ʻOkú Ke Hūfanga Kia Sihova?
“ʻOku huhuʻi ʻe Sihova ʻa e moʻui ʻa ʻene kau sevānití; ʻe ʻikai fakahalaiaʻi ʻa e faʻahinga ʻoku hūfanga kiate iá.”—SAAME 34:22.
1. Koeʻuhi ko e angahalá, ʻoku fēfē ʻa e ongoʻi ʻa e kau sevāniti faitōnunga tokolahi ʻa e ʻOtuá?
“HE TOKI tangata fakaʻofa ē ka ko au!” Ko e tohi ia naʻe fai ʻe he ʻapositolo ko Paulá. (Loma 7:24) ʻI he ʻahó ni, ʻoku ongoʻi loto-siʻi mo loto-mamahi ʻa e kau sevāniti faitōnunga tokolahi ʻa e ʻOtuá ʻo hangē ko ia naʻe hoko ki he ʻapositolo ko Paulá. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí neongo ʻoku tau loto ke fakahōifuaʻi ʻa Sihova, ʻoku tau maʻu tukufakaholo kotoa ʻa e angahalá pea ʻoku tau taʻehaohaoa. Ko ia te tau ongoʻi kovi nai ai ʻi he ʻikai malava ke tau fakahōifuaʻi iá. Ko e kau Kalisitiane ʻe niʻihi naʻa nau fai ha angahala mamafa ʻoku aʻu ʻo nau ongoʻi heʻikai ʻaupito lava ke fakamolemoleʻi kinautolu ʻe Sihova.
2. (a) ʻOku anga-fēfē hono fakahaaʻi ʻi he Saame 34:22 ʻoku ʻikai fiemaʻu ke ongoʻi ʻe he kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻoku lōmekina kinautolu ʻe he ongoʻi halaiá? (e) Ko e hā te tau ako ʻi he kupu ko ení? (Sio ki he puha “Ngaahi Lēsoni pe ʻUhinga Fakaefakatātā?”)
2 ʻOku fakapapauʻi mai ʻe he Folofolá kapau ʻoku tau hūfanga kia Sihova, ʻoku ʻikai fiemaʻu ia ke tau ongoʻi ʻoku lōmekina kitautolu ʻe he ongoʻi halaiá. (Lau ʻa e Saame 34:22.) Ka ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e hūfanga kia Sihová? Ko e hā kuo pau ke tau fai kapau ʻoku tau loto ke faimeesi mai ʻa Sihova mo fakamolemoleʻi kitautolu? ʻE lava ke tau maʻu ʻa e tali ki he ongo fehuʻi ko iá ʻi he ako fekauʻaki mo e fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi kolo hūfanga ʻi ʻIsileli ʻo e kuonga muʻá. Ko e fokotuʻutuʻu ko iá naʻe ʻi ai ʻi he malumalu ʻo e fuakava Laó, ʻa ia naʻe fetongi ʻi he Penitekosi ʻi he taʻu 33. Ka ko e Laó naʻe haʻu ia meia Sihova. Ko ia ai, ʻoku tau ako mei he fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi kolo hūfangá ki he anga ʻo e vakai mai ʻa Sihova ki he angahalá, kau faiangahalá, mo kinautolu ʻoku fakatomalá. ʻUluakí, tau kumi angé ki he ʻuhinga naʻe maʻu ai ʻe ʻIsileli ha ngaahi kolo hūfangá mo e anga ʻo ʻenau ngāué.
“FILI MAʻAMOUTOLU ʻA E NGAAHI KOLO HŪFANGA”
3. Ko e hā naʻe pau ke fai ʻe he kau ʻIsilelí ki ha tokotaha fakapō?
3 Naʻe hohaʻa ʻaupito ʻa Sihova ʻi he taimi naʻe tāmateʻi ai ha tahá. Kapau naʻe fakapoongi ʻe ha ʻIsileli ha taha, ko e kāinga tangata ofi taha ʻo e tokotaha naʻe tāmateʻí, naʻe ui “ko e tokotaha faisāuni ʻo e totó,” naʻe pau ke ne tāmateʻi ʻa e tokotaha fakapoó. (Nōm. 35:19) ʻI he founga ko iá, naʻe totongiʻaki ai ʻe he tokotaha fakapoó ʻene moʻuí tonu ʻa e moʻui ʻa e tokotaha tonuhia naʻá ne tāmateʻí. Kapau naʻe ʻikai tāmateʻi vave ʻa e tokotaha fakapoó, naʻe lava ke hoko ʻo ʻuliʻi ai, pe ʻikai kei māʻoniʻoni ʻa e Fonua ʻo e Talaʻofá. Naʻe fekauʻi ʻe Sihova: “Kuo pau ke ʻoua naʻa mou ʻuliʻi ʻa e fonua ʻoku mou nofo aí” ʻi hono lilingi ha toto ʻo ha tangata, ʻa ia, ʻi hono tāmateʻi ha taha.—Nōm. 35:33, 34.
4. Ko e hā naʻe hokó ʻi he taimi naʻe tāmateʻi fāinoa ai ʻe ha ʻIsileli ha taha?
4 Ka ko e hā naʻe hokó ʻi he taimi naʻe tāmateʻi fāinoa ai ʻe ha ʻIsileli ha taha? Neongo naʻe hoko fāinoa ʻa e maté, naʻá ne kei halaia pē ʻi hono tāmateʻi ʻo ha tokotaha tonuhia. (Sēn. 9:5) Neongo ia, ʻi ha tuʻunga pehē, naʻe pehē ʻe Sihova ʻe lava ke fakahāhā ai ha meesi. Naʻe lava ke hola ʻa e tokotaha tāmate fāinoá mei he tokotaha faisāuni ʻo e totó ʻo ne ʻalu ki ha taha ʻo e kolo hūfanga ʻe onó. ʻI hono fakaʻatā pē ia ke ne nofo ʻi he kolo ko iá, naʻe maluʻi ai ia. Ka naʻe pau ke ne nofo ai pē ʻi he kolo hūfangá kae ʻoua ke mate ʻa e taulaʻeiki lahí.—Nōm. 35:15, 28.
5. Ko e hā ʻe lava ai ke tokoniʻi kitautolu ʻe he fokotuʻutuʻu ki he ngaahi kolo hūfangá ke tau mahinoʻi lelei ange ai ʻa Sihová?
5 Ko e fokotuʻutuʻu ki he ngaahi kolo hūfangá naʻe ʻikai ko ha fakakaukau ia ʻa ha tangata. Naʻe haʻu ia meia Sihova. Naʻá ne fekau kia Siosiua: “Tala ki he kau ʻIsilelí, ‘Fili maʻamoutolu ʻa e ngaahi kolo hūfanga.’” Naʻe “fakatoputapuʻi” ʻa e ngaahi koló ni. (Sios. 20:1, 2, 7, 8) Naʻe fakapapauʻi ʻe Sihova ke fakamavaheʻi ʻa e ngaahi kolo ko ení. Ko ia mei he fokotuʻutuʻu ko ení, ʻoku lava ke tau ako ai ʻa e meʻa lahi fekauʻaki mo Sihova. Ko e fakatātaá, ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ke tau mahinoʻi lelei ange ʻa e meesi ʻa Sihová. Pea ʻoku akoʻi ai kitautolu fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke tau hūfanga ai kia Sihova he ʻaho ní.
KUO PAU KE NE “FAKAMATALAʻI ʻA HONO TUʻUNGÁ” KI HE KAU MĀTUʻÁ
6, 7. (a) Fakamatalaʻi ʻa e ngafa ʻo e kau mātuʻá ʻi hono fakamāuʻi ha tokotaha tāmate fāinoa. (Sio ki he ʻuluaki fakatātā ʻi he kupú ni.) (e) Ko e hā naʻe fakapotopoto ai ke talanoa ha tokotaha hola mo e kau mātuʻá?
6 Kapau naʻe tāmateʻi fāinoa ʻe ha ʻIsileli ha taha, naʻe pau ke ne lele ki he kolo hūfangá ʻo “fakamatalaʻi ʻa hono tuʻungá” ki he kau mātuʻá ʻi he matapā ʻo e koló. Naʻe pau ke talitali lelei ia ʻe he kau mātuʻá. (Sios. 20:4) ʻI ha taimi ki mui ai, naʻa nau fakafoki ia ke fakamāuʻi ʻe he kau mātuʻa ʻo e kolo ʻa ia naʻe hoko ai ʻa e tāmaté. (Lau ʻa e Nōmipa 35:24, 25.) Kapau naʻe fakapapauʻi ʻe he kau mātuʻa ko iá naʻe hoko fāinoa ʻa e maté, te nau fakafoki leva ʻa e tokotaha holá ki he kolo hūfangá.
7 Ko e hā naʻe fiemaʻu ai ke talanoa ʻa e tokotaha holá mo e kau mātuʻá? Naʻe pau ke fakapapauʻi ʻe he kau mātuʻá ʻoku maʻa ai pē ʻa e fakatahaʻanga ʻIsilelí pea naʻe tokoni ia ki he tokotaha tāmate fāinoá ke ne maʻu ʻaonga mei he meesi ʻa Sihová. Naʻe tohi ha tokotaha mataotao Tohi Tapu ʻo pehē kapau naʻe ʻikai ke ʻalu ʻa e tokotaha holá ki he kau mātuʻá, naʻe lava pē ke tāmateʻi ia. Naʻá ne toe pehē ʻe fai ʻe he tokotaha holá ha fakamatala ki heʻene maté he naʻe ʻikai te ne fai ki he meʻa naʻe tuʻutuʻuni ʻe he ʻOtuá. Naʻe pau ke kole tokoni ʻa e tokotaha tāmate fāinoá pea tali ia ka ne moʻui ai pē. Kapau naʻe ʻikai te ne ʻalu ki he taha ʻo e ngaahi kolo hūfangá, ko e kāinga ofi taha ʻo e tokotaha naʻá ne tāmateʻí naʻe ʻatā ke ne tāmateʻi ia.
8, 9. Ko e hā ʻoku totonu ai ke talanoa ha Kalisitiane kuó ne fai ha angahala mamafa mo e kau mātuʻá?
8 ʻI he ʻahó ni, ke toe maʻu ha vahaʻangatae lelei mo Sihová, ʻoku fiemaʻu ki ha Kalisitiane kuó ne fai ha angahala mamafa ke ne ʻalu ki he kau mātuʻá ke lava ʻo nau tokoniʻi ia. Ko e hā ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ai ení? ʻUluakí, ko Sihova naʻá ne fokotuʻutuʻu ke fakamāuʻi ʻe he kau mātuʻá ʻa e ngaahi keisi ʻo e angahala mamafá. (Sēm. 5:14-16) Uá, ko e kau mātuʻá ʻoku nau ʻi aí ke tokoniʻi ʻa e kau angahala fakatomalá ke nau toe maʻu ʻa e hōifua ʻa e ʻOtuá pea hao ai mei hono toe fai ʻa e angahalá. (Kal. 6:1; Hep. 12:11) Tolú, kuo fakamafaiʻi mo akoʻi ʻa e kau mātuʻá ke nau fakalototoʻaʻi ʻa e kau angahala fakatomalá pea tokoniʻi kinautolu ke siʻi ai ʻenau mamahí mo e ongoʻi halaiá. ʻOku ui ʻe Sihova ʻa e kau mātuʻa ko iá “ko ha hūfangaʻanga mei he ʻuha lōvaí.” (ʻAi. 32:1, 2; fakamatala ʻi lalo) Ko e fokotuʻutuʻu ko ení ko e founga ia ʻe taha ʻoku fakahāhā ai ʻe Sihova ʻene meesi kiate kitautolú.
9 Kuo ongoʻi fiemālie ʻa e kau sevāniti tokolahi ʻa e ʻOtuá ʻi he talanoa mo e kau mātuʻá mo e maʻu tokoni meiate kinautolú. Ko e fakatātaá, naʻe fai ʻe he tokoua ko Daniel ha angahala mamafa, ka naʻe ʻikai te ne ʻalu ʻi ha ngaahi māhina ki he kau mātuʻá. Naʻá ne pehē: “ʻI he mahili atu mei ai ʻa e taimi lahi, naʻá ku pehē ʻe au heʻikai toe lava ke fai mai ʻe he kau mātuʻá ha meʻa kiate au.” Neongo ia, naʻá ne ilifia maʻu pē naʻa ʻiloʻi ʻe ha taha ʻa ʻene angahalá, peá ne ongoʻi naʻe pau ke ne kamataʻaki ʻa e lotu taki taha ha kole fakamolemole kia Sihova. Faifai atu pē, naʻá ne kole tokoni ki he kau mātuʻá. ʻI he sio atu ki aí, ʻokú ne pehē: “Ko e moʻoni, naʻá ku manavasiʻi ke fakaofiofi kiate kinautolu. Ka ʻi he hili iá, ne hā ngali hangē naʻe hiki ʻe ha taha ha fuʻu kavenga mei hoku umá.” Naʻe toe lava ke talanoa tauʻatāina ʻa Daniel kia Sihova. ʻOkú ne maʻu he taimí ni ha konisēnisi maʻa, pea kuó ne hoko ki muí ni ko ha sevāniti fakafaifekau.
“KUO PAU KE NE HOLA KI HA TAHA ʻO E NGAAHI KOLÓ NI”
10. Ke fakamolemoleʻí, ko e hā naʻe pau ke fai ʻe ha tokotaha tāmate fāinoa?
10 Ke fakamolemoleʻí, naʻe fiemaʻu fakavavevave ki ha tokotaha tāmate fāinoa ke ne hola ki he kolo hūfanga ofi tahá. (Lau ʻa e Siosiua 20:4.) Naʻe fakatuʻunga ʻene moʻuí ʻi heʻene aʻu ki he koló pea nofo ai pē kae ʻoua kuo mate ʻa e taulaʻeiki lahí. Ko ha feilaulau eni ki he tokotaha holá. Naʻe pau ke ne liʻaki ʻa ʻene ngāué, ko hono ʻapi leleí, mo ʻene tauʻatāina ke fefonongaʻakí.a (Sio ki he fakamatala ʻi lalo.) (Nōm. 35:25) Ka naʻe mahuʻinga ia. Kapau naʻá ne mavahe mei he koló ʻi ha faʻahinga taimi pē, naʻe fakahaaʻi ai ʻe he tokotaha holá naʻe ʻikai te ne tokanga ki heʻene tāmateʻi ʻa e tangata ʻe tahá, pea naʻá ne tuku ai ʻene moʻuí tonu ke ʻi he tuʻunga fakatuʻutāmaki.
11. ʻE lava fēfē ke fakahaaʻi ʻe ha Kalisitiane kuo fakatomala ʻokú ne mātuʻaki houngaʻia ʻi he meesi ʻa e ʻOtuá?
11 Kuo pau foki ke fai ʻi he ʻahó ni ʻe ha tokotaha angahala fakatomala ʻa e ngaahi meʻa pau ke fakamolemoleʻi ai ia ʻe he ʻOtuá. Kuo pau ke tuku ʻene fai ʻa e ngaahi tōʻonga angahalaʻiá. ʻOku kau ki heni ʻa e fakaʻehiʻehi mei ha meʻa pē ʻe taki atu ai ia ki he angahala mamafá. Naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻa e meʻa naʻe fai ʻe ha kau Kalisitiane fakatomala ʻi Kolinitō. Naʻá ne tohi: “He fua lahi ē ʻoku ʻomai ʻe he mamahi ʻi he founga ʻoku hōifua ai ʻa e ʻOtuá kiate kimoutolú, ko hono fakaʻataʻatā ʻo kimoutolú, ko hoʻomou fakaʻiseʻisa ʻi he faihalá, ko hoʻomou manavaheé, ko hoʻomou holi fakamātoató, ko hoʻomou faivelengá, ko hoʻomou fakatonutonu ʻa e halá! (2 Kol. 7:10, 11) Ko ia kapau ʻoku tau fai ʻa e meʻa kotoa ʻoku tau malavá ke tuku ʻa e faiangahalá, te tau fakahā ai kia Sihova ʻoku tau hohaʻa ʻaupito fekauʻaki mo hotau tuʻungá pea ʻoku ʻikai ke tau fakakaukau ʻoku hokonoa pē ʻetau maʻu ʻa ʻene mēsí.
12. Ko e hā nai ʻe fiemaʻu ke tuku ange ʻe ha Kalisitiane ke hokohoko atu ai ʻene maʻu ʻa e meesi ʻa Sihová?
12 Ko e hā nai ʻe fiemaʻu ki ha Kalisitiane ke ne tuku ange kae hokohoko atu ai ʻene maʻu ʻa e meesi ʻa Sihová? Kuo pau ke ne mateuteu ke tuku ange naʻa mo e ngaahi meʻa ʻoku ne fiefia aí kapau ʻoku lava ke fakatupunga ai ia ke ne fai ha angahala. (Māt. 18:8, 9) Ko e fakatātaá, kapau ʻoku tākiekina koe ʻe ho ngaahi kaumeʻá ke ke fai ʻa e ngaahi meʻa ʻoku taʻefakahōifua kia Sihová, ʻe tuku hoʻo feohi mo kinautolú? Kapau ʻokú ke ʻiloʻi ʻoku faingataʻa ke ke puleʻi ʻa e lahi ʻo e ʻolokaholo ʻokú ke inú, te ke fakaʻehiʻehi mei he ngaahi tuʻunga ʻe fakataueleʻi nai ai koe ke ke inu lahí? Kapau ʻokú ke ʻiloʻi ʻoku faingataʻa ke puleʻi ʻa hoʻo ngaahi holi fakaefehokotaki fakasino taʻetāú, te ke fakaʻehiʻehi mei he ngaahi faiva, uepisaiti, pe fakafiefia ʻe fakatupunga nai ai ke ke maʻu ha fakakaukau ʻulí? Manatuʻi, ʻoku taau ha feilaulau pē ʻoku tau fai ke talangofua ai ki he ngaahi lao ʻa Sihová. ʻOku ʻikai ha meʻa ʻe toe kovi ange ʻi he ongoʻi kuo liʻaki kitautolu ʻe Sihová. Pea ʻoku ʻikai ha meʻa ʻe toe lelei ange ʻi he ongoʻi ʻa e ‘ʻofa mateaki taʻengata’ ʻa Sihová.—ʻAi.54:7, 8.
“TE NAU HOKO KO HA HŪFANGAʻANGA MAʻAMOUTOLU”
13. Fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga naʻe lava ke ongoʻi hao, malu, mo fiefia ai ha tokotaha hola ʻi loto ʻi he kolo hūfangá.
13 ʻI he ʻi loto pē ʻa e tokotaha holá ʻi he kolo hūfangá, naʻá ne malu. Naʻe pehē ʻe Sihova fekauʻaki mo e ngaahi kolo ko iá: “Te nau hoko ko ha hūfangaʻanga maʻamoutolu.” (Sios. 20:2, 3) Naʻe ʻikai fiemaʻu ʻe Sihova ke toe fakamāuʻi ʻa e tokotaha holá ʻi he keisi tatau. Pehē foki, naʻe ʻikai fakaʻatā ʻa e tokotaha faisāuni ʻo e totó ke ne hū ki he koló ʻo tāmateʻi ia. ʻI he taimi naʻe ʻi he koló ai ʻa e tokotaha holá, naʻá ne malu ʻi he maluʻi ʻa Sihová. Naʻe ʻikai te ne ʻi ha pilīsone. Naʻe lava ke ne ngāue, tokoni ki he niʻihi kehé, pea tauhi kia Sihova ʻi he nonga. ʻIo, naʻe lava ke ne maʻu ha moʻui fiefia mo fakafiemālie!
ʻE lava ke ke falala ʻoku fakamolemoleʻi koe ʻe Sihova (Sio ki he palakalafi 14-16)
14. Ko e hā ʻoku lava ke fakapapauʻi ʻe ha Kalisitiane kuo fakatomala?
14 Ko e niʻihi ʻo e kakai ʻa e ʻOtuá kuo nau fai ha angahala mamafá ʻoku nau kei ongoʻi halaia pē naʻa mo e hili ʻenau fakatomalá. ʻOku aʻu ʻo ongoʻi ʻe he niʻihi ʻe ʻikai ʻaupito ke fakamolemoleʻi moʻoni kinautolu ʻe Sihova ʻi he meʻa naʻa nau faí. Kapau ʻokú ke ongoʻi pehē, kātaki ange ʻo fakapapauʻi ʻi he taimi ʻoku fakamolemoleʻi ai koe ʻe Sihová, ʻokú ne fai pehē fakaʻaufuli. ʻOku ʻikai fiemaʻu ia ke ke kei ongoʻi halaia. Ko e meʻa eni naʻe hoko kia Daniel, ʻa ia naʻa tau lave ki ai ki muʻá. Hili hono fakatonutonu mo tokoniʻi ia ʻe he kau mātuʻá ke ne toe maʻu ha konisēnisi ʻataʻataá, naʻá ne ongoʻi fiemālie lahi. ʻOkú ne pehē: “Naʻe ʻikai fiemaʻu ke u toe ongoʻi halaia. ʻI he mole atu pē ʻa e angahalá, ʻoku mole ia. Hangē ko ia naʻe folofolaʻaki ʻe Sihová, ʻokú ne ʻave hoʻo mafasiá ke mamaʻo meiate koe. Heʻikai ʻaupito ke ke toe sio ki ai.” Hili ʻa e ʻi loto ʻi he kolo hūfangá ʻa e tokotaha holá, naʻe ʻikai fiemaʻu ke ne ilifia naʻa haʻu ʻa e tokotaha faisāuni ʻo e totó ʻo tāmateʻi ia. ʻI he tuʻunga meimei tatau, hili hono fakamolemoleʻi ʻe Sihova ʻetau angahalá, ʻoku ʻikai fiemaʻu ke tau manavahē naʻá ne toe ʻohake ia pe tauteaʻi kitautolu koeʻuhi ko ia.—Lau ʻa e Saame 103:8-12.
15, 16. ʻOku anga-fēfē hono fakaivimālohiʻi hoʻo falala ki he meesi ʻa e ʻOtuá ʻi hono ʻiloʻi kuo ʻosi totongi ʻe Sīsū ʻa e huhuʻí pea ko ia ʻa hotau Taulaʻeiki Lahí?
15 Ko hono moʻoní, ʻoku toe lahi ange ʻa e ʻuhinga ʻoku tau maʻu ʻi he kau ʻIsilelí ke falala ai ki he meesi ʻa Sihová. Hili ʻa e pehē ʻe Paula naʻá ne ongoʻi ʻokú ne “fakaʻofa” koeʻuhi ko e ʻikai lava ke ne talangofua haohaoa kia Sihová, naʻá ne fakahaaʻi: “Fakafetaʻi ki he ʻOtuá fakafou ʻia Sīsū Kalaisi ko hotau ʻEikí! (Loma 7:25) Ko e hā naʻá ne ʻuhinga ki aí? Neongo naʻe tauʻi ʻe Paula ʻa ʻene ngaahi holi angahalaʻiá pea naʻá ne faiangahala ʻi he kuohilí, naʻá ne ʻosi fakatomala. Ko ia naʻá ne falala kuo fakamolemoleʻi ia ʻe Sihova makatuʻunga ʻi he feilaulau huhuʻi ʻa Sīsuú. Koeʻuhi ko hono totongi ʻe Sīsū ʻa e huhuʻí, ʻoku lava ke tau maʻu ai ha konisēnisi maʻa mo ha nonga ʻi loto. (Hep. 9:13, 14) ʻI hono tuʻunga ko hotau Taulaʻeiki Lahí, ko Sīsuú “ʻokú ne malava foki ke fakahaofi fakaʻaufuli ʻa e faʻahinga ʻoku fakaofiofi ki he ʻOtuá fakafou ʻiate iá, koeʻuhí he ʻokú ne moʻui maʻu pē ke tautapa maʻanautolu.” (Hep. 7:24, 25) ʻI he kuonga muʻá, naʻe tokoniʻi ai ʻe he taulaʻeiki lahí ʻa e kau ʻIsilelí ke nau fakapapauʻi naʻe fakamolemoleʻi ʻe Sihova ʻenau angahalá. ʻI he hoko ʻa Sīsū ko hotau Taulaʻeiki Lahí, ʻoku tau maʻu ai ʻa e ʻuhinga lahi ange ke fakapapauʻi ʻoku “tau aʻusia ʻa e mēsí pea maʻu ʻa e ʻofa maʻataʻataá ke ne tokoniʻi kitautolu ʻi he taimi totonú.”—Hep. 4:15, 16.
16 Ke hūfanga leva kia Sihová, ʻoku fiemaʻu ke tau tui ki he feilaulau ʻa Sīsuú. ʻOua ʻe fakakaukau ʻoku ngāueʻaki pē ʻa e huhuʻí ki he kakaí fakalūkufua. Maʻu ʻa e tui ʻokú ke maʻu ʻaonga mei he huhuʻí. (Kal. 2:20, 21) Maʻu ʻa e tui ʻoku fakamolemoleʻi ʻe Sihova hoʻo angahalá koeʻuhi ko e huhuʻí. Maʻu ʻa e tui ʻoku ʻoatu ʻe he huhuʻí kiate koe ʻa e ʻamanaki ko e moʻui taʻengata. Ko e feilaulau ʻa Sīsuú ko e meʻaʻofa ia ʻa Sihova kiate koe!
17. Ko e hā ʻokú ke loto ai ke hūfanga kia Sihová?
17 Ko e ngaahi kolo hūfangá ʻoku nau tokoniʻi kitautolu ke tau mahinoʻi ʻa e meesi ʻa Sihová. Ko e fokotuʻutuʻu ko eni mei he ʻOtuá ʻoku akoʻi mai ai ko e moʻuí ʻoku toputapu. ʻOku toe fakahaaʻi mai ai ʻa e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe he kau mātuʻá, ʻuhinga ʻo e hoko ʻo fakatomala moʻoní, mo e ʻuhinga ʻe lava ai ke tau fakapapauʻi fakaʻaufuli ʻoku fakamolemoleʻi kitautolu ʻe Sihová. ʻOkú ke hūfanga kia Sihova? ʻOku ʻikai ha feituʻu ʻe toe malu ange ke ke ʻi ai! (Saame 91:1, 2) ʻI he kupu hoko maí, te tau sio ai ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ngaahi kolo hūfangá ke tau faʻifaʻitaki kia Sihova, ko e faʻifaʻitakiʻanga lelei taha ʻo e fakamaau totonú mo e mēsí.
a Fakatatau ki he lau ʻa e kau mataotao Siú, ko e fāmili ofi ʻo e tokotaha holá naʻa nau omi ki he koló ke feohi mo ia.