Moʻui ʻi he Hili ʻa e Maté—Ko e Ngaahi Fehuʻi Teʻeki Ai ke Tali
“KA PEKIA ha tangata, te ne toe moʻui koā?” (Siope 14:14) Ko e fehuʻi ko ʻení naʻe fai ʻi he ngaahi senituli ki muʻa atú ʻe he peteliake ko Siopé, kuo fakakaukau lahi ki ai ʻa e kakai ʻi he sosaieti kotoa pē ʻi he faai mai ʻa e ngaahi kuongá, pea ʻoku hulu ʻa e ngaahi tali ʻoku fokotuʻu ki aí.
Naʻe taukaveʻi ʻe he kau Kalisi ʻo e kuonga muʻá ko e ngaahi soulua ʻo e kau maté ʻoku moʻui atu pē ia. Naʻe fakafolau atu ia ʻi he vaka ʻi he vaitafe Styx ki ha fuʻu feituʻu ʻi lalo fonua. Naʻe tautea ai ʻe he kau fakamaau ʻa e ngaahi soulú ke fakamamahiʻi ʻi he pilisone ʻā māʻolunga pe ke fiefia ʻi he ngaahi manafa Elysian. Naʻe fakakaukau ʻa e kakai ʻe niʻihi ʻi he kuonga muʻá ko e ngaahi soulú ʻoku nau hoko ko e ngaahi fetuʻu pe ngaahi fetuʻu fuká. Naʻe kei pehē ʻe he niʻihi ʻoku huhulu ʻa e ngaahi soulú pea ʻoku ʻohake ai kinautolu ki he māhiná; ʻi he māhina kotoa pē ʻi he kātoa ʻa e māhiná, naʻe ʻave atu kinautolu mei ai ki he laaʻá.
ʻI he ʻahó ni, ko e ngaahi lau fakafuofua ki he hili ʻa e moʻui ko ʻení ʻoku fuʻu hulu. ʻOku tui ʻa e kau Hinitū mo e kau Putá ki he toe foki mai pē ʻa e soulú ʻi ha sino kehe ia. ʻOku akoʻi ʻe he kau Mosilemí ʻoku moʻui atu pē ʻa e soulú ʻi he mate ʻa e sinó ia pea ʻi he fakamaau fakaʻosí ʻe ʻalu ai ki palataisi pe ko heli. Ko e tokolahi taha ʻo e kau Palotisaní kuo akoʻi ʻoku moʻui atu pē ʻa e ngaahi soulú ia ʻi he hili ʻa e maté ke aʻusia ʻa e fiefia fakahēvani pe fakamamahi ʻi he afi ʻo helí. Ki he fakamatala ko ʻení ʻoku tānaki atu ai ʻe he lotu Katoliká ʻa Limbo mo pulekatolio.
ʻI he ngaahi fonua ʻe niʻihi, ko e ngaahi tui ʻo fekauʻaki mo e ngaahi soulu ʻo e maté ʻoku ngali kehe he ʻoku tuifio ia mo e talatupuʻa fakalotofonua mo e lotu faka-Kalisitiane lau pē. Ko e fakatātā, ʻoku angaʻaki ʻi he haʻohaʻonga ʻo e kau Katoliká mo e kau Palotisani tokolahi ʻi ʻAfilika Hihifó ke ʻufiʻufi ʻa e ngaahi sioʻata sió ʻi ha mate ʻa ha taha koeʻuhi ke ʻoua naʻa sio nai ki ai ha taha pea ʻe sio ai ki he laumālie ʻo e tokotaha kuo maté. ʻI he hili ʻa e ʻaho ʻe fāngofulu ʻa e mate ʻo ha ʻofaʻanga, ʻe kaimeʻakai ʻa e fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá ke kātoangaʻi ʻa e ʻalu hake ʻa e soulú ki hēvaní. Pea hili ia, ʻi he Kilisimasi pe ʻUluaki ʻAho ʻo e Taʻu Foʻoú, ʻe ʻalu ʻa e ngaahi kāingá ki he malaʻé ʻo lilingi ha inu ʻolokaholo ʻi he faʻitoká. Te nau aʻu ʻo lea ki he tokotaha maté, ʻo kole ha ngaahi meʻa pe tala ki ai ha ngaahi ongoongo fakafāmilí.
ʻOku hā mahino, ʻoku ʻikai ke loto tatau ʻa e ngaahi lotú ʻo kau ki he meʻa ʻoku hoko ʻi he hili ʻa e maté. Ka, ʻoku ʻi ai ʻa e meimei loto-tatau fakalūkufua ki he tefitoʻi meʻa ko ʻení: ʻoku taʻe faʻa mate ʻa e soulu fakaetangatá. Ko e lahi taha ʻo e ngaahi akonaki ʻo kau ki he moʻui ʻi he hili ʻa e maté ko e fanga kiʻi nikonikoʻi pe ʻo e kaveinga tefitó ni.
Ka neongo ia, ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi fehuʻi ʻoku faʻa ʻeke: Ko e maʻu mei fē ʻa e fakakaukau ʻoku taʻe faʻa mate ʻa e soulú? ʻOku akonakiʻaki ʻi he Tohitapú? Kapau ko ia, ko e hā ʻoku akonakiʻaki ai ia ʻe he ngaahi tui taʻefaka-Kalisitiané? Ko e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻe ʻikai malava ke taʻetokangaʻi. Pe ko e hā pē ʻa e lotu ʻokú ke kau ki aí, ko e maté ko e moʻoniʻi meʻa kuo pau ke fehangahangai mo ia. Ko ia ko e meʻa ko ʻení ʻokú ke kaunga ki ai ʻi ha founga loloto fakafoʻituitui. Ko ia ai, ʻoku mau fakaafeʻi koe ke ke vakai ki he ngaahi meʻa ko ʻení mo e ʻatamai fiefanongo.
[Fakamatala ʻi lalo]
a ʻOku fakahā ʻi he muʻaki lea naʻe tohi ai ʻa e Tohitapú ha faikehekehe ʻi he soul mo e spirit (ʻa ia ʻoku faʻa liliu fakatouʻosi ko e “laumālie” ʻi he lea faka-Tongá). Ke tauhimaʻu ʻa e faikehekehé ni, ʻoku mau ngāueʻaki ʻa e foʻi lea ko e “soulu” ki he soul pea mo e “laumālie” ki he spirit.