LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • bh p. 219-p. 220
  • Ko Hono ʻIloʻi ʻo “Babilone koe Lahi”

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ko Hono ʻIloʻi ʻo “Babilone koe Lahi”
  • Ko e Hā ʻOku Akoʻi Moʻoni ʻe he Tohi Tapú?
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko e Hā ʻa e Pāpilone ko e Lahi?
    Tali ʻo e Ngaahi Fehuʻi Fakatohitapú
Ko e Hā ʻOku Akoʻi Moʻoni ʻe he Tohi Tapú?
bh p. 219-p. 220

ʻAPENITIKI

Ko Hono ʻIloʻi ʻo “Babilone koe Lahi”

KO E tohi Fakahaá ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi kupuʻi lea ai ʻoku ʻikai fiemaʻu ke mahinoʻi fakahangatonu. (Fakahā 1:1) Ko e fakatātaá, ʻoku lave ai ki ha fefine ʻoku hingoa ko “Babilone koe Lahi” ʻoku tohi ʻi hono foʻi laʻé. ʻOku pehē ko e fefiné ni ʻokú ne tangutu ʻi he “fuu toko lahi, moe gaahi buleaga.” (Fakahā 17:​1, 5, 15, PM) Koeʻuhi ʻoku ʻikai ha fefine moʻoni ʻe lava ke ne fai eni, ko Pāpilone ko e Lahí kuo pau pē ʻoku fakaefakatātā. Ko ia, ko e hā ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa e fuʻu feʻauaki fakaefakatātā ko ení?

ʻI he Fakahā 17:​18, ʻoku fakamatalaʻi ai ʻa e fefine fakaefakatātā tatau “ko e fuʻu kolo ia ʻoku pule ki he ngaahi tuʻi ʻo mamani.” Ko e foʻi lea “kolo” ʻoku fakahaaʻi ai ha kulupu fokotuʻutuʻu maau ʻo e kakaí. Koeʻuhi ko e “fuʻu kolo” ʻokú ne puleʻi ʻa e “ngaahi tuʻi ʻo mamani,” ko e fefine ʻoku ui ko Pāpilone ko e Lahí kuo pau pē ko ha kautaha faitākiekina ia ʻoku fakavahaʻapuleʻanga ʻa hono lahí. ʻE lava moʻoni ke ui ia ko ha ʻemipaea ʻi he māmaní. Ko e hā ʻa e faʻahinga ʻemipaea ko iá? Ko ha ʻemipaea fakalotu. Fakatokangaʻi ange ʻa e founga ʻoku taki ai kitautolu ʻe ha ngaahi kupu felāveʻi mo ia ʻi he tohi Fakahaá ki he fakamulituku ko ení.

Ko ha ʻemipaea, ʻoku lava ke hoko ia ʻo fakapolitikale, fakakomēsiale, pe fakalotu. Ko e fefine ʻoku ui ko Pāpilone ko e Lahí ʻoku ʻikai ko ha ʻemipaea fakapolitikale ia koeʻuhi ʻoku fakahaaʻi ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá ʻo pehē ko e “ngaahi tuʻi ʻo mamani,” pe ko e ngaahi ʻelemēniti fakapolitikale ʻo e māmani ko ení, “kuo [nau] fai feʻauaki” mo ia. Ko ʻene feʻauakí ʻoku ʻuhinga iá ki he ngaahi talite kuó ne fai mo e kau pule ʻo e māmani ko ení pea ʻoku fakamatalaʻi ai ʻa e ʻuhinga ʻoku ui ai ia ko e “fuʻu feʻauaki.”—Fakahā 17:​1, 2; Semisi 4:4.

Ko Pāpilone ko e Lahí ʻe ʻikai lava ke hoko ia ko ha ʻemipaea fakakomēsiale koeʻuhí ko e “kau mesianiti ʻo mamani,” ʻa ia ʻoku nau fakafofongaʻi ʻa e ngaahi ʻelemēniti fakakomēsialé, te nau tengihiaʻi ia ʻi he taimi ʻo hono fakaʻauhá. Ko hono moʻoní, ko e ngaahi tuʻí mo e kau mēsianití fakatouʻosi ʻoku fakamatalaʻi ʻoku nau sio ki Pāpilone ko e Lahi mei he “mamaʻo.” (Fakahā 18:​3, 9, 10, 15-17) Ko ia ai, ʻoku ʻuhinga lelei ke fakaʻosiʻaki ko Pāpilone ko e Lahí, ʻoku ʻikai ko ha ʻemipaea fakapolitikale pe ko ha ʻemipaea fakakomēsiale ia, ka ko ha ʻemipaea fakalotu.

Ko e fakaʻilonga fakalotu ʻo Pāpilone ko e Lahí ʻoku toe fakapapauʻi ia ʻe he fakamatala ʻo pehē ʻokú ne takihalaʻi ʻa e ngaahi puleʻangá kotoa fakafou ʻi heʻene “fai fakalouʻakau.” (Fakahā 18:23) Koeʻuhi ko e founga kotoa ʻo e fakahaʻele faʻahikehé ʻoku mei he matavai fakalotu mo fakatēmeniō, ʻoku ʻikai fakaʻohovale ai ʻa hono ui ʻe he Tohi Tapú ʻa Pāpilone ko e Lahi “ko e nofo ʻanga tevolo [pe tēmenioó].” (Fakahā 18:2; Teutalonome 18:​10-12) Ko e ʻemipaeá ni ʻoku toe fakamatalaʻi ia ʻoku fakafepaki longomoʻui ki he lotu moʻoní, ʻi hono fakatangaʻi ʻa e “kau balofita” mo e “kakai maonioni.” (Fakahā 18:​24, PM) Ko hono moʻoní, ko Pāpilone ko e Lahí ʻokú ne maʻu ʻa e tāufehiʻa lahi pehē ki he lotu moʻoní ʻo ne fakatangaʻi anga-fakamālohi ai pea aʻu ʻo ne fakapoongi “ʻa e kau fakamoʻoni kia Sīsuú.” (Fakahā 17:​6, NW) Ko ia ai, ko e fefine ko eni ʻoku ui ko Pāpilone ko e Lahí ʻokú ne fakafofongaʻi mahino ʻa e ʻemipaea ʻi māmani ʻo e lotu loí, ʻa ia ʻoku kau ai ʻa e lotu kotoa pē ʻoku tuʻu ʻo fakafepaki kia Sihova ko e ʻOtuá.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share