LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w12 6/15 p. 20-24
  • Ko e Hā ke Fakamuʻomuʻa Ai ʻa e Ngāue ʻa Sihová?

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ko e Hā ke Fakamuʻomuʻa Ai ʻa e Ngāue ʻa Sihová?
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2012
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • KI MUʻA HE LŌMAKÍ
  • KO E NGAAHI FILI ʻA HA PILINISI ʻISIPITE
  • NAʻE ʻILOʻI ʻE SELEMAIA ʻA E MEʻA ʻE HOKÓ
  • “ʻOKU OU LAU IA KO E FUʻU KOTO KINOHAʻA”
  • SIVISIVIʻI HOʻO NGAAHI MEʻA MUʻOMUʻÁ
  • ‘HOLI KE NGĀUE’
  • Ke Ke Toka Teuteu!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2011
  • ʻOkú Ke Mateuteu ke Hao?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2006
  • Te Tau ʻAʻeva ʻi he Huafa ʻo Sihova ko Hotau ʻOtuá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2005
  • ‘Naʻá Ne Takaua mo e ʻOtua Moʻoní’
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2013
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2012
w12 6/15 p. 20-24

Ko e Hā ke Fakamuʻomuʻa Ai ʻa e Ngāue ʻa Sihová?

“ʻE aʻau ʻe hoku ngutu hoʻo ngaahi fai maʻoniʻoni, ʻe ʻosi ʻa e ʻaho mo ʻeku lau hoʻo ngaahi fakamoʻui.”—SAAME 71:15.

ʻE FĒFĒ HAʻO TALI?

Ko e hā ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻa naʻá ne fakapapauʻi ʻa e ʻalunga moʻui ʻa Noa, Mōsese, Selemaia mo Paulá?

Ko e hā ʻa e fakafuofua ʻi hoʻo tafaʻakí te ne fakapapauʻi ʻa e anga hoʻo ngāueʻaki hoʻo moʻuí?

Ko e hā ʻokú ke fakapapauʻi ai ke fakamuʻomuʻa ʻa e ngāue ʻa Sihová?

1, 2. (a) Ko e hā ʻoku fakahaaʻi ʻe hono fakatapui ʻe ha taha ia kia Sihova? (e) ʻE lava fēfē ke tau maʻu ʻaonga mei he lāulea ki he ngaahi fili naʻe fai ʻe Noa, Mōsese, Selemaia mo Paulá?

ʻI HE taimi ʻokú ke hoko ai ko ha tokotaha muimui ʻosi fakatapui mo papitaiso ʻa Sīsuú, ʻokú ke laka ʻi ha sitepu mātuʻaki mafatukituki. Ko hoʻo fakatapui ki he ʻOtuá ko e fili mafatukituki lahi taha ia ʻe lava ke ke fai fakafoʻituitui. ʻOku hangē ia haʻo pehē: ‘Sihova, ʻoku ou loto ke ke hoko ko hoku ʻEiki ʻi he tafaʻaki kotoa pē ʻeku moʻuí. Ko hoʻo sevāniti au. ʻOku ou loto ke ke fakapapauʻi mai ʻa e founga ʻoku totonu ke u fakamoleki ai hoku taimí, ʻa e meʻa ʻoku totonu ko ʻeku ngaahi meʻa muʻomuʻá, pea mo e founga ʻoku totonu ke u ngāueʻaki ai ʻeku ngaahi koloá mo hoku ngaahi talēnití.’

2 Kapau ko ha Kalisitiane fakatapui koe, ʻoku meimei ko e meʻa eni naʻá ke palōmesi kia Sihová. ʻOku fakaongoongoleleiʻi atu koe ʻi hoʻo filí; ko e meʻa totonu ia mo fakapotopoto ke faí. Kae kehe, ko e hā ʻoku fakahuʻunga ki ai ʻa hoʻo ʻiloʻi ʻa Sihova ko ho ʻEikí ʻi he fekauʻaki mo e founga ʻokú ke ngāueʻaki ai ho taimí? Ko e faʻifaʻitakiʻanga ʻa Noa, Mōsese, Selemaia mo e ʻapositolo ko Paulá ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke tau sivisiviʻi ʻa e fehuʻi ko iá. Ko kinautolu taki taha ko ha sevāniti ʻaufuatō ʻa Sihova. Ko hotau tuʻungá ʻoku hangē ko haʻanautolú. Ko e ngaahi fili naʻa nau fai ʻi he fekauʻaki mo ʻenau ngaahi ngāue muʻomuʻá ʻe lava ke fakalototoʻaʻi ai kitautolu ke tau sivisiviʻi ʻa e founga ʻoku tau ngāueʻaki ai hotau taimí.—Māt. 28:19, 20; 2 Tīm. 3:1.

KI MUʻA HE LŌMAKÍ

3. ʻOku anga-fēfē hangē hotau ngaahi ʻahó ko e ngaahi ʻaho ko ia ʻo Noá?

3 Naʻe fakahoatatau ʻe Sīsū ʻa e taimi ʻo Noá mo hoʻotautolú. “Hangē tofu pē ko e ngaahi ʻaho ʻo Noá, ʻe pehē pē ʻa e ʻi heni ʻa e Foha ʻo e tangatá,” ko ʻene leá ia. Naʻa nau “kai mo inu, mali ʻa e kakai tangatá pea foaki atu ʻa e kakai fefiné ʻi he mali, kae ʻoua kuo aʻu ki he ʻaho naʻe hū ai ʻa Noa ki he ʻaʻaké, pea naʻe ʻikai te nau tokanga kae ʻoua kuo hoko mai ʻa e Lōmakí ʻo tafiʻi kotoa atu kinautolu.” (Māt. 24:37-39) Ko e tokolahi taha ʻo e faʻahinga ʻo e tangata he ʻaho ní ʻoku nau tokanga pē ki heʻenau moʻuí ʻo ʻikai tokanga ki he fakavavevave ʻo hotau taimí. ʻOku ʻikai te nau tokanga ki he ngaahi fakatokanga ʻoku fanongonongo ʻe he kau sevāniti ʻa e ʻOtuá. ʻOku aʻu ʻo manukiʻi ʻe he tokolahi ʻa e fakakaukau ʻo e kau mai ʻa e ʻOtuá ki he ngaahi meʻa ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá—hangē ko ia naʻe fai ʻe he kakai ʻi he ʻaho ʻo Noá. (2 Pita 3:3-7) Ka, ʻi he ʻātakai fakafili ko iá, naʻe anga-fēfē hono ngāueʻaki ʻe Noa hono taimí?

4. Naʻe anga-fēfē hono ngāueʻaki ʻe Noa hono taimí hili ʻene maʻu hono fekau meia Sihová, pea ko e hā hono ʻuhingá?

4 Hili hono fakahā ki ai ʻa e ngaahi taumuʻa ʻa e ʻOtuá pea maʻu hono fekaú, naʻe langa ʻe Noa ha ʻaʻake ke fakahaofi moʻui ki ai ʻa e kakaí mo e fanga manú. (Sēn. 6:13, 14, 22) Naʻe toe fanongonongo ʻe Noa ʻa e fakamaau ʻoku tuʻunuku mai ʻa Sihová. ʻOku ui ia ʻe he ʻapositolo ko Pitá “ko ha tokotaha malangaʻi ʻo e māʻoniʻoní,” ʻo hā ai ko Noá naʻá ne feinga mālohi ke tokoniʻi hono ngaahi kaungāʻapí ke nau mahinoʻi ʻa e mafatukituki honau tuʻungá. (Lau ʻa e 2 Pita 2:5.) ʻOkú ke fakakaukau naʻe mei ʻuhinga lelei kia Noa mo hono fāmilí ke nau tokangataha ki heʻenau ngaahi feinga ki hono kamata ha pisinisi, tuʻu-ki-muʻa ʻi honau ngaahi toʻutangatá, pe fokotuʻu ha founga moʻui fiemālie? ʻIkai ʻaupito! ʻI hono ʻiloʻi ʻa e meʻa naʻe toka mei muʻá, naʻa nau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi fakahohaʻa peheé.

KO E NGAAHI FILI ʻA HA PILINISI ʻISIPITE

5, 6. (a) Ko e ako naʻe maʻu ʻe Mōsesé ngalingali naʻe ʻuhinga ia ke teuʻi ai ia ki he hā? (e) Ko e hā naʻe fakaʻehiʻehi ai ʻa Mōsese mei he ngaahi meʻa naʻe ala malava ke ne maʻu naʻe tuʻuaki ange kiate ia ʻi ʻIsipité?

5 Hokó, tau vakai angé ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Mōsesé. Naʻe ʻohake ia ʻi ha palasi ʻi ʻIsipite ko e foha ohi ʻo e ʻofefine ʻo Feló. ʻI he tuʻunga ko ha pilinisi kei talavoú, naʻe akoʻi ia “ʻi he poto kotoa pē ʻo e kau ʻIsipité.” (Ngā. 7:22; ʻEki. 2:9, 10) Ko e ako ko ení ngalingali naʻe fakataumuʻá ke teuʻi ia ki ha ngāue ʻi he palasi ʻo Feló. Naʻe mei malava ai ke ne hoko ʻo tuʻu-ki-muʻa ʻi he founga-pule mālohi taha ʻo e ʻaho ko iá, maʻu ʻa e ngaahi tuʻumālie, monū mo e ngaahi fiefia e ala maʻu ʻe ha tuʻunga pehē. Ka ko e fiefia ʻi he ngaahi meʻa ko ení ko e taumuʻa ia ʻa Mōsesé?

6 Koeʻuhi ko e ako naʻá ne maʻu mei heʻene ongo mātuʻa totonú ʻi heʻene kei siʻí, ʻoku ngalingali naʻe ʻiloʻi ai ʻe Mōsese ʻa e meʻa kuo talaʻofaʻaki ʻe Sihova ki heʻene fanga kuí ʻa ʻĒpalahame, ʻAisake mo Sēkope. Naʻe ngāueʻi ʻe Mōsese ʻa e tui ki he ngaahi talaʻofa ko iá. Kuo pau pē naʻá ne fakakaukau fakalelei fekauʻaki mo hono kahaʻú pea mo ʻene mateaki kia Sihová. Ko ia ʻi he hoko mai ʻa e taimi ke fili ai pe te ne hoko ko ha pilinisi ʻIsipite pe ko ha pōpula ʻIsilelí, ko e hā naʻá ne filí? Naʻe fili ʻa Mōsese “ke ngaohikovia ia fakataha mo e kakai ʻa e ʻOtuá kae ʻikai ko e maʻu ʻa e fiefia fakataimi ʻi he angahalá.” (Lau ʻa e Hepelū 11:24-26.) Ki mui ai, naʻá ne muimui ki he tataki ʻa Sihova fekauʻaki mo e founga ʻoku totonu ke ne ngāueʻaki ai ʻene moʻuí. (ʻEki. 3:2, 6-10) Ko e hā naʻe fai ai ia ʻe Mōsesé? Koeʻuhí naʻá ne tui ki he ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá. Naʻá ne fakaʻosiʻaki ʻo pehē naʻe ʻikai ha kahaʻu moʻona ʻi ʻIsipite. Ko e moʻoni, naʻe vave ki mui ai hono laiki ʻa e puleʻanga ko iá ʻe ha mala ʻe hongofulu mei he ʻOtuá. ʻOkú ke sio ki he lēsoni heni ki he faʻahinga kuo fakatapui kia Sihova he ʻaho ní? ʻI he ʻikai tokangataha ki ha ngāue pe ha faʻahinga fiefia ʻo e fokotuʻutuʻu ko ení, ko ʻetau tokangatahá kuo pau ke fakahanga ia kia Sihova mo ʻene ngāué.

NAʻE ʻILOʻI ʻE SELEMAIA ʻA E MEʻA ʻE HOKÓ

7. Naʻe anga-fēfē hangē ʻa e tuʻunga ʻo Selemaiá ko hoʻotautolú?

7 Ko e tangata ʻe taha naʻá ne fakamuʻomuʻa ʻa e ngāue ʻa Sihová ko e palōfita ko Selemaiá. Naʻe fekau atu ʻe Sihova ʻa Selemaia ko ʻene palōfita ke malangaʻi ha pōpoaki ʻo e fakamaau ki Selusalema mo Siuta tafoki ʻo fakafepaki ki he moʻoní. ʻI ha ʻuhinga, naʻe moʻui ʻa Selemaia “ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosi.” (Sel. 23:19, 20) Naʻá ne ʻiloʻi lelei ko e fokotuʻutuʻu ʻa ia naʻá ne moʻui aí ʻe ʻikai hokohoko atu ʻene ʻi aí.

8, 9. (a) Ko e hā naʻe fiemaʻu ai ke fakatonutonu ʻa e fakakaukau ʻa Palukí? (e) Ko e hā ʻoku totonu ke tau manatuʻi ʻi hono fai ʻa e ngaahi palaní?

8 Ko e hā ʻa e ola totonu ʻo e ngaahi tuipau ʻa Selemaiá? Naʻe ʻikai te ne feinga ke langa hake ha kahaʻu ʻi he fokotuʻutuʻu tei fakaʻauha ko iá. Ko e hā ha toe ʻuhinga ke fai pehē ai? Kae kehe, ʻi ha taimi, ko e sekelitali ʻa Selemaiá, ʻa Paluki, naʻe ʻikai te ne sio fakalelei ki he ngaahi meʻá. Ko ia naʻe fakamānavaʻi ʻe he ʻOtuá ʻa Selemaia ke ne tala ki heʻene sekelitalí: “Vakai ʻoku ou holoki ʻa e meʻa naʻa ku langa hake ʻe au, pea ʻoku ou taʻaki ʻe au ʻa e meʻa naʻa ku hunuki; pea ko ʻeku meʻa ia ʻoku fai ʻi mamani katoa. Pea ʻoku ke kumi koā maʻau ha ngaahi meʻa lalahi? ʻOua ʻe kumi: he ko au eni ʻoku ou ʻomi ha kovi ki he kakano, hono kotoa . . . te u ʻatu kiate koe hoʻo moʻui moʻao vete, ʻi he potu kotoa pe te ke ʻalu ki ai.”—Sel. 45:4, 5.

9 ʻOku ʻikai lava ke tau fakapapauʻi ko e hā ʻa e “ngaahi meʻa lalahi” naʻe kumi ʻe Paluki maʻaná.a Ka, ʻoku tau ʻilo ʻe kitautolu, ko e ngaahi meʻa ia ʻoku ʻikai hano kahaʻu, ko e ngaahi meʻa ʻe ngata ʻi he taimi ʻe ikunaʻi ai ʻe he kau Pāpiloné ʻa Selusalema ʻi he 607 K.M. ʻOkú ke sio ai ki ha lēsoni maʻa kitautolu? Ko hono maʻu ʻa e ngaahi meʻa tefito ki he moʻuí ʻoku fiemaʻu ke tau fai ha ngaahi palani ki he kahaʻú. (Pal. 6:6-11) Ka ʻoku fakapotopoto fēfē ke fakamoleki ha taimi mo e ivi lahi ʻi he ngaahi ngāue ʻoku ʻikai hano mahuʻinga tuʻuloá? Ko ia ai, ʻoku hokohoko atu ʻa e kautaha ʻa Sihová ke palani ha ngaahi Fale Fakatahaʻanga, ngaahi vaʻa, mo e ngaahi ngāue fakateokalati kehe foʻou. Kae kehe, ko e ngaahi feinga ko ení, ʻoku ʻi ai hono kahaʻu koeʻuhí ko hono taumuʻá ke pouaki ʻa e ngaahi meʻa ʻo e Puleʻangá. ʻE feʻungamālie ki he kakai ʻosi fakatapui kotoa ʻa Sihová ke nau fokotuʻu ʻa e ngaahi meʻa muʻomuʻa pehē ʻi he taimi ʻoku nau fai ai ha ngaahi palani. ʻOkú ke tuipau ʻi ho lotó ʻokú ke “hanganaki fuofua kumi ki he Puleʻangá mo e māʻoniʻoni ʻa [Sihová]”?—Māt. 6:33.

“ʻOKU OU LAU IA KO E FUʻU KOTO KINOHAʻA”

10, 11. (a) Ko e hā naʻe fakatefito ki ai ʻe Paula ʻene ngaahi feinga ki muʻa ke hoko ko ha Kalisitiané? (e) Ko e hā naʻe liliu fakaʻaufuli ai ʻa e taumuʻa ʻa Paulá?

10 Ko hono fakaʻosí, tau lāulea angé ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá. Ki muʻa ʻi heʻene liliu ki he lotu faka-Kalisitiané, naʻá ne maʻu ʻa e meʻa naʻe hā ngali ko ha kahaʻu lelei. Kuó ne ako ʻa e lao faka-Siú mo ha taha ʻo e kau faiako ʻiloa taha ʻo hono ʻahó. Kuó ne maʻu ʻa e mafai mei he taulaʻeiki lahi faka-Siú. Pea naʻá ne fai ʻa e fakalakalaka lahi ange ʻi he lotu faka-Siú ʻi he tokolahi ʻo hono ngaahi toʻutangatá. (Ngā. 9:1, 2; 22:3; 26:10; Kal. 1:13, 14) Neongo ia, naʻe liliu kotoa ia he taimi naʻe ʻiloʻi ai ʻe Paula naʻe ʻikai kei tāpuekina ʻe Sihova ʻa e kau Siú ʻi he tuʻunga ko ha puleʻangá.

11 Naʻe ʻiloʻi ʻe Paula ko ha ngāue ʻi he fokotuʻutuʻu faka-Siú naʻe ʻikai hano mahuʻinga ʻi he anga ʻo e vakai mai ʻa Sihová; naʻe ʻikai hano kahaʻu. (Māt. 24:2) Ko e Fālesi ko eni ki muʻá naʻe aʻu ʻo ne pehē ko hono fakahoa mo ʻene mahino foʻou mo fakamaama fekauʻaki mo e ngaahi taumuʻa ʻa e ʻOtuá pea mo e monū ʻo e ngāue fakafaifekau faka-Kalisitiané, ko e meʻa naʻá ne fakakaukau ki ai ki muʻa naʻe mahuʻingá ʻokú ne lau ia he taimí ni ko e “fuʻu koto kinohaʻa.” Naʻe liʻaki ʻe Paula ʻene ngaahi ngāue ʻi he lotu faka-Siú pea fakatapui ʻa e toenga ʻo hono ngaahi ʻaho ʻi he māmaní ki hono malangaʻi ʻa e ongoongo leleí.—Lau ʻa e Filipai 3:4-8, 15; Ngā. 9:15.

SIVISIVIʻI HOʻO NGAAHI MEʻA MUʻOMUʻÁ

12. Ko e hā naʻe tokangataha ki ai ʻa Sīsū ʻi he hili ʻene papitaisó?

12 Ko Noa, Mōsese, Selemaia, Paula mo e tokolahi kehe hangē ko kinautolú naʻa nau fakamoleki ʻa e lahi taha ʻo honau taimí mo e iví ʻi he ngaahi ngāue fakateokalatí. Ko e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga lelei kinautolu kia kitautolu. Ko e moʻoni, ko e lahi taha ʻi he kotoa ʻo e kau sevāniti ʻosi fakatapui ʻa Sihová ko Sīsū. (1 Pita 2:21) Hili hono papitaisó, naʻe līʻoa ʻe Sīsū ʻa e toenga ʻene moʻui ʻi māmaní ki hono malangaʻi ʻa e ongoongo leleí mo hono fakalāngilangiʻi ʻa Sihová. Ko e fakamulituku hā mahino ki ha Kalisitiane ʻokú ne ʻiloʻi ʻa Sihova ko hono ʻEikí ko e tauhi kiate Iá ʻoku totonu ko e meʻa muʻomuʻa ia ʻi heʻene moʻuí. ʻOkú ke pehē? Pea ʻe lava fēfē ke fakatou lavameʻa ʻa e tuli ki he ngaahi taumuʻa fakateokalatí mo e ngaahi ngāue fakamāmani ʻoku fiemaʻú?—Lau ʻa e Saame 71:15; 145:2.

13, 14. (a) ʻOku fakalototoʻaʻi ʻa e kau Kalisitiane ʻosi fakatapui kotoa pē ke fakakaukau fakalelei ki he hā? (e) Ko e hā ʻa e fiemālie ʻe lava ke maʻu ʻe he kakai ʻa e ʻOtuá?

13 ʻI he faai mai ʻa e ngaahi taʻú, kuo toutou fakalototoʻaʻi ʻe he kautaha ʻa Sihová ʻa e kau Kalisitiané ke nau fakakaukau faʻa lotu pe ʻe lava ke nau tāimuʻa. ʻI he ngaahi ʻuhinga kehekehe, ko e ngaahi tuʻunga ʻo e kau sevāniti faitōnunga ʻa Sihova ʻe niʻihi ʻoku ʻikai fakaʻatā ai kinautolu ke līʻoa atu kinautolu ki he ngāue fakamalangá ʻi ha fakaʻavalisi ʻo e houa ʻe 70 ʻi he māhina. ʻOku ʻikai totonu ke nau ongoʻi kovi fekauʻaki mo e meʻá ni. (1 Tīm. 5:8) Kae fēfē koe? ʻOku taumamaʻo moʻoni ʻa e ngāue tāimuʻá ke ke kakapa ki ai?

14 Fakakaukau atu ki he fiefia kuo maʻu ʻe he kakai tokolahi fau ʻa e ʻOtuá lolotonga ʻa e faʻahitaʻu Fakamanatu ʻi he taʻu ní. Lolotonga ʻa Maʻasí, naʻe fakaʻatā ai ʻe ha tokonaki makehe ʻa e kau tāimuʻa tokoní ke nau fili pe te nau līʻoa ʻa e houa ʻe 30 pe 50 ki he ngāue fakamalangá. (Saame 110:3) Naʻe kau ʻa e laui miliona ʻi he ngāue tāimuʻa tokoní, pea naʻe hā naʻe tapua atu ʻe he ngaahi fakatahaʻangá ʻa e māfana mo e fiefia makehe. ʻE lava ke ke fokotuʻutuʻu hoʻo ngaahi meʻá kae lava ke ke aʻusia tuʻo lahi ange ha fiefia pehē? ʻI he fakaʻosinga ʻo e ʻaho taki taha, ʻoku ʻoange ai ki ha Kalisitiane ʻosi fakatapui ha fiemālie lahi ke ne malava ai ʻo pehē, “Sihova, naʻá ku fai ʻa e meʻa kotoa naʻá ku malavá ʻi hoʻo ngāué.”

15. Ko e hā ʻoku totonu ko e taumuʻa ia ʻa ha Kalisitiane kei talavou ʻi he fekauʻaki mo e ako fakamāmaní?

15 Kapau ʻoku mei ʻosi ʻa e ako ʻoku fiemaʻu maʻaú, te ke ʻilo nai ʻokú ke ʻi ha tuʻunga moʻui lelei pea mo ha ngaahi fatongia ʻe niʻihi. Kuó ke fakakaukau fakamātoato ke hū ki he ngāue tāimuʻa tuʻumaʻú? ʻOku ʻikai ha veiveiua, ʻoku tui ʻa e kau faleʻi ʻi he ʻapiakó ko e lelei ia maʻau ke tuli ki ha ako lahi ange pea palani ki ha ngāue fakamāmani. Kae kehe, ko ʻenau falala-paú ʻoku fakatuʻunga ia ʻi ha fokotuʻutuʻu fakasōsiale mo fakaepaʻanga ʻoku ʻikai hano kahaʻu tuʻuloa. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻi he tuli ki ha ngāue fakateokalatí, te ke tuli ai ki he ngaahi taumuʻa ʻaonga moʻoni mo tuʻuloa. Pea te ke muimui ai ʻi he faʻifaʻitakiʻanga haohaoa ʻa Sīsuú. Ko ha fili fakapotopoto pehē te ne ʻai koe ke ke fiefia. Te ne maluʻi koe. Pea ʻe fakahaaʻi ai ʻokú ke fakapapau ke moʻui ʻo fakatatau ki hoʻo fakatapui kia Sihová.—Māt. 6:19-21; 1 Tīm. 6:9-12.

16, 17. Ko e hā ʻa e ngaahi fehuʻi ʻoku malanga hake fekauʻaki mo e ngāue fakamāmaní mo e ngaahi ngāue kehé?

16 Ko e tokolahi ʻo e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá he ʻaho ní ʻoku nau ngāue ʻi he ngaahi houa lahi ke tokangaʻi ʻa e ngaahi fiemaʻu tefito ʻa honau ngaahi fāmilí. Kae kehe, ʻe ngāue nai ʻa e niʻihi ʻi he ngaahi houa lahi ange ia mei he meʻa ʻoku fiemaʻú. (1 Tīm. 6:8) Ko e māmani fakakomēsialé ʻoku nau fai honau tūkuingatá ke fakatuipauʻi kitautolu heʻikai malava ke tau moʻui ʻo taʻekau ai ʻa e ngaahi koloa lahi mo e mōtolo foʻou kotoa pē ʻoku ʻomai ʻi he māketí. Ka ko e kau Kalisitiane moʻoní ʻoku ʻikai te nau loto ke puleʻi ʻe he māmani ʻo Sētané ʻenau ngaahi meʻa muʻomuʻá. (1 Sio. 2:15-17) Ka ki he faʻahinga ko ia kuo nau mālōlō mei heʻenau ngāue fakamāmaní, ko e hā ha toe founga lelei ange ke ngāueʻaki ai honau taimí ka ʻi he ngāue fakafaifekau tāimuʻa, ʻo fakamuʻomuʻa ʻa e ngāue ʻa Sihová?

17 ʻE lava ke ʻeke hifo ʻe he kau sevāniti ʻosi fakatapui kotoa pē ʻa Sihova kia kinautolu: Ko e hā ʻeku taumuʻa tefito ʻi he moʻuí? ʻOku ou fakamuʻomuʻa ʻa e ngaahi meʻa ʻo e Puleʻangá? ʻOku ou faʻifaʻitaki ki he fakakaukau feilaulauʻi-kita ʻa Sīsuú? ʻOku ou tokanga ki he faleʻi ʻa Sīsū ke muimui hokohoko ʻiate iá? ʻE lava ke u feʻunuʻaki ʻeku taimi-tēpilé koeʻuhí ke līʻoa atu ʻa e taimi lahi ange ki he ngāue malangaʻi ʻo e Puleʻangá pe ki he ngaahi ngāue fakateokalati kehé? Neongo kapau ʻoku ʻikai fakaʻatā au ʻe hoku ngaahi tuʻunga lolotongá ke fakalahi ʻeku ngāué, ʻoku ou hokohoko atu ke fakatupulekina ha laumālie feilaulauʻi-kita?

‘HOLI KE NGĀUE’

18, 19. Ko e hā nai e meʻa te ke lotu fekauʻaki mo iá, pea ko e hā ʻe fakahōifua ai ha kole pehē kia Sihová?

18 Ko e faivelenga ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá ko ha fiefia ia ke vakai ki ai. Kae kehe, ʻe ʻikai nai ongoʻi ʻe he niʻihi ʻoku nau hehema tefito ke tāimuʻa pe taau ke fai pehē—naʻa mo hono fakaʻatā ia ʻe honau ngaahi tuʻungá. (ʻEki. 4:10; Sel. 1:6) Pea ʻe hā leva? ʻIkai nai ko ha kaveinga feʻungamālie eni ke lotu fekauʻaki mo ia? ʻAupito. Naʻe tala ʻe Paula ki he ngaahi kaungātuí ʻo pehē ko Sihova, ʻokú ne “fakaivia kimoutolú, ʻo ne fakatou ʻoatu kiate kimoutolu ʻa e holi mo e mālohi ke mou ngāue ki he meʻa ʻokú ne hōhōʻia aí.” (Fil. 2:13) Kapau ʻoku ʻikai te ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke fakalahi hoʻo ngāue fakafaifekaú, kole kia Sihova ke ne ʻoatu kiate koe ʻa e holi mo e malava fakatouʻosi ke fai peheé.—2 Pita 3:9, 11.

19 Ko Noa, Mōsese, Selemaia, Paula mo Sīsū ko e kau tangata līʻoa kotoa kinautolu. Naʻa nau ngāueʻaki honau taimí mo e iví ke fanongonongo ʻa e pōpoaki fakaefakatokanga ʻa Sihová. Naʻe ʻikai te nau fakaʻatā kinautolu ke fakaleluʻi. Ko e ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu lolotongá ʻoku tuʻunuku mai; ko ia ai, ko kitautolu kotoa kuo ʻosi fakatapui ʻetau moʻuí ki he ʻOtuá ʻoku fiemaʻu ke tau fakapapauʻi ʻoku tau hokohoko atu ke fai hotau tūkuingatá ʻi he muimui ki he ngaahi faʻifaʻitakiʻanga Fakatohitapu lelei lahi ko ení. (Māt. 24:42; 2 Tīm. 2:15) ʻI he fai peheé, ʻe lava ai ke tau fakahōifuaʻi ʻa Sihova pea utu ʻene ngaahi tāpuaki lahí.—Lau ʻa e Malakai 3:10.

[Fakamatala ʻi lalo]

a Sio ki he God’s Word for Us Through Jeremiah, peesi 104-106.

[Fakatātā ʻi he peesi 21]

Naʻe ʻikai ke tokanga ʻa e kakaí ki he fakatokanga ʻa Noá

[Fakatātā ʻi he peesi 24]

Kuó ke fakakaukau fakamātoato ke hū ki he ngāue tāimuʻa tuʻumaʻú?

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share