Nofo Malí mo e Tuʻunga ko e Mātuʻá he Taimi ko ʻEni ʻo e Ngataʻangá
“Kuo fakanounou ʻa e kuonga.”—1 KOL. 7:29.
1. (a) Ko e hā ʻa e ngaahi feliliuaki ʻoku lolotonga hoko ko e konga ia ʻo e ngaahi meʻa “faingataʻa”? (e) Ko e hā ʻoku tau tokanga ai ki he feliliuaki ʻa e ngaahi meʻa fakafāmilí?
NAʻE tomuʻa tala ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá ko e “taimi fakamui” ʻe fakaʻilongaʻiʻaki ʻa e ngaahi tau, mofuike, honge mo e ngaahi mahaki fakaʻauha. (Tan. 8:17, 19; Luke 21:10, 11) Naʻe toe fakatokanga mai ʻa e Tohi Tapú ko e vahaʻa taimi mahuʻinga ko ʻeni ʻi he hisitōlia ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻe hoko ia ko ha vahaʻa taimi ʻo e ngaahi feliliuaki fakasōsiale lahi. Ko e maveuveu lahi ʻi he moʻui fakafāmilí ʻe hoko ia ko e taha ʻo e ngaahi meʻa “faingataʻa” ʻi he “kuonga fakamui” fakatuʻutāmaki ko ʻení. (2 Tim. 3:1-4) Ko e hā ʻoku tau tokanga ai ki he ngaahi feliliuaki ko iá? Koeʻuhí ʻoku mafolalahia mo mālohi ʻaupito ʻo lava ai ke nau tākiekina ʻa e anga ʻo e vakai ʻa e kau Kalisitiané he ʻahó ni ki he nofo malí mo e tuʻunga ko e mātuʻá. ʻI he founga fē?
2. ʻOku anga-fēfē ʻa e vakai fakalūkufua ʻa e māmaní ki he nofo malí mo e vete malí?
2 ʻI he ʻahó ni, kuo hoko ʻa e vete malí ko ha meʻa faingofua mo mafolalahia, pea ʻoku tupulaki vave ʻa e peseti ʻo e vete malí ʻi he ngaahi fonua lahi. Kae kehe, ʻoku totonu ke tau manatuʻi lelei ʻoku maʻu ʻe Sihova ko e ʻOtuá ha vakai kehe fakaʻaufuli ki he nofo malí mo e vete malí mei he vakai ʻoku talilahia ʻi he māmani takatakai ʻiate kitautolú. Ko e hā leva ʻa e vakai ʻa Sihová?
3. ʻOku anga-fēfē ʻa e vakai ʻa Sihova mo Sīsū Kalaisi ki he nofo malí?
3 ʻOku ʻamanekina ʻe Sihova ko e ʻOtuá ʻa e faʻahinga kuo ʻosi malí ke nau nofoʻaki faitōnunga ai pē ki heʻenau fuakava malí. ʻI heʻene fakafāʻūtahaʻi ʻa e ʻuluaki tangatá mo e fefiné ʻi he nofo malí, naʻe pehē ʻe Sihova ko e “tangata” kuo pau ke ne “pikitai ki hono uaifi: pea te na hoko ko e kakano pe taha.” Naʻe toe leaʻaki ʻe Sīsū ki mui ʻa e lea ko iá peá ne tānaki mai: “ʻAua; pea ko e meʻa kuo fakahoko ʻe he ʻOtua, ke ʻoua naʻa fakamavae ʻe ha tangata.” Naʻe toe pehē ʻe Sīsū: “Ka ai ha taha te ne liʻaki hono uaifi, ʻo ʻikai ʻi haʻane feʻauaki, pea ne toki mali mo ha fefine kehe, ʻoku ne feʻauaki: pea ko ia te ne mali mo ia kuo liʻaki ʻoku ne tono fefine.” (Sen. 2:24; Mt. 19:3-6, 9) Ko ia ai, ʻoku vakai ʻa Sihova mo Sīsū ki he nofo malí ko ha haʻi ia ʻi he kotoa ʻo e moʻuí ʻa ia ʻoku toki ngata pē ʻi he taimi ʻe mālōlō ai ha taha ʻi he ongo meʻa malí. (1 Kol. 7:39) Koeʻuhi ko e nofo malí ko ha fokotuʻutuʻu toputapu ia, ko e vete malí ʻoku ʻikai ko ha meʻa ia ke sio maʻamaʻa ki ai. Ko hono moʻoní, ʻoku pehē ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá ʻoku fakaliliʻa ʻa Sihova ʻi ha vete mali ʻoku ʻikai ʻi ai hano makatuʻunga Fakatohitapu.a—Lau ʻa e Malakai 2:13-16; 3:6.
Nofo Malí ko ha Fatongia
4. Ko e hā ʻoku fakaʻiseʻisa ai ʻa e fānau Kalisitiane ʻe niʻihi ʻi heʻenau fakavave ki he nofo malí?
4 Ko e māmani anga-taʻefakaʻotua ʻoku tau moʻui aí ʻoku maʻunimā ia ʻe he fehokotaki fakasinó. ʻI he ʻaho kotoa pē, ʻoku tau fetaulaki tonu ai mo e ngaahi fakatātā fakalielia fakatupu holi lahi fakaʻulia. ʻE ʻikai lava ke tau tukunoaʻi ʻa e uesia ʻe lava ke ne fai kiate kitautolú, tautautefito ki siʻetau fānau ʻofeina ʻi he fakatahaʻangá. ʻOku totonu ke fēfē ʻa e fakafeangai ʻa e fānau Kalisitiané ki he tākiekina kovi ko ʻení, ʻa ē ʻoku lava ke ne langaʻi ʻa e holi fakaefehokotaki fakasino ʻo aʻu ki he taimi ʻoku ʻikai te nau loto ai ki aí? Kuo feinga ʻa e niʻihi ke fekuki mo ia ʻaki ʻenau mali vave ʻi ha taʻu kei siʻi moʻoni. ʻI he tuʻunga ko iá, ʻoku nau ʻamanaki ai te nau hao mei he kau ʻi he fehokotaki fakasino taʻetāú. Neongo ia, ʻikai fuoloa, kuo fakaʻiseʻisa ʻa e niʻihi ʻi he fili ko iá. Ko e hā hono ʻuhingá? ʻI he mole atu pē ʻa e foʻi ongo foʻou ko ia ʻo e malí, kuo nau toki fakatokangaʻi hifo ko kinautolu mo honau hoa malí ʻoku ʻikai te nau loko saiʻia tatau ʻi heʻene haʻu ki he ngaahi meʻa fakaʻahó. Ko e meʻa mahinó, ʻoku fehangahangai leva ai ʻa e ngaahi hoa mali ko iá mo ha pole mafatukituki.
5. Ko e hā te ne tokoniʻi ha ongo meʻa mali ke na kei faitōnunga ai pē ki heʻena fuakava malí? (Sio foki ki he fakamatala ʻi laló.)
5 ʻI he mali mo ha tokotaha—naʻa mo ha kaungā Kalisitiane—ʻa ia ʻoku ʻosi angé ʻoku kehe ʻaupito ia mei he meʻa naʻá ke ʻamanekiná ʻe lava moʻoni ke faingataʻa. (1 Kol. 7:28) Neongo ia, tatau ai pē pe ko e hā hono faingataʻa ʻo e tuʻungá, ʻoku ʻiloʻi ʻe he kau Kalisitiane moʻoní ko ha vete mali taʻefakatohitapu ʻoku ʻikai ala tali ia ko ha solovaʻanga ki he ngaahi palopalema ʻo ha nofo mali ʻoku ʻikai fakafiefia. ʻI heʻene peheé, ko e faʻahinga ʻoku nau hanganaki ngāue mālohi ke fakatolonga ʻenau nofo malí koeʻuhi ko ʻenau loto ke kei faitōnunga ai pē ki heʻenau fuakava malí ʻoku nau tuha mo ha tokaʻi mo e tokoni anga-ʻofa mei he fakatahaʻanga Kalisitiané.b
6. ʻOku totonu ke fēfē ʻa e vakai ʻa e fānau Kalisitiané ki he faingamālie ʻo e nofo malí?
6 ʻOkú ke kei taʻu siʻi pea teʻeki ai ke ke mali? Kapau ko ia, ʻoku totonu ke fēfē hoʻo fakakaukau ki he faingamālie ʻo e nofo malí? ʻE lava ke ke hao mei he loto-mamahi lahí kapau te ke tatali kae ʻoua leva kuó ke mateuteu fakaesino, fakaefakakaukau mo fakalaumālie ki he nofo malí ki muʻa ke ke kamata ha vahaʻangatae feʻofaʻaki mo ha tangata pe ko ha fefine Kalisitiane. Ko e moʻoni, ʻoku ʻikai ke fakahaaʻi pau mai ʻe he Tohi Tapú ia ha taʻumotuʻa ki he malí.c Kae kehe, ʻoku fakahaaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻoku fakapotopoto ke ke tatali kae ʻoua kuó ke mahili atu mei he taimi ʻi he moʻuí ʻa ia ʻoku fuʻu mālohi ai ʻa e ngaahi ongo fakaefehokotaki fakasinó. (1 Kol. 7:36) Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí ʻe lava ke mioʻi ʻe he ngaahi holi mālohi fakaefehokotaki fakasinó ʻa e fakafuofua leleí pea ʻai ai koe ke ke fai ha ngaahi fili taʻefakapotopoto ʻe iku atu nai ki he loto-mamahi ʻamui ange. Manatuʻi, ko e akonaki fakapotopoto ʻa Sihova ki he nofo malí ʻi he Tohi Tapú ko e ʻomaí ke ʻaonga kiate koe mo ke fiefia ai.—Lau ʻa e Aisea 48:17, 18.
Tuʻunga ko e Mātuʻá ko ha Fatongia
7. Ko e hā ʻoku hokosia ʻe he ngaahi hoa mali kei taʻu siʻi ʻe niʻihi, pea ko e hā ʻe lava ke fakamafasiaʻi ai heni ʻa e nofo malí?
7 Ko e ngaahi hoa mali ʻoku nau mali kei siʻí ʻoku nau hanga atu leva ke maʻu ha fānau ʻi he taimi ʻoku nau fuʻu kei siʻi aí. Kuo teʻeki moʻoni ke ʻi ai ha taimi ia ke nau feʻilongaki lelei ai ki muʻa ke fāʻeleʻi mai ʻa e pēpeé, ʻa ia ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e tokangaekina houa ʻe 24 he ʻaho. ʻI he taimi ʻoku hoko fakaenatula ai ʻa e kiʻi valevale toki fāʻeleʻí ko e meʻa ia ʻoku fakatefito ki ai ʻa e tokanga ʻa e faʻeé, ʻe ongoʻi fuaʻa nai ai ʻa e husepāniti kei siʻí. ʻIkai ko ia pē, ko e taʻemamohe ʻi he poʻulí ʻe lava ke ne fakatupunga ʻa e hohaʻatuʻu mo e loto-moʻua ʻa ia ʻokú ne fakamafasiaʻi ʻa e vahaʻangatae ʻo e ongo meʻa malí. ʻOku fakafokifā leva ʻena fakatokangaʻi hifo kuo mole ʻa e tuʻunga lahi ʻo ʻena tauʻatāiná. ʻI he taimi ní, ʻe ʻikai lava ke na ō ki he ngaahi feituʻu mo fai tauʻatāina ʻa e ngaahi meʻa ne na lava ke na fai ki muʻá. ʻOku totonu ke fēfē ʻena vakai ki hona tuʻunga foʻoú?
8. ʻOku totonu ke fēfē ʻa e vakai ki he tuʻunga ko e mātuʻá, pea ko e hā hono ʻuhingá?
8 Hangē pē ko e totonu ko ia ke vakai ki he nofo malí ʻi he tuʻunga ko ha fatongiá, ʻoku totonu ke vakai ki he tuʻunga ko e mātuʻá ko ha fatongia pea ko ha monū ia mei he ʻOtuá. Pe ko e hā pē ha ngaahi fengaʻunuʻaki ʻe hoko nai ʻi hono fanauʻi mai ʻo e pēpeé ki he moʻui ʻa e ongo meʻa mali Kalisitiané, ʻoku totonu ke na fai hona tūkuingatá ke fekuki mo e ngaahi meʻá ni ʻi ha tuʻunga fua fatongia. Ko ē kuo ʻomi ʻe Sihova ki he faʻahinga ʻo e tangatá ʻa e malava ke maʻu fānaú, ʻoku fiemaʻu ke vakai ʻa e ngaahi mātuʻá ki he pēpē toki fāʻeleʻí ko ha “ʻinasi meia Sihova.” (Sāme 127:3) ʻE feinga ha faʻē mo ha tamai Kalisitiane ke fakahoko hona ngaahi fatongia ʻi he tuʻunga ko e “mātua i he Eiki.”—Ef. 6:1, PM.
9. (a) Ko e hā ʻoku kau ki hono ʻohake ʻo ha kiʻi tama? (e) Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he husepānití ke tokoniʻi ai hono uaifí ke ne kei mālohi fakalaumālie peé?
9 Ko hono ʻohake ʻo ha kiʻi tama ʻoku kau ki ai ʻa e ngaahi taʻu ʻo e feilaulauʻi-kita. ʻOku fiemaʻu ki ai ʻa e taimi mo e ivi lahi fakaʻulia. ʻOku fiemaʻu ke mahinoʻi ʻe ha husepāniti Kalisitiane ko ha ngaahi taʻu hili hono fanauʻi ʻa e pēpeé, ngalingali ʻe fakahohaʻasi ʻa e uaifí lolotonga ʻa e ngaahi fakatahá pea ʻe siʻisiʻi ange nai ʻa e faingamālie kiate ia ki he ako Tohi Tapu fakafoʻituituí mo e fakalaulaulotó. ʻE lava ke fakatupu vaivai ʻa e meʻá ni ki heʻene moʻui lelei fakalaumālié. Ko e fua fatongia ʻi he tuʻunga ko ha mātuʻá ʻoku fiemaʻu ai ʻa e husepānití ke ne fai ʻa e meʻa kotoa ʻe ala lava ke ne faí ke tokoni ki hono tokangaʻi ʻa e kiʻi tamá. ʻE lava ke ne feinga ke fakakakato ʻa e meʻa ʻe tō nai mei ai ʻa hono uaifí ʻi he ngaahi fakatahá ʻaki ʻa e fetalanoaʻaki ʻi ʻapi mo ia ʻamui ange ki he niʻihi ʻo e ngaahi poini ʻi he polokalamá. ʻE lava foki ke ne tokoni ʻi hono tokangaʻi ʻa e pēpeé kae ʻoange ai ki hono uaifí ha faingamālie ke ne kau mohu ʻuhinga ʻi hono malangaʻi ʻo e Puleʻangá.—Lau ʻa e Filipai 2:3, 4.
10, 11. (a) ʻOku anga-fēfē hono tauhi hake ʻa e fānaú “ʻi he akonaki mo e fakatonutonu-fakaʻatamai ʻa Sihová”? (e) Ko e hā ʻoku tuha ai ʻa e ngaahi mātuʻa Kalisitiane tokolahi mo e fakaongoongoleleí?
10 Ko e fua fatongia ʻi he tuʻunga ko ha mātuʻá ʻoku kau ki ai ʻa e meʻa lahi ange ʻi hono tokonaki pē ʻo e meʻakai, vala, fale mo e tokangaʻi fakafaitoʻo ki he kiʻi tamá. Tautautefito ki he taimi fakatuʻutāmaki ko ʻeni ʻo e ngataʻangá, ʻoku fiemaʻu ke ako ʻe he fānaú ʻi heʻenau kei taʻu siʻí ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakaeʻulungāanga ke moʻuiʻakí. ʻOku totonu ke ʻohake ʻa e fānaú “ʻi he akonaki mo e fakatonutonu-fakaʻatamai ʻa Sihová.” (Ef. 6:4, NW) Ko e “fakatonutonu-fakaʻatamai” ko ʻení ʻoku kau ki ai hono tō ʻa e ngaahi fakakaukau ʻa Sihová ki he ʻatamai ʻo ha kiʻi tama mei heʻene kei valevalé ʻo aʻu ki he ngaahi taʻu faingataʻa ʻo e talavoú.—2 Tim. 3:14, 15.
11 ʻI he taimi naʻe tala ai ʻe Sīsū ki hono kau muimuí ʻa e totonu ke nau “ngaohi ʻa e ngāhi kakai kotoa pe ko [e] kau ako,” ko e moʻoni naʻá ne ʻuhinga tefitó ʻoku totonu ke tokoniʻi ʻe he ngaahi mātuʻá ʻenau fānaú ke nau hoko ko e kau ākonga. (Mt. 28:19, 20) Ko ha pole ia koeʻuhí ko e ngaahi tenge ʻoku ʻai ʻe he māmani ko ʻení ki he fānaú. ʻI heʻene peheé, ko e ngaahi mātuʻa ʻoku nau lavameʻa ʻi hono tauhi hake ʻenau fānaú ke hoko ko e kau Kalisitiane ʻosi fakatapuí, ʻoku nau tuha moʻoni mo e fakaongoongolelei māfana mei he kotoa ʻi he fakatahaʻangá. Kuo nau “ikuna” ʻa e tākiekina ʻa e māmaní ʻaki ʻenau tuí mo ʻenau faitōnunga ʻi he tuʻunga ko e ngaahi mātuʻa fua fatongia.—1 Sione 5:4.
Taʻemali pe Taʻefanau ki ha Taumuʻa Lāngilangiʻia
12. Ko e hā ʻoku fili ai ʻa e kau Kalisitiane ʻe niʻihi ke nau nofo taʻemali ʻi ha vahaʻa taimi?
12 Koeʻuhi “kuo fakanounou ʻa e kuonga” pea “kuo kamata liliu ʻa e anga ʻo e maama ko eni,” ʻoku ekinaki mai ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá ke tau fakakaukau ki he ngaahi lelei ʻo e taʻemalí. (1 Kol. 7:29-31) Ko ia ai, ʻoku fili ʻa e kau Kalisitiane ʻe niʻihi ke nau nofo taʻemali ʻi he kotoa ʻo ʻenau moʻuí pe fili ke nofo taʻemali ʻi ha ngaahi taʻu ki muʻa ke toki malí. ʻI he tuha mo e fakaongoongoleleí, ʻoku ʻikai ke nau ngāueʻaki ʻa e tauʻatāina ʻo e nofo taʻemalí ke tulitāupau ai ki ha ngaahi meʻa siokita. ʻOku nofoʻaki taʻemali ʻa e tokolahi koeʻuhí ke tauhi kia Sihova ʻo “taʻe ha fehākaaki.” (Lau ʻa e 1 Kolinito 7:32-35.) ʻOku ngāue ʻa e kau Kalisitiane teʻeki mali ʻe niʻihi ko e kau tāimuʻa pe kau Pēteli. ʻOku feinga ʻa e niʻihi ke fakalahi honau ʻaonga ki he kautaha ʻa Sihová ʻaki ʻenau feinga ke hoko ʻo taau ke ʻalu ki he Akoʻanga Ako Fakafaifekaú. Ko hono moʻoní, ko e faʻahinga kuo nau ngāue ko e kau faifekau taimi-kakato ʻi ha vahaʻa taimi lolotonga ʻa e teʻeki ke nau malí pea toki fili ke mali ʻamui angé, kuo nau faʻa ongoʻi ʻa e kei maʻu ʻaonga pē ʻenau nofo malí mei he ngaahi lēsoni mahuʻinga ne nau ako lolotonga ʻa e ngaahi taʻu ki muʻa ko iá.
13. Ko e hā ʻoku fili ai ʻa e ngaahi hoa mali Kalisitiane ʻe niʻihi ke fakaʻehiʻehi mei he ʻai fānaú?
13 ʻI he ngaahi feituʻu ʻe niʻihi ʻi he māmaní, kuo hoko ai ha toe liliu ʻe taha ʻi he moʻui fakafāmilí—ʻa ia ko e fili ʻa e ngaahi hoa mali tokolahi ke nau taʻefanau. ʻOku fai ia ʻe he niʻihi ʻi he ngaahi ʻuhinga fakaʻekonōmika; ʻoku fai ia ʻe he niʻihi kehé koeʻuhi ko ʻenau loto ke ʻataʻatā ai ke tuli ki ha ngāue vahe lelei. ʻI he lotolotonga ʻo e kau Kalisitiané ʻoku ʻi ai foki mo e ngaahi hoa mali ʻoku nau fakaʻehiʻehi mei he maʻu fānaú. Kae kehe, ʻoku nau faʻa fai peheé ka nau hoko ai ʻo ʻataʻatā ange ke tauhi kia Sihova. ʻOku ʻikai ke ʻuhinga ʻa e meʻá ni ia ʻoku ʻikai maʻu ʻe he ngaahi hoa mali ko iá ha nofo mali anga-maheni. ʻOku nau maʻu ia. Ka neongo ia, ʻoku nau loto-lelei ke fakamuʻomuʻa ʻa e ngaahi meʻa ʻo e Puleʻangá ʻi he niʻihi ʻo e ngaahi monū ʻoku haʻu fakataha mo e nofo malí. (1 Kol. 7:3-5) Ko e niʻihi ʻo e ngaahi hoa mali ko iá ʻoku nau ngāue maʻa Sihova mo honau ngaahi tokouá ʻi he ngāue fakasēketí mo e fakavahé pea pehē ki he ngāue Pētelí. ʻOku ngāue ʻa e niʻihi ko e kau tāimuʻa pe hoko ko e kau misinale. ʻE ʻikai ngalo ʻia Sihova ʻa ʻenau ngāué mo e ʻofa ʻoku nau fakahāhā ki hono huafá.—Hep. 6:10.
‘Fakamamahi ʻe To ki he Moʻuí’
14, 15. Ko e hā ʻa e “fakamamahi ʻe to ki heʻenau moʻui” ʻa ia ʻe lava ke hokosia ʻe he ngaahi mātuʻa Kalisitiané?
14 Naʻe tala ʻe he ʻapositolo ko Paulá ki he kau Kalisitiane ʻosi malí ʻe ʻi ai ʻa e “fakamamahi ʻe to ki heʻenau moʻui.” (1 Kol. 7:28) ʻE kau nai ki heni ʻa e ngaahi palopalema fakaesino ki he ongo meʻa malí, fānaú pe ko ʻena ongo mātuʻa taʻumotuʻá. ʻE toe kau nai foki ki ai ʻa e ngaahi faingataʻa mo e mamahi ʻoku fekauʻaki mo hono tauhi hake ʻa ʻena fānaú. Hangē ko ia naʻe lave ki ai ʻi he kamataʻanga ʻo e kupú ni, naʻe tomuʻa tala ʻe he Tohi Tapú ko e “kuonga fakamui” te ne ʻomi ha “ngaahi taimi faingataʻa.” ʻOku kau ʻi he ngaahi meʻa faingataʻa ko iá ʻa e fānau ʻoku nau “talangataʻa ki he matuʻa.”—2 Tim. 3:1-3.
15 Ko hono tauhi hake ʻa e fānaú ko ha pole mafatukituki ia ki he ngaahi mātuʻa Kalisitiané. ʻOku ʻikai ke tau hao ʻo taʻeuesia kitautolu ʻe he kovi ʻo e “ngaahi taimi faingataʻa” lolotongá. Ko ia ai, kuo pau ki he ngaahi mātuʻa Kalisitiané ke faitau hokohoko mo e tākiekina fakatupu mate ʻoku lava ke ʻomi ʻe he “aluga oe mamani” ko ʻení ki heʻenau fānaú. (Ef. 2:2, 3, PM) Pea ʻoku ʻikai ke lavameʻa maʻu pē ʻa e feingataú! Pe ʻe aʻu ki ha taimi ʻoku ʻikai kei tauhi ai ha foha pe ko ha ʻofefine ʻo ha fāmili Kalisitiane kia Sihova, ko e moʻoni ko ha meʻa “fakamamahi” ia ki he ngaahi mātuʻa kuo nau feinga ke ʻohake ʻa e tokotaha ko iá ʻi he moʻoni ʻa e ʻOtuá.—Pal. 17:25.
“ʻE Toki Hoko Ai ha Mamahi Lahi”
16. Ko e hā ʻa e “mamahi” naʻe kikiteʻi ʻe Sīsuú?
16 Kae kehe, ko ha faʻahinga “mamahi” pē ʻe fetaulaki nai mo e nofo malí pe maʻu fānaú, ʻe fakalaka ai ha toe mamahi ʻoku lahi mamaʻo ange. ʻI heʻene kikite felāveʻi mo ʻene ʻi aí mo e fakaʻosiʻosi ʻo e fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi meʻá, naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻE toki hoko ai ha mamahi lahi, ʻa ia kuo teʻeki hano tatau mei he kamataʻanga ʻo mamani ʻo aʻu mai ki he taimi ni, ʻoi, pea ʻe ʻikai ʻaupito toe ʻi ai.” (Mt. 24:3, 21) Naʻe fakaeʻa ʻe Sīsū ki mui ange ʻe ʻi ai ha fuʻu kakai lahi te nau hao moʻui ʻi he “mamahi lahi” ko ʻení. Kae kehe, ʻe hokohoko atu ʻa e faitau ʻa e fokotuʻutuʻu ʻa Sētané ʻi hano ʻohofi fakaʻosi ʻa e Kau Fakamoʻoni nofo melino ʻa Sihová. ʻOku ʻikai ha veiveiua, ʻe hoko ia ko ha taimi faingataʻa kiate kitautolu hono kotoa—ʻo tatau pē ki he lalahi mo e iiki.
17. (a) Ko e hā ʻe lava ke tau hanga ai ki he kahaʻú mo e loto-falalá? (e) Ko e hā ʻoku totonu ke ne tākiekina ʻa e anga ʻetau fakakaukau ki he nofo malí mo e tuʻunga ko e mātuʻá?
17 Ka neongo ia, ʻoku ʻikai totonu ke tau manavahē tōtuʻa ki he kahaʻú. Ko e ngaahi mātuʻa ʻoku nau faitōnunga kia Sihová ʻe lava ke nau ʻamanaki ʻe maluʻi kinautolu fakataha mo ʻenau fānaú. (Lau ʻa e Aisea 26:20, 21; Sef. 2:2, 3; 1 Kol. 7:14) Ka ʻi he taimí ni, ʻofa ke hanga ʻe he lāuʻilo ki he ngaahi taimi faingataʻa ʻoku tau moʻui aí ʻo tākiekina ʻa e anga ʻo ʻetau fakakaukau fekauʻaki mo e nofo malí pea mo e tuʻunga ko e mātuʻá ʻi he taimi ko ʻeni ʻo e ngataʻangá. (2 Pita 3:10-13) ʻI he founga ko iá, ko ʻetau moʻuí—tatau ai pē pe ʻoku tau taʻemali pe ʻosi mali, ʻi ai pe ʻikai ʻi ai hatau fānau—ʻe ʻohake ai ʻa e lāngilangí mo e fakahīkihikí kia Sihova pea mo e fakatahaʻanga Kalisitiané.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Sio ki he Live With Jehovah’s Day in Mind ʻi he kaveinga tokoni “ʻOkú Ne Fehiʻa ʻi ha Vete Mali,” ʻi he peesi 125.
b Ko e faʻahinga ʻoku nau fāinga mo e ngaahi palopalema fakaemalí ʻe fakaivimālohiʻi kinautolu ʻi hano vakaiʻi ʻa e ngaahi kupu fekauʻaki mo e nofo malí hangē ko ia ʻoku maʻu ʻi he Taua Leʻo ʻo Sepitema 15, 2003 mo e ʻĀ Hake! ʻo ʻEpeleli-Sune, 2001.
c Sio ki he vahe 30, “ʻOku Ou Mateuteu ki he Nofo Malí?,” ʻi he tohi ko e Ngaahi Fehuʻi ʻOku ʻEke ʻe he Toʻutupú—Tali ʻOku ʻAongá.
Fakamanatu
• Ko e hā ʻoku totonu ai ki he fānau Kalisitiané ke ʻoua te nau fakavave ki he nofo malí?
• Ko e hā ʻoku kau ki hono ʻohake ʻo ha kiʻi tama?
• Ko e hā ʻoku nofo taʻemali, pe taʻefanau ai ʻa e kau Kalisitiane tokolahi kapau kuo nau ʻosi mali?
• Ko e hā ʻa e “fakamamahi” ʻe hokosia nai ʻe he ngaahi mātuʻa Kalisitiané?
[Fakatātā ʻi he peesi 17]
Ko e hā ʻoku fakapotopoto ai ke tatali ʻa e fānau Kalisitiané ki muʻa ke toki malí?
[Fakatātā ʻi he peesi 18]
ʻE lava ke fai ʻe he husepānití e meʻa lahi ke tokoni ki hono uaifí ke ne kau mohu ʻuhinga ki he ngaahi meʻa fakalaumālié
[Fakatātā ʻi he peesi 19]
Ko e hā ʻoku fili ai ʻa e ngaahi hoa mali Kalisitiane ʻe niʻihi ke ʻoua te nau maʻu fānaú?