LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w25 Sepitema p. 2-7
  • “Ui Mai ʻa e Kau Mātuʻa”

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • “Ui Mai ʻa e Kau Mātuʻa”
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2025
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • KO FĒ ʻA E TAIMI ʻOKU TOTONU KE TAU “UI MAI ʻA E KAU MĀTUʻA”?
  • KO E HĀ ʻOKU TOTONU AI KE TAU UI MAI ʻA E KAU MĀTUʻÁ?
  • ʻOKU ANGA-FĒFĒ HONO TOKONIʻI KITAUTOLU ʻE HE KAU MĀTUʻÁ?
  • KO HOTAU FATONGIA FAKAFOʻITUITUÍ
  • Fakafeangai ki he Faiangahalá ʻi he ʻOfa mo e Meesi
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2024
  • Founga Hono Fakalele ʻo e Fakatahaʻangá
    Fiefia ʻi he Moʻuí ʻo Taʻengata!—Ako Tohi Tapu Fetalanoaʻaki
  • Fanga Tokoua—ʻOku Mou Kakapa Atu ke Ngāue ko ha Mātuʻa?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2024
  • Kau Tauhi-Sipi ʻOku Nau Ngāue ki he Lelei Maʻá e Kakai ʻa e ʻOtuá
    Ko ʻEtau Moʻui Faka-Kalisitiané mo e Ngāue Fakafaifekaú—Polokalama Ngāue ki he Fakatahá—2023
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2025
w25 Sepitema p. 2-7

KUPU AKO 36

HIVA 103 Kau Tauhi-Sipi—Ngaahi Meʻaʻofa ko e Kau Tangata

“Ui Mai ʻa e Kau Mātuʻa”

“Tuku ke ne ui mai ʻa e kau mātuʻa ʻo e fakatahaʻangá kiate ia.”—SĒM. 5:14.

TAUMUʻÁ

Maʻu ʻa e tokoni fakalaumālie mei he kau mātuʻa ʻi he fakatahaʻangá ʻi he taimi ʻokú ke fiemaʻu ai iá.

1. Kuo anga-fēfē hono fakahāhā ʻe Sihova ʻoku mahuʻinga ʻene fanga sipí kiate ia?

KO E fanga sipi ʻa Sihová ʻoku nau mahuʻinga kiate ia. Naʻá ne fakatau mai kinautolu ʻaki ʻa e taʻataʻa ʻo Sīsuú pea fakanofo ʻa e kau mātuʻa ʻi he fakatahaʻangá ke nau tokangaʻi ʻEne tākangá. (Ngā. 20:28) ʻOku loto ʻa e ʻOtuá ke fakafeangai anga-fakaalaala ʻa e kau mātuʻá ki heʻene fanga sipí. ʻI he malumalu ʻo e taki ʻa Kalaisí, ko e kau mātuʻá ʻoku nau fakaivifoʻou ʻa e fanga sipí pea maluʻi kinautolu mei he fakatuʻutāmaki fakalaumālié.—ʻAi. 32:​1, 2.

2. Ko hai ʻoku fakahāhā ki ai ʻe Sihova ʻa e tokanga makehé? (ʻIsikeli 34:​15, 16)

2 ʻOku tokanga lahi ʻa Sihova ki he kotoa ʻo ʻene fanga sipí, ka ʻokú ne tokanga makehe ki he faʻahinga ʻoku nau faingataʻaʻiá. Fakafou ʻi he kau mātuʻá, ʻokú ne tokoniʻi ʻa e faʻahinga ʻoku faingataʻaʻiá ʻi ha ʻuhinga fakalaumālie. (Lau ʻa e ʻIsikeli 34:​15, 16.) Kae kehe, ʻokú ne loto ke tau kumi ki ha tokoni ʻi he taimi ʻoku tau fiemaʻu ai iá. ʻI he ngaahi taimi peheé, tānaki atu ki heʻetau ngaahi lotu tōtōivi ki he ʻOtuá ki ha poupoú, ʻoku tau kole ki he tokoni ʻa e “kau tauhi-sipi mo e kau faiako” ʻi he fakatahaʻangá.—ʻEf. 4:​11, 12.

3. ʻE lava fēfē ke tau maʻu ʻaonga kotoa mei he lāulea ki he ngafa ʻo e kau mātuʻá?

3 ʻI he kupu ko ení, te tau sivisiviʻi ai ʻa e fokotuʻutuʻu kuo tokonaki mai ʻe he ʻOtuá ke tau maʻu ʻa e tokoni fakalaumālie fakafou ʻi he kau mātuʻá. Te tau tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ení: Ko fē ʻa e taimi ʻoku totonu ke tau kole tokoni ai ki he kau mātuʻá? Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau fai peheé? Pea ʻoku anga-fēfē ʻenau tokoniʻi kitautolú? Neongo kapau ʻoku ʻikai ke tau lolotonga hokosia ha faingataʻa, ko e tali ki he ngaahi fehuʻi ko iá te ne fakalahi ʻetau houngaʻia ʻi he fokotuʻutuʻu ʻa e ʻOtuá pea te ne haofaki nai ʻetau moʻuí ʻi ha ʻaho.

KO FĒ ʻA E TAIMI ʻOKU TOTONU KE TAU “UI MAI ʻA E KAU MĀTUʻA”?

4. Ko e hā ʻoku tau fakamulituku ai ko e Sēmisi 5:​14-16, 19, 20 ʻoku ʻuhinga ki he puke fakalaumālié? (Sio foki ki he fakatātaá.)

4 ʻOku fakafeʻiloaki ʻe he ākonga ko Sēmisí ʻa e kaveinga fekauʻaki mo e fokotuʻutuʻu ʻa e ʻOtuá ki he tokoni fakalaumālié ʻaki hono ʻeke: “ʻOku ʻi ai ha taha ʻoku puke ʻi homou lotolotongá? Tuku ke ne ui mai ʻa e kau mātuʻa ʻo e fakatahaʻangá.” (Lau ʻa e Sēmisi 5:​14-16, 19, 20.) ʻOku fakahaaʻi ʻi he potutohí ʻoku lave ʻa Sēmisi ki he puke fakalaumālie. Ko e fakatātaá, ko e tokotaha ʻoku puké ʻoku tala ange ke ne ui, ʻo ʻikai ki ha toketā, ka ki he kau mātuʻá. Pea ʻoku fakahuʻunga ia ki he puke fakalaumālié koeʻuhí ke fakamoʻui mei he puké ʻoku kau ki ai ʻa hono fakamolemoleʻi ʻa e ngaahi angahalá. ʻI he ngaahi tuʻunga ʻe niʻihi, ko e ngaahi sitepu ʻoku fiemaʻu ke faitoʻo ai ha puke fakalaumālie ʻoku meimei tatau ia mo e founga ke faitoʻo ai ʻa e puke fakaesinó. ʻI he taimi ʻoku tau puke fakaesino aí, ʻoku tau ʻalu ki ha toketā, ʻo talatala pea muimui ki heʻene fakahinohinó. ʻI he tuʻunga meimei tatau, ʻi he taimi ʻoku tau puke fakalaumālie aí, ʻoku totonu ke tau fakaofiofi ki ha mātuʻa, fakamatalaʻi hotau tuʻungá, pea ngāueʻaki ʻa e faleʻi Fakatohitapu ʻoku tau maʻú.

Fakatātā: 1. Ko ha tangata ʻokú ne talatala ki ha toketā ʻa e palopalema ʻoku hoko ki hono umá. 2. Ko ha tokoua ʻokú ne fakamatalaʻi hono tuʻungá ki ha mātuʻa ʻi heʻena tangutu ʻi ha sea ʻi tuʻa.

ʻI he taimi ʻoku tau puke fakaesino aí, ʻoku tau ʻalu ki ha toketā; ʻi he taimi ʻoku tau puke fakalaumālie aí, ʻoku totonu ke tau fakaofiofi ki he kau mātuʻá (Sio ki he palakalafi 4)


5. ʻE lava fēfē ke tau tala pe ʻoku tau ʻi ha tuʻunga fakatuʻutāmaki ke hoko ʻo puke fakalaumālie?

5 Ko e fokotuʻutuʻu ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Sēmisi vahe 5 ʻoku fakalototoʻaʻi ai kitautolu ke fakaofiofi ki he kau mātuʻá ʻi he taimi ʻoku tau ongoʻi ai ʻoku kamata ke uesia ʻetau moʻui lelei fakalaumālié. Neongo ia, he fakapotopoto ē ke tau maʻu ʻa e tokoní ki muʻa ke tau fakatupunga ha maumau lahi ki heʻetau kaumeʻa mo e ʻOtuá! Kuo pau ke tau faitotonu kiate kitautolu. ʻOku fakatokanga mai ʻa e Folofolá ʻe lava ke tau kākaaʻi kitautolu ʻi he haʻu ki hotau tuʻunga fakalaumālié. (Sēm. 1:22) Ko e muʻaki kau Kalisitiane ʻe niʻihi ʻi Sātisi naʻa nau fai ʻa e fehālaaki ko ení, pea naʻe fakatokanga ʻa Sīsū kiate kinautolu fekauʻaki mo honau tuʻunga fakalaumālié. (Fkh. 3:​1, 2) Ko e founga ʻe taha ʻe lava ke tau vakaiʻi ai ʻetau moʻui lelei fakalaumālié ko hono fakahoa ʻetau faivelenga ʻi heʻetau lotú ʻi he taimi ní mo e anga ʻetau ongoʻi ʻi he ngaahi taimi ki muʻá. (Fkh. 2:​4, 5) ʻE lava ke tau ʻeke hifo: ‘Kuo hōloa ʻeku fiefia ʻi he lau Tohi Tapú mo e fakalaulaulotó? Kuo fakatamulu ʻeku teuteu ki he fakatahá pea tōmokosi ʻeku maʻu fakatahá? Kuo hōloa ʻeku faivelenga ʻi he ngāue fakafaifekaú? ʻOku ou fakakaukau mo fakamoleki ʻa e taimi lahi ange ʻi he tuli ki he mālié pe ko e koloá?’ Kapau ʻokú ke tali ʻio ki ha taha ʻo e ngaahi fehuʻi ko ení, ʻoku fakahaaʻi mai ai ha vaivaiʻanga kapau heʻikai fakaleleiʻi ʻoku ngalingali ʻe ʻalu ke toe kovi ange. Kapau heʻikai lava ke tau faitoʻo ʻa e vaivaiʻangá ʻiate kitautolu pē pe kuó ne ʻosi taki atu kitautolu ke maumauʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻa e ʻOtuá, ʻoku totonu ke tau kole ki he kau mātuʻá ki ha tokoni.

6. Ko e hā ʻoku totonu ke fai ʻe he faʻahinga kuo nau fakahoko ha angahala mamafá?

6 Ko e moʻoni, ko e faʻahinga kuo nau fakahoko ha angahala mamafa, ʻa ia ʻe lava ke taki atu ai ki hono fakamavaheʻi ha tokotaha mei he fakatahaʻangá, ʻoku totonu ke nau fakaofiofi ki ha mātuʻa. (1 Kol. 5:​11-13) Ko ha taha pē kuo tō ʻi he angahala mamafá ʻokú ne fiemaʻu ʻa e tokoni ke fakaleleiʻi hono vahaʻangatae mo Sihová. Ke maʻu ʻa e fakamolemole ʻa Sihova fakafou ʻi he huhuʻí, kuo pau ke tau fakahāhā “ʻa e ngaahi ngāue ʻoku tuha mo e fakatomalá.” (Ngā. 26:20) Ko e ngaahi ngāue ko iá ʻoku kau ki ai ʻa e fakaofiofi ki he kau mātuʻá kapau kuo tau fakahoko ha angahala mamafa.

7. Ko hai ʻokú ne toe fiemaʻu ʻa e tokoni ʻa e kau mātuʻá?

7 Ko e kau mātuʻá ʻoku ʻikai ngata pē ʻenau tokoniʻi ʻa e faʻahinga kuo nau fakahoko ha angahala mamafá ka ʻoku nau toe tokoniʻi mo e faʻahinga ʻoku vaivai fakalaumālié. (Ngā. 20:35) Ko e fakatātaá, ʻokú ke ilifia nai naʻa ʻikai lava ke ke faitau mo hoʻo ngaahi holi fehālaakí. ʻE tautefito nai hoʻo fāingá kapau naʻe maʻunimā koe ʻe he faitoʻo kona tapú, sio ʻi he ʻata fakalieliá pe tuli ki ha moʻui taʻetaau ʻi he ki muʻa ke ke ako ʻa e moʻoní. Heʻikai te ke fekuki toko taha mo e ngaahi pole ko ení. Te ke fili ke talanoa ki ha mātuʻa ʻe fanongo ki hoʻo ngaahi hohaʻá, ʻoatu ha faleʻi ʻaonga, pea fakapapauʻi atu ʻe lava ke ke fakahōifuaʻi ʻa Sihova ʻaki ʻa e fakafisi ke fakatōliʻa ʻa e ngaahi holi fehālaakí. (Tml. 4:12) Kapau ʻokú ke hoko ʻo loto-siʻi ʻi hoʻo fāingá, ko e kau mātuʻá ʻe lava ke nau fakamanatu atu ko ha fakaʻilonga lelei ia. ʻI hoʻo kole tokoní ʻokú ke fakahaaʻi ai ʻokú ke fakamahuʻingaʻi ho vahaʻangatae mo Sihová pea ʻokú ke fakaʻehiʻehi mei he falala tōtuʻá.—1 Kol. 10:12.

8. Ko e hā ʻa e faʻahinga angahala ʻoku ʻikai fiemaʻu ia ke tau fakaofiofi ai ki he kau mātuʻá?

8 ʻOku ʻikai fiemaʻu ke tau lele ki he kau mātuʻá ʻi he meʻa kotoa pē ʻoku kaunga nai ki heʻetau moʻui lelei fakalaumālié. Ko e fakatātaá, tau pehē pē ʻokú ke leaʻaki ha meʻa fakalotomamahi ki ha tokoua pe tuofefine, mahalo ʻoku aʻu nai ʻo ke ʻita tōlili. ʻI he ʻikai fakaofiofi ki ha mātuʻá, ʻe lava ke ke ngāueʻaki ʻa e faleʻi ʻa Sīsū fekauʻaki mo e fakamelino mo ho tokouá pe tuofefiné. (Māt. 5:​23, 24) ʻE lava ke ke fekumi ʻi he kaveinga fekauʻaki mo e anga-maluú, kātakí mo e mapuleʻi-kitá koeʻuhí ke ke lava ʻo fakahāhā ʻa e ngaahi ʻulungaanga lelei ko iá ʻo toe kakato ange ʻi he kahaʻú. Ko e moʻoni, kapau ʻoku ʻikai pē malava ke fakaleleiʻi hoʻo palopalemá, ʻe lava ke ke kole tokoni ki ha mātuʻa. ʻI he tohi ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he kau Filipaí, naʻá ne kole ai ki ha tokoua ʻoku ʻikai ʻomai hono hingoá ke ne tokoniʻi ʻa ʻIuotia mo Siniteke ke fakaleleiʻi ʻena fetōkehekeheʻakí, pea ko ha mātuʻa ʻi hoʻo fakatahaʻangá ʻe malava ke ne tokoniʻi koe ʻi he founga tatau.—Fil. 4:​2, 3.

KO E HĀ ʻOKU TOTONU AI KE TAU UI MAI ʻA E KAU MĀTUʻÁ?

9. Ko e hā ʻoku totonu ai ke ʻoua te tau fakaʻatā ʻa e fakamāʻiá ke ne taʻofi kitautolu mei he ui ki he kau mātuʻá? (Palōveepi 28:13)

9 ʻOku tau fiemaʻu ʻa e tui mo e loto-toʻa ke kole ki ha tokoni ʻi he taimi kuo tau fakahoko ai ha angahala mamafa pe ʻi he taimi ʻoku tau ongoʻi ai ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo faitau mo ha vaivaiʻanga fakafoʻituitui. ʻOku totonu ke ʻoua te tau fakaʻatā ʻa e fakamāʻiá ke ne taʻofi kitautolu mei he ui ki he kau mātuʻá. He ko e hā? ʻI he muimui ki he fokotuʻutuʻu ʻa Sihová, ʻoku tau fakahāhā ai ʻoku tau falala kiate ia mo ʻene ngaahi fakahinohino ki hono tauhi ke tau moʻui lelei pea mālohi ʻi he tuí. ʻOku tau lāuʻilo ʻoku tau fiemaʻu ʻene tokoní kapau ʻoku tau meimei tō. (Saame 94:18) Pea kapau kuo tau faiangahala, te tau maʻu ʻa e meesi ʻa e ʻOtuá kapau ʻoku tau vetehia pea liʻaki ʻetau ngaahi angahalá.—Lau ʻa e Palōveepi 28:13.

10. Ko e hā ʻe lava ke hoko kapau te tau feinga ke fufū ʻetau ngaahi angahalá?

10 ʻI heʻetau lea ki ha mātuʻa ʻi he taimi ʻoku tau fiemaʻu tokoni aí ʻoku tau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki, ka ʻi heʻetau feinga ke fufū ʻetau ngaahi angahalá ʻe lava ke tau ʻai ke kovi ange ai ʻa e tuʻungá. ʻI he taimi naʻe feinga ai ʻa Tuʻi Tēvita ke ʻufiʻufi ʻene ngaahi angahalá, naʻá ne faingataʻaʻia fakalaumālie, fakaeongo pea naʻa mo e fakaesino. (Saame 32:​3-5) Hangē ko ha lavea pe ko ha puke fakaesino, ko ha palopalema fakalaumālie ʻoku faʻa fakaʻau ke kovi ange kapau ʻoku ʻikai ke tau faitoʻo fakalelei ia. ʻOku mahinoʻi eni ʻe Sihova, ko ia ʻokú ne fakaafeʻi mai ke tau “fakamahino ʻa e ngaahi meʻá” mo ia fakafou ʻi he founga kuó ne fokotuʻu ke fai ai hotau fakamoʻui fakalaumālié.—ʻAi. 1:​5, 6, 18.

11. ʻE lava fēfē ke uesia ʻa e niʻihi kehé kapau te tau fufū ʻa e ngaahi angahala mamafá?

11 Kapau te tau fufū ʻetau angahala mamafá, ʻe lava ke tau uesia ʻa e niʻihi kehé. ʻE lava ke tau fakafaingataʻaʻiaʻi ʻa e tafe ʻa e laumālie ʻo e ʻOtuá ki he fakatahaʻangá pea fakamanamanaʻi ʻa e melino mo hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. (ʻEf. 4:30) ʻI he tuʻunga meimei tatau, kapau te tau ʻiloʻi ha tokotaha ʻi he fakatahaʻangá kuó ne fakahoko ha angahala mamafa, ʻoku totonu ke tau fakalototoʻaʻi ʻa e tokotaha ko iá ke lea ki he kau mātuʻá fekauʻaki mo e meʻá.a Ko hono fufū ʻa e angahala mamafa ʻa ha tokotaha kehe te ne ʻai foki mo kitautolu ke tau halaia. (Liv. 5:1) Ko ʻetau ʻofa kia Sihová ʻoku totonu ke ne ueʻi kitautolu ke tamuʻomuʻa pea leaʻaki ʻa e moʻoní. ʻOku tau tokoni ai ke tauhi ʻa e fakatahaʻangá ke maʻa pea tokoniʻi ʻa e kau faihalá ke nau toe maʻu ha vahaʻangatae lelei mo Sihova.

ʻOKU ANGA-FĒFĒ HONO TOKONIʻI KITAUTOLU ʻE HE KAU MĀTUʻÁ?

12. ʻOku anga-fēfē hono tokoniʻi ʻe he kau mātuʻá ʻa e faʻahinga ʻoku nau vaivai fakalaumālié?

12 ʻOku fakahinohinoʻi ʻa e kau mātuʻá ke nau poupou ki he faʻahinga ʻoku vaivai fakalaumālié. (1 Tes. 5:14) Kapau kuó ke faihala, te nau ʻeke atu nai ʻa e ngaahi fehuʻi ʻiloʻilo ke “fusi hake” hoʻo ngaahi fakakaukau mo e ongoʻi ʻi lotó. (Pal. 20:5) ʻE lava ke ke tokoni kiate kinautolu ʻaki hoʻo fakahaaʻi faitotonu hoʻo ongoʻí, neongo kapau ʻoku faingataʻa ke fai pehē koeʻuhí ko ho anga fakafonuá, angaʻitangatá pe ʻokú ke fakamāʻia ʻi he pole ʻokú ke fehangahangai mo iá. ʻOua ʻe ilifia kapau ʻe hoko hoʻo ngaahi leá ʻo hā ngali ‘taʻefakakaukauʻi.’ (Siope 6:3) ʻI he ʻikai fakavave ʻa e kau mātuʻá ke fai ha fakamulitukú, te nau feinga ke fanongo tokanga kiate koe pea maʻu ʻa e ʻata kakató ki muʻa ke ʻoatu ʻa e akonakí. (Pal. 18:13) ʻOku nau ʻiloʻi ko hono tauhi ʻa e tākangá ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e taimi, ko ia ʻoku ʻikai ke nau ʻamanekina ke fakaleleiʻi ʻa e palopalemá ʻi ha fetalanoaʻaki tuʻo taha pē.

13. ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe he kau mātuʻá fakafou ʻi heʻenau ngaahi lotú mo e tataki Fakatohitapú? (Sio foki ki he fakatātaá.)

13 ʻI he taimi ʻokú ke ui mai ai ʻa e kau mātuʻá, te nau feinga ke ʻoua te nau toe fakalahi hoʻo ongoʻi halaiá. ʻI hono kehé, te nau lotu maʻau. Te ke ʻohovale lahi ʻi he “mālohi mo ola lelei” ʻo ʻenau ngaahi lotú. ʻOku toe kau ʻi heʻenau tokoní ʻa hono “tākaiʻaki [koe] ʻa e lolo ʻi he huafa ʻo Sihová.” (Sēm. 5:​14-16) Ko e “lolo” ko ení ʻoku ʻuhinga ia ki he moʻoni ʻo e Folofola ʻa e ʻOtuá. Fakafou ʻi hono ngāueʻaki pōtoʻi ʻe he kau mātuʻá ʻa e Tohi Tapú, ʻe lava ke nau fakanonga mo fakafiemālieʻi koe, ʻo tokoniʻi koe ke toe fakafoki mai ho vahaʻangatae mo Sihová. (ʻAi. 57:18) Ko e tataki Fakatohitapu ʻoku nau vahevahe atú ʻe lava ke ne fakaivimālohiʻi hoʻo fakapapau ke hanganaki fai ʻa e meʻa ʻoku totonú. Fakafou ʻiate kinautolu, ʻe lava ke ke fanongo ai ki he leʻo ʻo Sihová ʻokú ne pehē atu: “Ko eni ʻa e halá. ʻAlu ai.”—ʻAi. 30:21.

Fakatātā: 1. Ko e toketā mei he fakatātā ki muʻá ʻokú ne sio ki he uma ʻo e tangatá. Ko e laʻi fakaʻata ʻo e uma ʻo e tangatá ʻoku ʻi he holisí. 2. Ko e mātuʻa mei he fakatātā ki muʻá mo ha mātuʻa ʻe taha ʻokú na ngāueʻaki ʻa e Tohi Tapú ke fakalototoʻaʻi ʻa e tokouá ʻi hono ʻapí. ʻOku fanongo fiefia ʻa e tokouá ki he mātuʻa ʻe toko uá.

ʻOku ngāueʻaki ʻe he kau mātuʻá ʻa e Tohi Tapú ke fakanonga mo fakafiemālieʻi ʻa e kau puké (Sio ki he palakalafi 13-14)


14. Fakatatau ki he Kalētia 6:​1, ʻoku anga-fēfē hono tokoniʻi ʻe he kau mātuʻá ha taha kuó ne fai ha “laka hala”? (Sio foki ki he fakatātaá.)

14 Lau ʻa e Kalētia 6:1. Ko ha Kalisitiane ʻokú ne fai ha “laka hala” ʻoku ʻikai ke ne ʻaʻeva ʻo fehoanaki mo e ngaahi tuʻunga māʻoniʻoni ʻa e ʻOtuá. Ko e laka halá ʻe lava ke ʻuhinga ia ki ha fehālaaki ʻi he fakafuofuá pe ko hano maumauʻi ʻa e lao ʻa e ʻOtuá. Ko e kau mātuʻa Kalisitiané, ʻi hono ueʻi ʻe he ʻofá, ʻoku nau “feinga ke fakatonutonu ha tangata pehē ʻi ha laumālie ʻo e anga-malū.” Ko e foʻi lea faka-Kalisi naʻe liliu ko e “fakatonutonu” ʻe lava ke ne toe fakamatalaʻi hano fakatau ha hui naʻe fasi koeʻuhí ke fakaʻehiʻehi mei haʻane tunga pe piko taʻengata. Hangē pē ko e feinga ha toketā pōtoʻi ke fakasiʻisiʻi ʻa e langá lolotonga hano fakatau ha hui naʻe fasi, ko e kau mātuʻá ʻoku nau tokangataha ke ʻoua ʻe toe fakalahi ʻetau mamahí lolotonga hono faitoʻo ʻetau puke fakalaumālié. ʻOku toe fakahinohinoʻi ke nau “vakavakai” kiate kinautolu tonu. ʻI he tokoniʻi kitautolu ʻe he kau mātuʻá ke fakatonutonu hotau halá, ʻoku nau lāuʻilo ko kinautolu foki ʻoku nau taʻehaohaoa pea hehema ke fai ha laka hala. ʻI he ʻikai ʻaupito ke nau fakahāhā ha laumālie hīkisia, māʻoniʻoni-fakaekita pe faifakamaau, ʻoku nau feinga ke hoko ʻo kaungāongoʻi.—1 Pita 3:8.

15. Ko e hā nai te tau fai kapau ʻoku tau maʻu ha palopalema?

15 ʻE lava ke tau falala ki he kau mātuʻa ʻi heʻetau fakatahaʻangá. Kuo akoʻi kinautolu ke tauhi ke fakapulipuli ʻetau ngaahi meʻa fakafoʻituituí, ke fakatuʻunga ʻenau akonakí ʻi he Tohi Tapú kae ʻikai ko ʻenau fakakaukau pē ʻanautolú, pea ke hokohoko atu ʻenau tokoni ke fua ʻetau ngaahi kavengá. (Pal. 11:13; Kal. 6:2) Ko honau angaʻitangatá mo e taukeí ʻoku kehekehe, ka ʻe lava ke tau ongoʻi tauʻatāina ke fakaofiofi ki ha mātuʻa pē ke talanoa ki ha palopalema. Ko e moʻoni, heʻikai ke tau ʻalu mei he mātuʻa ki he mātuʻa, ʻo kole faleʻi mo e ʻamanaki ke maʻu ha taha te ne tala mai ʻa e meʻa ʻoku tau fie fanongo ki aí. Kapau te tau fai ia, te tau hangē ai ko e faʻahinga ʻoku fanongo pē ki he “meʻa ʻoku ongo lelei ki honau telingá” kae ʻikai ke nau ako “ʻa e akonaki leleí” ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá. (2 Tīm. 4:3) ʻI heʻetau fakaofiofi ki ha mātuʻa fekauʻaki mo ha palopalema, te ne ʻeke mai nai pe kuo tau talanoa ki he kau mātuʻa kehé fekauʻaki mo ia pea mo e akonaki naʻa nau ʻomaí. Pea ko e anga-fakanānaá te ne ueʻi nai ia ke kole faleʻi mei ha mātuʻa ʻe taha.—Pal. 13:10.

KO HOTAU FATONGIA FAKAFOʻITUITUÍ

16. Ko e hā ʻa e fatongia fakafoʻituitui ʻoku tau maʻú?

16 ʻI he tuʻunga ko e fanga sipi ʻa e ʻOtuá, ʻoku hanganaki leʻohi kitautolu ʻe he kau mātuʻá, ka ʻoku ʻikai ke nau tala mai ʻa e meʻa ke tau faí. ʻOku tau maʻu ha fatongia fakafoʻituitui ke tau ʻaʻeva ʻi he anga-līʻoa fakaʻotuá. Kuo pau ke tau fai ha tali ki he ʻOtuá ki heʻetau ngaahi leá mo e tōʻongá. ʻI heʻene poupoú, ʻe lava ke tau faitau ke tauhi maʻu ʻetau anga-tonú. (Loma 14:12) Ko ia ʻi he ʻikai ke sipelaʻi mai ʻe he kau mātuʻá ʻa e ʻalunga ke tau fou aí, ʻoku nau fakahanga ʻa e tokangá ki he fakakaukau ʻa e ʻOtuá ʻoku maʻu ʻi heʻene Folofolá. ʻI he muimui ki heʻenau akonaki makatuʻunga ʻi he Tohi Tapú, ʻe lava ke tau akoʻi ai ʻetau “ngaahi mafai ʻiloʻiló” ke fai ʻa e ngaahi fili fakapotopoto.—Hep. 5:14.

17. Ko e hā ʻoku totonu ke tau fakapapauʻí?

17 He monū mahuʻinga ē ʻoku tau maʻú ke hoko ko ha fanga sipi ʻa Sihova! Naʻe fekauʻi mai ʻe Sihova “ʻa e tauhi-sipi leleí,” ʻa Sīsū, ke totongi ʻa e huhuʻí maʻatautolu kae malava ke tau maʻu ʻa e faingamālie ke moʻui taʻengata. (Sione 10:11) Pea fakafou ʻi he kau mātuʻa ʻi he fakatahaʻanga Kalisitiané, kuo fakahoko ai ʻe Sihova ʻene talaʻofa: “Te u ʻoatu kiate kimoutolu ʻa e kau tauhi-sipi ʻoku fehoanaki mo hoku lotó, pea te nau fafanga kimoutolu ʻaki ʻa e ʻilo mo e vavanga fakaefakakaukau.” (Sel. 3:15) ʻI he taimi ʻoku tau vaivai pe puke fakalaumālie aí, ʻoku totonu ke ʻoua te tau toumoua ke ui ki he kau mātuʻá ki ha tokoni. ʻOfa ke tau fakapapauʻi ke maʻu ʻaonga kakato mei he tokonaki ʻa Sihova ko e kau mātuʻa ʻi he fakatahaʻangá.

ʻE FĒFĒ HAʻO TALI?

  • Ko fē ʻa e taimi ʻoku totonu ke tau ui ai ki he kau mātuʻá ki ha tokoní?

  • Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau ui ki he kau mātuʻá?

  • ʻOku anga-fēfē hono tokoniʻi kitautolu ʻe he kau mātuʻá?

HIVA 31 ʻAʻeva Ā mo e ʻOtuá!

a Kapau ʻoku ʻikai fai pehē ʻa e tokotaha faihalá hili ha vahaʻa taimi feʻunga, ko hoʻo mateaki kia Sihová ʻoku totonu ke ne ueʻi koe ke ke lea ki he kau mātuʻá fekauʻaki mo e meʻa ʻokú ke ʻiloʻí.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share