Ko e Vakai ʻa e Tohi Tapú ki he Veté mo e Māvaé
ʻOku ʻamanekina ʻe Sihova mei he faʻahinga kuo nau malí ke nau faitōnunga ai pē ki he fuakava malí. ʻI hono fakatahaʻi ʻa e ʻuluaki tangatá mo e fefiné ʻi he malí, naʻe fakahaaʻi ai ʻe Sihova: “[Ko e] tangata . . . [kuo pau ke ne] pikitai ki hono uaifi: pea te na hoko ko e kakano pe taha.” Ki mui ai, naʻe toe leaʻaki ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e fakamatala ko iá peá ne tānaki ki ai: “ʻAua; pea ko e meʻa kuo fakahoko ʻe he ʻOtua, ke ʻoua naʻa fakamavae ʻe ha tangata.” (Senesi 2:24; Mātiu 19:3-6) Ko ia ai, ko Sihova mo Sīsuú ʻokú na vakai ki he nofo malí ko ha haʻi ia ʻi he kotoa ʻo e moʻuí ʻoku toki ngata pē ʻi he mate ʻa ha taha ʻi he ongo meʻá. (1 Kolinito 7:39) Koeʻuhi ko e nofo malí ko ha fokotuʻutuʻu toputapu ia, ʻoku ʻikai fiemaʻu ke fakamaʻamaʻaʻi ʻa e veté. Ko hono moʻoní, ʻoku fehiʻa ʻa Sihova ʻi he vete ʻa ia ʻoku ʻikai hano makatuʻunga Fakatohitapú.—Malakai 2:15, 16.
Ko e hā ha makatuʻunga Fakatohitapu ki he veté? Sai, ʻoku fehiʻa ʻa Sihova ʻi he tonó mo e feʻauakí. (Senesi 39:9; 2 Samiuela 11:26, 27; Sāme 51:4) Ko e moʻoni, ʻi heʻene mātuʻaki fehiʻa ʻi he feʻauakí ʻokú ne fakaʻatā ai ke hoko ia ko e makatuʻunga ki he veté. (Ki ha lāulea fekauʻaki mo e meʻa ʻoku kau ki he feʻauakí, sio ki he Vahe 9, palakalafi 7, ʻa ia ʻoku fakamatalaʻi ai ʻa e feʻauakí.) ʻOku ʻoange ʻe Sihova ki he hoa tonuhiá ʻa e totonu ke ne fili pe te ne nofo ai pē mo e hoa halaiá pe te ne feinga ke fai ha vete. (Mātiu 19:9) Ko ia ai, kapau ʻoku fili ha hoa tonuhia ke fai ha vete, ko e tokotaha ko iá ʻoku ʻikai te ne fou ʻi ha sitepu ʻoku fehiʻa ai ʻa Sihova. Kae kehe, ʻi he taimi tatau, ʻoku ʻikai fakaʻaiʻai ʻe he fakatahaʻanga Kalisitiané ha taha ke ne feinga ke fai ha vete. Ko hono moʻoní ʻi he ngaahi tuʻunga ʻe niʻihi ʻe ueʻi nai ai ʻa e hoa tonuhiá ke ne nofo ai pē mo e tokotaha halaiá, tautefito kapau ko e tokotaha ko iá ʻokú ne fakatomala moʻoni. Ko e moʻoni, ʻi he tuʻunga kotoa pē, ko e faʻahinga ʻoku nau maʻu ha makatuʻunga Fakatohitapu ki he veté kuo pau ke nau fai ʻenau fili pē ʻanautolu pea tali ha ngaahi nunuʻa pē ʻe hoko nai ai.—Kaletia 6:5.
ʻI he ngaahi tuʻunga tōtuʻa ʻe niʻihi, kuo fili ai ʻa e kau Kalisitiane ʻe niʻihi ke māvae pe veteʻi ha hoa mali neongo ko e tokotaha ko iá kuo ʻikai te ne fai ha feʻauaki. ʻI ha tuʻunga pehē, ʻoku fiemaʻu ʻe he Tohi Tapú ʻa e tokotaha ʻoku mavahé “ke ne nofo taʻemali, pe ke ne fakalelei.” (1 Kolinito 7:11) Ko ha Kalisitiane pehē ʻoku ʻikai te ne ʻatā ke kumi ki ha hoa ʻe taha fakataha mo ha fakakaukau ke toe mali. (Mātiu 5:32) Vakai heni ki ha ngaahi tuʻunga ʻoku hoko tōtuʻa kuo fakakaukau ai ʻa e niʻihi ko ha makatuʻunga ia ki he māvaé.
Mātuʻaki taʻefie tauhi. ʻOku hoko nai ha fāmili ʻo masiva ʻangoʻango, ʻo ʻikai maʻu ʻa e ngaahi meʻa tefito ʻi he moʻuí, koeʻuhi ʻoku ʻikai lava ke tokonaki maʻanautolu ʻa e husepānití, neongo ʻoku malava ke ne fai pehē. ʻOku fakahaaʻi ʻe he Tohi Tapú: “Ka ʻo ka ai ha taha ʻoku ʻikai tokanga ki hono kainga, kaeʻumaʻā hono famili, ʻoku ne fakaʻikaiʻi ʻene lotu, ʻio, ʻoku ne koviange ʻi ha hiteni.” (1 Timote 5:8) Kapau ʻoku fakafisi ha tangata pehē ke liliu ʻene ngaahi foungá, ʻe pau ke fili nai ai ʻa e uaifí pe ʻoku fiemaʻu ke ne maluʻi ʻa e lelei ʻaʻana pea mo ʻene fānaú ʻaki hono maʻu ha tohi māvae fakalao. Ko e moʻoni, ʻoku totonu ke vakai fakalelei ʻa e kau mātuʻa Kalisitiané ki ha tukuakiʻi ʻo pehē ʻoku fakafisi ha Kalisitiane ke tauhi hono fāmilí. Ko e fakafisi ke tokangaʻi ʻa hoto fāmilí ʻe lava ke iku ia ki he tuʻusi mei he fakatahaʻangá.
Ngaohikoviʻi tōtuʻa fakaesino. Ko ha hoa mali anga-kovi te ne fai nai ha tōʻonga mātuʻaki fakamālohi ʻo ʻi he tuʻunga fakatuʻutāmaki ai ʻa e moʻui ʻa e hoa ʻoku ngaohikoviʻí. Kapau ko e hoa mali ʻokú ne fai ʻa e ngaohikoviʻí ko ha Kalisitiane, ʻoku totonu ke vakaiʻi ʻe he kau mātuʻá ʻa e ngaahi tukuakiʻí. Ko e ʻita tōlilí mo hono fai ʻo e tōʻonga fakamālohí ko ha ongo makatuʻunga ia ʻoku lava ke tuʻusi ai ha taha.—Kaletia 5:19-21.
Fakatuʻutāmaki ʻaupito ki he tuʻunga fakalaumālié. ʻE feinga hokohoko nai ha hoa mali ke ʻai ke faingataʻa ki hono hoá ke ne kau ki he lotu moʻoní pe aʻu nai ʻo ne feinga ke fakamālohiʻi ʻa e hoa ko iá ke ne maumauʻi ʻi ha founga ʻa e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. ʻI ha tuʻunga pehē, ko e hoa ʻoku ʻi he tuʻunga fakatuʻutāmakí ʻe pau ke ne fili pe ko e founga pē taha ke “fai ki he pule ʻa e ʻOtua ʻi he pule ʻa e tangata” ko hono maʻu ʻo ha tohi māvae fakalao.—Ngāue 5:29.
ʻI he keisi kotoa ʻoku kau ki ai ʻa e ngaahi tuʻunga tōtuʻa hangē ko ia naʻe toki ʻosi lāulea ki aí, ʻoku ʻikai totonu ke tenge ʻe ha taha ʻa e hoa tonuhiá ke ne mavahe pe nofo pē mo e tokotaha ʻe tahá. Lolotonga ʻe lava ke fai ʻe he ngaahi kaumeʻa mo e kau mātuʻa matuʻotuʻá ʻa e tokoni mo e akonaki makatuʻunga ʻi he Tohi Tapú, ʻoku ʻikai lava ke nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi fakaikiiki kotoa pē ʻo e meʻa ʻoku hoko ʻi he vahaʻa ʻo ha husepāniti mo ha uaifi. Ko Sihova pē taha ʻoku lava ke ne ʻafioʻi iá. Ko e moʻoni, heʻikai fakalāngilangiʻi ʻe ha uaifi Kalisitiane ʻa e ʻOtuá pe ko e fokotuʻutuʻu ʻo e nofo malí kapau ʻokú ne fakalahiʻi ʻa e tuʻunga mafatukituki ʻo ʻene ngaahi palopalema ʻi ʻapí koeʻuhi pē ke nofo mavahe ai mei hono husepānití, pe ko ha husepāniti ki hono uaifí. ʻOku lāuʻilo ʻa Sihova ki ha palani pē ʻoku tuʻu mei mui ʻi ha māvae, ʻo tatau ai pē pe ko e hā e founga ʻoku feinga nai ai ha taha ke fufū ia. Ko e moʻoni “ʻoku telefua mo tokaimaʻananga ʻa e meʻa kotoa pe ki he fofonga ʻo ia ʻoku tau fakamāu ki ai.” (Hepelu 4:13) Ka ʻo kapau ʻoku hoko ʻo fuoloa ʻa e tuʻunga fakatuʻutāmaki tōtuʻá, ʻoku ʻikai totonu ke fakaangaʻi ʻe ha taha ha Kalisitiane ʻa ia ko e tuʻunga fakaʻosi ia ʻokú ne hanga ki aí, ko ʻene fili ke fai ha māvae. ʻI he fakamulitukú, “te tau hopo kotoa pe ʻi he fakamāuʻanga ʻo e ʻOtua.”—Loma 14:10-12.