2000—Ko ha Taʻu Kuo Fakaʻilongaʻi?
ʻOKU ʻi ai ha meʻa ʻe makehe ʻo fekauʻaki mo e taʻu 2000? Ko e kakai ʻoku moʻui ʻi he ngaahi fonua Hihifó ʻoku nau vakai fakalūkufua ki ai ko e ʻuluaki taʻu ia ʻo e mileniume hono tolú. Kuo fakahoko ʻa e ngaahi teuteu tokanga ke kātoangaʻi ia. Kuo fokotuʻu ʻa e ngaahi fuʻu uasi ʻilekitulōnika lalahi ke nau lau ʻa e ngaahi sekoní kae ʻoua kuo ata mai ʻa e mileniume foʻoú. ʻOku fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi kātoanga hulohula Taʻu Foʻou. ʻOku fakatau atu ʻa e ngaahi falani ʻoku tuʻu ai ʻa e ngaahi lea ki he ngataʻanga ʻo e mileniumé ʻi he ngaahi falekoloa ʻo e fanga kiʻi kolo īkí pea pehē foki ki he ngaahi faiʻanga fakatau ʻi he ngaahi kolo lalahí.
Ko e ngaahi siasí, lalahi mo e iiki, te nau kau ʻi he ngaahi kātoanga lele lōloa ʻi he taʻú. ʻI he konga ki muʻa ʻo e taʻu kahaʻú, ʻoku ʻamanekina ke fononga ai ʻa Tuʻitapu Sōane Paula II ki ʻIsileli ke ne tataki ʻa e kau Katolika Lomá ʻi he meʻa ʻoku ui ko e “kātoanga siupeli ʻa e Siasi Katolika Lomá ki he mileniumé.” ʻOku fakafuofua ʻe ʻi he vahaʻa ʻo e ua mo e konga milioná pea mo e ono milioná ʻa e kau folau ʻeveʻeva, mei he kau līʻoa fakalotú ki he kau fieʻiló, ʻoku nau palani ke ʻaʻahi ki ʻIsileli ʻi he taʻu kahaʻú.
Ko e hā ʻoku palani ai ʻa e fuʻu kakai tokolahi ke ʻaʻahi ki ʻIsilelí? ʻI he lea maʻá e tuʻitapú, naʻe pehē ʻe Roger Kātinale Etchegaray, ko ha ʻōfisa Vatikano: “Ko e taʻu 2000 ko ha kātoangaʻi ia ʻo Kalaisi pea mo ʻene moʻui ʻi he fonua ko ení. Ko ia ai, ʻoku fakaenatula pē ʻa e teu haʻu ki ai ʻa e Tuʻitapú.” ʻOku anga-fēfē ʻa ʻene felāveʻi ʻa e taʻu 2000 mo Kalaisí? Ko e taʻu 2000 ʻoku fakakaukau anga-maheni ki ai ʻokú ne fakaʻilongaʻi ʻa e taʻu ʻe 2000 tonu mei hono ʻaloʻi ʻo Kalaisí. Ka ʻoku pehē? Te tau sio leva ki ai.
ʻOku aʻu ʻo toe mahuʻinga lahi ange ʻa e taʻu 2000 ki he kau mēmipa ʻo e ngaahi kulupu fakalotu ʻe niʻihi. ʻOku nau tuipau ko e taʻu hoko maí pe ofi ki ai, ʻe foki mai ai ʻa Sīsū ki he Moʻunga ʻŌlivé pea ko e tau ʻo ʻĀmaketoné, ʻa ia ʻoku lau ki ai ʻi he tohi ʻa Fakahaá, ʻe fai ia ʻi he teleʻa ʻo Mēkitó. (Fakahā 16:14-16) ʻI he fakatuʻotuʻa atu ki he ngaahi meʻa ko eni ʻe hokó, kuo fakatau atu ai ʻe he kau nofo U.S. ʻe lauingeau ʻa honau ngaahi ʻapí pea mo e lahi taha ʻo ʻenau koloá pea nau hiki ki ʻIsileli. Ki he lelei ʻa ha taha pē ʻoku ʻikai lava ke mavahe mei honau ngaahi ʻapí, kuo līpooti ʻa e palōmesi ʻa ha tokotaha ʻevangeliō U.S. ʻiloa ke ne fakamafola ʻa e toe foki mai ʻa Sīsuú ʻi he televīsoné—ʻo fakalanu!
ʻI he ngaahi fonua Hihifó, ko e ngaahi palani ke fakahoko mai ʻa e mileniume hono tolú ʻoku fakalalahi. Kae kehe, ko e kakai ia ʻi he ngaahi fonua kehé ʻoku hoko atu pē ʻenau ngaahi ngāue anga-mahení. Ko e kakaí ni—ko e lahi taha ia ʻo e tokolahi ʻo e kakai ʻi he māmaní—ʻoku ʻikai te nau tui ko Sīsū ʻo Nasaletí ʻa e Mīsaiá. Pea ʻoku ʻikai ʻaupito te nau tali ʻa e sīpinga lau taimi K.M.-T.S.a Ko e fakatātaá, ʻoku ngāueʻaki ʻe he kau Mosilemi tokolahi ʻenau tohimāhina pē ʻanautolu, fakatatau ki ai ko e taʻu kahaʻú ko e taʻu 1420 ia—ʻikai ko e 2000. ʻOku fakafika ʻe he kau Mosilemí ʻa e ngaahi taʻú mei he ʻaho naʻe hola ai ʻa e palōfita ko Mahōmetí mei Meca ki Medina. ʻI hono kotoá, ʻoku ngāueʻaki ʻe he kakaí ʻi māmani lahi ʻa e ngaahi tohimāhina kehekehe ʻe 40 nai.
ʻOku totonu ke ʻi ai ha ʻuhinga ʻo e taʻu 2000 ki he kau Kalisitiané? Ko Sanuali 1, 2000, ko ha ʻaho mahuʻinga makehe ia? Ko e ongo fehuʻí ni ʻe tali ia ʻi he kupu hoko maí.
[Fakamatala ʻi lalo]
a ʻI he founga lau taimi K.M.-T.S., ko e ngaahi meʻa ko ia naʻe hoko ki muʻa ʻi he taimi tukufakaholo ʻo hono ʻaloʻi ʻo Sīsuú ʻoku fakahaaʻi ia ko e ngaahi taʻu “K.M.” (ki muʻa ʻia Kalaisi); ko e ngaahi meʻa ko ia naʻe hoko hili iá ʻoku fakaʻilongaʻi ia ko e ngaahi taʻu “A.D. (T.S.)” (Anno Domini—“ʻi he taʻu ʻo hotau ʻEikí [Sīsū].”) Kae kehe, ʻoku saiʻia ʻa e kau mataotao maʻu fakamatala ʻe niʻihi ke ngāueʻaki ʻa e “B.C.E.” (ki muʻa ʻi Hotau Kuongá) ʻoku fakahaaʻi ʻi he māmaní mo e “C.E.” (ʻi Hotau Kuongá.)