LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • km 11/01 p. 5-6
  • Fakatupulekina Hoʻo Ngaahi Mafai Fakaefakakaukaú

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Fakatupulekina Hoʻo Ngaahi Mafai Fakaefakakaukaú
  • Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—2001
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Polokalama ʻAho ʻAsemipilī Makehe Foʻou
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—2000
  • Kau Talavou​—Akoʻi Homou Ngaahi Mafai Fakaefakakaukaú!
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
  • ʻE Lava Ke Ke “Fakafaikehekeheʻi Fakatouʻosi ʻa e Tonú mo e Halá”?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2001
  • Hokohoko Ngāueʻaki Hoʻo Mafai Fakaefakakaukaú
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2010
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—2001
km 11/01 p. 5-6

Fakatupulekina Hoʻo Ngaahi Mafai Fakaefakakaukaú

1 Ko e ngaahi ʻaho fakamui faingataʻa ʻoku tau lolotonga ʻi aí, kuó ne ʻomai ha ngaahi tenge lahi mo e ngaahi ʻahiʻahi mafatukituki ʻi he ngaahi founga lahi ki he kakai ʻa e ʻOtuá ʻi he feituʻu kotoa pē. (2 Tim. 3:​1-5) ʻOku fiemaʻu ʻe kitautolu kotoa ha fakalototoʻa ke tau tuʻumaʻu ai ʻi he tuí. (1 Kol. 16:13) ʻE lava ke tau fai ia ʻi he tokoni ʻa Sihová ʻi heʻetau hokohoko atu ko ia ke kai maʻu pē mei heʻene Folofolá, falala ki hono laumālié pea pipiki ofi ki heʻene kautahá.​—Sāme 37:28; Loma 8:​38, 39; Fkh. 2:10.

2 ʻI ha ʻuhinga lelei, naʻe fakatupulekina ai ʻi he polokalama ʻaho ʻasemipilī makehe ʻo e taʻu kuo ʻosí ʻa e kaveinga, “Hoko ʻo Fakamotuʻatangata ʻi he Ngaahi Mafai ʻo e ʻIló.” Naʻe makatuʻunga ia ʻi he 1 Kolinito 14:20 (NW), ʻa ia ʻoku tau lau ai ʻa e ngaahi lea ʻa e ʻapositolo ko Paulá: “Fanga tokoua, ʻoua ʻe hoko ko e fānau valevale ʻi he ngaahi mafai ʻo e ʻiló, kae hoko ko e fanga kiʻi pēpē ʻi he koví; pea hoko ʻo fakamotuʻatangata ʻi he ngaahi mafai ʻo e ʻiló.” Naʻe fēfē hoʻo fakakaukau ki he polokalamá?

3 “Ko ha fakalototoʻa ē!” “Ko e meʻa tofu pē ʻeni naʻa tau fiemaʻú!” Ko e ongo tali pē ia ʻe ua. Naʻa mo ha taha ʻikai ko ha Fakamoʻoni naʻe haʻu ki he ʻaho ʻasemipilī makehé ke sio ʻi he papitaiso ʻa hono kiʻi ʻofefine taʻu 12 naʻá ne pehē, naʻe maongo ʻaupito kiate ia ʻa e polokalamá pea ʻoku malava ai ke ne sio ki he founga ʻe ʻaonga ai ia ki hono fāmilí. Ko e anga ia ʻa hoʻo ongoʻí? Tau fakamanatu angé ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa lalahi ʻo e polokalamá.

4 ʻOku Fiemaʻu ʻa e ʻIlo Totonú ke Fakatupulekina ʻa e Ngaahi Mafai Fakaefakakaukaú: ʻI he malanga kamata, “Fakatupulekina Hoʻomou Ngaahi Mafai ʻo e ʻIló he Taimí Ni,” ko e hā ʻa e meʻa naʻe fakamamafaʻi ʻe he tokotaha malangá ʻoku fiemaʻu ke fekukiʻaki mo e ngaahi pole ʻo e ʻaho ní? ʻOku tau fiemaʻu ʻa e meʻa lahi ange ʻi he poto fakaʻatamaí pē. Kuo pau ke tau fakatupulekina pea fakalolotoʻi ʻetau ngaahi mafai ʻo e ʻilo faka-Tohitapú, telia naʻa ikunaʻi kitautolu ʻe he kovi kotoa ʻa ia ʻoku fakaeʻa kitautolu ki aí. Ko e ʻilo ko ʻení ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e fakahinohino fakaʻotuá. Hangē ko e tokotaha-tohi-sāmé, kuo pau ke tau kole ʻi he faʻa lotu kia Sihova ke ʻai kitautolu ke tau ʻiloʻi ʻa ʻene ngaahi laó mo ʻene ngaahi fakamanatú koeʻuhi ke tau lava ai ʻo tauhi ʻaufuatō kiate ia.​—Sāme 119:​1, 2, 34.

5 ʻI he konga hono hokó, naʻe fakahaaʻi ai ʻe he ʻovasia fakasēketí ʻoku tokonaki mai ʻe Sihova maʻatautolu, fakafou ʻi heʻene Folofolá mo ʻene kautahá ʻa e “Ngaahi Tokoni ki he Hoko ʻo Fakamotuʻatangata ʻi he ʻIlo Faka-Tohitapú.” Ko e ʻiló naʻe fakaʻuhingaʻi ia, ko e “malava ke sio ki ha meʻa pea ʻilo hono faʻungá ʻaki hono mahinoʻi ʻa e fehokotaki ʻi he vahaʻa ʻo hono ngaahi kongá pea mo e tuʻungá fakalūkufua, ʻo maʻu ai ʻa hono ʻuhingá.” Ko hai te ne lava ke tokoniʻi kitautolu ʻi hono fakatupulekina ʻa e malava ko ʻení? Kuo tokonaki mai ʻe Sihova ʻa e ngaahi meʻaʻofa ʻi he kau tangatá ke tokoniʻi kitautolu ke tau fai ha fakalakalaka fakalaumālie. (Ef. 4:​11, 12) ʻOku fakaʻaiʻai kitautolu ʻe heʻene kautaha fakamāmaní ke tau lau ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá ʻi he ʻaho kotoa pē pea ke maʻu maʻu pē ʻa e ngaahi fakataha kotoa ʻa e fakatahaʻangá. (Sāme 1:2) Kuo akoʻi kitautolu ki he founga ke tau ngāueʻaki ai ʻa e Tohitapú pea mo ʻetau ngaahi tohi faka-Kalisitiané ʻi he ako fakafoʻituituí mo e ako fakafāmilí pea pehē foki ʻi he teuteu ki he ngaahi fakatahá mo e malaʻe ngāué. Kuó ke ngāueleleiʻaki ʻa e kotoa ʻo e ngaahi tokonaki ko ʻení? ʻOkú ke tauhi maʻu ha polokalama lau Tohitapu tuʻumaʻu mo fakafoʻituitui? ʻOku mahuʻinga ʻaupito ʻeni kapau ʻoku tau fiemaʻu ke maluʻi kitautolu mei he tōngofua ki he ngaahi ākenga, ngaahi sīpinga, ngaahi filōsofia mo e ngaahi tākiekina kākā ʻa e māmaní.​—Kol. 2:​6-8.

6 Kuo Pau ke Akoʻi ʻEtau Ngaahi Mafai Fakaefakakaukaú: ʻI heʻene ʻuluaki malanga naʻe fakakaveinga, “Maluʻi ʻa e Tuʻunga Fakalaumālié ʻAki ʻa Hono Akoʻi Hoʻomou Ngaahi Mafai Fakaefakakaukaú,” naʻe fakamatalaʻi ai ʻe he tokotaha malanga ʻaʻahí ʻo pehē ʻoku ʻikai ke lava ʻe he faʻahinga ʻi he māmaní ke fakafaikehekeheʻi ʻa e tonú mei he halá. (Ai. 5:​20, 21) ʻOku tupu ʻeni mei heʻenau fakafisi ke ʻilo pea muimui ki he ngaahi tuʻunga māʻoniʻoni ʻa e ʻOtuá. ʻI hono kehé, ko kitautolu kuo tau maʻu ʻa e ako fakalaumālie ʻi he kautaha ʻa Sihová ʻoku tau ʻiloʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻa e ʻOtuá, ʻa ia ʻoku hoko ʻo ne tataki ʻetau ngaahi ngāué mo e ʻulungāngá. Ko ia, ʻoku tau ʻi ha tuʻunga ai ke fakamoʻoniʻi kiate kitautolu tonu ʻa e meʻa ʻoku lelei mo fakahōifua ʻi he ʻafio mai ʻa Sihová pea mo e meʻa ʻoku fehoanaki mo hono finangalo haohaoá.​—Loma 12:2.

7 Ke fakaʻehiʻehi mei he fakakaukau puputuʻu ʻa e māmaní mo e nunuʻa ʻo hono fua koví, kuo pau ke tau hokohoko akoʻi ʻetau ngaahi mafai fakaefakakaukaú. ʻOku lava fēfē ke fakahoko ʻeni? Hangē ko ia ʻoku lēkooti ʻi he Hepelu 5:​12-14, naʻe fakamamafaʻi ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻa e fiemaʻu ke kai ʻo lahi ange ʻi he “huʻakau” pē ʻo e folofolá. ʻOku tau fiemaʻu ha meʻakai fakalaumālie fefeka, ʻo hangē ko ia ʻoku tau maʻu ʻi hono ako ʻi he Ako Tohi ʻa e Fakatahaʻangá ʻa e kikite ʻa ʻAiseá. Pea kuo pau leva ke tau mateuteu ke ngāueʻaki ʻi heʻetau moʻuí ʻa e meʻa ʻoku tau akó. ʻI he taimi ʻoku tau fai pehē aí, ʻoku tau tuipau ai ki he totonu ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi tuʻunga ʻa Sihová. ʻOku akoʻi ʻe he meʻá ni ʻa ʻetau ngaahi mafai fakaefakakaukaú ke fakafaikehekeheʻi mahino ai ʻa e tonú mo e halá fakatouʻosi.

8 ʻOku fakamamahi ke leaʻaki, kuo hoko ʻa e niʻihi ʻo holomui fakalaumālie. Ko e hā hono ʻuhingá? Naʻe ʻikai ke hangataha ʻenau tokangá ki he meʻa ʻoku lelei mo totonu ʻi he fofonga ʻo Sihová. Ko hono olá, naʻa nau tō ʻo maʻukovia ʻe ha polokalama malanga fakaletiō mo televīsone ʻoku taukaveʻi ai ʻa e taumuʻa Fakatohitapu ʻoku ʻikai fiemaʻu, mo ha fasi ololalo pe ngaahi tākiekina kovi ʻi he ngaahi loki talanoa fakakomipiutá. ʻI he ngāue fakapotopotó, te tau fakaʻehiʻehi ai mei he hoko ʻo tākiekina ʻe he kau tangata ʻulungaanga taʻetāú, fakaseselé pe fulikivanú.​—Pal. 13:20; Kal. 5:7; 1 Tim. 6:​20, 21.

9 Kuo Pau ki he Kau Talavoú Ke Nau “Hoko ko e Fanga Kiʻi Pēpē ʻi he Koví”: Naʻe ʻi he polokalamá ha konga ʻe ua naʻe fakalototoʻaʻi makehe ai ʻa e toʻutupú ke nau fakatupulekina ʻenau ngaahi mafai fakaefakakaukaú. Naʻe fakahaaʻi ʻe he kau malangá ʻo pehē, ke hoko ko e “fanga kiʻi pēpē ʻi he koví” ʻoku ʻuhingá ke tuʻumaʻu ʻi he taʻeʻilo, ʻa ia, ko e tonuhia ʻi he tuʻunga ko e fanga kiʻi pēpē, ʻi he fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻoku taʻemaʻa ʻi he ʻafio mai ʻa Sihová. (1 Kol. 14:​20, NW) Naʻe fakalototoʻaʻi kotoa kitautolu ke tokanga lahi ki he founga ʻoku tau ngāueʻaki ai hotau taimí koeʻuhi ke talitekeʻi ha hoko ʻo ʻasi atu ki he faʻahinga kovi kotoa pē pea fakaʻehiʻehi mei he hoko ʻo ʻuli aí. (Ef. 5:​15-17) Naʻe fakalototoʻaʻi kitautolu ke fikaʻi ʻa e lahi ʻo e taimi ʻoku tau fakamoleki ʻi hono lau ha fakamatala ʻoku ʻikai ke tokoni fakahangatonu ki heʻetau tupulaki ʻi hono ʻiloʻi ʻa e ngaahi meʻa fakalaumālié. Naʻá ke fai ia? Ko e hā naʻe fakahaaʻi ʻi he ngaahi olá? Tānaki atu ki hono lau fakaʻaho ʻa e Tohitapú, fakapapauʻi ke tauhi maʻu ʻa hono lau ʻa e fakamatala ʻoku tokonaki mai ʻe he kautahá. ʻI hono fai ʻení, ʻe tokoni ia kiate kitautolu kotoa, kau ai ʻa e kau talavoú, ke “maʻu moe ilo.”​—Pal. 4:​7-9, PM.

10 “ʻAonga mei Hono Ngāueʻaki ʻa e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni Faka-Tohitapú Fakataha mo e ʻIló”: Ko e kaveinga ia ʻo e malanga fakaʻosi ʻo e polokalama ʻaho ʻasemipilī makehé. Naʻe fakamatalaʻi ʻe he tokotaha malanga ʻaʻahí ko Sihova ʻa e Matavai ʻo e ʻilo foaki-moʻuí, ʻa ia ʻoku māʻolunga taupotu ia ʻi he kotoa ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. Fakaʻuta atu ki he faingamālie ʻoku maʻu mei hono ʻiloʻi ʻa Sihová! ʻOkú ne foaki nima-homo ia ki he faʻahinga ʻoku nau kumi loto-moʻoni ki ai pea kole ia ʻi he tuí. (Pal. 2:​3-5, 9; 28:5) ʻOkú ke ngāue-lelei-kakato-ʻaki ʻa ʻene foakí?

11 Naʻe fakalototoʻaʻi kitautolu ke tau ako ke ʻilo ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻi heʻetau lau ʻa e Tohitapú. (2 Tim. 3:​16, 17) Ako fakalelei kinautolu ke maʻu ha ʻilo totonu ʻo e meʻa ʻoku folofolaʻaki ʻe Sihová. Vaheʻi ha taimi ke fakalaulauloto ai ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení pea fakamaʻu kinautolu ʻi ho ʻatamaí mo e lotó. ʻE akoʻi ai heni hoʻo ngaahi mafai fakaefakakaukaú koeʻuhi ke ke hoko ʻo lavameʻa ʻi he taimi ʻokú ke fai ai ha ngaahi fili ʻi he moʻuí. (Sios. 1:8) Tau sio angé ki ha ngaahi tuʻunga ʻe niʻihi ʻoku fehangahangai mo e tokolahi pea sio ai ki he anga ʻo hono tokoniʻi kitautolu ke lavameʻa ʻi hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni faka-Tohitapú.

12 ‘ʻOku totonu ke u ngāueʻaki ha sitaila pau ʻo e valá mo e teuteú?’ Ko e ngaahi ākenga ʻi he sīpinga ʻai vala mo e teuteu ʻa e māmaní ʻoku faʻa tapua mei ai ha laumālie ʻo e angatuʻu. Ko ha laumālie pehē ʻokú ne tākiekina ʻa e kakaí ke nau tui ha vala ʻoku feifeiʻavale mo manumanutamaki pe ke fakaʻaiʻai ʻa e fehokotaki fakasinó. Ko e hā ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni faka-Tohitapu mahuʻinga ʻe tokoni kiate kitautolu ke fakafepakiʻiʻaki ʻa e ngaahi hehema peheé? ʻI hono akoʻi ʻetau ngaahi mafai fakaefakakaukaú, te tau fakakaukau ai ki he tefitoʻi moʻoni ʻoku maʻu ʻi he 1 Timote 2:​9, 10 (NW), ke kofuʻaki “ʻa e anga-fakanānā mo e ʻatamai fakapotopoto . . . , ʻi he founga ko ia ʻoku taau mo e [kakai] ʻoku nau taukaveʻi ʻa e fakaʻapaʻapa ki he ʻOtuá.” Ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni kehe ʻoku kaunga ki aí ʻoku kau ai ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ia ʻoku lave ki ai ʻi he 2 Kolinito 6:3 mo e Kolose 3:​18, 20.

13 ‘Ko e hā ʻe lava ke u fai ke tauhi maʻu ai ke mālohi ʻa e ngaahi haʻi ʻo hoku fāmilí?’ ʻOku mātuʻaki mahuʻinga ʻa e fetuʻutaki lelei ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí. ʻOku tala mai kiate kitautolu ʻe he Semisi 1:19: “Ke vave ʻa e tangata fuape he fanongo, kae fakatotoka ki he lea, pea fakatotoka ki he ʻita.” ʻOku fiemaʻu ʻa e ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí ke nau fanongo pea pehē foki ke nau fetalanoaʻaki koeʻuhi he ko e fetuʻutaki fakafāmilí ko ha fefoakiʻaki. Neongo ko e meʻa ʻoku tau leaʻakí ʻoku moʻoni, kapau ʻoku leaʻaki ia ʻi ha anga fakamamahi, pōlepole pe taʻeongoʻi, ʻoku hangehangē ʻe lahi ange ʻene maumaú ʻi heʻene tokoní. Ko ia, pe ko ha husepāniti pe uaifi kitautolu, ko ha mātuʻa tauhi fānau pe ko ha kiʻi tama, ʻoku totonu ke tau ʻai ʻetau leá ke “hoko maʻu pē ʻo anga-ʻofa, ʻo fakaifoʻaki ha māsima.”​—Kol. 4:​6, NW.

14 ‘ʻOku uesia au ʻe he nōfoʻi ʻi he meʻa fakamatelié?’ Ko e nōfoʻi ʻi he meʻa fakamatelié ko ha tenge fakamāmani ia ʻokú ne ʻai ke fihi ʻa e moʻui ʻa ha taha. ʻOku ʻikai ke tokoniʻi ai ha taha ke ne maʻu ʻa e fiefia moʻoní. (Koh. 5:10; Luke 12:15; 1 Tim. 6:​9, 10) Ke tokoniʻi kitautolu ke fakaʻehiʻehi mei he tauhele ʻo e nōfoʻi ʻi he meʻa fakamatelié, naʻe akoʻi mai kiate kitautolu ʻe Sīsū ʻa e tefitoʻi moʻoni mahuʻinga ko ʻení: Tauhi ʻa e matá ke huʻufataha. Ko e moʻuiʻaki ha moʻui mafamafatatau mo ʻikai ke fihí ʻoku kau ki ai ʻa e tokangataha hotau matá ki he ngaahi meʻa ʻo e Puleʻangá, ʻo ʻai ke fika ua ʻa e meʻa kehe kotoa pē.​—Mt. 6:​22, 23, 33.

15 Ko e Meʻa ʻOku Totonu ke Hoko ko ʻEtau Taumuʻá: ʻOku tau maʻu ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá ha matavai alafalalaʻanga ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni māʻoniʻoni ke tataki kitautolu ʻi hono fai ha ngaahi fili. ʻOku fiemaʻu ke tau ako ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení, ke fakalaulauloto ki ai pea ke ʻilo ʻa e founga ke ngāueʻaki ai ia ʻi heʻetau moʻuí. Ko ia ai, ʻi hono ‘akoʻi ʻetau ngaahi mafai fakaefakakaukaú ke fakafaikehekeheʻi ʻa e tonú mo e halá,’ te tau maʻu ai ʻe kitautolu tonu ha ʻaonga pea ʻe fakalāngilangiʻi ai ʻa Sihova.​—Hep. 5:​14, NW.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share