ʻOku Fakahaofi ʻe Sihova ʻa e Faingataʻaʻiá
“Oku lahi ae gaahi mamahi oe maonioni: ka oku fakamoui [pe fakahaofi] ia mei ai kotoabe e Jihova.”—SĀME 34:19, PM.
1, 2. Ko e hā ʻa e palopalema naʻe fehangahangai mo e Kalisitiane faitōnunga ʻe taha, pea ko e hā ʻe lava nai ai ke hoko kia kitautolu ha ngaahi ongoʻi meimei tatau?
KUO hoko ko e taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻo laka hake he taʻu ʻe 20 ha finemui ko Keiko.a Naʻá ne hoko he taimi ʻe taha ko ha tāimuʻa tuʻumaʻu, pe ko e tokotaha fanongonongo taimi-kakato ʻo e Puleʻangá. Naʻá ne fakamahuʻingaʻi lahi ʻa e monū ko iá. Kae kehe, ʻikai fuoloa atu ki muʻa, naʻe hoko ai ʻo lōmekina ʻa Keiko ʻe he ngaahi ongoʻi ʻo e ʻikai ha ʻamanaki mo e tuēnoa. ʻOkú ne pehē: “Ko e meʻa pē naʻá ku faí ko e tangi.” Ke fakafepakiʻi ʻene fakakaukau taʻepaú, naʻe līʻoa ai ʻe Keiko ʻa e taimi lahi ange ki he ako fakafoʻituituí. “Neongo ia, naʻe ʻikai te u lava ʻo liliu ʻa hoku tuʻungá,” ko ʻene leá ia. “Naʻe aʻu ki he tuʻunga naʻá ku loto ai ke u mate.”
2 Kuó ke fāinga mo e ngaahi ongoʻi meimei tatau ʻo e siva ʻa e ʻamanakí? ʻI he hoko ko e taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ʻokú ke maʻu ʻa e ʻuhinga lahi ke fiefia ai koeʻuhí he ko e anga-līʻoa fakaʻotuá “ʻoku ne maʻu talaʻofa ki he moʻui ko eni, pea mo ia ka hoko mai.” (1 Timote 4:8) ʻOkú ke lolotonga nofo ʻi ha palataisi fakalaumālie! Kae kehe, ʻoku ʻuhinga iá kuo maluʻi ai koe mei he faingataʻa kotoa pē? ʻIkai ʻaupito! ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Oku lahi ae gaahi mamahi oe maonioni.” (Sāme 34:19, PM) ʻOku ʻikai fakaʻohovale eni, he “ko hono kotoa ʻo mamani ʻoku ʻi he nima ʻo e Fili,” ʻa Sētane ko e Tēvoló. (1 Sione 5:19) Ko kitautolu kotoa ʻoku tau hokosia ʻi ha tuʻunga ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e moʻoniʻi meʻa ko iá.—Efeso 6:12.
Ko e Ngaahi Nunuʻa ʻo e Faingataʻá
3. ʻOmai ha ngaahi fakatātā Fakatohitapu ʻo e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻa ia naʻa nau hokosia ʻa e mamahi lahi.
3 Ko e mamahi fuoloá ʻe lava ke ne ʻai ke fakapōpōʻuli ʻa ʻetau vakaí kotoa. (Palovepi 15:15) Fakakaukau atu ki he tangata faitotonu ko Siopé. ʻI he lotolotonga ʻo ha ʻahiʻahi fakalilifu, naʻe pehē ai ʻe Siope: “Ko e tangata kuo fanauʻi ʻe he fefine ʻoku fuonounou ʻene moʻui, pea ʻoku fonu ʻi he mamahi.” (Siope 14:1) Naʻe mole ʻa e fiefia ʻa Siopé. Naʻe aʻu ʻi ha taimi ʻo ne fakakaukau ai kuo liʻaki ia ʻe Sihova. (Siope 29:1-5) Naʻe ʻikai ko Siope pē ʻa e sevāniti ʻa e ʻOtuá naʻá ne hokosia ʻa e mamahi lahí. ʻOku tala mai ʻe he Tohi Tapú ko ʻAná naʻe “mamahi lahi hono laumalie” koeʻuhi ko ʻene paʻá. (1 Samiuela 1:9-11, PM) ʻI hono fakalotomamahiʻi ʻi ha tuʻunga fakafāmilí, naʻe pehē ai ʻe Lepeka: “Kuou fiu i he eku moui.” (Senesi 27:46, PM) ʻI he fakakaukauloto atu ki heʻene ngaahi fehālaakí, naʻe pehē ʻe Tēvita: “Oku ou alu mamahi be i he aho kotoa.” (Sāme 38:6, PM) Ko e ngaahi fakatātā siʻi ko ení ʻoku fakahaaʻi mahino ai naʻe kātekina ʻe he kau tangata mo e kau fefine manavahē-ʻOtua ʻo e kuonga ki muʻa ʻi he Kalisitiané ʻa e ngaahi vahaʻa taimi ʻo e mamahi lahi.
4. Ko e hā ʻoku ʻikai fakaʻohovale ai ʻa e ʻi ai ʻa e “kau loto foi” pe loto-mafasia ʻi he lotolotonga ʻo e kau Kalisitiane he ʻaho ní?
4 Fēfē ʻa e kau Kalisitiané? Naʻe ʻiloʻi ʻe he ʻapositolo ko Paulá naʻe fiemaʻu ke ne tala ki he kau Tesalonaiká ke nau “fakafiemalie ki he kau loto foi” pe loto-mafasiá. (1 Tesalonaika 5:14, PM) ʻOku fakahaaʻi ʻe he tohi maʻuʻanga fakamatala ʻe taha ko e foʻi lea faka-Kalisi naʻe liliu ko e “kau loto foi” pe loto-mafasiá ʻoku lava ke ʻuhinga ia ki he faʻahinga “ʻoku lōmekina fakataimi kinautolu ʻe he mamahi ʻi he moʻuí.” ʻOku fakahaaʻi ʻi he ngaahi lea ʻa Paulá naʻe loto-siʻi ʻa e niʻihi ʻo e faʻahinga pani ʻe he laumālié ʻi he fakatahaʻanga ko ia ʻi Tesalonaiká. ʻOku ʻi ai foki ʻa e kau loto-mafasia ʻi he lotolotonga ʻo e kau Kalisitiane he ʻaho ní. Ka ko e hā ʻoku nau loto-mafasia aí? Tau lāulea angé ki ha tupuʻanga anga-maheni ʻe tolu.
Ko Hotau Natula Angahalaʻiá ʻOku Lava Ke Ne Fakalotomamahiʻi Kitautolu
5, 6. Ko e hā ʻa e fakafiemālie ʻoku lava ke maʻu mei he Loma 7:22-25?
5 ʻI he ʻikai hangē ko e faʻahinga kākā ʻa ia ʻoku nau “ongonoa,” ko e kau Kalisitiane moʻoní ʻoku fakalotomamahiʻi kinautolu ʻe honau tuʻunga angahalaʻiá. (Efeso 4:19) ʻOku nau ongoʻi nai ʻo hangē ko e ongoʻi ʻa Paulá, ʻa ia naʻá ne tohi: “Seuke, ʻoku te kaungā-malieʻia mo e lao ʻa e ʻOtua, ʻa hoto tangata-ʻi-loto; ka ʻoku ha kiate au ha lao kehe ʻoku nofo i hoku ngaahi kupu, ʻo fai tau mo e lao ʻo hoku loto, mo takipopula au ki he lao angahalaʻia ʻoku nofo ʻi hoku ngaahi kupu.” Naʻe toki kalanga leva ʻa Paula: “ʻOiaue! siʻi toki malaʻia kita!”—Loma 7:22-24.
6 Kuó ke ongoʻi ʻi ha taimi ʻo hangē ko Paulá? ʻOku ʻikai hala ke ke mātuʻaki lāuʻilo ki hoʻo ngaahi taʻehaohaoá, he ʻe lava ke ʻai ʻe he meʻá ni ke maongo kiate koe ʻa e mamafa ʻo e angahalá pea ʻe lava ke ʻai ai ke mālohi ʻa hoʻo fakapapau ke fakaʻehiʻehi mei he koví. Ka ʻoku ʻikai fiemaʻu ia ke ke mamahi hokohoko ʻi hoʻo ngaahi tōnounoú. Naʻe tānaki atu ʻe Paula ki heʻene ngaahi lea ʻo e mamahi naʻe toki ʻosi lave ki aí: “Fakafetaʻi ki he ʻOtua, ʻa ia kuo ne fai ʻia Sisu Kalaisi ko hotau ʻEiki!” (Loma 7:25) ʻIo, naʻe tuipau ʻa Paula ko e taʻataʻa ʻo Sīsū naʻe lilingí ʻe lava ke ne huhuʻi ia mei he angahala tukufakaholó.—Loma 5:18.
7. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi ha tokotaha ke ʻoua ʻe loto-mamahi koeʻuhi ko ʻene ngaahi hehema angahalaʻiá?
7 Kapau ʻokú ke ongoʻi ʻoku lōmekina koe ʻe ho natula angahalaʻiá, maʻu ʻa e fiemālie ʻi he ngaahi lea ʻa e ʻapositolo ko Sioné, ʻa ia naʻá ne tohi: “Ka kuo fai ha angahala ʻe ha taha, ʻoku tau maʻu ha taukapo ki he Tamai, ko Sisu Kalaisi ko e faitotonu; pea ko e fakatupuhōifuaʻanga foki ia koeʻuhi ko ʻetau ngaahi hia; pea talaʻehai koeʻuhi ko e ngaahi hia ʻatautolu pe, ka koeʻuhi foki ko e ngaahi hia ʻa mamani katoa.” (1 Sione 2:1, 2) Kapau ʻokú ke loto-mamahi koeʻuhi ko hoʻo ngaahi hehema angahalaʻiá, manatuʻi maʻu pē naʻe pekia ʻa Sīsuú maʻá e kau angahalá, ʻo ʻikai maʻá e kakai haohaoá. Ko hono moʻoní, “kuo fai angahala kotoa pe, pea ʻoku ʻikai te nau aʻusia ʻa e hōifua ʻa e ʻOtua.”—Fakaʻītali ʻamautolu; Loma 3:23.
8, 9. Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau siʻaki ʻa e ngaahi fakakaukau fakahalaiaʻi-kitá?
8 Kae kehe, tau pehē pē naʻá ke fai ha angahala mamafa ʻi he kuohilí. ʻOku ʻikai ha veiveiua, kuó ke fakahaaʻi ia kia Sihova ʻi he lotu, ʻo tuʻo lahi nai. Kuó ke maʻu ʻa e tokoni fakalaumālie mei he kau mātuʻa Kalisitiané. (Semisi 5:14, 15) Naʻá ke fakatomala moʻoni pea ko ia ʻokú ke kei hoko ai pē ko ha konga ʻo e fakatahaʻangá. Pe mahalo pē naʻá ke mavahe mei he kautaha ʻa e ʻOtuá ʻi ha taimi, ka naʻá ke fakatomala ki mui pea toe maʻu ha tuʻunga maʻa. Ko e hā pē ʻa e tuʻungá, ʻokú ke toe manatuʻi nai ʻa hoʻo angahala he kuohilí pea fakalotomamahiʻi ai koe. Kapau ʻoku hoko ia, manatuʻi ko Sihová ʻokú ne fakamolemoleʻi “lōlahi” ʻa e faʻahinga ʻoku fakatomala moʻoní. (Aisea 55:7) ʻIkai ko ia pē, ʻoku ʻikai te ne fiemaʻu ke ke ongoʻi halaia ʻo ʻikai ha ʻamanaki. Ko e fiemaʻu ia ʻa Sētané. (2 Kolinito 2:7, 10, 11) ʻE fakaʻauha ʻa e Tēvoló koeʻuhi he ʻokú ne tuha mo ia, ka te ne saiʻia ke ʻai koe ke ke ongoʻi ʻokú ke tuha mo e fakaʻauha tatau. (Fakahā 20:10) ʻOua ʻe tuku ʻa Sētane ke ne lavameʻa ʻi he faʻufaʻu ko eni ke fakaʻauha ʻa hoʻo tuí. (Efeso 6:11) ʻI hono kehé, “talitekeʻi” ia ʻi he meʻá ni, ʻo hangē ko ia kuó ke fai ʻi he ngaahi tuʻunga kehé.—1 Pita 5:9.
9 ʻI he Fakahā 12:10, ʻoku ui ai ʻa Sētane ko e “tukuaki ʻo hotau kainga,” ʻa e kau Kalisitiane paní. ʻOkú ne “tukuakiʻi kinautolu ʻi he ʻao ʻo hotau ʻOtua, ʻi he ʻaho mo e po.” ʻI he fakakaukauloto ki he foʻi veesi ko iá ʻe tokoniʻi nai ai koe ke ke ʻiloʻi ʻe fiefia ʻa Sētane, ʻa e tokotaha fai tukuakiʻi loí, kapau te ke tukuakiʻi mo fakahalaiaʻi koe, neongo ʻoku ʻikai ke pehē ʻa Sihova ia. (1 Sione 3:19-22) Ko e hā ke hanganaki mamahi ai ʻi hoʻo ngaahi fehālaakí ʻo aʻu ki ha tuʻunga ʻokú ke ongoʻi foʻi ai? ʻOua ʻe tuku ʻa Sētane ke ne fakaʻauha ho vahaʻangatae mo e ʻOtuá. ʻOua ʻaupito ʻe tuku ʻa e Tēvoló ke ne fakakuihi koe mei he moʻoniʻi meʻa ko ia ko Sihová ʻoku “ʻAloʻofa mo Anga lelei, Tuai ki he Houhau, pea Fonu ʻi he Kelesi.”—Ekisoto 34:6.
Lava ke ʻAi ʻe Hotau Ngaahi Ngātangá Ke Tau Loto-Siʻi
10. ʻI he ngaahi founga fē ʻe ʻai nai ai ʻe hotau ngaahi ngātangá ke tau loto-siʻí?
10 ʻOku loto-siʻi ʻa e kau Kalisitiane ʻe niʻihi koeʻuhi ko hono uesia ʻe honau ngaahi ngātangá ʻenau ngāue ki he ʻOtuá. ʻOku hoko eni ʻiate koe? Mahalo pē ko ha puke lahi, taʻumotuʻa, pe ko e ngaahi tuʻunga kehe ʻoku taʻofi ai koe mei hono līʻoa ʻa e taimi lahi ki he ngāue fakafaifekaú ʻo hangē ko ia naʻá ke fai he kuohilí. Ko e moʻoni, ʻoku fakalototoʻaʻi ʻa e kau Kalisitiané ke nau fakatau mai ʻa e taimi ki he ngāue ʻa e ʻOtuá. (Efeso 5:15, 16) Kae fēfē kapau ʻoku taʻofi moʻoni koe ʻe he ngaahi ngātangá mei hono fai ʻa e meʻa lahi ʻi he ngāue fakafaifekaú pea ko ha tupuʻanga eni ʻo e fakalotosiʻí kiate koe?
11. ʻOku lava fēfē ke tau maʻu ʻaonga mei he akonaki ʻa Paula ʻoku lēkooti ʻi he Kaletia 6:4?
11 ʻOku naʻinaʻi mai ʻa e Tohi Tapú ke ʻoua te tau fakapikopiko ka ke tau hoko “ko e kau faʻifaʻitaki ʻo e kakai kuo nau hokosi ʻa e ngaahi talaʻofa ʻi heʻenau tui mo e kitaki.” (Hepelu 6:12) ʻE lava ke tau fai eni ʻo kapau pē ʻoku tau vakaiʻi ʻenau faʻifaʻitakiʻanga leleí pea feinga ke faʻifaʻitaki ki heʻenau tuí. Kae kehe, heʻikai ke tau maʻu ʻaonga kapau ʻoku tau fakahoa ʻikai lelei kitautolu ki he niʻihi kehé pea fakaʻosiʻaki ʻoku ʻikai ke lelei feʻunga ha meʻa pē ʻoku tau fai. Ko ia ai, ʻoku lelei ke tau ngāueʻaki ʻa e akonaki ʻa Paulá: “Ke taki taha sivi ʻene ngaue aʻana; pea te ne toki fakafuofuaʻaki ia pe hono polepoleʻanga, ʻo ʻikai ʻaki ha taha kehe.”—Kaletia 6:4.
12. Ko e hā ʻe lava ai ke tau fiefia ʻi he ngāue ʻoku tau fai kia Sihová?
12 ʻOku ʻi ai ʻa e ʻuhinga lelei ke fiefia ai ʻa e kau Kalisitiané, ʻo aʻu ki he taimi ʻoku fakangatangata ai kinautolu ʻe he ngaahi palopalema fakaesino mafatukitukí. ʻOku fakapapauʻi mai ʻe he Tohi Tapú: “Talaʻehai ʻoku fai taʻetotonu ʻa e ʻOtua ke ne fakangaloʻi hoʻomou ngaue, mo e ʻofa ki hono huafa naʻe ha ʻiate kimoutolu.” (Hepelu 6:10) Mahalo pē ko e ngaahi tuʻunga ʻoku ʻikai lava ke ke mapuleʻí kuó ne ʻai ke faingataʻa ai ke ke tauhi maʻu ʻa e lahi ʻo e ngāue naʻá ke fai ki muʻá. Kae kehe, ʻi he tokoni ʻa Sihová, te ke malava nai ai ke kau kakato ange ʻi he ngaahi tafaʻaki ʻe niʻihi ʻo e ngāue fakafaifekau faka-Kalisitiané, hangē ko e faifakamoʻoni ʻi he telefoní mo e faitohí. ʻOku lava ke ke fakapapauʻi ʻe tāpuakiʻi koe ʻe he ʻOtua ko Sihová ʻi hoʻo ngāue ʻo faiʻaki ʻa hoʻo moʻuí kotoa pea mo e ʻofa ʻokú ke fakahāhā kiate ia pea ki he kaungā faʻahinga ʻo e tangatá.—Mātiu 22:36-40.
Lava ke ʻAi ʻe he “Ngaahi Taimi Faingataʻa” Ke Tau Loto-Siʻi
13, 14. (a) ʻI he ngaahi founga fē ʻe lava nai ai ke fakatupunga ʻe he “ngaahi taimi faingataʻa” ko ení ke tau faingataʻaʻiá? (e) ʻOku anga-fēfē ʻa e hā mahino he ʻahó ni ʻa e taʻeʻofa-ki-hoʻotá?
13 Neongo ʻoku tau hanga atu ki he moʻui ʻi he māmani foʻou māʻoniʻoni ʻa e ʻOtuá, ʻoku tau moʻui he taimí ni ʻi he “ngaahi taimi faingataʻa.” (2 Timote 3:1) ʻOku tau maʻu ʻa e fiemālie ʻi he ʻiloʻi ʻoku fakahaaʻi ʻe he ngaahi meʻa fakamamahi ʻoku hokó ʻa e ofi ʻo hotau fakahaofí. Neongo ia, ʻoku uesia kitautolu ʻe he ngaahi tuʻunga ʻoku tau ʻi aí. Ko e fakatātaá, fēfē kapau ʻokú ke taʻemaʻungāue? ʻOku tātātaha nai ke ʻi ai ha ngaahi ngāue, pea ʻi he faai atu ʻa e ngaahi māhiná, ʻe lava ke ke fifili ai pe ʻoku vakai mai nai ʻa Sihova ki hoʻo faingataʻaʻiá pe fanongo mai ki hoʻo ngaahi lotú. Pe mahalo pē kuo maʻukovia koe ʻi he tomuʻa fehiʻá pe faʻahinga founga kehe ʻo e fakamaau taʻetotonú. Naʻa mo e lau he ngaahi ʻuluʻi ongoongo ʻi he nusipepá ʻoku lava ke ne ʻai koe ke ke ongoʻi ʻo hangē ko e ongoʻi ʻa e tangata māʻoniʻoni ko Loté, ʻa ia naʻe “mamahi” lahi (“loto-siʻi,” Young’s Literal Translation of the Holy Bible) ʻi he ʻulungāanga fakalielia ʻo e faʻahinga takatakai ʻiate iá.—2 Pita 2:7, PM.
14 ʻOku ʻi ai ʻa e tafaʻaki tefito ʻe taha ʻo e ngaahi ʻaho fakaʻosí heʻikai lava ke tau tukunoaʻi. Naʻe tomuʻa tala ʻe he Tohi Tapú ko e tokolahi te nau “taeʻofa-ki-hoʻota.” (2 Timote 3:3) ʻOku ʻikai ʻaupito ha ʻofa fakafāmili ʻi he ngaahi fāmili lahi. Ko e moʻoni, “ʻoku fakahaaʻi ʻi he fakamoʻoní ʻoku ngalingali lahi ange ʻe tāmateʻi, ngaohikoviʻi fakaesino, pe ngaohikovia fakaeongo pe fakaefehokotaki fakasino ʻa e kakaí ʻe he toe ngaahi mēmipa pē ʻo e fāmilí ʻo ʻikai ʻe ha toe taha kehe,” ko e lau ia ʻa e tohi ko e Family Violence. “Ko e feituʻu ko ē ʻoku totonu ke ʻofaʻi pea ongoʻi malu ai ʻa e kakaí, ko e feituʻu fakatuʻutāmaki lahi tahá ia ki he kakai lalahi mo e fānau ʻe niʻihi.” Ko e faʻahinga kuo nau eʻa ki ha ʻātakai fakaeʻapi ʻikai leleí te nau hokosia nai ʻi he ngaahi taʻu ʻamuí ʻa e loto-moʻua mo e siva ʻa e ʻamanakí. Fēfē kapau ʻoku hoko eni kiate koe?
15. ʻOku anga-fēfē ʻa e māʻolunga ange ʻa e ʻofa ʻa Sihová ʻi he ʻofa ʻa ha taha pē ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá?
15 Naʻe hiva ʻa e tokotaha-tohi-saame ko Tēvitá: “Neongo ʻe liʻaki au ʻe heʻeku tamai mo ʻeku faʻe, ʻe fakahoko au ʻe Sihova kiate ia pe.” (Sāme 27:10) He fakafiemālie ē ke ʻiloʻi ʻoku mahulu atu ʻa e ʻofa ʻa Sihová ʻi ha ʻofa ʻa ha mātuʻa fakaetangata pē! Neongo ʻa e fakamamahi ʻo e fakataleʻi, ngaohikovia, pe liʻaki ʻe ha mātuʻá, ʻoku ʻikai haʻane kākunga ʻe taha ki he lahi ʻo e tokanga mai ʻa Sihova kiate koé. (Loma 8:38, 39) Manatuʻi ʻoku tohoakiʻi ʻe he ʻOtuá kiate ia ʻa e faʻahinga ko ia ʻokú ne ʻofa aí. (Sione 3:16; 6:44) Tatau ai pē pe ko e hā ʻa e tōʻonga kuo fai kiate koe ʻe he faʻahinga ʻo e tangatá, ʻoku ʻofaʻi koe ʻe hoʻo Tamai fakahēvaní!
Ngaahi Sitepu ʻAonga ke ʻAtā Ai mei he Loto-Mafasiá
16, 17. ʻI he fetaulaki mo e ʻamanaki-tōnoá, ko e hā ʻe lava ke fai ʻe ha taha ke tauhi maʻu ai ʻa ʻene mālohi fakalaumālié?
16 ʻE lava ke ke fou ʻi he ngaahi sitepu ʻaonga ke fekuki ai mo e loto-mafasiá. Hangē ko ení, kau kakato ʻi ha polokalama fakalototoʻa ʻo e ngāue faka-Kalisitiané. Fakalaulauloto ki he Folofola ʻa e ʻOtuá, tautefito ʻi he taimi ʻoku hā ngali taulōfuʻu ai ʻa e fakalotosiʻí. Naʻe hiva ʻa e tokotaha-tohi-sāmé: “ʻI heʻeku pehe, Kuo heke hoku vaʻe; ko hoʻo ʻofa, ʻEiki, naʻa ne puke hake. ʻI he lahi ʻa e hohaʻa ʻi hoku loto e ko hoʻo ngaahi fakanaʻa naʻe fakafiefiaʻi hoku laumalie.” (Sāme 94:18, 19) Ko e lau Tohi Tapu maʻu peé ʻe tokoni ia ke fakafonuʻaki ho ʻatamaí ʻa e ngaahi lea fakanaʻa mo e ngaahi fakakaukau fakatupu langa hake.
17 ʻOku toe mātuʻaki mahuʻinga foki ʻa e lotú. Neongo kapau ʻoku ʻikai lava ke ke fakahaaʻi kakato ʻi he leá ʻa e loloto ʻo hoʻo ngaahi ongoʻí, ʻoku ʻafioʻi ʻe Sihova ʻa e meʻa ʻokú ke feinga ke leaʻakí. (Loma 8:26, 27) Naʻe ʻomai ʻe he tokotaha-tohi-sāmé ʻa e fakafiemālie ko ení: “Li hoʻo kavenga kia Sihova, he te ne poupou koe ʻe ia: ʻe ʻikai te ne tuku ʻa e maʻoniʻoni ke ueʻia ʻo taʻengata.”—Sāme 55:22.
18. Ko e hā ʻa e ngaahi sitepu ʻaonga ʻe fou nai ai ha tokotaha loto-mafasia?
18 ʻOku hoko ʻo siva ʻa e ʻamanaki ʻa e niʻihi koeʻuhí ko e ʻāvanga femaleleakí.b Kapau ʻoku hoko eni kiate koe, feinga ke fakahanga ʻa hoʻo tokangá ki he māmani foʻou ʻa e ʻOtuá mo e taimi ʻa ia ʻe “ʻikai ha nofo ai te ne pehe, ʻOku ou mahaki.” (Aisea 33:24) Kapau ko hoʻo ngaahi ongoʻi taʻepaú ʻoku hā ngali lahi ange ia ʻi he tuʻunga fakataimi pē ʻo e loto-mafasiá, ʻe fakapotopoto nai ke kumi ki ha tokoni ʻa ha taha mataotao. (Mātiu 9:12) ʻOku toe mahuʻinga foki ke tokangaʻi ʻa ho sinó. ʻE tokoni lahi ha kai fakatupu moʻui lelei mo ha fakamālohisino. Fakapapauʻi ʻokú ke maʻu ha mālōlō feʻunga. ʻOua ʻe ʻā fuoloa ʻi he sio televīsoné, pea fakaʻehiʻehi mei he ngaahi founga ʻo e fakafiefiá ʻa ia te ne ʻai koe ke ke ongosia fakaesino mo fakaeongó. Hiliō he meʻa kotoa, hokohoko atu ʻa e kau ʻi he ngaahi ngāue fakaʻotuá! Neongo ʻoku teʻeki ke aʻu ki he taimi ʻa ia ʻe hanga ai ʻe Sihova ʻo “holoholo ʻa e loʻimata kotoa pē,” te ne tokoniʻi koe ke ke kātaki.—Fakahā 21:4; 1 Kolinito 10:13.
Nofo “ʻi he Lalo Nima Mafimafi ʻo e ʻOtua”
19. Ko e hā ʻoku talaʻofa ʻe Sihova ki he faʻahinga ʻoku faingataʻaʻiá?
19 ʻOku fakapapauʻi mai ʻe he ʻOtuá neongo ʻoku lahi ʻa e ngaahi mamahi ʻa e māʻoniʻoní, “oku fakamoʻui [pe fakahaofi] ia mei ai kotoabe e Jihova.” (Sāme 34:19, PM) ʻOku anga-fēfē hono fai eni ʻe he ʻOtuá? ʻI he taimi naʻe toutou lotu ai ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki ha fakahaofi mei hono “tolounua i he kakano,” naʻe tala ange ʻe Sihova kiate ia: “Kuo fakakakato eku malohi i hoo vaivai.” (2 Kolinito 12:7-9, PM) Ko e hā naʻe talaʻofa ʻe Sihova kia Paulá, pea ko e hā ʻokú ne talaʻofa kiate koé? ʻOku ʻikai ko ha fakamoʻui he lolotongá ni, ka ko e mālohi ke kātaki.
20. Neongo hotau ngaahi ʻahiʻahí, ʻoku tau fakapapauʻi ʻa e hā ʻi he 1 Pita 5:6, 7?
20 Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Pitá: “Mou fakavaivaiʻi kimoutolu ʻi he lalo nima mafimafi ʻo e ʻOtua, koeʻuhi ke ne hakeakiʻi kimoutolu ʻo ka hoko hono taimi: ʻo mou li atu ā hono kotoa ʻo hoʻomou lotomoʻua ki he ʻEne ʻAfio; he ʻoku ne mamahiʻi kimoutolu.” (1 Pita 5:6, 7) Koeʻuhi ʻoku tokanga mai ʻa Sihova kiate koe, heʻikai te ne liʻaki koe. Te ne poupouʻi koe neongo ʻa e ngaahi ʻahiʻahi ʻokú ke fuesiá. Manatuʻi ko e kau Kalisitiane faitōnungá ʻoku nau “ʻi he lalo nima mafimafi ʻo e ʻOtua.” ʻI heʻetau tauhi kia Sihová, ʻokú ne ʻomai kia kitautolu ʻa e mālohi ke kātaki. Kapau ʻoku tau faitōnunga kiate ia, heʻikai ha meʻa ʻe lava ke ne fai ha maumau fakalaumālie tuʻuloa kia kitautolu. Ko ia ai, ʻofa ke tau tauhi maʻu ʻa e anga-tonu kia Sihová koeʻuhi ke lava ai ʻo tau maʻu ʻa e moʻui taʻengata ʻi heʻene māmani foʻou kuo talaʻofá pea sio ai ʻi he ʻaho ʻa ia te ne fakahaofi moʻoni ai ʻo tuʻuloa ʻa e faingataʻaʻiá!
[Fakamatala ʻi lalo]
a Kuo fetongi ʻa e hingoá.
b ʻI ha ʻikai ko ha loto-siʻi peé, ko e ʻāvanga femaleleakí ko ha tuʻunga ia ʻoku ʻiloʻi ʻa ia ʻoku lahi mo hokohoko ai ʻa e loto-mamahí. Ki ha fakamatala lahi ange, sio ki he Taua Leʻo ʻo Fepueli 1, 1989, peesi 21-25; ʻAokosi 1, 1989, peesi 21-4; mo e Watchtower ʻo Sepitema 1, 1996, peesi 30-1.
ʻOkú Ke Manatuʻi?
• Ko e hā ʻoku uesia ai ʻe he faingataʻá naʻa mo e kau sevāniti ʻa Sihová?
• Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa tefito ʻe niʻihi ʻe lava ke ne fakatupunga ʻa e niʻihi ʻo e kakai ʻa e ʻOtuá ke nau ongoʻi loto-mafasiá?
• ʻOku anga-fēfē hono tokoniʻi kitautolu ʻe Sihova ke tau fekuki mo ʻetau ngaahi loto-moʻuá?
• ʻI he founga fē ʻoku tau “i he lalo nima mafimafi [ai] ʻo e ʻOtua”?
[Fakatātā ʻi he peesi 25]
Neongo ʻa e ngaahi ʻahiʻahí, ʻoku maʻu ʻe he kakai ʻa Sihová ʻa e ʻuhinga ke fiefia ai
[Fakatātā ʻi he peesi 28]
Ko e faifakamoʻoni he telefoní ʻa e founga ʻe taha ke foaki ai kia Sihova ʻa hoʻo lelei tahá