LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • be ako 47 p. 247-p. 250 pal. 1
  • Ngāue Ola Lelei ʻAki ʻa e Ngaahi Tokoni ki he Mamatá

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ngāue Ola Lelei ʻAki ʻa e Ngaahi Tokoni ki he Mamatá
  • Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ngaahi Talanoa Fakatātā mei he Ngaahi Tuʻunga Anga-Maheni
    Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
  • Ngāueʻaki Totonu ʻa e Ngaahi Tokoni ki he Mamatá
    Ke Ke Kīvoi ʻi he Lautohí mo e Faiakó
  • Fakahaaʻi ʻa e Tokaʻi ʻo e Niʻihi Kehé
    Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
  • Ngāueʻaki ʻa e Ngaahi Tokoni ki he Mamatá ke Faiakoʻaki
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—2006
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
be ako 47 p. 247-p. 250 pal. 1

AKO 47

Ngāue Ola Lelei ʻAki ʻa e Ngaahi Tokoni ki he Mamatá

Ko e hā ʻoku fiemaʻu ke ke faí?

Ngāueʻaki ʻa e ngaahi fakatātā, ngaahi mape, ngaahi saati, pe ko e ngaahi meʻa kehe ke ʻai ke toe maeʻeeʻa ange ai ʻa e ngaahi poini mahuʻinga ʻo e fakahinohinó.

Ko e hā ʻoku mahuʻinga aí?

Ko ha tokoni ki he mamatá ʻokú ne faʻa ʻai ke maʻalaʻala ange pe maongo tuʻuloa ange ia ki he ʻatamaí ʻi he meʻa ko ia ʻoku fai ʻe he foʻi lea ʻoku leaʻakí.

KO E HĀ ke ngāueʻaki ai ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá ʻi hoʻo faiakó? Koeʻuhi ko hono fai iá ʻe lava ke ne ʻai ai hoʻo faiakó ke toe ola lelei ange. Ko Sihova ko e ʻOtuá mo Sīsū Kalaisi naʻá na ngāueʻaki ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá, pea ʻe lava ke tau ako meiate kinaua. ʻI he taimi ʻoku fakatahaʻi ai ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá mo e foʻi lea ʻoku leaʻakí, ʻoku maʻu ai ʻa e fakahinohinó fakafou ʻi he ongoʻanga ʻe ua. ʻE tokoni nai eni ke pukepuke ai ʻa e tokanga ʻa hoʻo kau fanongó pea ke ʻai ke mālohi ange ai ʻa e tuʻunga maongo naʻe hokó. ʻE lava fēfē ke ke fakakau ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá ʻi hoʻo ngaahi tuʻuaki ʻo e ongoongo leleí? ʻE lava fēfē ke ke fakapapauʻi ʻokú ke ngāueʻaki ola lelei kinautolu?

Founga ʻo Hono Ngāueʻaki ʻe he Ongo Faiako Lahi Tahá ʻa e Ngaahi Tokoni ki he Mamatá. Naʻe ngāueʻaki ʻe Sihova ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá ʻa ē ʻoku manatuʻi ngofuá ke akoʻiʻaki ha ngaahi lēsoni mātuʻaki mahuʻinga. ʻI he pō ʻe taha naʻá ne ʻomai ai ʻa ʻĒpalahame ki tuʻa peá ne folofola: “Hanga hake ā ki langi, pea lau ʻa e ngahi fetuʻu pe te ke lava hono lau: . . . ʻE pehe ho hako.” (Sen. 15:5) Neongo ko e meʻa naʻe talaʻofaʻakí naʻe hā ngali faingataʻa mei he vakai fakaetangatá, naʻe maongo loloto ia kia ʻĒpalahame peá ne tui ai kia Sihova. ʻI he taimi ʻe taha, naʻe fekauʻi ai ʻe Sihova ʻa Selemaia ki he fale ʻo ha tufunga ʻumea ʻo ʻai ke ne hū ki he fale ngāue ʻo e tufunga ʻumeá ke siofi ʻa hono fakafuo ʻe he tangatá ʻa e ʻumeá. Ko ha lēsoni taau moʻoni ia ke manatuʻi ʻi he tuʻunga mafai ʻo e Tokotaha-Fakatupú ki he tangatá! (Sel. 18:​1-6) Pea ʻe lava fēfē ke faifai ange pea ngalo ʻia Siona ʻa e lēsoni ʻi he mēsí naʻe akoʻi ʻe Sihova kiate ia fakafou ʻi he fuʻu lepó? (Siona 4:​6-​11) Naʻe aʻu ʻo tala ʻe Sihova ki heʻene kau palōfitá ke fakatātaaʻi ʻa e ngaahi pōpoaki fakaekikité lolotonga ia hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi meʻa feʻungamālie ʻe niʻihi. (1 Tuʻi 11:​29-​32; Sel. 27:​1-8; Isi. 4:​1-​17) Ko e ngaahi tafaʻaki ʻo e tāpanekalé mo e temipalé ko e ngaahi fakafofonga kinautolu, ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ke mahinoʻi ʻa e ngaahi meʻa moʻoni fakahēvaní. (Hep. 9:​9, 23, 24) Naʻe toe ngāueʻaki lahi ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi vīsoné ke fakahaaʻi ai ha fakahinohino mahuʻinga.​—Isi. 1:​4-​28; 8:​2-​18; Ng. 10:​9-​16; 16:​9, 10; Fkh. 1:1.

Naʻe anga-fēfē hono ngāueʻaki ʻe Sīsū ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá? ʻI he taimi naʻe feinga ai ʻa e kau Fālesí mo e faʻahi muimui kia Hēlotá ke tauheleʻi ia ʻi heʻene leá, naʻe kole ai ʻe Sīsū ha foʻi tēnali pea fakahanga ʻa e tokangá ki he ʻīmisi ʻo Sisa ʻi he foʻi koiní. Naʻá ne fakamatala leva ko e ngaahi meʻa ʻa Sisá ʻoku totonu ke totongi ia kia Sisa ka ko e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá ʻoku totonu ke totongi ia ki he ʻOtuá. (Mt. 22:​19-​21) Ke akoʻi ha lēsoni ʻi he fakaʻapaʻapa ki he ʻOtuá ʻaki ʻa e meʻa kotoa ʻoku tau maʻú, naʻe fakamatala ai ʻa Sīsū ki ha uitou masiva ʻi he temipalé ʻa ia ko ʻene meʻaʻofá—ko e ongo kiʻi foʻi koini ʻe ua—ko e meʻa kotoa ia naʻá ne moʻuiʻakí. (Luke 21:​1-4) ʻI he taimi ʻe taha naʻá ne ngāueʻaki ai ha kiʻi tamasiʻi ko ha fakatātā fekauʻaki mo e anga-fakatōkilalo, ʻo ʻatā mei he holi ke maʻu tuʻungá. (Mt. 18:​2-6) Naʻá ne toe fakahāhaaʻi fakafoʻituitui ʻa e ʻuhinga ʻo e anga-fakatōkilaló ʻaki hono fufulu ʻa e vaʻe ʻo ʻene kau ākongá.​—Sione 13:14.

Ngaahi Founga ke Ngāueʻaki Ai ʻa e Ngaahi Tokoni ki he Mamatá. ʻI he ʻikai hangē ko Sihová, ʻe ʻikai lava ke tau fetuʻutaki fakafou ʻi ha ngaahi vīsone. Neongo ia, ʻoku hā ʻa e ngaahi fakatātā fakatupu fakakaukau lahi ʻi he ngaahi tohi ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ngāueʻaki ia ke tokoniʻi ʻa e kakai mahuʻingaʻiá ke nau sioloto atu ki he Palataisi fakaemāmani, naʻe talaʻofa mai ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá. ʻI ha ako Tohitapu ʻi ʻapi, te ke tohoakiʻi nai ai ʻa e tokanga ʻa ha tokotaha ako ki ha fakatātā ʻa ia ʻoku felāveʻi mo e meʻa ʻokú mo akó pea kole kiate ia ke ne tala atu ʻa e meʻa ʻokú ne sio ki aí. ʻOku taau ke fakatokangaʻi ʻi he taimi naʻe ʻoange ai ʻa e ngaahi vīsone pau ki he palōfita ko ʻĒmosí, naʻe ʻeke ange ʻe Sihova: “Emosi, ko e ha ʻoku ke sio ni ki ai?” (Emosi 7:​7, 8; 8:​1, 2) ʻE lava ke ke ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻi meimei tatau ʻi hoʻo fakahanga ʻa e tokanga ʻa e kakaí ki he ngaahi fakatātā ʻoku faʻufaʻu ke hoko ko e ngaahi tokoni fakaeako ki he mamatá.

Kapau te ke hiki ʻa e anga hono fikaʻi ʻo ha meʻa pe ngāueʻaki ha saati fakahokohoko taimi ʻoku fakahaaʻi ai ha hokohoko ʻo ha ngaahi meʻa mahuʻinga naʻe hoko, ʻe lava ke tokoniʻi ʻe he meʻá ni ʻa e kakaí ke nau mahinoʻi lelei ange ai ʻa e ngaahi kikite hangē ko ia ko e “fituʻi kuonga” ʻo e Taniela 4:​16 pea mo e “fitungofuluʻi uike” ʻo e Taniela 9:​24. Ko e ngaahi tokoni pehē ki he mamatá ʻoku hā ia ʻi heʻetau ngaahi tohi ako lahi.

ʻI hoʻo ako fakafāmilí, ko e lāulea ki he ngaahi meʻa hangē koe tāpanekalé, ko e temipale ʻi Selusalemá, mo e temipale fakaevīsone ʻa ʻIsikelí ʻe lava ke ʻai ia ke faingofua ke mahinoʻi kapau ʻokú ke ngāueʻaki ha fakatātā pe ko ha taiakalami. ʻE lava ke maʻu eni ʻi he Insight on the Scriptures, ko e ʻapenitiki ʻo e New World Translation of the Holy Scriptures​—With References, mo e ngaahi ʻīsiu kehekehe ʻo e Taua Leʻo.

ʻI he lau Tohitapu mo ho fāmilí, ngāueleleiʻaki ʻa e ngaahi mapé. Muimui ʻi he fononga ʻa ʻĒpalahame mei ʻUa ki Hālani pea ʻalu hifo ai ki Pētelí. Sivisiviʻi ʻa e hala naʻe fou ai ʻa e kau ʻIsilelí ʻi he mavahe ʻa e puleʻangá mei ʻIsipite pea fononga ki he Fonua ʻo e Talaʻofá. Kumi ʻa e feituʻu naʻe ʻoange ki he matakali taki taha ʻo ʻIsileli ke hoko ko honau tofiʻá. Vakaiʻi ʻa e lahi ʻo e kelekele ʻo Solomoné. Muimui ʻi he hala ʻo ʻIlaisiaá ʻi heʻene hola mei Sisilili ʻo faai atu ai ki he toafá ʻo fakalaka atu ʻi Peasipa hili hono fakamanamanaʻi ʻe Sisipelí. (1 Tuʻi 18:46–​19:4) Kumi ʻa e ngaahi kolo lalahi mo e ngaahi kolo naʻe malanga ai ʻa Sīsuú. Muimui ʻi he ngaahi fononga ʻa Paulá, hangē ko ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he tohi ʻa Ngāué.

ʻOku ʻaonga ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá ʻi hono ʻai ke maheni ʻa e kau ako Tohitapú mo e ngaahi ngāue ʻa e fakatahaʻangá. Te ke fakahaaʻi nai ki hoʻo tokotaha akó ha polokalama kuo pulusi pea fakamatalaʻi ʻa e faʻahinga fakamatala ʻoku tau lāulea ki ai ʻi he ngaahi ʻasemipilií mo e ngaahi fakataha-lahí. Kuo maongo ki he tokolahi ha ʻaʻahi fakafoʻituitui ki he Fale Fakatahaʻangá pe ko ha ʻaʻahi ki ha ʻōfisi vaʻa ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻE lava ke hoko eni ko ha founga ola lelei ʻo hono toʻo ha ngaahi fakakaukau hala fekauʻaki mo ʻetau ngāué pea mo hono taumuʻá. ʻI he fai ha ʻaʻahi ki he Fale Fakatahaʻangá, fakahaaʻi ʻa e anga ʻo ʻene kehekehe mei he ngaahi faiʻanga lotu kehé. Fakamamafaʻi ʻa e ʻātakai fakaeako feʻungá. Fakahaaʻi ʻa e ngaahi tafaʻaki naʻe faʻufaʻu tautefito ki heʻetau ngāue fakafaifekau ki he kakaí​—ngaahi feituʻu ʻoku maʻu mei ai ʻa e ʻū tohí, ngaahi mape ʻo e feituʻu ngāué, mo e ngaahi puha meʻaʻofá (ʻi heʻene kehe mei he ngaahi peleti lī paʻangá).

ʻI he ala maʻu ʻa e ngaahi vitiō ʻi he malumalu ʻo e tataki ʻa e Kulupu Pulé, ngāueʻaki eni ke langaʻi hake ai ʻa e tuipau ki he Tohitapú, ke maheni ai ʻa e kau akó mo e ngāue ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, pea ke fakalotolahiʻi ai ʻa e kau mamatá ke nau moʻui ʻo fehoanaki mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni faka-Tohitapú.

Ngāueʻaki ʻa e Ngaahi Tokoni ki he Mamatá ki he Ngaahi Kulupu Lalahi Angé. ʻI hono teuteuʻi lelei pea malava ke fakahokó, ʻe lava ke hoko ai ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá ko ha ngaahi tokoni fakafaiako ola lelei ia ki he ngaahi kulupu lalahi angé. Ko e ngaahi tokoni pehē ki he mamatá ʻoku ʻomai ia ʻi he ngaahi faʻunga kehekehe ʻe he kalasi tamaioʻeiki anga-tonu mo potó.

Ko e fakamatala ako ʻi he Taua Leʻo ʻoku faʻa kau ai ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá ʻi he faʻunga ʻo ha ngāue fakaeʻaati ʻa ia ʻe lava ke ngāueʻaki ʻe he tokotaha faiakó ke fakamamafaʻi ʻaki ʻa e ngaahi poini mahuʻingá. ʻOku toe hoko moʻoni eni ʻi he ngaahi tohi ʻoku ngāueʻaki ʻi he Ako Tohi ʻa e Fakatahaʻangá.

Ko e ngaahi ʻautilaine ʻe niʻihi ki he ngaahi malanga maʻá e kakaí ʻoku feʻungamālie nai ki hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá ki hono fakatātaaʻi ʻa e ngaahi poiní. Kae kehe, ko e ʻaonga lahi angé ʻoku faʻa lavaʻi ia ʻi hono fakahanga ʻa e tokangá ki he meʻa ʻoku ʻi he Tohitapú, ʻa ia ko e tokolahi taha ʻo e kau fanongó te nau pukepuke ia. Kapau ʻoku fiemaʻu ʻi ha taimi ha fakatātā pe ko ha ʻautilaine nounou ʻo e ngaahi poini tefitó ke fakahaaʻi ai ʻa e poini ʻe taha pe ngaahi poini ʻo ha malanga, vakaiʻi ki muʻa ke fakapapauʻi ko e tokoni ki he mamatá ʻe lava ke sio lelei ki ai (pe lau) mei he ʻotu mui ʻo e feituʻu faiʻanga fakatahá. ʻOku totonu ke ngāueʻaki tokanga ʻa e ngaahi founga peheé.

Ko ʻetau taumuʻa ʻi hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá ʻi he malangá mo e faiakó ʻoku ʻikai koeʻuhí ke faiʻaki ha fakafiefia. ʻI hono ngāueʻaki ha tokoni ki he mamatá ʻoku fakangeingeiá, ʻoku totonu ke ne ʻai ke mālohi ai ʻa e mamata ki he ngaahi fakakaukau ʻoku taau ke fakamamafaʻi makehé. Ko e ngaahi tokoni peheé ʻoku hoko ia ko ha taumuʻa ʻaonga ʻi heʻenau tokoni ke fakamaʻalaʻala ʻa e foʻi lea ʻoku leaʻakí, ʻai ai ia ʻo faingofua ange ke mahinoʻi, pe ʻi he taimi ʻoku nau ʻomai ai ha fakamoʻoni mālohi fekauʻaki mo e totonu ʻo e meʻa ʻoku leaʻakí. ʻI hono ngāueʻaki totonú, ko ha tokoni feʻungamālie ki he mamatá te ne ʻai nai ke ʻi ai ha maongo loloto ʻo fakatou manatuʻi ai ʻa e tokoni ki he mamatá pea mo e poini ʻo e fakahinohinó ʻi he ngaahi taʻu lahi.

Ko e malava ke fanongó pea mo e ongoʻanga ʻo e sió ʻokú na fakatou fakahoko ha ngaahi ngafa mahuʻinga ʻi he akó. Manatuʻi ʻa e anga hono ngāueʻaki ʻa e ongo ongoʻanga ko ení ʻe he ongo Faiako lahi tahá, pea feinga ke faʻifaʻitaki kia kinaua ʻi hoʻo ngaahi feinga ke aʻu ki he niʻihi kehé.

NGAAHI TOKONI OLA LELEI KI HE MAMATÁ . . .

  • ʻOku totonu ke fakaeʻa pe fakamaʻalaʻala ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tuha mo e fakamamafa makehé.

  • ʻOku totonu ke maʻu ʻa e fakahinohinó ko ʻenau taumuʻa tefitó ia.

  • ʻOku totonu ke hā mahino ki he kau fanongó kotoa kapau ʻoku ngāueʻaki ʻi he peletifōmú.

MEʻA KE FAI: Fakahokohoko ʻi lalo ʻa e ngaahi tokoni ki he mamatá ʻe lava ke ke ngāueʻaki . . .

Ke langaʻi hake ai ʻa e houngaʻia ki he kautaha ʻa Sihová

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

Ke akoʻi ha ngaahi moʻoni faka-Tohitapu pau ki ha kiʻi tama

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share