LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w07 4/15 p. 4-7
  • ʻE Faifai Ange pea Ngata ʻa e Anga-Fakamamahí?

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • ʻE Faifai Ange pea Ngata ʻa e Anga-Fakamamahí?
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko Hai Moʻoni ʻa e Tupuʻanga ʻo e Anga-Fakamamahí?
  • Malava ʻa e Ngaahi Liliú​—Anga-Fēfē?
  • Ko e Ngataʻanga ʻo e Anga-Fakamamahí Kotoa ʻOku Ofi
  • Ko e Hā ʻOku Pehē Ai ʻe he Kakaí ʻOku Anga-Fakamamahi ʻa e ʻOtuá?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2013
  • ʻAhó Ni mo Hono Māmani Anga-Fakamamahí
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
  • Meʻa ke Leaʻaki Fekauʻaki mo e Ngaahi Makasiní
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—2007
  • ʻOku ʻi Ai ha Tokotaha ʻOkú Ne Fakatupunga ʻa e Koví Kotoa?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2011
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
w07 4/15 p. 4-7

ʻE Faifai Ange pea Ngata ʻa e Anga-Fakamamahí?

KO E tokolahi te nau loto-tatau moʻoni ko e siokitá ko ha tupuʻanga tefito ia ʻo e anga-fakamamahí ʻi he māmani ʻo e ʻaho ní. Ko e fanga kiʻi tenga naʻe tō ʻi he ngaahi hongofuluʻi taʻu kuo maliu atú ʻe he meʻa kuo ʻiloa ko e toʻutangata siokitá kuo tupu mei ai ha sōsaieti ʻa ia ko e tokolahi aí ʻoku nau tokanga tefito pē kiate kinautolu. ʻE fai ʻe he tokolahi ha meʻa pē ke maʻu ai ʻa e meʻa ʻoku nau fiemaʻú, ʻo faʻa iku ai ki he ngaahi tōʻonga anga-fakamamahi. ʻOku hoko moʻoni ʻeni ʻo ʻikai ngata pē ʻi he tuʻunga tāutahá kae toe pehē foki ki he ngaahi puleʻangá fakakātoa.

ʻOku hā ʻoku ʻikai ke kei mahuʻinga ʻa e moʻui ia ʻa e kaungā faʻahinga ʻo e tangatá. ʻOku aʻu ʻo fiefia ʻa e kakai ia ʻe niʻihi ʻi he hoko ʻo anga-fakamamahí. ʻOku nau sio kinautolu ko e meʻa fakafiefia ia, ʻo hangē pē ko e kau faihia ʻoku nau vetehia ko ʻenau fakamamahiʻi ʻa e niʻihi kehé koeʻuhi pē ko e fakafiefia ʻa e meʻa ko iá. Pea fēfē ʻa e laui miliona ʻa ia ʻoku hanga ʻe heʻenau manako ki he ngaahi filimi ko ia ʻoku fakaeʻa mai ai ʻa e fakamālohí mo e anga-fakamamahí ʻo fakaʻaiʻai ʻa e kautaha heleʻuhilá ke nau maʻu tupu mei he ngaahi filimi peheé? Ko hono toutou fakaeʻa atu kita ki he ngaahi tōʻonga fakamamahi fakafou ʻi he fakafiefiá mo e ngaahi ongoongo ʻi he mītiá ʻoku tāmateʻi moʻoni ai ʻa e ongo ia ʻa e tokolahi.

ʻOku faʻa uesia ʻe he anga-fakamamahí ʻa e ʻatamaí pea kamata ai ha vilo takai ʻa e anga-fakamamahi tatau. ʻI he lave ki he fakamālohi ʻoku fakatupu ʻe he anga-fakamamahí, ʻoku pehē ʻe Noemí Díaz Marroquín ʻoku faiako ʻi he ʻUnivēsiti Tauʻatāina Fakapuleʻanga ʻo Mekisikoú: “ʻOku ako ʻa e fakamālohí, ko ha konga ia ʻo hotau anga fakafonuá . . . ʻOku tau ako ki he founga ke tau anga-fakamālohi ai ʻi ha ngaahi founga ʻi he taimi ʻoku fakaʻatā mo fakaʻaiʻai ai ia ʻe hotau ʻātakaí.” Ko ia, ko e faʻahinga kuo hoko ʻo ngaohikoviʻí te nau iku nai ʻo ngaohikoviʻi ʻa e niʻihi kehé, naʻa mo e ʻi he ngaahi founga tatau pē naʻe ngaohikoviʻi ai kinautolú.

ʻI he ngaahi tuʻunga kehe, ko e faʻahinga ko ia ʻoku nau ngāuehalaʻaki ʻa e ngaahi meʻa hangē ko e ʻolokaholó mo e ngaahi faitoʻo kona tapú te nau iku nai ʻo anga-fakamamahi. ʻOua naʻa ngalo ʻa e faʻahinga tāutaha ko ia ʻoku nau taʻefiemālie ʻi honau puleʻangá ʻi he ʻikai ke ne feau ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻa e kakaí. Ko e niʻihi ʻo kinautolu, ʻi he tuʻukāivi ke ʻai ʻenau ngaahi fakakaukaú ke ʻiloʻí, ʻoku nau feinga ke tōʻonga anga-fakamamahi pea mo pouaki ʻa e tautoitoí, ʻo faʻa tupu ai ʻa e faingataʻaʻia ʻa e tonuhiá.

Ka te ke fifili nai: ‘Kuo ako ʻa e tangatá ke anga-fakamamahi ʻiate kinautolu pē? Ko e hā ʻa e tupuʻanga ʻo e tuʻunga ʻoku lolotonga hokó?’

Ko Hai Moʻoni ʻa e Tupuʻanga ʻo e Anga-Fakamamahí?

ʻOku tala mai ʻe he Tohi Tapú kiate kitautolu ʻoku fakahoko ʻe Sētane ko e Tēvoló ha tākiekina mālohi ki he māmani ko ʻení, ʻo ui ia ko e “ʻotua ʻo e tuʻu ko ʻeni.” (2 Kolinito 4:4) Ko e tokotaha siokita mo anga-fakamamahi lahi taha ia ʻi he ʻunivēsí. ʻOku fakamatalaʻi mahino ia ʻe Sīsū “ko e tamate-tangata” pea ‘ko e tamai ʻo e loí.’—Sione 8:44.

Talu pē mei he talangataʻa ʻa ʻĀtama mo ʻIví, kuo hoko ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ʻo ʻi he malumalu ʻo e tākiekina mālohi ʻa Sētané. (Senesi 3:​1-7, 16-19) ʻI he senituli nai ʻe 15 mei ai hili ʻa e sītuʻa ʻa e ʻuluaki ongo meʻa fakaetangatá kia Sihová, naʻe liliu sino ha kau ʻāngelo angatuʻu, ʻo fehokotaki fakasino mo e kakai fefine, pea tupu mai ai ha hako fekolosiʻaki naʻe ui ko e kau Nefilimi. Ko e hā ʻenau tōʻonga naʻa nau kehe aí? ʻOku ʻomai ʻe honau hingoá ʻa e talí. ʻOku ʻuhinga ia “ko e kau fakapaʻulu,” pe “faʻahinga ʻoku nau ʻai ʻa e niʻihi kehé ke nau tō ki lalo.” ʻOku hā mahino, naʻa nau hoko ko e faʻahinga fakamālohi ʻo nau ʻomai ʻa e anga-fakamamahi mo e ʻulungāanga taʻetaau ʻa ia ko e lōmaki pē mei he ʻOtuá naʻe toki malava ke ne fakangatá. (Senesi 6:​4, 5, 17) Neongo naʻe fakaʻauha ʻosiʻosingamālie ʻa e kau Nefilimí ʻi he Lōmakí, naʻe foki ʻenau ngaahi tamaí ki he nofoʻanga laumālié ʻi he tuʻunga ko e fanga tēmeniō taʻehāmai.—1 Pita 3:​19, 20.

ʻOku hā mahino ʻa e tōʻonga anga-fakamamahi ʻa e kau ʻāngelo angatuʻú ʻi he meʻa fekauʻaki mo ha kiʻi tamasiʻi naʻe uluisino ai ha tēmeniō ʻi he taimi ʻo Sīsuú. Naʻe toutou fakatupunga ʻe he tēmenioó ʻa e kiʻi tamasiʻí ke ne hamu, ke ne tō ki ha afi pea ki ha vai ʻi he feinga ke tāmateʻi ia. (Maake 9:​17-22) ʻOku hā mahino, ʻoku tapua mai ʻe he “ngaahi kongakau laumalie ʻa e kovi” ʻa e anga taʻeʻofa ʻo honau taki anga-fakamamahí, ʻa Sētane ko e Tēvoló.—Efeso 6:12.

ʻI he ʻahó ni, ʻoku hokohoko atu ʻa e tākiekina fakatēmenioó ʻi hono pouaki ʻa e anga-fakamamahi ʻa e tangatá, ʻo hangē ko ia naʻe tomuʻa tala ʻi he Tohi Tapú: “Ka hokosia ʻa e kuonga fakamui, ʻe ai ha ngaahi taimi faingataʻa. He ko hono kakai te nau ʻofa kiate kinautolu pe, . . . te nau fielahi, te nau angataʻetokaʻi, . . . ko e kau taʻehounga, ko e kau angataʻemolumalu, ko e kau taeʻofa-ki-hoʻota, ko e kau taʻe fakamolemole, ko e kau fakakovi, ko e kau taʻefakamaʻumaʻu, ko e kau angafakamanu, ko e kau taeʻofa ki he lelei, ko e kau lavaki, ko e kau ʻohonoa, ko e kau loto ʻaoʻaofia ʻi he ʻafungi, ko e kau ʻofa ki he malie ʻo ʻikai ʻofa ki he ʻOtua, ko e kakai ʻoku maʻu ʻa e ngeʻesi ʻo e lotu, ka kuo nau liʻaki hono kakano.”—2 Timote 3:​1-5.

ʻOku fakahaaʻi mai ʻe he ngaahi kikite ʻa e Tohi Tapú ʻoku tautefito ki hotau taimí ʻa e faingataʻá koeʻuhi ʻi he hili hono fokotuʻu ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻia Kalaisi Sīsū ʻi he 1914, naʻe lī hifo ai mei hēvani ʻa Sētane mo ʻene ngaahi kongakau tēmenioó. ʻOku fanongonongo ʻe he Tohi Tapú: “ʻOiaue ʻa e fonua mo e tahi! He kuo hoko hifo ʻa e Tevolo kiate kimoua, ʻOku ne ʻita lahi, Ko ʻene ʻilo, ʻOku toesiʻi pe hono taimi.”—Fakahā 12:​5-9, 12.

ʻOku ʻuhinga ʻení heʻikai malava ke fakaleleiʻi ʻa e tuʻunga ia ko iá? Ko Díaz Marroquín, naʻe lave ki ai ʻanenai angé, ʻokú ne pehē “ʻoku malava ʻa e kakaí ke nau ako māmālie ke toʻo atu” ʻa e ʻulungāanga ʻoku ʻikai fiemaʻú. Kae kehe, ʻi he hūhū ʻa e tākiekina ʻa Sētané ʻi he māmaní he ʻaho ní, ʻoku ngalingali heʻikai malava ha taha ke ne toʻo atu ʻa e fakamālohí kae ʻoua kuó ne fakaʻatā ha mālohi kehe mo mahulu hake ke ne tākiekina ʻene fakakaukaú mo ʻene tōʻongá. Ko e hā ʻa e mālohi ko ʻení?

Malava ʻa e Ngaahi Liliú​—Anga-Fēfē?

ʻOku fakafiefiá, ko e laumālie māʻoniʻoni ʻo e ʻOtuá ʻa e mālohi lahi taha ʻoku ʻi aí, pea ʻoku malava ke ne ikunaʻi ha faʻahinga tākiekina fakatēmeniō pē. ʻOkú ne pouaki ʻa e ʻofá mo e lelei ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. Ke fakafonuʻaki ʻa e laumālie ʻo e ʻOtuá, ko e tokotaha kotoa pē ʻoku loto ke ne fakahōifuaʻi ʻa Sihova kuo pau ke ne fakaʻehiʻehi mei he tōʻongaʻaki naʻa mo e faʻifaʻitaki ki he anga-fakamamahí. ʻOku fiemaʻu ki he meʻá ni ʻa ʻete liliu hoto angaʻitangatá ke hoa mo e finangalo ʻo e ʻOtuá. Pea ko e hā ʻa e finangalo ko iá? Ke tau faʻifaʻitaki ki he founga ʻa e ʻOtuá ʻi he lahi taha ʻe ala lavá. ʻOku kau ki he meʻá ni ʻa e vakai ki he niʻihi kehé ʻo hangē ko e vakai ki ai ʻa e ʻOtuá.—Efeso 4:​32, 33 (5:​1, 2, PM ); Kolose 3:​7-10.

Ko ha ako ki he founga ʻa e ʻOtuá ki hono fakaleleiʻi ʻo e ngaahi meʻá te ke tuipau ai kuo ʻikai ʻaupito ke fakahāhā ʻe Sihova ha taʻemahuʻingaʻia ʻi he niʻihi kehé. Kuo ʻikai ʻaupito te ne fakafeangai taʻetotonu ki ha tangata, pea ʻi hono moʻoní, naʻa mo ha manu.a (Teutalonome 22:10; Sāme 36:7; Palovepi 12:10) ʻOku ʻikai te ne tali ʻa e anga-fakamamahí pea mo e faʻahinga kotoa ʻoku nau fai iá. (Palovepi 3:​31, 32) Ko e angaʻitangata foʻou ʻoku fiemaʻu ʻe Sihova ke fakatupulekina ʻe he kau Kalisitiané ʻoku tokoniʻi ai kinautolu ke nau sio ki he niʻihi kehé ʻoku nau māʻolunga ange pea tokaʻi kinautolu. (Filipai 2:​2-4) ʻOku kau ʻi he angaʻitangata foʻou faka-Kalisitiane ko iá “ae manavaofa, moe agalelei, moe loto agavaivai, moe agamalu, moe kataki fuoloa.” ʻOua naʻa ngalo ʻa e ʻofá, “aia koe noo oe haohaoa.” (Kolose 3:​12-14, PM ) ʻIkai ʻokú ke loto-tatau ʻe kehe ʻaupito ʻa e māmaní kapau naʻe fonu ai ʻa e ngaahi ʻulungāanga ko iá?

Kae kehe, te ke fifili nai pe ʻoku malava moʻoni ʻo liliu ʻa e angaʻitangata kuo feʻao fuoloa mai mo iá. Sai, fakakaukau angé ki ha fakatātā kuo hoko moʻoni ʻi he moʻuí. Naʻe faʻa kaikaila ʻa Mātinib ki hono uaifí lolotonga ʻoku ʻi ai ʻena fānaú mo tā lahi ia. ʻI he taimi ʻe taha, naʻe ʻi he tuʻunga fakatuʻutāmaki ʻaupito ʻo pau ai ki he fānaú ke nau lele ki he ngaahi kaungāʻapí ki ha tokoni. ʻI he hili atu ha ngaahi taʻu, naʻe kamata ke ako ʻe he fāmilí ʻa e Tohi Tapú mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Naʻe ako ai ʻa Mātini ki he faʻahinga tokotaha ʻoku totonu ke ne hoko ki aí pea mo e founga ʻoku totonu ke ne fakafeangai ʻaki ki he niʻihi kehé. Naʻá ne malava ke liliu? ʻOku tali mai ʻe hono uaifí: “ʻI he kuohilí, naʻe kehe ai ʻa hoku husepānití ʻi he taimi naʻá ne ʻita aí. Koeʻuhi ko e meʻá ni, naʻe ʻi ha tuʻunga moveuveu ai ʻemau moʻuí ʻi ha fuʻu taimi lōloa. ʻOku ʻikai te u maʻu ha ngaahi lea feʻunga ke fakamālō ai kia Sihova ʻi hono tokoniʻi ʻo Mātini ke liliú. Ko ha tamai lelei ia ʻi he taimí ni pea ko ha husepāniti lelei ʻaupito.”

Ko e meʻa pē ia ʻe taha. Takatakai ʻi he kolopé, kuo tuku ai ʻe he laui miliona kuo nau ako ʻa e Tohi Tapú mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e anga-fakamamahí. ʻIo, ʻoku malava ke liliu.

Ko e Ngataʻanga ʻo e Anga-Fakamamahí Kotoa ʻOku Ofi

ʻI he kahaʻu ofi maí, ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá—ko ha puleʻanga ʻoku lolotonga tuʻu he taimí ni ʻi hēvani fakataha mo hano Pule manavaʻofa, ko Kalaisi Sīsū—te ne ngāueʻaki ʻa e mafai kakato ki he māmaní. Kuo ʻosi fakamaʻa ʻe he Puleʻangá ʻa hēvani ʻo toʻo atu ʻa Sētane, ko e tupuʻanga ʻo e anga-fakamamahi kotoa pē, mo ʻene kau tēmenioó. Kuo vavé ni ke fakatōliʻa ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻa e faʻahinga ʻoku manako ki he melinó ʻa ē te ne pule hifo ki ai ʻi he māmaní. (Sāme 37:​10, 11; Aisea 11:​2-5) Ko e fakaleleiʻanga pē ia ʻe taha ki he ngaahi palopalema ʻa e māmaní. Kae fēfē, lolotonga ʻa e tatali ki he Puleʻanga ko ʻení, kuo fai atu ha anga-fakamamahi ia kiate koe?

ʻE ʻikai tokoni ʻa e totongi ʻaki pē ʻa e anga-fakamamahi ʻa e anga-fakamamahí. Ko e meʻa pē ʻe iku ia ki aí ko e anga-fakamamahi lahi ange. ʻOku fakaafeʻi mai ʻe he Tohi Tapú ke tau falala kia Sihova, ʻa ia ʻi heʻene taimi pē ʻaʻana kuó ne kotofá te ne “ʻatu ki he tangata ʻo tāu mo hono ʻalunga, ʻo fakatatau ki he fua ʻo ʻene faianga.” (Selemaia 17:10) (Sio ki he puha ʻoku ʻoatu hení, “Anga ʻo e Tali ki he Anga-Fakamamahí.”) Ko e moʻoni, te ke faingataʻaʻia nai koeʻuhi ko hono fai atu kiate koe ha hia anga-fakamamahi. (Koheleti 9:11) Neongo ia, ʻoku malava ʻe he ʻOtuá ke ne fakangata ʻa e ngaahi ikuʻanga ʻo ha anga-fakamamahi pē, naʻa mo e maté. Fakatatau ki heʻene talaʻofá, ko e faʻahinga ʻoku ʻi heʻene manatú ʻa ia kuo mole ʻenau moʻuí ʻi ha ngaahi tōʻonga anga-fakamamahí te nau toe foki mai ki he moʻuí.—Sione 5:​28, 29.

Neongo ʻoku kei malava ke hoko ʻo faingataʻaʻia tupu mei he anga-fakamamahí, ʻoku malava ke tau maʻu ʻa e fakafiemālie ʻi hono maʻu ha vahaʻangatae vāofi mo e ʻOtuá pea mo e tui mālohi ki heʻene ngaahi talaʻofá. Fakakaukau atu angé kia Sala ʻa ia naʻá ne tauhi hake ʻene ongo tamaiki tangata ʻe toko ua taʻeʻiai ha tokoni ʻa ha husepāniti ʻo ne fakapapauʻi ke na maʻu ha tuʻunga fakaako lelei. ʻI heʻene taʻumotuʻá, naʻe siʻaki ia ʻe heʻene ongo tamaiki tangatá, ʻo ʻikai te na tokoni fakamatelie pe tokangaʻi ia heʻene puké. Kae kehe, ko Salá, ko ha Kalisitiane ia he taimí ni, ʻokú ne pehē: “Neongo ʻeku ongoʻi loto-mamahí, kuo ʻikai ke liʻaki au ʻe Sihova. ʻOku ou ongoʻi ʻene tokoní fakafou mai ʻi hoku fanga tuongaʻane mo e fanga tokoua fakalaumālié, ʻa ia ʻoku nau tokanga maʻu mai pē kiate au. ʻOku ou tui mālohi ʻoku vavé ni ke ne solova ʻo ʻikai ngata pē ʻi hoku ngaahi palopalemá kae toe pehē foki ki he faʻahinga kotoa ʻoku nau falala ki hono mālohí pea fai ʻa e meʻa ʻokú ne tuʻutuʻuni maí.”

Ko hai ʻa e fanga tuongaʻane mo e fanga tokoua fakalaumālie ko ʻeni naʻe ʻuhinga ki ai ʻa Salá? Ko hono kau feohi Kalisitiané ia, ʻa ia ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻOku nau hoko ko ha fetokouaʻaki ʻi māmani lahi ʻo e kakai manavaʻofa ʻa ia ʻoku nau tuipau kuo vavé ni ʻaupito ke ngata ʻa e anga-fakamamahí. (1 Pita 2:17) ʻE ʻikai ke kei ʻi ai ʻa e tokotaha tefito ʻo e anga-fakamamahí, ʻa Sētane ko e Tēvoló, pe ko ha taha pē ʻoku tōʻonga hangē ko iá. Ko e “kuonga ʻo e anga-fakamamahi” ko ʻení, hangē ko ia ko hono ui ʻe he tokotaha-faʻutohi ʻe taha, ʻe hoko ia ko ha meʻa pē ʻo e kuohilí. Fēfē ke ke ako ki he ʻamanaki ko ʻení ʻaki hoʻo fetuʻutaki ki ha taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová!

[Fakamatala ʻi lalo]

a Ki ha lāulea lahi ange ki he ngaahi ʻulungāanga ʻo e ʻOtuá mo hono anga fakaʻotuá, sio ki he tohi ʻUnuʻunu Ofi kia Sihova, ʻoku pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.

b Kuo liliu ʻa e ngaahi hingoa ʻe niʻihi.

[Puha ʻi he peesi 6]

Anga ʻo e Tali ki he Anga-Fakamamahí

ʻOku ʻomai ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá ʻa e akonaki ʻaonga ki he founga ke fekuki ai mo e anga-fakamamahí. Fakakaukau atu ki he founga ʻe lava ke ke ngāueʻaki ai ʻa e ngaahi lea fakapotopotó hoko haké:

“ʻOua te ke pehe, te u sauni ʻe au ʻa e kovi; Tatali kia Sihova pea te ne fakamoʻui koe.”—Palovepi 20:22.

“Kabau oku ke mamata ki he fakamalohiʻi oe majiva, bea moe mioi fakamalohi ae fakamāu moe fai totonu . . . , oua naa ke ofo ai: he ko ia oku maoluga taha i he maoluga kotoabe oku ne afioʻi ia.”—Koheleti 5:​8, PM.

“Oku monuia ae agamalu: he te nau maʻu ae fonua.”—Mātiu 5:​5, PM.

“Ko ia ʻilonga ha meʻa ʻoku mou loto ke fai ʻe he kakai kiate kimoutolu, fai pehe foki kiate kinautolu.”—Mātiu 7:12.

“Neongo pe ko hai, ʻoua te mou totongi ʻene kovi ʻaki ʻa e kovi. Mou tomuʻa fakakaukauʻi hoʻomou ngaahi meʻa ke ha lelei ki he kakai fulipe. Mou nofo melino pe mo e kakai kotoa pe, ʻo kapau ʻe ala lava: kehe pe ke ʻataʻatā meiate kimoutolu. Siʻoku ʻofaʻanga, ʻoua te mou sauni hoʻomou ngaahi meʻa, kae tuku ia ki he Houhau: he kuo tohi, ʻOku aʻaku ʻa e sauni; ko au te u ʻatu hono tuha—ko e folofola e ʻa e ʻEiki.”—Loma 12:​17-19.

“Naʻe kataki mamahi ʻa Kalaisi foki koeʻuhi ko kimoutolu, ʻo ne tuku ha faʻifaʻitakiʻanga kiate kimoutolu, ke mou muimui ofi, ʻo topuvaʻe taha mo ia. . . . ʻi hono leakovia naʻe ʻikai te ne tali ʻaki ha leakovi; ʻi hono ngaohikoviʻi naʻe ʻikai te ne fakamana; ka ne tuku ia kiate ia ʻoku fakamāu totonu.”—1 Pita 2:​21-23.

[Fakatātā ʻi he peesi 7]

Kuo akoʻi ʻe Sihova ʻa e tokolahi ke nau tuku atu ʻa e anga-fakamamahí

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share