Ko ha Lēsoni ʻi he Hoko ʻo Anga-Leleí

ʻOKÚ KE ʻilo ʻa e ʻuhinga ʻo e tomuʻa fehiʻá?— Sai, ko e tomuʻa fehiʻá ko e ʻikai saiʻia ʻi ha taha koeʻuhí pē nai ko ʻene fōtunga kehé pe ko ʻene leaʻaki nai ha lea kehé. Ko ia, ko e hoko ʻo tomuʻa fehiʻá ko hono maʻu ha ongo ʻoku kovi pe ha tui ʻo fekauʻaki mo ha taha ki muʻa ia peá ke hoko moʻoni ʻo ʻiloʻi iá.

ʻOkú ke fakakaukau ʻoku tonu ke ʻoua ʻe saiʻia ʻi ha taha ki muʻa ke ke ʻiloʻi moʻoni pe ko e tokotaha fēfē ia pe koeʻuhí pē ko ʻene kehé?— ʻIkai, ko e tomuʻa fehiʻá ʻoku ʻikai totonu, pea ʻoku ʻikai foki ko e anga-lelei ia. ʻOku ʻikai totonu ke ta anga-kovi ki ha taha koeʻuhí pē nai ko ʻene kehe meiate kitauá.

Fakakaukau angé ki aí. ʻOkú ke ʻilo ha taha ʻa ia ko e lanu ʻo hono kilí ʻoku kehe ia mei ho kilí pe ʻokú ne leaʻaki ha lea ʻoku kehe ia mei hoʻo leá?— Mahalo ʻoku aʻu ʻo ke ʻilo nai ha kakai ʻoku kehe honau fōtungá koeʻuhí kuo fakalaveaʻi kinautolu pe ʻoku ʻi ai hanau mahaki. ʻOkú ke anga-lelei mo ʻofa ki he faʻahinga ʻoku nau kehe meiate koé?—

Kapau te ta fanongo ki he Faiako Lahí, ʻa Sīsū Kalaisi, te ta anga-lelei ki he tokotaha kotoa pē. ʻOku ʻikai totonu ke hoko ʻo kehe kia kitaua ʻa e fonua ʻoku haʻu nai mei ai ha tokotaha pe ko e lanu ʻo hono kilí. ʻOku totonu ke ta anga-lelei kiate ia. Neongo ʻoku ʻikai ko e meʻa eni ʻoku tui ki ai ʻa e kakai kotoa pē, ko ha lēsoni ia naʻe akoʻi ʻe Sīsū. Ta talanoa angé ki aí.

Naʻe haʻu ha Siu ʻa ia naʻe tomuʻa fehiʻa ki he niʻihi kehé kia Sīsū ʻo ne ʻeke ʻa e fehuʻi, ‘Ko e hā ʻa e meʻa kuo pau ke u faí ke u moʻui taʻengata aí?’ Naʻe ʻiloʻi ʻe Sīsū naʻe feinga pē nai ʻa e tangatá ke ʻai ia ke ne pehē ʻoku totonu ke tau anga-lelei pē ki he kakai ʻo hotau matakalí tonu pe ko hotau fonuá. Ko ia, ʻi he ʻikai te ne tali ʻa e fehuʻí, naʻe ʻeke ʻe Sīsū ki he tangatá: ‘Ko e hā ʻoku pehē ʻe he Lao ʻa e ʻOtuá kuo pau ke tau faí?’

Naʻe tali ʻe he tangatá: ‘Kuo pau ke ke ʻofa kia Sihova ko ho ʻOtuá ʻaki ʻa e kotoa ʻo ho lotó, pea kuo pau ke ke ʻofa ki ho kaungāʻapí ʻo hangē ko hoʻo ʻofa kia koé.’ Naʻe pehē ʻe Sīsū: ‘ʻOku totonu hoʻo talí. Hanganaki fai ʻa e meʻá ni pea te ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá.’

Kae kehe, naʻe ʻikai loto ʻa e tangatá ke anga-lelei pe ʻofa ki he kakai ʻa ia naʻe kehe meiate iá. Ko ia, naʻá ne feinga ke kumi ki ha kalofanga. Naʻá ne ʻeke kia Sīsū: ‘Ko hai moʻoni hoku kaungāʻapí?’ Naʻá ne loto nai ke pehē ʻe Sīsū: “Ko ho kaungāʻapí ʻa ho ngaahi kaumeʻá” pe, “Ko e kakai ʻoku nau fōtunga tatau mo koé.” Ke tali ʻa e fehuʻí, naʻe fai ʻe Sīsū ha talanoa ʻo fekauʻaki mo ha Siu pea mo ha Samēlia. Naʻe peheni ʻa e talanoá.

Naʻe ʻalu hifo ha tangata ʻi he halá mei he kolo ko Selusalemá ki Sielikō. Ko e tangatá ni ko ha Siu. ʻI heʻene luelue hifó, naʻe puke ia ʻe ha kau kaihaʻa. Naʻa nau tukiʻi ia ʻo ne tō ki lalo pea toʻo ʻene paʻangá mo hono valá. Naʻe tā ia ʻe he kau kaihaʻá pea tuku ia ʻo ne meimei mate ʻi he veʻe halá.

Taimi nounou mei ai, naʻe luelue atu ha taulaʻeiki ʻi he hala ko iá. Naʻá ne vakai ki he tangata ʻa ia naʻe lavea lahí. Ko e hā naʻá ke mei faí?— Sai, naʻe luelue pē ʻa e taulaʻeikí ia ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e halá. Naʻe ʻikai pē te ne tuʻu hifo. Naʻe ʻikai te ne fai ha meʻa ʻe taha ke tokoni ki he tangatá.

Hili iá, naʻe ʻalu hifo ha tangata lotu lahi ʻe taha ʻi he halá. Ko ha Līvai ia ʻa ia naʻe ngāue ʻi he temipalé ʻi Selusalema. Naʻá ne tuʻu ke fai ha tokoni?— ʻIkai. Naʻá ne fai ʻa e meʻa tofu pē ko ia naʻe fai ʻe he taulaʻeikí.

Fakaʻosí, naʻe haʻu ha Samēlia. ʻOku lava ke ke sio kiate ia ʻi heʻene takai mai ʻi he foʻi piko ʻi he halá?— Naʻá ne vakai ki he Siu ʻoku tokotó ʻokú ne lavea lahi. ʻOku totonu ke ʻiloʻi, ko e tokolahi taha foki ʻo e kau Samēliá mo e kau Siú naʻe ʻikai ʻaupito te nau fesaiʻiaʻaki. (Sione 4:⁠9) Ko ia, naʻe tuku pē nai ʻe he Samēliá ni ʻa e tangatá ʻo ʻikai tokoniʻi ia? Naʻá ne pehē hifo nai kiate ia: ‘Ko e hā ke u tokoni ai ki he Siu ko ení? ʻE ʻikai te ne tokoni kiate au kapau naʻá ku lavea’?

Sai, naʻe vakai ʻa e Samēliá ki he tangata ʻoku tokoto ʻi he veʻe halá, pea naʻá ne fakaʻofaʻia ai. Naʻe ʻikai te ne lava ke liʻaki ia ai ʻo tuku ke ne mate. Ko ia, naʻá ne hifo leva mei heʻene manú, ʻo ne ʻalu atu ki he tangatá, ʻo kamata faitoʻo hono ngaahi laveá. Naʻá ne lilingi ki ai ʻa e lolo mo e uaine. Ko e meʻá ni ʻe tokoni ia ke moʻui ʻa e laveá. Naʻá ne haʻi leva ʻa e laveá ʻaki ha konga tupenu.

Naʻe hiki fakaalaala hake ʻe he Samēliá ʻa e tangata laveá ki heʻene manú. Pea naʻá na ʻalu hifo māmālie leva ʻi he halá ʻo na aʻu ki ha fale talifononga, pe ko ha kiʻi hōtele. Naʻe maʻu ai ʻe he Samēliá ha feituʻu ke nofo ai ʻa e tangatá, pea naʻá ne tokangaʻi lelei ia.

Naʻe ʻeke leva ʻe Sīsū ki he tangata naʻá ne talanoa ki aí: ‘Ko hai ʻi he kau tangata ʻe toko tolu ko ení ʻokú ke fakakaukau ko e kaungāʻapi leleí?’ Ko e hā haʻo tali? Ko e taulaʻeikí, ko e Līvaí, pe ko e Samēliá?—

Naʻe tali ʻe he tangatá: ‘Ko e tangata naʻe tuʻu ʻo ne faitoʻo ʻa e tangata laveá ʻa e kaungāʻapi leleí.’ Naʻe pehē ʻe Sīsū: ‘ʻOkú ke moʻoni. ʻAlu ʻo fai pehē mo koe foki.’—Luke 10:​25-37.

ʻIkai ko ha talanoa lelei ia? ʻOku fakahaaʻi mahino ai ʻa hota kaungāʻapí. ʻOku ʻikai ko hota ngaahi kaungāmeʻa ofí pē. Pea ʻoku ʻikai ko e kakai pē ʻoku tatau ʻa e lanu ʻo honau kilí mo kitaua pe lea ʻi he lea tatau mo kitauá. Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ke ta anga-lelei ki he kakaí ʻo tatau ai pē pe ko ʻenau haʻú mei fē, ko e hā honau fōtungá, pe ko e hā ʻa e lea ʻoku nau leaʻakí.

Ko e founga eni ʻa Sihova ko e ʻOtuá. ʻOku ʻikai te ne tomuʻa fehiʻa. ‘Ko hoʻomou Tamai ʻoku ʻi hēvaní ʻokú ne ʻai ke hopo ʻene laʻaá ki he kakai koví mo e kakai leleí,’ ko e lea ia ʻa Sīsuú. ‘Pea ʻokú ne ʻai ke tō ʻa e ʻuhá ki he kakai leleí mo e faʻahinga ʻoku ʻikai leleí.’ Ko ia leva, ʻoku totonu ke ta anga-lelei ki he tokotaha kotoa pē, ʻo hangē pē ko e ʻOtuá.—Mātiu 5:​44-48.

Ko ia, kapau te ke sio ki ha taha ʻoku lavea, ko e hā te ke faí?— Fēfē kapau ko e tokotaha ia ʻoku haʻu mei ha fonua kehe, pe ko e lanu ʻo hono kilí ʻoku kehe ia meia koe? ʻOkú ne kei hoko pē ko ho kaungāʻapi, pea ʻoku totonu ke ke tokoni kiate ia. Kapau ʻokú ke ongoʻi fuʻu kei siʻi ke fai ha tokoni, ʻe lava leva ke ke kole tokoni ki ha tokotaha lahi. Pe ʻe lava ke ke ui tokoni ki ha polisi pe ko ha faiako. Ko e hoko ia ʻo anga-lelei, hangē ko e tangata Samēliá.

ʻOku fiemaʻu ʻe he Faiako Lahí ke ta anga-lelei. ʻOkú ne fiemaʻu ke ta tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé, ʻo tatau pē nai pe ko hai kinautolu. Ko e ʻuhinga ia naʻá ne fai ai ʻa e talanoa ʻo fekauʻaki mo e Samēlia leleí.