LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • be ako 32 p. 194-p. 196 pal. 4
  • Fakahaaʻi ʻAki ʻa e Tuipau

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Fakahaaʻi ʻAki ʻa e Tuipau
  • Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Malangaʻi ʻa e Ongoongo Leleí ʻAki ʻa e Tuipau Mālohi
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—2000
  • Fakahaaʻi Fakataha mo e Tuipau
    Ke Ke Kīvoi ʻi he Lautohí mo e Faiakó
  • Tuʻu Kakato Fakataha mo e Tuipau Mālohi
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2000
  • Ngaahi Mātuʻa—Tokoniʻi Hoʻomou Fānaú Ke Nau “Poto ke Maʻu Ai ʻa e Fakamoʻui”
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2017
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
be ako 32 p. 194-p. 196 pal. 4

AKO 32

Fakahaaʻi ʻAki ʻa e Tuipau

Ko e hā ʻoku fiemaʻu ke ke faí?

Lea ʻi ha founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻokú ke tuipau kakato ki he moʻoni mo e mahuʻinga ʻo e meʻa ʻokú ke leaʻakí.

Ko e hā ʻoku mahuʻinga aí?

Ko hoʻo tuipaú te ne fakalotolahiʻi ʻa e niʻihi kehé ke fakakaukau fakamātoato ai ki he meʻa ʻokú ke leaʻakí pea ke fai ha ngāue ki ai.

ʻI HE taimi ʻoku lea ai ha tokotaha fakataha mo e tuipaú, ʻoku mahino ai ki he niʻihi kehé ʻokú ne tui mālohi ki he meʻa ʻokú ne leaʻakí. Ko e tuipau peheé naʻe hā mahino ia ʻi he ngāue fakafaifekau ʻa e ʻapositolo ko Paulá. Ki he faʻahinga naʻa nau hoko ko e kau tui ʻi Tesalonaiká, naʻá ne tohi: “Nae ikai hoko e mau ogoogolelei kiate kimoutolu i he lea be, ka i he [tuipau] malohi foki.” (1 Tes. 1:​5, PM) Ko e tuipau ko iá naʻe hā mahino ia fakatouʻosi ʻi he anga ʻo ʻene leá pea ʻi he founga ʻo ʻene moʻuí. Ko e tuipau mālohí ʻoku totonu ke toe hā mahino ia ʻi he founga ʻo ʻetau fakahoko ʻa e ngaahi moʻoni faka-Tohitapú.

Ko hono fakahāhaaʻi ʻa e tuipaú ʻoku ʻikai ke tatau ia mo e hoko ʻo fai pē ki heʻete fakakaukaú, fakamatematē, pe fakalahiʻi mei he tuʻunga moʻoní. ʻI hono kehé, ʻi he taimi ʻoku lea ai ha taha ʻokú ne fakaeʻa ʻa e tuipau fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá, ʻokú ne fai ia ʻi ha founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e tui mālohi.​—Hep. 11:1.

Ngaahi Taimi ki Hono Fakahāhā ʻa e Tuipaú. ʻOku mahuʻinga ke lea fakataha mo e tuipau ʻi he taimi ʻokú ke ʻi he malaʻe fakafaifekaú aí. ʻOku faʻa fakatokangaʻi ʻe he kakaí ʻa e anga hoʻo leá ʻo tatau pē mo hoʻo pōpoakí. ʻOku nau ʻiloʻi ʻa e anga hoʻo ongoʻi moʻoni fekauʻaki mo e meʻa ʻokú ke leaʻakí. ʻE lava ʻe hoʻo tuipaú ʻo fakahaaʻi, ʻo mālohi ange ia ʻi he ngaahi foʻi leá pē, ʻoku ʻi ai hoʻo meʻa mahuʻinga lahi ke vahevahe atu.

ʻOku toe ʻi ai ha fiemaʻu ke fakahaaʻi ʻa e tuipaú ʻi he taimi ʻo e lea ki he kau fanongo ʻa ia ko e kaungātuí. Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Pitá ʻa ʻene ʻuluaki tohi fakamānavaʻí “ke fai ha fakalototoʻa mo ha fakamoʻoni fakamātoato ko e ʻofa maʻataʻatā moʻoni eni ʻa e ʻOtuá.” ʻI he meʻá ni, naʻá ne enginaki ai ʻo pehē ki he fanga tokouá: “Tuʻu maʻu.” (1 Pita 5:​12, NW) ʻI he tohi ki he fakatahaʻanga ʻi Lomá, naʻe fakahaaʻi ai ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻa e tuipau ʻa ia naʻe ʻaonga kia kinautolu. Naʻá ne tohi: “Seuke, ʻoku te tui[pau], ʻe ʻikai lava ʻe he mate, pe ko e moʻui, pe ko ha kau angelo, pe ko ha kau pule, pe ko ha ngaahi meʻa ʻoku lolotonga ni, pe ko ha ngaahi meʻa ka hoko mai, pe ko ha ngaahi malohi, pe ko ha maʻolunga, pe ko ha loloto pe ko ha meʻa ʻe taha ʻi Natula, ʻe ʻikai te ne lava ke motuhi kitautolu mei he ʻofa ʻa e ʻOtua, ʻa ia ʻoku ʻia Kalaisi Sisu ko hotau ʻEiki.” (Loma 8:​38, 39) Naʻe toe tohi ʻa Paula ʻi he tuʻunga fakalotoʻi ʻo fekauʻaki mo e fiemaʻu ke malanga ki he niʻihi kehé, pea ko ʻene faivelenga tonu ʻi he ngāue ko iá naʻe ʻomai ai ʻa e fakamoʻoni maʻalaʻala naʻá ne tuipau fakafoʻituitui ki hono mahuʻingá. (Ng. 20:​18-​21; Loma 10:​9, 13-​15) ʻOku totonu ke hā mahino ʻa e tuipau meimei tatau ʻi he tafaʻaki ʻa e kau mātuʻa Kalisitiane he ʻaho ní ʻi heʻenau faiako mei he Folofola ʻa e ʻOtuá.

Lolotonga ʻa e ngaahi taimi akó pea ʻi he ngaahi taimi kehé, ʻoku fiemaʻu ki he ngaahi mātuʻá ke nau fai ʻenau fakamatalá fakataha mo e tuipau ʻi he taimi ʻo e lāulea ki he ngaahi meʻa fakalaumālié pea mo ʻenau fānaú. ʻOku fiemaʻu ʻi he meʻá ni ke fakatupu ʻe he ngaahi mātuʻá ʻa e ʻofa ki he ʻOtuá mo ʻene ngaahi foungá ʻi honau lotó tonu. ʻE lava leva ai ke nau lea fakataha mo e tuipau loto-moʻoni ki heʻenau fānaú, ‘he ko e talanoa ʻa e ngutú ʻoku mei he meʻa ʻi he lotó ʻoku hulu atu.’ (Luke 6:45; Teu. 6:​5-7) Ko hono maʻu ʻa e tuipau peheé te ne toe ueʻi ʻa e ngaahi mātuʻá ke nau fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga ʻo e ‘tui taemalualoí.’​—2 Tim. 1:​5, PM.

ʻOku tautefito ʻa e mahuʻinga ke ke fai ha fakamatala fakataha mo e tuipau ʻi he taimi ʻoku fehuʻia ai hoʻo tuí. Ko ha kaungāako, ko ha faiako, pe ko ha kaungāngāue te ne fakahaaʻi nai ʻa e ʻohovale ʻi he ʻikai te ke kau ʻi ha kātoanga pau. Ko ha tali mālohi mo ʻuhinga lelei te ne tokoniʻi nai ia ke ne tokaʻi ho tuʻunga makatuʻunga ʻi he Tohitapú. Fēfē kapau ʻoku feinga ha taha ke ne fakataueleʻi koe ki he ʻulungaanga fehālaakí​—ʻa e taʻefaitotonú, ngāuehalaʻaki ʻa e faitoʻo kona tapú, pe ʻulungaanga taʻetaau fakaefehokotaki fakasinó? ʻOku mahuʻinga ke fakahaaʻi mahino ʻe ʻikai ʻaupito te ke kau ʻi he ʻulungaanga peheé pea ʻe ʻikai ha ngaahi feinga fakalotoʻi te ne fakatupunga koe ke liliu ai hoʻo fakakaukaú. ʻOku fiemaʻu ʻi he meʻá ni ke ke lea fakataha mo e tuipau ʻi hono fakataleʻi ʻa e fokotuʻu atú. ʻI hono talitekeʻi ʻa e ngaahi feinga ki he ʻulungaanga taʻetaau ʻa e uaifi ʻo Pōtifá, naʻe fakahaaʻi mālohi ʻe Siosifa: “Pea fefe ai haʻaku fai ʻa e fuʻu angahala lahi ni, ʻo te hia ai ki he ʻOtua?” ʻI heʻene kīvoí, naʻá ne hola ai mei he falé.—Sen. 39:​9, 12.

Founga ʻOku Fakaeʻa Ai ʻa e Tuipaú. Ko e ngaahi foʻi lea ʻokú ke ngāueʻakí ʻe lava ke ne fai ʻa e meʻa lahi ke fakahaaʻi ai hoʻo tuipaú. ʻI he ngaahi taimi lahi naʻe kamataʻaki ʻe Sīsū ʻa ʻene ngaahi fakamatala mahuʻingá ʻaki ʻene pehē: “Koe mooni, koe mooni, oku ou tala kiate kimoutolu.” (Sione 3:​3, 5, 11; 5:​19, 24, 25, PM) Naʻe tapua ʻa e tuipau ʻa Paulá ʻi he ngaahi kupuʻi lea hangē ko e “ʻoku te tui[pau],” “ʻoku ou ʻiloʻi pea kuo fakalotoʻi au ʻi he ʻEiki ko Sīsuú,” mo e “ko ʻeku lea moʻoni ʻoku ʻikai ko ʻeku loi.” (Loma 8:38; 14:​14, NW; 1 Tim. 2:7) ʻI he fekauʻaki mo e fakahoko ʻo ʻene folofolá, naʻe fakamānavaʻi ʻe Sihova ʻi ha ngaahi taimi ʻa ʻene kau palōfitá ke nau fai ha ngaahi fakamatala mālohi, hangē ko e, “E hoko moʻoni.” (Hap. 2:​3, PM) ʻI he taimi ʻokú ke lave ai ki he ngaahi kikite ko ení, te ke ngāueʻaki nai ha lea meimei tatau. Kapau ʻokú ke tuku hoʻo falalá ʻo ʻikai ʻiate koe ka ʻia Sihova pea kapau ʻokú ke lea ki he niʻihi kehé ʻi ha founga tokaʻi, ko e ngaahi kupuʻi lea ʻoku tapua mei ai ʻa e tuipau meimei tataú te ne fakamoʻoniʻi ai ʻokú ke maʻu ʻa e tui mālohi.

ʻE toe fakahaaʻi nai ʻa e tuipaú ʻe he tuʻunga fakamātoató pea mo e lahi hoʻo fakamatalá. Ko hoʻo fakahaaʻi ʻi ho matá, ko hoʻo ngaahi fakaʻilongá, mo e ngaahi ngaue fakasino ke fakahaaʻi ʻa e fakakaukaú ʻoku tokoni kotoa ia ki he meʻá ni, neongo ʻoku kehekehe nai ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi he tokotaha taki taha. Neongo kapau ʻokú ke mā pe lea leʻo-siʻi fakanatula, ʻi hono fakalotoʻi kakato koe, ko e meʻa ʻokú ke leaʻakí ko e moʻoní ia pea ʻoku fiemaʻu ʻe he niʻihi kehé ke nau fanongo ki ai, ʻe hā mahino ai hoʻo tuipaú.

Ko e moʻoni, ko ha fakamatala pē ʻoku tau fai fekauʻaki mo e tuipaú kuo pau ke moʻoni ia. Kapau ʻoku ongoʻi ʻe he kakaí ʻoku tau fakangalingali kae ʻikai lea mei he lotó, ʻe ngalingali te nau fakaʻosiʻaki ai ʻoku ʻikai ha mahuʻinga ʻo ʻetau pōpoakí. Ko ia ai, hiliō he meʻa kotoa, ʻai ho tuʻunga totonú. Fakatuʻunga he tokolahi hoʻo kau fanongó, ʻe fiemaʻu nai ke ke lea ʻaki ʻa e leʻo-lahi ange ʻi he tuʻunga anga-mahení pea ʻi ha mālohi ange. Ka ʻoku totonu ko hoʻo taumuʻá ke fai loto-moʻoni mo fakanatula hoʻo fakamatalá.

Ngaahi Tokoni ki he Fakahaaʻi ʻa e Tuipaú. Koeʻuhi ʻoku kau ʻa hoʻo tuipaú ki hoʻo ngaahi ongoʻi fekauʻaki mo hoʻo fakamatalá, ko e kií ʻa e teuteu leleí. Ko hono hiki pē ha fakamatala mei ha tohi pea lau iá ʻoku ʻikai ke feʻunga. ʻOku fiemaʻu ke ke mahinoʻi lelei ʻa e fakamatalá pea ke malava ke fakahaaʻi ia ʻi he lea pē ʻaʻau. Kuo pau ke ke tuipau kakato ʻoku moʻoni ia pea ko e meʻa ʻokú ke leaʻakí ʻoku mahuʻinga ia ki hoʻo kau fanongó. ʻOku ʻuhinga ení ʻi he taimi ʻokú ke teuteuʻi ai hoʻo malangá, ʻokú ke fakakaukau ki honau ngaahi tuʻungá pea pehē ki he meʻa kuo nau ʻosi ʻiloʻi nai fekauʻaki mo e tuʻunga-leá pe ko e anga ʻo ʻenau ongoʻi fekauʻaki mo iá.

ʻOku faingofua ange ki he niʻihi kehé ke nau ʻiloʻi ʻetau tuipaú ʻi he taimi ʻoku lele lelei ai ʻetau fakahokó. Ko ia ai, ʻi he tānaki atu ki hono teuteu ʻa e fakamatala leleí, ngāue mālohi ʻi hoʻo fakahokó. Fai ha tokanga makehe ki he ngaahi konga ʻo hoʻo fakamatalá ʻa ia ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e fakamātoato lahi angé koeʻuhi ke lava ai ʻo ke fakahoko ia fakataha mo e ʻikai fakafalala lahi ki hoʻo ngaahi noutí. Manatuʻi foki ke lotu ki he tāpuaki ʻa Sihová ʻi hoʻo ngaahi feingá. ʻI he foungá ni te ke ‘langaʻi ai ʻa e loto-toʻa fakafou ʻi hotau ʻOtuá’ ke lea ʻi ha founga ʻoku tapua mei ai ʻa hoʻo tuipau ki he moʻoni mo e mahuʻinga ʻa hoʻo pōpoakí.—1 Tes. 2:​2, NW.

FOUNGA KE FAI AI IÁ

  • Lea fakataha mo e ongoʻi ʻa ia ʻoku feʻungamālie ki hoʻo tuʻunga-leá.

  • Ngāueʻaki ʻa e lea ʻoku tapua mei ai hoʻo tuipaú.

  • Ako hoʻo fakamatalá kae ʻoua kuó ke mahinoʻi lelei ia pea lava ke fakahaaʻi ia ʻi hoʻo lea pē ʻaʻaú. Kuo pau ke ke tuipau kakato ki hono moʻoní pea mo hono mahuʻinga ki hoʻo kau fanongó.

MEʻA KE FAI: Ako ʻa e ngaahi fakamatala faka-Tohitapu ko ení: Ekisoto 14:​10-​14; 2 Tuʻi 5:​1-3; Taniela 3:​13-​18; Ngāue 2:​22-​36. ʻI he ngaahi tuʻunga naʻe fakamatalaʻí, naʻe anga-fēfē hono fakahaaʻi ʻe he kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻenau tuipaú? Ko e hā ʻa e makatuʻunga ki heʻenau tuipaú? ʻE lava fēfē ke ke fakahaaʻi ʻa e tuipau meimei tatau he ʻahó ni?

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share