Ngaahi Fehuʻi mei he Kau Lautohí
Ko e hā ʻa e fatongia ʻo e fakatahaʻangá kapau ʻoku fakatupunga ha fakatuʻutāmaki ʻe ha Kalisitiane ʻoku fakaʻuli meʻalele ʻo iku ʻo mate ai ha niʻihi kehe?
Ko e malava ko ia ke halaia ʻi he totó ʻoku fiemaʻu ke fakakaukauʻi lelei ia koeʻuhí ʻoku fiemaʻu ki he fakatahaʻangá ke nau fakaʻehiʻehi mei hono ʻai ke pehē ʻoku halaia ʻi he totó ʻa e fakatahaʻangá kātoa. (Teutalonome 21:1-9; 22:8) Ko ha tokotaha fakaʻuli kuo tupu mei ai ha fakatuʻutāmaki fakatupu mate ʻe lava ke halaia ʻi he totó kapau naʻá ne taʻetokanga pe maumauʻi fakakaukauʻi ha taha ʻo e ngaahi lao ʻa Sisa ki he malú pe ngaahi lao ki he hala puleʻangá. (Maake 12:14) Ka ʻoku ʻi ai mo e ngaahi tafaʻaki kehe ke fai hano fakakaukauʻi.
Ko ha tokotaha tāmate tangata naʻe hola ki he taha ʻo e ngaahi kolo hūfanga ʻo ʻIsilelí naʻe pau ke fakamāuʻi. Kapau naʻe ʻiloʻi ne hoko fāinoa pē ʻa e tāmaté, naʻe fakaʻatā leva ia ke ne nofo pē ʻi he koló, ʻo malu mei he tokotaha sāuni ʻo e toto kuo molé. (Nomipa 35:6-25) Ko ia kapau ʻoku tupu mei ha Kalisitiane ha mate ʻa ha taha ʻi ha fakatuʻutāmaki, ʻoku totonu ke fakatotoloʻi ʻe he kau mātuʻá ʻa e ngaahi meʻá ke fakapapauʻi pe ʻoku ʻi ai ha halaia ʻi he totó. Ko e vakai ʻa e puleʻangá pe ko ha fili ʻa e fakamaauʻangá ʻoku ʻikai ke fakapapauʻi fakaʻaufuli ia ai ʻa e ngāue ʻe fakahoko ʻe he fakatahaʻangá.
Hangē ko ʻení, ʻe talaki nai ʻe ha fakamaauʻanga ʻoku halaia ʻa e tokotahá ʻi hano maumauʻi ha lao ʻi he hala puleʻangá, ka ʻe fakapapauʻi nai ʻe he kau mātuʻa ia ʻoku nau fakatotoloʻí ʻoku ʻikai ha halaia ʻi he totó koeʻuhi naʻe ʻikai loko lava pe ʻikai lava ʻe he tokotaha fakaʻulí ke mapuleʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻa ia naʻe iku ai ki he fakatuʻutāmaki fakatupu maté. Kae kehe, kapau ʻoku tukuange ʻe he fakamaauʻangá ʻa e keisí, ʻe lava pē ke fakaʻosiʻaki ʻe he kau mātuʻá ia ʻo pehē ʻokú ne halaia ʻi he totó.
Ko e fili ʻa e kau mātuʻa ʻoku nau fakatotoloʻi ʻa e keisí ʻoku totonu ke fakatuʻunga ia ʻi he Tohi Tapú pea mo e ongo moʻoniʻi meʻa mahino kuo fakapapauʻí, ʻa ia ko ha vete hia ʻa e tokotaha fakaʻulí pe ko e fakamoʻoni ʻa ha ongo fakamoʻoni siotonu ʻe toko ua pe toko tolu falalaʻanga. (Teutalonome 17:6; Mātiu 18:15, 16) Kapau kuo fakapapauʻi ʻa e halaia ʻi he totó, ʻoku totonu leva ke fokotuʻu ha kōmiti fakamaau. Kapau ʻoku fakapapauʻi ʻe he kōmití ʻoku fakatomala ʻa e tokotaha halaia ʻi he totó, ʻe fai leva ki ai ʻa e valoki Fakatohitapu feʻungamālie pea ʻe fakangatangata ia mei he ngaahi monū ʻi he fakatahaʻangá. ʻE ʻikai te ne kei hoko ko ha tokotaha mātuʻa pe ko ha sevāniti fakafaifekau. ʻE toe hilifaki pē mo e ngaahi fakangatangata kehe. Pea ʻokú ne moʻuaʻaki hano fai ha fakamatala ki he ʻOtuá ki heʻene taʻetokangá mo ʻene ʻaiʻainoaʻia ʻa ia naʻe iku ai ki he fakatuʻutāmaki fakatupu maté.—Kaletia 6:5, 7.
Ke fakatātaaʻi: Kapau naʻe ʻalotāmaki ʻa natula ʻi he taimi ʻo e fakatamakí, naʻe totonu ke tokanga lahi ange ʻa e tokotaha fakaʻulí. Kapau naʻá ne tulemohe, naʻe totonu leva ke tuʻu ia ʻo mālōlō kae ʻoua leva ke ʻosi ʻene tulemohé, pe naʻe totonu ke ne ʻai ʻe ia ha taha kehe ke fakaʻuli.
Tau pehē pē naʻe lele lahi ʻa e fakaʻulí. Kapau naʻe ʻova ha faʻahinga Kalisitiane pē ʻi he vave ʻoku totonu ke lele aí, ko e ʻikai ʻave ia kia “Sisa ʻa e ngāhi meʻa ʻa Sisa.” ʻOku toe fakahaaʻi foki ai ʻa e taʻetokaʻi ʻa e toputapu ʻo e moʻuí, he ʻoku ʻi ai ʻa e malava ai ke hoko ha ngaahi nunuʻa fakatupu mate. (Mātiu 22:21) ʻI he fekauʻaki mo ʻení, fakakaukau atu ki ha meʻa lahi ange. Ko e hā ha faʻahinga faʻifaʻitakiʻanga ʻe fokotuʻu ʻe ha mātuʻa ki he tākangá kapau naʻe taʻetokanga ia ki he ngaahi lao ʻa Sisa ki he hala puleʻangá pe talangataʻa fakakaukauʻi pē ia ki he ngaahi lao ko iá?—1 Pita 5:3.
ʻOku ʻikai totonu ke fiemaʻu ʻe he kau Kalisitiané ʻa e niʻihi kehé ke nau ʻi ha feituʻu pau ʻi ha taimi ʻa ia ʻe fiemaʻu ke lele lahi ai ʻa e niʻihi ko iá. Kae kehe, ʻi he lahi taha ʻo e ngaahi tuʻungá, ko ha meʻa ia ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e kamata tokamuʻa feʻunga pe ko hono liliu ʻa ʻete taimi-tēpilé ke fakaʻatā ai ha taimi fefonongaʻaki feʻunga. Kapau ʻe fai ia, ʻe ʻikai ai ke fakataueleʻi ʻa e Kalisitiané ke fakaʻuli ʻo lele vave ange ia ʻi he vave totonú, ka te ne malava ai ke muimui ki he ngaahi lao fakapuleʻanga ki he halá ʻa e “ngaahi pule ʻoku maʻolunga.” (Loma 13:1, 5) ʻE tokoniʻi ai ʻe he meʻá ni ʻa e fakaʻulí ke ne malu ai mei he ngaahi fakatuʻutāmaki fakatupu maté pea mo e malava ko ia ke halaia ʻi he totó. ʻE toe ʻai ai ia ke ne malava ke fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga lelei pea tauhi maʻu ha konisēnisi lelei.—1 Pita 3:16.