tulamá.” Ko e toko 30,000 nai naʻa nau kole ʻa e ʻū tohi Fakatohitapú.
Ko e “Tulama ʻIuliká” kuo ʻikai nai ke hoko ia ko ha meʻa fakangalongataʻa ʻi he hisitōliá, ka mei ʻAositelēlia ki ʻĀsenitina, mei ʻAfilika Tonga ki he ʻOtu Motu Pilitāniá, ʻInitia, mo e Kalipiané, ko e laui miliona naʻa nau mamata nai ʻi he silaiti makehe ko ení. Ko e tokolahi ʻia kinautolu naʻa nau maʻu ʻa e moʻoni Fakatohitapú—ʻo mahuʻinga ange ia ʻi he koulá—pea malava ke nau kalanga “ʻIuliká!”
a Sio ki he “Mei Hotau Kuohilí—Ko ha Fuʻu Taʻu ʻe 100 ʻo e Tuí” ʻi he Taua Leʻo ʻo Fepueli 15, 2014, peesi 30-32.