Ngaahi Fehuʻi mei he Kau Lautohí
ʻOku feʻungamālie ki ha tuofefine ke ne tui ha pūlou ʻi he taimi ʻokú ne fakatonulea ai ʻi he ngaahi malanga Fakatohitapú ki he talanoa tuhutuhú ʻi he ngaahi fakataha, ʻasemipilī pe fakataha-lahi faka-Kalisitiané?
ʻI he fakalūkufuá, ʻoku totonu ki ha fefine Kalisitiane ke ne tui ha pūlou ʻi heʻene tokangaʻi ʻa e ngaahi meʻa ko e fatongia anga-maheni ia ʻo hono husepānití pe ko ha tokoua ʻi he fakatahaʻangá. ʻOku fehoanaki eni mo e tefitoʻi moʻoni ko ia naʻe fakahaaʻi ʻe he ʻapositolo ko Paulá “ʻilonga ha fefine ʻoku fai ha lotu, pe ha malanga palofisai, taʻe ʻufiʻufi hono ʻulu, ʻoku ne fakatokilaloʻi [pe fakamaaʻi] ai hono ʻulu” koeʻuhí “ko e ʻulu ʻo e fefine ko e tangata.” (1 Kol. 11:3-10) ʻI he taimi ʻoku tui ai ʻe ha tuofefine ha pūlou taau mo feʻungamālie ʻi he ngaahi tuʻunga ko iá, ko ha fakaʻilonga ia ʻo e fakamoʻulaloa ki he fokotuʻutuʻu fakateokalati ʻi he fakatahaʻanga Kalisitiané.—1 Tim. 2:11, 12.a
Ko ia ai, ko e hā ʻa e tuʻunga ʻoku fakatonulea ai ha tuofefine ʻi he talanoa tuhutuhú ki ha tokoua ʻokú ne fakahoko ha malanga? Ko e moʻoni, ʻoku ngāue pē ʻa e tuofefiné ʻo fakahaaʻi ha fakamatala ki he kau fanongó. ʻA ia ko e pehē, ʻoku ʻikai ko e akonakí ʻaʻana ka ko e tokoua ʻokú ne fakatonulea ki aí. Kae kehe, ko e fakatonulea ʻi he talanoa tuhutuhú ʻoku kehe ʻaupito ia mei he fakatonulea ʻi ha ongo lea ʻoku leaʻaki. ʻI he ngaahi lea ʻoku leaʻakí, ʻe lava ke tokangataha ʻa e kau fanongó ki he tokotaha malangá pea kei fanongo pē ki he tokotaha fakatonuleá. Ko e fanga tuofāfine ʻoku nau fakatonulea ʻi he ngaahi tuʻunga ko iá ʻoku ʻikai faʻa ʻai ke nau fuʻu eʻa mai. ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻoku aʻu nai ʻo nau fili ke tangutu pē lolotonga ʻenau fakatonuleá pe kapau ʻoku nau tuʻu, ke nau hanga ki he tokotaha malangá kae ʻikai ki he kau fanongó. Ko ia heʻikai ai fiemaʻu ki ha tuofefine ʻoku fakatonulea ki ha lea ʻoku leaʻaki ke ne tui ha pūlou.
Tānaki atu ki he meʻá ni, koeʻuhi ko e fakalakalaka ʻi he tekinolosiá ʻoku ngāueʻaki ʻi he taimi ʻoku fakatonulea ai ʻa e malangá ki he talanoa tuhutuhú, ʻoku faʻa hoko ai ʻo tokanga tefito ʻa e kau fanongó ki he tokotaha fakatonuleá. ʻOku angaʻaki hono hulu ha ʻata ʻo e tokotaha fakatonuleá ʻi ha fuʻu lā, lolotonga ia ko e tokotaha malangá tonu ʻoku ʻikai nai ʻasi ia ki he kau fanongó. ʻI he fakakaukau ki he ngaahi meʻa tefito ko ení, ʻoku hā ngali feʻungamālie ai ki he tuofefine ʻoku fakatonulea ʻi he talanoa tuhutuhú ke ne lāuʻilo ki hono ngafa fika ua ko ha tokotaha fakatonuleá ʻaki ʻene tui ha pūlou.
ʻOku anga-fēfē ʻa e kaunga ʻa e fakahinohino ko eni kuo toe fakaleleiʻí ki he fakatonulea ʻi he talanoa tuhutuhu ʻi he ngaahi konga ʻi he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí, ngaahi fakahāhaá, mo e tali lolotonga ʻa e ako Tohi Tapu ʻa e Fakatahaʻangá, ko e Fakataha Ngāué mo e Ako Taua Leʻo? ʻOku totonu ki ha tuofefine ʻa ia ko ha tokotaha fakatonulea ki ha talanoa tuhutuhu ke ne toe tui ha pūlou ʻi he ngaahi taimi ko iá? ʻE hā ngali ko hono ngāueʻaki ʻe he tuofefiné ha pūlou ʻi he tuʻunga ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ke fiemaʻu, koeʻuhi ko e faʻahinga kotoa ʻoku kau ki aí ʻoku malava ke nau mahinoʻi ʻoku ʻikai moʻoni ke ne fai ʻe ia ʻa e fakatahá. Ko e tuʻungá ia, ko e fakatātaá, ʻi heʻene fakatonuleaʻi ha tali mei he kau fanongó, malanga ʻoku fai ʻe he fanga tuofāfiné, pe ko ha ngaahi fakahāhā. Kae kehe, ʻi he fakatonulea ha malanga ki he fanga tokouá lolotonga ʻa e ngaahi fakataha ko ení, ʻi he fakatonulea ki he faiako Ako Taua Leʻo pe ko e faiako ʻo e Ako Tohi Tapu ʻa e Fakatahaʻangá, pe takimuʻa ʻi hono fakatonuleaʻi ʻa e ngaahi hivá, ʻoku totonu ke ne tui ha pūlou. Lolotonga e lele ʻa ha fakataha, ʻa ia ʻe pau nai ai ki ha tuofefine ke fakatonulea ki he fanga tokouá, fanga tuofāfiné, fānaú pe ko e kau mātuʻá. ʻI he fakakaukau atu ki hení, ʻe lelei ange nai ai ke tui ha pūlou lolotonga ʻa e fakatahá kotoa.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Ki ha lāulea fakaikiiki ʻi he tuʻunga-lea fekauʻaki mo e pūlou ʻa e kakai fefine Kalisitiané, sio ki he peesi 209 ki he 212 ʻo e Tauhi Kimoutolu ʻi he ʻOfa ʻa e ʻOtuá.