Te Ke Lava ʻo Tauʻi e Fakatuʻatamakí
ʻOKU anga-fēfē hoʻo vakai ki he ngaahi faingataʻa ʻokú ke hokosiá? ʻOku tui ʻa e kau mataotao tokolahi ko e tali ki he fehuʻi ko iá ʻokú ne fakahaaʻi lahi mai pe ko ha tokotaha fakatuʻamelie koe pe fakatuʻatamaki. ʻOku tau fāinga kotoa mo e ngaahi ʻahiʻahi faingataʻa ʻi he moʻuí, ko e niʻihi ʻo kitautolu ʻoku lahi ange ia ʻi he niʻihi. Kae kehe, ko e hā ʻoku hā ngali lava ai ʻa e kakai ia ʻe niʻihi ʻo fekuki mo e ngaahi faingataʻá, pea mateuteu ke toe feinga pē, kae hā ngali foʻi ʻa e niʻihi ia hili ʻenau hokosia naʻa mo e fanga kiʻi faingataʻa īkí?
Ko e fakatātaá, sioloto atu ʻokú ke kumi ha ngāue. ʻOkú ke ʻalu atu ki ha fakaʻekeʻeke pea naʻe ʻikai tali koe. ʻOku anga-fēfē hoʻo vakai ki he meʻá ni hili iá? Te ke loto-mamahi nai peá ke vakai ki ai ko ha palopalema heʻikai ʻaupito lava ke fakaleleiʻi, ʻo ke pehē ai kiate koe, ‘Heʻikai fie fakangāueʻi ʻe ha taha ia ha taha hangē ko aú. Heʻikai ʻaupito ke maʻu haʻaku ngāue ia ʻaʻaku.’ Pe, ko e toe kovi angé, ʻe lava ke ke fakaʻatā ʻa e meʻá ni pē tahá ke ne liliu ʻa e anga hoʻo vakai ki he tafaʻaki kotoa hoʻo moʻuí, ʻo ke fakakaukau ai, ‘Ko ha taha taʻelavameʻa moʻoni au. ʻOku ʻikai pē haʻaku ʻaonga ki ha taha.’ ʻI he tuʻunga taki taha, ko e faʻahinga fakakaukau peheé ʻa e konga tefito ʻo e fakatuʻatamakí.
Faitau mo e Fakatuʻatamakí
ʻE lava fēfē ke ke tauʻi iá? Ko e ako ke ʻiloʻi e ngaahi fakakaukau loto-foʻi peheé ko ha ʻuluaki sitepu mahuʻinga ia. Ko e sitepu hokó leva ko hono tauʻi ʻa e ngaahi fakakaukau peheé. Kumi ki ha ngaahi toe ʻuhinga lelei naʻe ʻikai tali ai koé. Ko e fakatātaá, ko e moʻoni nai naʻe ʻikai tali koé koeʻuhi naʻe ʻikai fie fakangāueʻi koe ia ʻe ha taha? Pe ʻoku ngalingali koeʻuhí he naʻe siʻi fiemaʻu pē ʻe he ngāueʻangá ia ha taha mo ha ngaahi tuʻunga fakaako kehe?
ʻI hoʻo ngāueʻaki ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻa ko ení, fakahaaʻi ʻa e ngaahi fakakaukau fakatuʻatamaki ʻa ia ʻoku makatuʻunga pē ʻi he anga ʻo e ongó. ʻOku ʻuhinga moʻoni nai ʻa hono ʻikai tali pē koe ʻo tuʻo tahá ʻokú ke taʻelavameʻa ʻaupito, pe ʻe lava ke ke fakakaukau ki he ngaahi tafaʻaki kehe ʻi hoʻo moʻuí—hangē ko hoʻo ngaahi taumuʻa fakalaumālié, ho ngaahi vā fakafāmilí pe ngaahi kaumeʻá—ʻa ia ʻokú ke lavameʻa aí? Ako ke ʻoua ʻe fakakaukau ko e meʻa kotoa te ke faí ʻe iku pē ki he kovi. He ko ē, ʻe lava ke ke ʻiloʻi moʻoni nai heʻikai ʻaupito pē maʻu haʻo ngāue ia ʻau? ʻOku lahi ange ʻa e meʻa ʻe lava ke ke fai ke talitekeʻi ai ʻa e fakakaukau loto-foʻí.
Ko e Fakakaukau Pau ʻOku Fakatefito ʻi he Fokotuʻu Taumuʻá
ʻI he ngaahi taʻu ki muí ní kuo fokotuʻu ʻe he kau fakatotoló ha ʻuhinga ki he ʻamanakí ʻi ha founga fakatupu tokanga, kae ʻikai ke fuʻu mata-lahi. ʻOku nau pehē ko e ʻamanakí ʻoku kau ki ai ʻa e tui te ke malava ʻo aʻusia hoʻo ngaahi taumuʻá. Hangē ko ia ʻe fakahaaʻi ʻi he kupu hokó, ʻoku lahi ange ʻa e meʻa ʻoku kaunga ki he tuí, ka ʻoku hā ngali ʻaonga ʻa e foʻi fakaʻuhinga ia ko ení ʻi ha ngaahi founga lahi. Ko e tokangataha ko ia ki he tafaʻaki ko eni ʻo e ʻamanaki fakafoʻituituí ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke fakatupulekina ha fakakaukau pau lahi ange ʻa ia ʻoku fakatefito ʻi he fokotuʻu taumuʻá.
Ke tui ʻe lava ke tau aʻusia ʻetau ngaahi taumuʻa ʻi he kahaʻú, ʻe fiemaʻu ke tau fakatupulekina ha lēkooti ʻo hono fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa pea aʻusia kinautolu. Kapau ʻokú ke ongoʻi ʻoku ʻikai ke ke maʻu ha lēkooti pehē, ʻe ʻaonga nai ke fakakaukau fakamātoato fekauʻaki mo e ngaahi taumuʻa ʻokú ke fokotuʻu maʻaú. ʻUluakí, ʻoku ʻi ai haʻo ngaahi taumuʻa? ʻOku fuʻu mātuʻaki faingofua ke nōfoʻi ʻi he ngaahi meʻa anga-maheni mo fakafemoʻuekina ʻo e moʻuí kae ʻikai ke kiʻi tuʻu hifo ʻo fakakaukau fekauʻaki mo e meʻa ʻoku tau fiemaʻu moʻoni ʻi he moʻuí, ʻa e meʻa ʻoku mahuʻinga taha kiate kitautolú. ʻI he fekauʻaki mo e fokotuʻu ʻaonga ko eni ki hono fokotuʻu ʻa e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga angé, ʻoku tau toe fakatokangaʻi naʻe ʻosi fakamatalaʻi lelei ia ʻi he Tohi Tapú: “Fakapapauʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga angé.”—Filipai 1:10.
ʻI heʻetau fokotuʻu ʻa e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga angé, ʻe faingofua leva ke fili ʻa e ngaahi taumuʻa tefito ʻi he ngaahi tafaʻaki pau, hangē ko ʻetau moʻui fakalaumālié, ko ʻetau moʻui fakafāmilí, akó pe ngāue paʻangá. Kae kehe, ʻoku mahuʻinga ke ʻoua te tau fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa ʻo fuʻu lahi ʻi he kamatá ka ke tau fokotuʻu ʻa e ngaahi taumuʻa ko ia ʻe lava ke tau aʻusiá. Kapau ʻoku fuʻu faingataʻa ke aʻusia ha taumuʻa, ʻe fakamafasia nai kiate kitautolu, pea te tau hoko nai ai ʻo foʻi. Ko ia ai, ʻoku faʻa lelei tahá ke veteki hifo ʻa e ngaahi taumuʻa lalahí ki ha fanga kiʻi taumuʻa iiki ange.
“Ko e lotoʻaki ha meʻá ʻe ʻi ai ʻa e founga ki ai.” Ko ha kananga motuʻa eni, pea ʻoku hā ngali ʻoku ʻi ai ʻene kiʻi moʻoni. ʻI heʻetau fakakaukau pē ki ha ngaahi taumuʻa, ʻe fiemaʻu leva ke tau maʻu ha mālohi—ʻa e holi mo e fakapapau—ke kīvoi ke aʻusia kinautolu. ʻE lava ke tau fakaivimālohiʻi ʻa e fakapapau ko iá ʻaki ʻa e fakalaulauloto ki he mahuʻinga ʻo ʻetau ngaahi taumuʻá mo e ngaahi pale te tau maʻu ʻi hono aʻusia kinautolú. Ko e moʻoni, ʻe ʻi ai ʻa e ngaahi fakafaingataʻaʻiaʻanga, ka ʻoku fiemaʻu ke tau vakai kiate kinautolu ko e ngaahi pole kae ʻikai ko e ngataʻangá pē ia.
Kae kehe, ʻoku toe fiemaʻu foki ke tau fakakaukau ki he ngaahi founga ʻaonga ke aʻusia ai ʻetau ngaahi taumuʻá. Ko e faʻutohi ko ia ko C. R. Snyder, ʻa ia naʻá ne ʻosi fai ha ako ki he mahuʻinga ʻo e ʻamanakí, ʻokú ne fokotuʻu mai ke fakakaukau ki he ngaahi founga kehekehe ke aʻusia ai ha faʻahinga taumuʻa pē. Ko ia, ʻi he taimi ʻoku ʻikai ngāue ai ha founga ʻe taha, te tau hoko atu nai ki he founga hono uá, tolú, ʻo pehē ai pē.
ʻOku toe fokotuʻu mai ʻe Snyder ke ʻiloʻi ʻa e taimi ke fetongi ai ha taumuʻa ʻaki ha taumuʻa ʻe taha. Kapau ʻe faingataʻa moʻoni ke aʻusia ha taumuʻa, ko e nōfoʻi ai te ne ʻai pē kitautolu ke tau loto-siʻi. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ko hono fetongiʻaki ia mo ha taumuʻa ʻe lava ke tau aʻusiá te ne ʻomai kiate kitautolu ha meʻa ke ʻamanaki ki ai.
ʻOku ʻi he Tohi Tapú ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻo e meʻá ni. Naʻe koloaʻaki ʻe Tuʻi Tēvita ʻa e taumuʻa ke langa ha temipale maʻa hono ʻOtuá, ʻa Sihova. Ka naʻe tala ange ʻe he ʻOtuá kia Tēvita ko hono foha ko Solomoné te ne maʻu ʻa e monū ko iá. ʻI he ʻikai loto-mamahi pe nōfoʻi ʻi he meʻá ni, naʻe liliu ʻe Tēvita ʻene taumuʻá. Naʻá ne līʻoa hono iví ke tānaki ʻa e paʻanga mo e naunau ʻe fiemaʻu ʻe hono fohá ke lava ʻo fakakakatoʻaki ʻa e langá.—1 Tuʻi 8:17-19; 1 Kalonikali 29:3-7.
Neongo kapau te tau lavameʻa ʻi hono fakatupulekina ʻetau ʻamanakí ʻaki ʻetau tauʻi ʻa e fakatuʻatamakí mo hono fakatupulekina ʻa e fakakaukau pau ʻoku fakatefito ʻi he fokotuʻu taumuʻá, ʻe kei ʻi ai pē nai ha taimi te tau ongoʻi ai ʻoku siva ʻetau ʻamanakí. Anga-fēfē? Koeʻuhi ko e lahi taha ʻo e ngaahi ʻamanaki tōnoa ʻoku tau fehangahangai mo ia ʻi he māmani ko ení ʻoku haʻu ia mei he ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo puleʻi. ʻI heʻetau fakakaukau atu ki he ngaahi palopalema fakamafasia ʻokú ne uesia ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá—ʻa e masivá, taú, fakamaau taʻetotonú, ko e fakamanamana hokohoko ʻo e mahamahakí mo e maté—ʻe lava fēfē ke tau tauhi maʻu ha fakakaukau mohu ʻamanaki?
[Fakatātā]
Kapau ʻoku ʻikai tali koe ki ha ngāue naʻá ke fiemaʻu, ʻokú ke fakamahamahalo nai heʻikai pē te ke toe maʻu ʻe koe ha ngāue?
[Fakatātā]
Naʻe fakahaaʻi ʻe Tuʻi Tēvita ʻa e ngaofengofua ʻi he haʻu ko ia ki he ngaahi taumuʻá