LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w13 12/15 p. 27-31
  • Fekuki mo e Mole Ho Hoa Malí

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Fekuki mo e Mole Ho Hoa Malí
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2013
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • MAMAHI ʻOKU ʻIKAI HĀ NGALI ʻE ʻOSI
  • FEKUKI FAKAʻAHO
  • FAKAFIEMĀLIE KIA KITAUTOLU ʻA E ʻAMANAKI ʻO E TOETUʻÚ
  • KO HA ʻUHINGA KI HE ʻAMANAKÍ
  • “Tangi mo e Faʻahinga ʻOku Tangí”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2017
  • ʻI he Founga Fē ʻOku Malava ke Tokoni Ai ʻa e Niʻihi Kehé?
    ʻI he Mate ha Taha ʻOkú Ke ʻOfa Ai
  • ʻE Ikuʻi ʻa e “Fili Fakamui”!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1994
  • Tokoni mei he “Otua oe Faa Kataki mo e Fiemalie”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2013
w13 12/15 p. 27-31
[Fakatātā ʻi he peesi 27]

Fekuki mo e Mole Ho Hoa Malí

ʻOKU fakahaaʻi mahino ʻi he Tohi Tapú ko e husepānití ke ne “ʻofa ki hono uaifí ʻo hangē pē ko ʻene ʻofa ʻiate ia tonú.” ʻOku totonu ki ha uaifi ke ne “fakaʻapaʻapa loloto ki hono husepānití.” ʻOku totonu ke na fakatou fai ʻena tafaʻakí ʻi he tuʻunga ko e “kakano pe taha.” (ʻEf. 5:33; Sēn. 2:23, 24) ʻI he faai mai ʻa e taimí, ʻe mālohi ai hona vahaʻangataé, pea pehē ki heʻena ʻofá. Hangē pē ko e aka ʻo ha ongo fuʻu ʻakau ʻokú na tupu fakataha, ko e ongoʻi ʻo ha husepāniti mo e uaifi nofo mali fiefia ʻoku hoko ʻo loloto mo vāofi ange ʻi he faai atu ʻa e taimí.

Kae fēfē kapau ʻoku mate ʻa e husepānití pe ko e uaifí? ʻOku motu leva ʻa e haʻi mālohi, ʻa ia naʻe ʻikai lava ke motu lolotonga ʻa e moʻui ʻa e ongo meʻa malí. ʻOku faʻa ongoʻi ʻe he husepāniti pe uaifi kei moʻuí hono lōmekina fakataha ia ʻe he loto-mamahi, taʻelata, pea naʻa mo e ʻitá pe halaiá. Lolotonga ʻene nofo mali ʻi he taʻu ʻe 58, naʻe ʻiloʻi ʻe Tānia ʻa e tokolahi naʻe mole honau ngaahi hoa malí.a Ka ʻi he hili ʻa e mate hono husepānití, naʻá ne pehē: “Naʻe ʻikai ʻaupito ke u mahinoʻi ki muʻa ʻa e hokosia ko ení. Heʻikai mahinoʻi ia kae ʻoua ke ke aʻusia ia.”

MAMAHI ʻOKU ʻIKAI HĀ NGALI ʻE ʻOSI

ʻOku pehē ʻe he kau fakatotolo ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ha mamahi ia ʻe lahi ange ʻi he mamahi ʻo e mole ha hoa mali. ʻOku loto-tatau mo ia ʻa e tokolahi kuo mole honau hoa malí. Naʻe mate ʻa e husepāniti ʻo Melé ʻi he ngaahi taʻu lahi kuohilí. ʻOkú ne fakamatalaʻi ʻene moʻui ko ha uitoú ʻi he foungá ni: “ʻOku ou ongoʻi kuó u poliō.” Naʻá ne feinga ke fakamatalaʻi ʻene ngaahi ongoʻí hili ʻa e mole hono husepāniti ʻa ia naʻá ne mali mo ia ʻi he taʻu ʻe 25.

Naʻe faʻa fakakaukau ʻa Sūsana naʻe taʻetotonu ki he kau uitoú ke nau kei mamahi ʻi he ngaahi taʻu hili ʻa e mole honau husepānití. Ka, ʻi he hili ʻa e nofo mali ʻi he taʻu ʻe 38, naʻe mate hono husepānití. ʻI he taʻu ʻe 20 ki mui ai, ʻokú ne kei pehē, “ʻOku ou kei fakakaukau kiate ia ʻi he ʻaho kotoa pē.” ʻOkú ne faʻa loʻimataʻia koeʻuhí ko ʻene ʻofa lahi kiate iá.

ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú ko e mamahi ʻo e mole ha hoa malí ʻoku fakamamahi ʻaupito pea fuoloa ia. ʻI he taimi naʻe mate ai ʻa Selá, ko hono husepānití, ʻa ʻĒpalahame naʻá ne “tegihia a Sela, mo tagi koeuhi koia.” (Sēn. 23:1, 2, PM) Neongo naʻá ne tui ki he toetuʻú, naʻe ongoʻi mamahi ʻaupito ʻa ʻĒpalahame ʻi he taimi naʻe mate ai hono uaifi ʻofeiná. (Hep. 11:17-19) Hili ʻa e mate siʻono uaifi ko Lesielí, naʻe ʻikai ngalo ia ʻia Sēkope. Naʻá ne talanoa anga-ʻofa fekauʻaki mo ia ki hono ngaahi fohá.—Sēn. 44:27; 48:7.

Ko e hā ʻa e lēsoni ʻoku totonu ke tau ako mei he faʻifaʻitakiʻanga Fakatohitapu ko ení? Ko e faʻahinga kuo mole honau hoa malí ʻi he maté ʻoku nau faʻa ongoʻi mamahi ʻi he mole ko iá ʻi ha ngaahi taʻu. ʻOku totonu ke ʻoua te tau vakai ki heʻenau tangí mo ʻenau mamahí ko ha vaivaiʻanga. Ka, ko e ngaahi ongoʻi ko ení ko ha fakafeangai fakanatula pē ia ki he mole lahi ko iá. ʻOku nau fiemaʻu nai ʻetau kaungāongoʻí mo e poupoú ʻi ha taimi fuoloa.

FEKUKI FAKAʻAHO

ʻI he taimi ʻoku mole atu ai ha hoa mali ʻa ha taha, heʻikai ke foki pē ʻa e moʻuí ia ki he tuʻunga naʻe ʻi ai ʻi heʻene kei taʻemalí. Hili ʻa e nofo mali ʻi he ngaahi taʻu lahi, ʻoku faʻa ʻiloʻi ʻe ha husepāniti ʻa e founga ke fakafiemālieʻi ai hono uaifí mo fakalototoʻaʻi ia ʻi he taimi ʻokú ne loto-mamahi pe feifeitamaki aí. Kapau te ne mole atu, ko e ʻofa mo e fakafiemālie naʻe maʻu ʻe he uaifí meiate iá ʻoku toe mole atu mo ia. ʻI he tuʻunga meimei tatau, ʻoku ʻilo ʻe ha uaifi ʻa e founga ke ʻai ai hono husepānití ke ongoʻi loto-maʻu mo fiefiá. ʻOku ʻikai ha meʻa ia ʻe tatau mo e kiʻi ala, ngaahi lea fakafiemālie, pea mo ʻene tokanga ki he ngaahi mahuʻingaʻia mo e fiemaʻu ʻa hono husepānití. Kapau ʻoku mate ʻa e uaifí, ʻe ongoʻi nai ʻe he husepānití ʻoku honge ifo ʻene moʻuí. Koeʻuhi ko e meʻá ni, ko e niʻihi kuo mole honau ngaahi hoa malí ʻoku nau hohaʻa pe aʻu ʻo manavasiʻi ki he kahaʻú. Ko e hā ʻa e tefitoʻi moʻoni Fakatohitapu ʻe lava ke tokoni ke nau ongoʻi malu ai mo ʻoange kia kinautolu ʻa e nongá?

[Fakatātā ʻi he peesi 28]

ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he ʻOtuá ke ke kātekina fakaʻaho ʻa e mole ko iá

“ʻOua ʻaupito naʻa loto-moʻua fekauʻaki mo e ʻaho hono hokó, he ko e ʻaho hono hokó ʻe ʻi ai pē hono ngaahi loto-moʻua ʻoʻona. ʻOku feʻunga pē ki he ʻaho taki taha ʻa hono kovi ʻoʻoná.” (Māt. 6:34) Ko e ngaahi lea ko ia ʻa Sīsuú ʻoku ngāueʻaki tefito ia ki heʻetau ngaahi fiemaʻu fakamatelié, ka kuo tokoniʻi ai ʻa e tokolahi ke nau kātekina ʻa e fuʻu mamahi ʻo e mole ha hoa malí. Hili ha ngaahi māhina siʻi ʻa e mate hono uaifí, naʻe tohi ʻe Sālesi: “Ko ʻeku ongoʻi ʻa e puli atu ʻa Mōniká ʻoku kei lahi, pea ʻi he faai mai ʻa e taimí ʻoku hangē ʻoku ʻalu ke toe kovi angé. Kae kehe, ʻoku ou ʻiloʻi ʻoku fakanatula pē eni pea ko e ʻalu ʻa e taimí ʻe faai atu ʻo hōloa ʻa e mamahí.”

Naʻe pau ke kei kātaki ʻa Sālesi ʻi he “ʻalu ʻa e taimí.” Naʻe anga-fēfē ʻene fai iá? Naʻá ne pehē, “ʻI he tokoni ʻa Sihová naʻá ku fekuki fakaʻaho mo ia.” Naʻe ʻikai ke ikuʻi ʻe he mamahí ʻa Sālesi. Ko ʻene mamahí naʻe ʻikai ke mole atu ʻi ha pō pē taha, ka naʻe ʻikai ke ne fakaʻauha ia. Kapau kuo mole ho hoa malí, feinga ke ke fekuki fakaʻaho mo e mole ko iá. Heʻikai te ke ʻiloʻi ʻa e ʻaonga pe fakalototoʻa te ke maʻu nai ʻapongipongí.

Ko e maté naʻe ʻikai ko e konga ia ʻo e muʻaki taumuʻa ʻa Sihová. Ka, ko e maté ko e konga ia ʻo e “ngaahi ngāue ʻa e Tēvoló.” (1 Sio. 3:8; Loma 6:23) ʻOku ngāueʻaki ʻe Sētane ʻa e maté mo e manavahē ki aí ke ne puleʻi ʻa e kakaí hangē ha kau pōpulá pea toʻo ʻenau ʻamanakí. (Hep. 2:14, 15) ʻOku fiefia ʻa Sētane ʻi he taimi ʻoku mole kotoa ai ʻa e ʻamanaki ʻa ha taha ki hono maʻu ʻa e fiefia mo e fiemālie moʻoni, naʻa mo e ʻi he māmani foʻou ʻa e ʻOtuá. Ko e fuʻu mamahi ʻoku ongoʻi ʻe ha hoa mali kei moʻui fekauʻaki mo e mole hono hoá ko e nunuʻa ia ʻo e angahala ʻa ʻĀtamá mo e angatuʻu ʻa Sētané. (Loma 5:12) ʻE fakaleleiʻi kakato ʻe Sihova ʻa e maumau naʻe fakatupunga ʻe Sētané pea te ne ikunaʻi ʻene meʻatau fakamamahi, ko e maté. Ko e faʻahinga ʻoku fakatauʻatāinaʻi mei he manavahē ʻoku ngāueʻaki ʻe Sētané ʻe kau ai ʻa e tokolahi kuo mole honau ngaahi hoa malí ʻi he maté, ʻo hangē nai ko koé.

Ki he faʻahinga te nau toetuʻú, ko e moʻui ʻi he māmani foʻoú te ne ʻomi ha ngaahi liliu ʻe niʻihi. ʻE liliu ʻa e ngaahi vahaʻangatae fakaetangatá. Ko e fakatātaá, ko e ngaahi mātuʻá, fanga kuí, mo e ngaahi tupuʻanga kehe ʻa ia te nau toetuʻú ʻe faai atu pē ʻo nau hoko ʻo haohaoa fakataha mo ʻenau fānaú mo e fanga makapuná. Ko e ngaahi nunuʻa ʻo e taʻumotuʻá ʻe mole atu. Ko e toʻutangata kei siʻi angé ʻe kehe ʻaupito nai ʻenau vakai ki honau ngaahi tupuʻangá mei heʻenau vakai ki ai he taimi ní. Ko e ngaahi liliu ko ení ʻe tokoni ia ki hono ʻai ke lelei ange ʻa e fāmili fakaetangatá.

Te tau maʻu nai ha ngaahi fehuʻi lahi fekauʻaki mo e faʻahinga ʻe toetuʻú. Ko e fakatātaá, ko e hā ʻe hoko ki he faʻahinga kuo mole ʻi he maté honau hoa mali ʻe ua pe lahi ange? Naʻe ʻeke ʻe he kau Sātusí ha fehuʻi fekauʻaki mo ha fefine ʻa ia naʻe mate hono ʻuluaki husepānití, pea mo hono uá, pea faai atu ʻo mate mo e toko nima kehe. (Luke 20:27-33) Ko e hā ʻa e vahaʻangatae te nau maʻu kotoa ʻi he toetuʻú? ʻOku ʻikai pē ke tau ʻilo, pea ʻoku taʻeʻuhinga ke mateʻi pe hohaʻa fekauʻaki mo e ngaahi fehuʻi ko ení. ʻI he taimi ní ko e meʻa pē ʻe taha ʻe lava ke tau faí ko e falala ki he ʻOtuá. ʻE lava ke tau fakapapauʻi ko e hā pē ʻa e meʻa ʻe fai ʻe Sihova ʻi he kahaʻú ʻe lelei. ʻE hoko ia ko ha meʻa ʻe lava ke tau fakatuʻamelie ki ai, ʻikai ko ha meʻa ʻoku fiemaʻu ke tau manavahē ki ai.

FAKAFIEMĀLIE KIA KITAUTOLU ʻA E ʻAMANAKI ʻO E TOETUʻÚ

Ko e taha ʻo e ngaahi akonaki māʻalaʻala taha ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá ko e toe moʻui mai ʻa e ngaahi ʻofaʻanga kuo maté. Ko e ngaahi fakamatala Fakatohitapu fekauʻaki mo e ngaahi toetuʻu he kuohilí ʻoku fakapapauʻi ai ko e faʻahinga kotoa ʻi he faʻitoká te nau fanongo ki he leʻo ʻo Sīsuú pea te nau hū mai ki tuʻa. (Sione 5:28, 29) Ko e kakai he taimi ko iá te nau fiefia lahi ʻaupito ʻi he taimi te nau toe fakataha ai mo e ngaahi ʻofaʻanga kuo nau toetuʻú. Pea heʻikai malava ke tau sioloto atu ki he fiefia ʻe ongoʻi ʻe he faʻahinga toetuʻú.

ʻI he toetuʻu mai ʻa e kakai ʻe laui piliona ki he moʻuí, ʻe fonu ʻa e māmaní ʻi he fiefia naʻe teʻeki ai ke hoko ki muʻa. (Mk. 5:39-42; Fkh. 20:13) ʻI he sioloto atu ki he meʻa ʻe hoko ʻi he mana ko eni ʻi he kahaʻú ʻoku totonu ke ne fakafiemālieʻi kotoa ʻa e faʻahinga kuo mole honau ngaahi ʻofaʻanga ʻi he maté.

ʻE ʻi ai ha ʻuhinga ki ha taha ke loto-mamahi ai ʻi he hoko ʻa e toetuʻú? Ko e tali ʻa e Tohi Tapú ko e ʻikai. Fakatatau ki he ʻAisea 25:8, ko Sihová te ne “folofua ʻa mate ʻo taʻengata.” ʻOku kau ai hono toʻo fakaʻaufuli atu ʻa e maté mo hono ngaahi nunuʻa fakamamahí. ʻOku toe pehē ʻe he kikite ʻi he ʻAiseá: “Ko Atonai Sihova te ne holoholo ʻa e loʻimata mei he mata fuape.” Ko ha mamahi pē ʻokú ke ongoʻi he taimí ni koeʻuhi ko e mate siʻo husepānití pe uaifí ʻe ʻikai toe manatua ia hili ʻa e toetuʻú.

Heʻikai mahinoʻi kakato ʻe he tangatá ʻa e meʻa kotoa ʻe fai ʻe he ʻOtuá ʻi he māmani foʻoú. ʻOku pehē ʻe Sihova: “Hange ʻoku maʻolunga ʻa e langi ʻi mamani, pehe ʻoku maʻolunga hoku ngaahi ʻalunga ʻi he ngaahi ʻalunga ʻomoutolu, mo ʻeku ngaahi fakakaukau ʻi he ngaahi fakakaukau ʻamoutolu.” (ʻAi. 55:9) ʻI heʻetau tui ki he talaʻofa ʻa Sīsū fekauʻaki mo e toetuʻú, ʻoku fakahaaʻi ai ʻoku tau falala kia Sihova, hangē pē ko ʻĒpalahamé. ʻI he taimí ni, ʻoku mahuʻinga ki he kau Kalisitiane kotoa ke fai ʻa e meʻa ʻoku fiemaʻu ʻe he ʻOtuá meiate kitautolú. Kapau te tau fai ia, ʻe fakamāuʻi kitautolu ʻoku tau taau ke moʻui ʻi he māmani foʻoú fakataha mo e faʻahinga te nau toetuʻú.—Luke 20:35.

KO HA ʻUHINGA KI HE ʻAMANAKÍ

Kapau te ke tauhi ke māʻalaʻala ʻi ho ʻatamaí ʻa e ʻamanaki fakaofó, te ne tokoniʻi koe ke ʻoua ʻe hohaʻa fekauʻaki mo e kahaʻú. Ko e tokolahi taha ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻoku ʻikai ke fuʻu ʻi ai haʻanau ʻamanaki ki he kahaʻú. Ka ʻoku talaʻofa ʻe Sihova ha meʻa lelei ange. Neongo ʻoku ʻikai ke tau ʻiloʻi ʻa e founga tofu pē te ne fai ai iá, ʻe lava ke tau fakapapauʻi ʻe fakatōliʻa ʻe Sihova ʻa e kotoa ʻetau ngaahi fiemaʻú mo e ngaahi holí. Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Paulá: “[Ko e] ʻamanaki kuo fai e sio ki aí ʻoku ʻikai ko e ʻamanaki ia, he ʻi he sio ha tangata ki ha meʻá, ʻokú ne ʻamanaki koā ki ai? Ka ʻo kapau ʻoku tau ʻamanaki ki he meʻa ʻoku ʻikai ke tau sio ki aí, ʻoku tau hanganaki tatali vēkeveke atu ki ai fakataha mo e kātaki.” (Loma 8:24, 25) Ko ha ʻamanaki mālohi ki he ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá te ne tokoniʻi koe ke kātekina ʻa e mole ho hoa malí. Kapau te ke kātaki, te ke hokosia ʻa e taimi fakaofo ʻi he kahaʻú ʻi he taimi ʻe hanga ai ʻe Sihova ʻo “ʻatu ʻa e ngaahi kole ʻa ho loto.” Te ne fakalato “ʻa e holi ʻa e meʻa moʻui kotoa.”—Saame 37:4; 145:16; Luke 21:19.

[Fakatātā ʻi he peesi 31]

Falala ki he talaʻofa ʻa Sihova fekauʻaki mo ha kahaʻu fonu ʻi he fiefiá

ʻI he ofi ki he taimi ʻo e pekia ʻa Sīsuú, naʻe hoko ʻene kau ʻapositoló ʻo loto-mamahi lahi, ilifia, mo puputuʻu. Naʻe fakafiemālieʻi kinautolu ʻe Sīsū ʻaki ʻa e ngaahi lea ko ení: “ʻOua ʻe tuku ke hohaʻatuʻu homou lotó. Ngāueʻi ʻa e tui ki he ʻOtuá, ngāueʻi foki ʻa e tui kiate aú.” Naʻá ne tala ange: “ʻE ʻikai te u tuku kimoutolu ke mou liʻekina. Te u haʻu kiate kimoutolu.” (Sione 14:1-4, 18, 27) Ko e ngaahi lea ʻa Sīsuú kuó ne ʻoange ai ki hono kau muimui pani ʻi he faai mai ʻa e ngaahi senitulí ha ʻuhinga ke maʻu ai ʻa e ʻamanakí mo e kātakí. Ko e faʻahinga ʻoku nau maʻu ha holi mālohi ke sio ki honau ngaahi ʻofaʻangá ʻi he toetuʻú heʻikai ke nau maʻu foki ha ʻuhinga ke mole ai ʻenau ʻamanakí. Ko Sihova mo hono ʻAló ʻe ʻikai te na liʻaki koe. Ko e faʻahinga kuo maté te nau toetuʻu mai. ʻOku vavé ni ke ke ke talitali lelei mai ʻa e tokotaha naʻá ke ʻofa lahi aí.

a Kuo liliu ʻa e ngaahi hingoá.

Fakalototoʻaʻi ʻa e Faʻahinga Mamahí Hili ʻa e Molé

Hili ha vahaʻa taimi ʻo e mate ha tokotaha Kalisitiane ʻosi mali, ʻoku haʻu nai ʻa e tokolahi ki he ʻapi ʻo e hoa mali kei moʻuí ke ʻoatu ha fakafiemālie pea tokoni ʻi ha ngaahi founga kehekehe. Ko e fakatātaá, ʻe houngaʻia nai ha uitou ʻi he tokoni ʻa e fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá. Ka ko e mamahi fekauʻaki mo e molé ʻe sai māmālie, pea te ne fiemaʻu ʻa e fakafiemālie mo e poupou ʻi ha taimi fuoloa. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Ko e kaumeʻa ʻoku ne ʻofa ʻi he taimi kotoa pe; pea ko hoto moʻoni naʻe fanauʻi maʻa ha faingataʻa.”—Pal. 17:17.

ʻOku totonu ke fēfē hoʻo fakafeʻiloaki ki ha taha kuo mole hono hoa malí? ʻOku ʻomai ʻe he Tohi Tapú kia kitautolu ʻa e akonaki ko ení: “Ko kimoutolu kotoa, ke mou fakakaukau uouangataha, fakahāhā ʻa e kaungāongoʻi, ʻofa fakatokoua, manavaʻofa.” (1 Pita 3:8) Hili atu ha vahaʻa taimi ʻo e molé, heʻikai nai ke ongoʻi lelei ʻa e uitoú. Ko ia neongo ʻoku tau loto nai ke tokoni, ko hono leaʻaki ʻa e ngaahi lea hangē ko e “ʻOkú ke fēfē hake?” pe “ʻOkú ke sai pē?” ʻe ʻikai nai ko ha fakakaukau lelei ia. Ko e tokotaha kuo mole hono hoa malí te ne fakakaukau nai, ‘ʻOku ʻikai te ke teitei ʻiloʻi ʻa e anga ʻeku ongoʻí’ pe, ‘ʻE anga-fēfē haʻaku sai pē ʻi ha taimi peheni?’ Ko ia ʻe ʻaonga ange nai ke fai ha fakalea faitotonu mo fakatupu langa hake, hangē ko e “ʻOku ou fiefia ʻaupito ke sio kiate koe,” pe “Ko e sio kiate koe ʻi he fakatahaʻangá ʻoku fakalototoʻa ia kiate au.”

ʻE lava ke ke fakaafeʻi ha taha kuo mole hono hoa malí ki ha kiʻi kai maʻamaʻa. Ko Maʻake, ko ha uitou, naʻá ne maʻu ha fakafiemālie lahi mei he ngaahi kaungāmeʻa naʻe ʻaʻahi ange kiate iá. Ko e hā naʻa nau talanoa ki ai? ʻOkú ne pehē, “ʻIkai ke fuʻu fekauʻaki mo ʻeku ngaahi palopalemá ka ko ha meʻa fakalototoʻa pē.” Naʻe pehē ʻe ha uitou ko Nina: “ʻOku faʻa leaʻaki ʻe hoku ngaahi kaungāmeʻa leleí ha ngaahi lea totonu ʻi he taimi totonu. ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ke nau leaʻaki ha meʻa—ʻoku nau ʻi ai pē mo  au.”

Kapau ʻoku loto ʻa e uitoú ke talanoa fekauʻaki mo e mole ko iá, fanongo lelei pea anga-kātaki. Fakaʻehiʻehi mei he ngaahi fehuʻi fieʻiló. ʻOua ʻe faifakamaau. ʻOku ʻikai fiemaʻu ia ke ke fakahinohinoʻi ia ki he founga ʻoku totonu ke ne mamahi aí pe ko hono fuoloá. ʻOua te ke loto-mamahi kapau ʻoku loto ʻa e tokotaha ko iá ke toko taha pē. ʻE lava ke ke toe foki atu ʻi ha taimi kehe. Hanganaki fakahāhā ʻa e ʻofá.—Sione 13:34, 35.

ʻOku ʻi Ai Haʻo Ngaahi Fehuʻi Fekauʻaki mo e Kahaʻú?

ʻOku fakanatula pē ke fifili ki he founga ʻe fakahoko ai ʻe Sihova ʻene ngaahi taumuʻá. Naʻe faʻa fakakaukau ʻa ʻĒpalahame ki he talaʻofa ʻa e ʻOtuá ke ʻoange kiate ia ha fohá. Naʻe tala ange ʻe Sihova kiate ia ke ne faʻa-kātaki, pea naʻe ʻikai ke loto-mamahi ʻa ʻĒpalahame.—Sēn. 15:2-5; Hep. 6:10-15.

Hili ʻa e fanongo ki ha līpooti fekauʻaki mo e mate ʻa Siosifá, naʻe loto-mamahi lahi ʻa Sēkope ʻi he mole hono fohá. ʻI he ngaahi taʻu ki mui ai, naʻe kei mamahi ʻa Sēkope koeʻuhi ko hono fohá, ʻa ia naʻá ne fakakaukau kuo mate. Ka, naʻe ʻoange ʻe Sihova kia Sēkope ha tāpuaki ʻoku lahi mamaʻo ange ia ʻi he meʻa ʻe lava ke ne fakakaukau atu ki aí. Ki mui ai, naʻe toe fakataha ʻa Sēkope mo Siosifa. Naʻe aʻu ʻo malava ke feʻiloaki ʻa Sēkope mo hono fanga makapuná. Naʻá ne pehē: “Naʻe ʻikai te u ʻamanaki te u sio ki ho mata; ka ko eni kuo tuku ʻe he ʻOtua ke u sio ki ho hako foki.”—Sēn. 37:33-35; 48:11.

Ko e hā ʻa e ngaahi lēsoni ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi faʻifaʻitakiʻanga Fakatohitapu ko ení? ʻUluakí, ʻe lava ke ke falala heʻikai ha meʻa te ne lava ke taʻofi ʻa e ʻOtua Māfimafi-Aoniú mei hono fakahoko hono finangaló. Uá, kapau te tau lotu pea ngāue ke fai ʻa e finangalo ʻo Sihová, te ne tokangaʻi kitautolu he taimí ni pea te ne fakatōliʻa fakaʻaufuli ʻa e ngaahi fiemaʻu mo e ngaahi holi te tau maʻu ʻi he kahaʻú. Naʻe tohi ʻe Paula: “Ki he tokotaha ʻa ia ʻokú ne lava ke fai ʻo mahulu lahi atu ia ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku tau kole pe fakakaukau ki aí ʻo fakatatau ki hono mālohi ʻa ia ʻoku ngāue ʻiate kitautolú, ke ʻaʻana ʻa e lāngilangí fakafou ʻi he fakatahaʻangá pea fakafou ʻia Kalaisi Sīsū ki he ngaahi toʻutangata kotoa pē ʻo taʻengata pea taʻengata. ʻĒmeni.”—ʻEf. 3:20, 21.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share